No. m Zaterdag 18 December 1915 30e Jaargang EERSTE BLAD. Staten-Generaal De Groote öorfiog» Uit ds Pers. Dit ntimmer bestaat uit twee bladen BERICHT. Uit den Goeschen Raad. Uitgave van de NmwlL Venn. LUCTOR ET EMERGO gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes-. SLAftac VORSTSTRAAT 219. Bweau te Middelburg: riRHiA F. P. DHUIJ - >- BUR®. Drukkers: Qosterbaan Le Cointre - Goes. - V» V>V - Zij, die zich met ingang van 1 Januari 1916 op „De Zeeuw" abon- neeren, ontvangen de tot dien datum verschijnende nummers kosteloos. Tweede Kamer. Geen Chr. hoogleeraren begeerd. Onredelijke be voorrechting der Staats school. Gevaarlijke wets- beschermers. Waterstaat aangenomen. Het was gisteren een belangrijke zit ting, waarin do sprekers van rechts weer' eens goed. uitkwamen voor do goede be ginselen en voor het recht; en de minister van binncnlandschc zaken weer voor do zooveelste maal openbaar werd als de wijsgeerige verdediger van hoogst gevaar lijke meeningen. Wij ontmoeten in do afdeeling Onder wijs allereerst de- heeren Lohman en v. d. Molen. De heer Lohman nam 't voor het Hooger Onderwijs op, de heer v. d. Molen voor het Middelbaar. De heer Lohman stelde nog eens vast de taak der hoogleeraren. Voor dezen toch geldt niet de eisch der neutraliteit, die bij het Lager Onderwijs naar voren komt. Immers ziji voeden niet op, maar doceeren. Ook hebben zij niet met kin deren te doen maar met reeds gevormde jongemannen. De hoogleeraar heeft, over eenkomstig de beginselen van. het open baar onderwijs, slechts te doceeren wat hij voor waar houdt. Daarom kunnen ook, zegt de heer Lohman, op grond van die zelfde beginselen, do beginselen der vrij heid, of wil men, der vrijzinnigheid, aan de Rijkshoogescholen mannen van aller lei richting tot hoogleeraar benoemd wor den. Het is zelfs noodzakelijk dat dit geschiedt. De regeering mag derhalve niet letten op de richting. En toch telkens weer blijkt, dat zij dit wèl doet, zoodra er maar sprake is van Christelijke hoog leeraren. Die worden door liberale re geeringen" steeds geweerd. De vorige (reehtschc) regeering deed liberaler. Die benoemde, of droeg voor, zonder acht te slaan op de richting, en wel vrijzin nigen en Christelijken, al naardat het 'voorkwam. Zoo kreeg dé hoogeschool te Utrecht de professoren Noordtzij en Lob man, en zoo had Leiden ook mr. Aalberse behooren te krijgen, want alle drie zijn 't hoogste bekwame docenten. Toch werd onlangs mi'. Aalberse geweerd. Nu zegt men wel dat geloof privaatzaak is, maar de corypheeën der wetenschap worden geweigerd om redenen van geloof. Deze uitsluiting, zoo gaat Spreker voort, heeft ten gevolge, dat de hoogleeraren, die een andore meening zijn toegedaan, zelfs niet kennen wat zij bestrijden. Om gekeerd is dat ondenkbaar. Zoo zijn aan Groen van Prinsterer stellingen toegedicht welke hij altijd heeft bestreden. Maar men denke zich iemand, die Thorbecke be strijdt, zonder ooit iets van hem, te heb ben gelezen! Waarom worden toch door de vrijzinni gen zij, die aan de Goddelijke Openbaring vasthouden, steeds voor minderwaardig aangezien? Waarom moet de neutraliteit der vrijzinnigen zoodanig zijn, dat zij ge leerden van Christelijke opvatting niet als geleerden erkennen? D© minister moet boven dergelijke op vattingen verheven zijn. En wanneer een regeering voortgaat de menschen van christelijke kringen uit te sluiten, dan moet het rijk dezen in staat stellen, af zonderlijke, eigen leerstoelen op te richten m de openbare universiteit of geheel af zonderlijk, zooals in de vrije universiteit. roester moet wel te rade gaan met de faculteit en de curatoren, maar ten slotte moet hij toch hooger staan dan die geleerde heeren. Hij moet wel degelijk zorgen dat de meest strikte onpartijdig heid heersche bij benoemingen tot hoos- leeraar en waken tegen elke vooringe nomenheid of uitsluiting. Steeds denken aan het audi et alteram partem (hoor ook de andere partij). Spr. hoopt, dat als de pacificatie er is, de schooltijd niet naar het hooger onderwijs zal wor den overgebracht. De heer v. d. Molen wees er op, dat de minister, hangende 't onderzoek: der bevredigingscommissie, verschillende ge meentelijke hoogere burgerscholen door het Rijk laat overnemen, of de stichting van openbare H. B. S. bevordert. Daardoor krijgen dergelijke scholen een zeker mo De Zeeuw VERSCHIJNT ELKEN WERKRAte. Abonnementsprijs Per 3 maanden fr. p. post Losse nummers flM Prijs der Advertentiën 1—5 regels 0.50, iedere regel meer 10 ct, 3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend. Bij abonnement voordeelige voorwaarden, Familieberichten van 110 regels ft. iedere regel meer 10 ct. nopolie en wordt de oprichting van Chr. middelbare scholen bereids bemoeilijkt. Ook is het Rijkssubsidie voor bijzondere H. B. S. te gering. Ook is het salaris aan de openbare H. B. S. veel hooger dan dat aan de bijzondere. Een leerling der openbare H. B. S. kost aan 'het Rijk f239, een van de Chr. H. B. S. slecht^ 1' 79. Het salaris van een leeraar aan de Clir. II. B. S. te Amsterdam, die 12 uur les geeft, bedraagt f3500; en dat van een leeraar aan oen openbare H. B. S., die maar 4 uren les geeft, £4500. De minister antwoordt aan laatstge noemden spreker dat, zoo hij geen 11. B. S. opricht, er toch geen Chr. H. B. S. zou den verrijzen, maar eenvoudig alle middel baar onderwijs ontbreken zou. Nu, han gende de (piaestie der bevrediging, kan hij geen hooger subsidie aan Chr. 11. B. S. geven. En aan den heer Lohman gaf hij in wijsgeerige termen te verstaan, dat het nu eenmaal niet anders kan, wat de partijdige benoemingen aan de hoogescho- len aangaat. Dat de meeste hoogleeraren niet van Chr. richting zijn is geen gevolg van vooringenomenheid, maar hiervan dat onze geest langzamerhand een bepaalde plooi heeft aa. n ge no men en omdat het een. belang is voor de wetenschap, dal de hoogleeraren allen «enigszins dezelfde rich ting zijn toegedaan; ook is het „van belang, dat een wetenschappelijk man tot do verste consequenties gaat van zijn stelsel, totdat blijkt, dat het slechts een hypothese was, wat men vroeger als onomstootelijke waarheid heeft gehouden". Zoo verdedigt een anders zoo welwil lend minister op filosofische gronden o n- recht en e e n z ij d i g o n d c r w ij s Ook over de quaestio der lijkverbran ding werden nog belangrijke besprekingen gehouden. Do heer Beumei', staande op het stand punt, dat do wet de lijkverbranding ver biedt, wraakte het dat de minister van justitie en binnenlandsche zaken maar aldoor de wet laten overtreden en zelfs weigeren de wet te wijzigen; derhalve de eerbied voor de wet laten ondermijnen. De minister Cort v. d. Linden, weer echt stoïcynsch, antwoorddeals ik de wet wijzig zal het zijn in dezen zoo dat' lijkverbranding wordt toegestaan, en dat zou u toch ook niet willen; laten wij. 't dus zoo laten, en geen gemoederen waim maken. Terecht kwam de heer Lohman tegen het antwoord op. Hij herinnerde er aan, dat de llooge Raad de lijkverbranding ongeoorloofd heeft verklaard, zoodat wat nu geschiedt in strijd is met een bestaande wet. Hiertegen moet de minister een van beide doen: een wet geven die 't verbiedt of een die het toelaat. Do heer Loeff viel den heer Lohman bij met de herin nering aan Thorbecke's woord, dat een wet, aan welke men. ontwassen is, een gevaar is. Er is een wet, zij moet worden gehandhaafd, ook al is er geen strafbe paling!. De minister en de heer v. Hamel ble ven echter weigeren; laatstgenoemde, ook een hoogleeraar, vond dat men eerbied moest hebben voor menschen, die na hun dood niet wilden begraven worden. Welnu, hernam hierop de heer Lohman, dan constateer ik, dat de minister en de linkerzijde niet durven met een wetsvoor stel te komen. Kom er dan zelf mee (riep een sociaal democraat. Waarop de heer Lohman terecht ant woordde dat niet hij, maar de m i n i s t e r voor de richtige naleving der wetten heeft te zorgen. Zich achter de rechtsche Eerste Kamer verschuilen, en nu maar zeggen die verwerpt Jhet toch, en dus zal ik maar doen of er geen Kamer is, dat mag niet. Dat is revolutionair, voegen wij er bij. In de avondvergadering werd de be grooting van Waterstaat aangenomen. De posterijen zullen afzonderlijk behandeld worden. 't Was Donderdagavond een min of meer belangrijke Raadszitting. De kwan titeit van helt debat overtrof de kwa liteit wel eens, doch dat zijn we gewoon, We constateeren ter kalmeering van de hiet ,smart gewacht hebbende eoht- of huisgenooten der vroede vaderen gaar ne, dat in de drie- en-een-half urige open bare vergadering vele. goede dingen ge daan en gezegd zïjh. Wat na half twaalf gebeurd is, we ten we natuurlijk niet. Doch we ver moeden, dat onder gezelligen kout de na elven opgestoken sigaartjes opgerookt zijn. Toen we onze talrijke bullen de raads zaal uitsleepten, heerschte er een vertrou welijke en collegiale stemming, welke moeilijk meer te verbannen geweest zal zijn. De gespannen atmospheer, die er aan vankelijk heerschte, was reeds lang op getrokken en zelfs onze rechtsche leden, die in den beginne nog al eens geprik keld werden, zoodal zij soms de puntjes op de i's hebben moeten zetten, toon den makkelijk te kunnen vergeten. tntusschen is 't te betreuren, dat er handschoenen op te rapen waren, want met wat groeier verdraagzaamheid en meer openhartigheid bij de linkerzijde wa ren conflicten zeker verre gebleven. Nu liep het. helaas anders. Helaas?? :Ocih, 't staat nog te bezien of het te betreuren is, want nu werd er althans gelegenheid gegeven de lucht te zuiveren. En wat rechts betreft, de tijd, dat de menschen uit onze kringen voor onmon dig gehouden werden, is al lang voorbij. Ja, die toestand dateert al uit den tijd van „den weg van Jacatra", om met een uit het debat opgevangen woord te spreken. We willen maar zeggen, dat onze mannen niet voor een klein geruchtje vervaard zijn. Dank zij de uitspraak der kiezers zijn er de laatste maanden mannen in dop Raad gekomen, die een sieraad van het college zijn en wakers voor de belange.it der gemeente, en bovendien aanwinsten voor de zoo langen lijd misdeelde rech terzijde. Des heeren Plazier's stom hebben wo reeds eerder mogen hooren in den Raad. En thans is ook voor den hoer Brants het oogenhlik aangebroken, dat hij; zijn talenten meer in 't bijzonder mjag besteden in den dienst der gemeente. Dit nieuwe lid, dat dank zij do bureaucratie in Den Haag, zoovele ma len de deuren der raadszaal voor zich gesloten zag, heeft thans gesproken en.... we persisteeren bij1 onze gelukwenschen van weleer aan het adres der gemeente, die ee.n eminent vertegenwoordiger, en der rechterzijde, die een kranigen plei ter voor haar beginselen is rijker gewor den. De heer Brants moge m g een hopeloos gezicht trekken achter Oen stapel ver ordeningen, hij' bleek er toch reeds aar dig in thuis te zïjh. Zoo aardig, dat hij' B.. en W. en raad incluis reeds aan 't versland kon brengen, dat mot de be noeming van een lid in do toezicht-comL missie op hot M. 0. tegen de verorde ning gezondigd werd. Die had n.l. in Januari moeten plaats hebben, t Was met de verordening gegaan als met de Zon dagswet: stilzwijgend verjaard. D'odher zijn nog rechters in Goes! Een ernstig geval was 't natuurlijk niet. Wèl moet het bedenkelijk geacht worden, dat men nog moest nagaan, of na 't „wetje" van 1865, nog een ander gemaakt was. Het voorstel tot reorganisatie van de comjmissie van toezicht op het L. O. legt eveneens getuigenis af van 's heeren Brants' kennis en ervaring op onderwijsgel- bied. Het klopte als een bus, Zoodat links, (jtat de zaak blijkbaar „nog eens na wil kijken", niets beters wist te doen, dan1 den voorzitter te laten verklaren, dat het denkbeeld in overweging genomen zal worden. 'tls billijk en rechtvaardig. En prac- tisch zeer juist. Ook de vrouw zal in deze commissie een goed figuur maken. Als de nieuwe vroede vader maar niet te veel hooi op z'n vork genomen heeft, met de aanneming van het baantje in de fin. commissie! Doch er zat niet an ders op. Want niemand van links pro testeerde tegen het ongemotiveerde baantjes-afschuiven van den heer Kake- beeke. Deze heer zit een blauwen Maandag in de fin. commissie en dacht niet han diger van het veel werk eischende lid maatschap af te kunnen komen, dan door het er onverhoeds een overbuurman mee op te knapipen, omdat aan dien kant wel eens geklaagd was over negeeren van rechts. Maar dat was geen manier van doen. De heer Dekker protesteerde dan ook ernstig tegen een dergelijke handelwijze van „,wij" jegens „zullie". Te sterker stond hij, waar uitbreiding van werk zaamheden niet strookte met medisch ad vies. Bovendien was hetgeen de heer Ka- kebeeke zich veroorloofde, gespeend aan a,lle collegialiteit. Waarom van tevoren niet eens gepolst? Is dat niet gebruike lijk? Nu ging 't als oiïder jongens: „Zeg. jongens! niks zeggen allemaal op hem!" Het was ook niet aardig, om over ver meende weigerachtigheid bij rechts te spre ken, want de heer K. wist heel goed, dat dhr. Donner niet bedankt had voor de strafverordeningen, om zichzelf en zijn partijgenooten te ontlasten. Behalve in deze kwestie heeft ook in de vergunningenzaak de politiek een rol gespeeld. Immers met 7 tegen 4 stemmen (links tegen rechts) is het voorstel tot vermindering van het aantal vergunningen afgeketst. En mag men de tegenstanders gelooven, dan zijn ze 'tin principe geheel eens met ons. iWel aardig, doch, zouden 'we wil len opmerken, dan is het wel heel „toe vallig", dat alle liberale heeren één en dezelfde practische oplossing voor oogen hebben, welke g]eheel verschilt van de meening van ieder practisch drankbestrij der. Trouwens wat Brants, Dekker en Pla- zier in 't midden gebracht hebben, was meer dan genoeg, om het dwaze van de houding van links in 't oog te doen springen. Alleen onze jongste Wethouder kwam er eerlijk voor uit, dat hij de voorstellen te hardvochtig vond, gelijk de Drank wet z.i. ook te wreed is. Dat is ook een standpunt, maar dan moet zijln col lega v. d. JBout niet praten van een principe, waarover men het eens zou zijn. Met het publiek, dat naar bed verlangde, moet ook de politiek de zaal verlaten hebben, want 't bleef verder pais en vree en de stemmingen herinnerden aan geen links en rechts. En zelfs de heer Ra- kebeeke viel rechts een paar beer bij. Eerst, toen de heer Dekker in het contract met juffrouw Govers een voor de ge meente zeer wenschelijke en voor do paidhtster volstrekt geen verontrustende bepaling inlaschte; later, toen Brants en Dekker op nader onderhandelen met pach ter N. de Jonge aandrongen. In het laatste gev'al had hij zijn aan vankelijke meening prijs gegeven. Laat in den avond werd een boom opgezet over boomen. En er Werd net zoo lang geboomd, tot in plaats Van één, vijf boomen op de nominatie gezet wer den, om gekapt te worden. De heer Fransen van de Putte, die 't onbescheiden vond van de Kok, om. onder die mooie boomen te gaan bouwen, en die zeker al eens getroffen werd door hun s'choone kruinen, was er vierkant tegen. Gelukkig zijn te noemen voorstel en besluit inzake de Verleening van credie- ten aan op zwart zaad zittende midden standers. Hulde aan „de Hanze"! G'fsfehoon ook vele punten onder den hamer door gegaan zijn, is 't nog vrij laat geworden. De agenda was dan ook veel te lang. Van dergelijke St. Nïco- laas-opruimingen hopen we voortaan ver schoond 'le blijlvten. De heer I lekker was ook onze tolk, toen hij op' kortere agen da's aandrong. We hebben zelden zooveel copie opgedaan op één avond. Het reserve-bataljon, waartoe de lieer de Paauw behoort, verstaat aardig de kunst om de Goesche burgerij te vleien. Tegen dat de manschappen weer eens komen Iogfeeren, wordt hem opgedragen de gemeente heg eens hartelijk té bedan ken voor het vriendelijk onthaal in No vember. Nu, beter zoo dan anders. Ondank is reeds vaak genoeg ons loon. Beknopt overzicht van den toestand. Weinig nieuws onder de zon. lloe het met Griekenland zal gaan, is nog niet te zeggen. Nog hebben de expeditie-troepen ge legenheid om zich te herstellen van de vermoeienissen van den geforoeerden te- tugtocht en om de „militaire positie vau Saloniki te regelen." Tot dusver blijken de Bulgaren of de Duitschers immers do Giïeksche grens nog niet overschreden tw hebben. Volgens een Bulgaarsch communiqué zou dat ook niet dadelijk te verwachten zijn. In dat communiqué wordt, immers gemeld, dat nu de RulgaarsChe troepen de Grieksche grens bereikt hebben, do Vervolging van den vijand „voorloopig" gestaakt wordt. Echter kan men dit ids alleen op de Bulgaarsche troepen als van kracht beschouwen, en valt nog af to wachten, wat de Duitsehe troepen zullen zullen doen. Ligt inderdaad een achtervolging van de geallieerden op Grieksoh gebied in de strategische plannen der centralen en het Bulgaarsche „voorloopig" schijnt dit te bevestigen, dan valt zulk een voortzetting van de opératies spoedig to verwachten, daar elke dag vertraging en uitstel de posities van de geallieerden versterkt Een nieuw gevaar dreigt er voor do Entente, in 't bijzonder voor Engeland, in den Vorm van een hernieuwden aanval op het Suez-kanaal en Egypte, ditmaal onder Duitsehe leiding. De geruchten over zulk een expeditie, die voorbereid wordt in Turkije en waaraan een groot Turkscb leger zou deelnemen, nemen toe en het is mogelijk, dat de maatregel Van do Nederlandsche Stoomvaartmaatschappijen 't,Nederland" en „Rotterd. Lloyd," ombaar schepen den veel Lange ren koers om de Kaap naar ïndië te laten nemen, niet slechts toegeschreven moet worden aan do moeilijkheden van de kolonvoorzie- ning, doch verband houden met de geva ren, die 'de vaart door hot SuezJoana-ai bedreigen Van de zijde der Turken. Do Wet in de tronk. De hoop dat het lot der gevangen Boe renleiders uit den joiigsten opstand na de verkiezingen in Zuid-Afrika zou ver beteren, is niet verwezenlijkt. Er bestaat nog niet het minste uitzicht, dat zij am nestie zullen ontvangen. Volgens een cor respondent van het „Hbl." te Pretoria zien allen er gezond en frisch uit en zijn opgewekt. Generaal' De Wet geeft het voor beeld van manhaftig; dragen van zijn lot. Hij is opgeruimd en zijn onverander lijk woord aan zijn vrienden is: „Bekom- nier u (maar niet. om mij, doe jelui plicht Den 7den October vierde generaal' Dej Wet in do gevangenis zijn Gisten ver jaardag. Eenige honderden telegrammen zijn hem1 dien dag toegezonden, beneven* vele dozijnen koeken. De koeken zijjn alle opengesneden door de gevangenisover- beidspersonen, omdat men zich ervan wil de overtuigen, dat er geen verboden din gen in waren gebakken, zooals nog niet zoo heel lang geleden was gebeurd, toen miön een jamtaart had gebruikt om gene raal' De Wet een briefje toe te, zenden' waarin dingen stonden, die men hom niet. had kunnen vertelUen in tegenwoordigheid van den bewaker. Generaal De Wet heeft zich een zeer bekwaam schrijnwerker getoond, die bijna al een volledig zitkamer-ameublement heeft vervaardigd, dat. de tronkautoriteiten, vooJd hem bewaren tot hiji weer vrij! komt, „dan ziet ik dit ïn mijn zitkamer", heeft hijj gezegd. Korte Oorlogsberichten. Veenmos tegen wondén. Dat veenmos een uitstekend middel is om wonden te desinfecteeren en te heeleïi. Werd eenige jaren geleden toevallig ont dekt door een visscher, die met een la ding daarvan onderweg was naar Kiel. Door een ongeluk werd hij zwaar gewond en legde op goed geluk het mos op- de groote kwetsuur. De genees heeren. te Kiel vonden later tot hun groote verbazing, dat de wenden geheel schoon waren en reeds bezig te lieelen. Men gaat thans de toevallige ontdek king op groote schaal toepassen. De „Dispatch" van Edinb-urg deelt mede, dat aldaar einde dezer week een groote in richting in bedrijf zal worden genomen, waar op groote schaal veenmos voor ge neeskundige doeleinden zal worden toe bereid. Eén nieuw offensief bij Du- nabuirg? Volgens een telegram uit Pe- trogad aan do „Times" maken de Dtuit- sche.rs alle voorbereidingen voor een groe ten slag in de streek van Dumaburg. Een groot aantal zware kanonnen zijn daar heen vervoerd, terwijl ook dagelijks niéuw® regimenten aankomen. De begrafenis der slachtoffers van de ontploffing in de Belgische kruitfa briek te Havre heeft Dinsdag met groote plechtigheid plaats gehad. Honderd-en-een lijkkisten zijln, na een pleditigen dienst in de kerk, in een eindeloozen stoet van lijkwagens naar het kerkhof vervoerd. De Koning der Belgen was! bij de plechtigheid vertegenwoordigd. Aan bet Belgisch Dagblad wordt uit Havre gemeld, dat het getal dooden 140 bedraagt. Ook drie werklieden van Schneider hebben bij de ontploffing het léven verloren. Het is, bijna onmogelijk de slachtoffers te herkennen. Haat. „Friesch Dadblad" schrijft: 't Geval van de „Baralong", al is 't nog niet tot den einde toe onderzocht,' toont weer opnieuw, hoe de haat, de duivel - sehe baat, steeds meer de harten inneemt en alle mensohelijk gevoel tot zwjjgeri brengt. Vijf Amerikaansche burgers hebben voor bun consul verklaard, boe zij er oog getuigen van zijn geweest, dat Engelsche schepelingen de bemanning van een Duit sehe duikboot, die Zicb wilde overgeven, in koelen bloede desondanks neerschie ten bleef, tot de laatste was omgeko men. Het moet nog nader onderzocht. Blijkt het zoo, en de beschuldiging lijkt helaas! maar al te sterk gegrond, dan is 'teen bewijs te meer, dat de oorlog ons christelijk, laten we zeggen ons ge- dóópt Europa, hoe langer hoe meer in elk opzicht in den afgrond sleept.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1915 | | pagina 1