No. 65 Woensdag 15 December 1915 30e Jaargang Staien-Generaal De Groote Oorlog. Algemeen Stemrecht Uitgave van tie NaamL Venn. LUCTOR ET EMERGO gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes* (LAN3E VOItSTSTRAAT 2f9, Bureau te Middelburgs FIRIÏ5A F. P. DHUIJ - L. BUSS., Drukkers: Oosterbaan Le Cointre - Qoet. VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG Abonnementsprijs Per 3 maanden fr. p. post. flM Losse nummers0.08 Prijs der Advertentrên 15 regels ƒ0.50, iedere regel meer 10 3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend Bjj abonnement voordeelige voorwaarde». Familieberichten van 110 regels ft,v iedere regel meer 10 ct. BERICHT. BitJ de vergrooting van ons blad „Se Zeeuw" in 1913, waardoor de exploitatiekosten belangrijk hooger werden, was reeds te voorzien, dat de abonnementsprijs niet zou kun nen blijven op f 1.2S, maar zou moe ten worden gebracht op fl.50 per kwartaal. Die verhooging is sedert dien tijd meer en meer gebleken noodzake lijk te zijn. Er zal daartoe dan ook ingevolge machtiging van de alge- meene vergadering van aandeel houders worden overgegaan met 1 Januari 1916. HET BESTUUR. Wat i n het regeeringsvoorstel tot Grond wetsherziening beoogd, wordt heet alge meen, stemrecht. Volstrekt genomen is de benaming on juist. Immers algemeen stemrecht zou dan beteefcenen stemrecht voor alle Nederlan ders, klein en groot, van de oudsten tot de jongs ten. Principieel bestaat er bij. ons tegen het algemeen stemrecht groot bezwaar. Onder anderen omdat het de leer hulr digt dat ons volk bestaat uit los van elkander staande individuen, vandaar in dividualistisch kiesrecht. Reeds eenige jaren geleden werd dit individualistisch kiesrecht door mr. Treub, thans minister in het algemeen-kiesreoht- ministerie, in D e Stemmen des Tijd s veroordeeld. Terecht merkte hij op: .flet individualistisch kiesrecht rekent toet dat bontgeschakeerde vereenigings- leven in de maatschappij niet. Het brengt een vertegenwoordiging van het Volk te weeg, als bestond dat uit een aantal los can elkander staande individuen, als ware er tusschen den staat en de individueele kiezers geen levend bindweefsel aatiwe- vig". (Jan. 1908 blz. 15). Een uitspraak waarmede iedereen wel zal instemmen, zonder dat echter er uit Volgt, dat hierom allen er tegen zijn. Reeds vroeger hebben wij, door prof. Fabius er op attent gemaakt, erkend, dat, geheel abstract, in het afgctrokkene ge nomen, algemeen kiesrecht principieel vol strekt niet ongeoorloofd is. Als schipbreukelingen landden op een onbewoond eiland en besloten zich daar te vestigen, ware het alleszins begrijpe lijk dat zij met algemeen stemrecht be gonnen. Natuurlijk, wat zouden deze los naast elkander staande» individuen, die voor hunne aanmonstering elkander misschien nog nooit gezien hadden, elkaar zelfs niet eens allemaal hij name kenden, met huis- maiiskiesrecht doen. „Maar nu wordt telkens door abstracte behandeling van het kiesrecht zoo oor deelt prof. Fabius terecht de fout begaan dat men hetgeen voegen zou op zulk een eiland bij het begin van een ge schiedenis, hij (het ontstaan eener maat schappij, wanneer er eigenlijk nog geen volk is als van zelf ook van toepassing acht na verloop van eeuwen, waar zich een ingewikkeld maatschappelijk leven ge vormd heeft op een door de historie ge worden volk. „Daar wqrdt het revolutionair. „Immers stelt men die massa voor als het volk. Men ontbindt het volk weer in zijn eerste elementen van samenstel ling. Men doet als-het-ware de geschiede nis te niet; men grijpt terug naar de gedaante die het volk had toen het nog geen volk was. „Daarin steekt het revolutionaire. „Zelfs is de bedoeling niet langs dezen ■wpg opnieuw te beginnen. O neen, de gedachte over het algemeen is, om zonder ontwikkeling bij die ongebonden massa te blijven staan. Ook op den duur moet die massa als volk blijven gelden. En wat de grootste helft dier massa vraagt, gelieft men dan met den naam van volk s w i 1 te bestempelen, welke massa gemakkelijker speelbal is in handen van demagogen. Niet omdat er zooveel „dom volk" onder is; maar wijl zij ongeorgani seerde menigte, massa is. „De stroom der opwinding, als deze gewekt is, sleept over het algemeen de hooger ontwikkelden evengoed als de la gere klassen mee. Dat nu die massa in een historisch gevormden Staat zich als volk doet gelden en daaraan is niet te ontkomen is het revolutionaire van algemeen stemrecht in dien toestand". Het is de verwezenlijking van hetgeen reeds in 1848 door Thorbecke in de Grond wet in beginsel was vastgelegd, en door Da Costa zoo juist geteekend. Het is de triumf van het beginsel dat de natie niet is een orgaan, maar een hoop zielen op een stuk grond. Het past geheel in het kader van den volkswil, op welken het kabinet-Cort van der Linden steunt. Het is dan ook geen wonder, dat de verdediging van dit stelsel in de Me morie van. Toelichting bij de vrijzinnigen zeiven zoo weinig geestdrift wekt. Het is een staatsstuk waarvan een li beraal blad (Handelsblad van 5 Nov. '15) klaagt, dat het vol is van academische vaagheden, onlogische en onzuivere ge-- dachtenverbindingen, stijlslordigheden en zwakke steeën. Het is dan ook een uiterst wankel moedige verdediging van een vrijzinnig beginsel; zij kan saamgevat worden in de volgende argumenten Het tegenwoordige kiesrecht is ver ouderd en onredelijk; als men het ver laat, schiet er slechts algemeen kies recht over; en dat is de laatste schreden op den in 1848 ingeslagen weg. De individualiteit der kiezers is onder gegaan in de massa, zoodat de kiezer zelf niet meer behoeft te beoordeelen, de partij doet 'tvoor hem. Uitsluiting ver deelt de natie in meehevetenden en al- leengehoorzamenden. En eindelijkde ont wikkeling der democratie, toch niet te stuiten, eïscht Algemeen Kiesrecht. Wij zouden haast zeggen: de zwakheid der argumenten pleit voor het gezond verstand der „Regeering", al strekt haat de stilzwijgende erkenning slechts weinig tot eer, dat zij liever zou willen staan blijven op de helling der Revolutie, waar op 1848 haar en alle liberalen gebracht heeft. Trouwens met toegeven aan den volks wil op dit punt, gesteld deze volkswil had zich uitgesproken, is zij "er toch nog niet. Wanneer het algemeen kiesrecht komt en dat zal wel, wanneer artikel 80 van de Grondwet volgens,, het regeerings' Voorstel wordt goedgekeurd, dan zal een politieke rollende bal tot stilstand ge bracht zijn. Zoo schijnt het kabinet te meenen. Maai' deze meening schijnt ons al te naief. Immers van sociaal-democratische zjjde werd reeds vastgesteld dat bij algemeen stemrecht geen leeftijdsgrens te .pas komt. Niemand toch heeft het recht den met het kiesrecht geboren staatsburger te be letten voor een bepaalden leeftijd dat recht uit te oefenen. Wie algemeen stemrecht geeft, moet 't ook verleenen aan vrouwen en kinderen. Niemand zal dan ook dengenen in da Kamer, die er zoo over denken beletten voorstellen te doen in dezen geest. Doch bovendien de sociaal-democraten verdedigden tot nog toe het algemeen stemrecht niet als doel, doch als mid del. Ons standpunt, zoo leerde mr. Troelstra in 1912, blijkens de herinnering van prof. Fabius in zijn „Studiën en Schetsen" no. 9, ons standpunt gedoogt verwerping van het algemeen stemrecht, wanneer bet niet leidt tot het beoogde doel. En de heer Wibaut verklaarde terzelfder tijd in het Marxistisch Weekblad van Het Volk, dat al is algemeen kiesrecht ver overd, maar „niet onze macht zoo groot is geworden en hare aanwending zoo doelbewust, dat de geweldmiddelen waar over de heerschende klasse thans en ook dan nog beschikt, niet tot beknotting wor den aangewend", de „arbeiders ook dan nog telkens voor een 'strijd komen te staan die hen zal doordringen van „de waarheid", dat met het algemeen kies recht nog niet „de staatsmacht in han den hunner klasse zal zijn". Terecht schreef prof. Fabius: „Verdediging van algemeen stemrecht, in dezen of genen vorm, om aan gansch het volk invloed toe te kennen is val- sche schijn. Zoo komt het volk in geenen deele tot uiting. Maar in plaats van het volk een massa. Vaak in handen van demagogen (volksleiders of, erger nog, volksmenners)." En wat die ontketenen kunnen, terwijl zij zeiven buiten schot blijven, daarvan heeft 1903 ons een staaltje doen zien. wil doen zal vandaag beslist "worden. We zullen dus spoedig vernemen of Fock's voorstel om „boemelbooten" te maken, aanhangers gevonden heeft, ja dan neen. uitgeput dat je moeite hebt om je gen dachten samen te houden. Slapen kun je in 't. eerste niet, je zijt er te moe voor, te afgemat van ziel en lijf. Onafgebroken stormen gedachten door ja hoofd, zonder zich vast te zetten, ge denkt aan alles en nog wat en als je je zel- Ven afvraagt: Waaraan dacht ik nu, weer dan vind je geen antwoord, want in wezenlijkheid denk je aan niets I Die toestand duurt een paar dagen, eb of het nui het openlucht leven id of wat, stilaan wordt je weer normaal, hard ea stug bijna harteloos. De vrienden die vio len schijn je vergeten te hebben of zq nooit bestaan hadden. Je zingt en speelt, als kinderen, op de plaats waar ze rio len. 't Zijn droeve tijden als! d'oor- log woeitl... En dan durven velen met Nietzatoh© nog spreken van het veredelende van dein krijg! Afkeurenswaardige spot. Lord Rosebery spot met de vredes missie van den Amerikaanschen Ford o.s. Hij zeide o.m. „Op dit oogenblik nadert een schip1, dat met vrede bevracht is, en dat wordt voortgestuwd door een mijnheer die Ford heet, die, naar ik meen, kinderwagen» fabriceert {Ford is n.l. automoMelfablri- kant). Hij komt over om -olie te gieten) op de golven onder inspiratie van zekeren dr. Aked, van wien wij hier wiel :heti een en anider weten, en die met een stem krachtiger dan één die ooit gehoord is van andere dan Goddelijke lippen, do soldaten uit de loopgraven zal roepen en de jvatei'golven tot stilte zal gelïie- bieden. Wat succes de expeditie zal heb ben valt af te wachten. Ik ben er van overtuigd da.t zijl zal mislukken, maar ik hoop, dat de 80 passagiers, die een vrijen overtocht naar dit werelddeel heb ben gekregen, bet prettig zullen hebben en. geen kwaad zullen aanrichten. Dit is, naar ik vertrouw onze halte lij ke wensch". De Duit8che Rijksdag. De nationaal-liberale afgevaardigde Bas- sermann richtte tot den rijkskanselier de Vraag, of deze nadere inlichtingen kon verschaffen over de Engelsche bewerin-* geni 1. Duitschland hepi't sinds lang een aanval op Britsch-Zuid-Airika voorbereid, vooral door concentratie van troepen en ophooping Van munitie in Duitsch-Zuid- West-Afrika. t 2. De gouverneur van Duitsch-Zmd West-Afrifca sloot voor -den oorlog een Verdrag met den commandant der Boeren. Maritz voor een aanval op Z-uid-Afrika. 3. Na het uitbreken van den oorlog in Europa heeft een 'gewapende macht van Duitsch-Zuid-West-Afrifca bij Schuit drift en Nakaband een aanval op Engelscb gebied ondernomen. En de socialistische afgevaardigde Li-eb- knecht heeft de volgende vraag gesteld: Is de regeering, indien de o-verige oor logvoerenden bereid zijn, ook bereid, opj den grondslag van eiken afstand van an nexatie, onmiddellijk de vredesonderhan delingen te beginnen? ,i Staatssecretaris Van Jagow antwoordde; Met verwijzing naar de verklaringen van den 9den, zie lik Van elk antwoord af, Liebfcn-echt Vraagt dan ter vervolledi- ging, welke houding de regeering tegen over tegemoetkomende voorstellen van neutrale xlegeeringen zou aannemen,. De president onderbreekt hem met de woordenDat is geen Vervollediging, maar een nieuwe vraag. Liebknecht vraagt of de regeering be reid Ijs officieel materiaal over het ont staan van den wereldoorlog te pubiioee- ren en een parlementaire onderzoeking^- commissie in te stellen. Staatssecretaris Von JagOw antwoordt; Materiaal ter beoordeeling van het ont staan van den wereldoorlog en van de neutraliteitsfcwesties is gepubliceerd. (Zeer juist! rechts). De regeering is van plan nog verdere publicaties over de diplo matieke onderhandelingen te doen ver schijnen, in zooverre dit ter inlichting van de publieke opinie wenschelijk schijnt. De regeering i s niet voornemens een par lementaire onderzoekingscommissie in te stellen. De verantwoordelijkheid en de boe te treffen slechts onze tegenstanders. (Toe juichingen.) Liebknecht poogt onder den grootsten onwil van het huis, waar voordurend gé- roepen wordt: „ongehoordl" tot vierma len toe een vervolledigingsvraag te stel len, doch telkens wordt hij door den Voor zitter onderbroken met de bemerking, dat het een nieuwe vraag is. Dan snijdt do Voorzitter alle vervoliedigingsVragen den weg af door tot de derde vraag over te gaan. Liebknecht vraagt of de regeering bereid is een wetsontwerp in te dienen, waarbij de geheime diplomatie door een onder Tweede Kamer. Een mager bescheid. Treub bewaart zelfs een diep stilzwijgen. Na de politiek, de economie. Minister Posthuma komt er niet best af. Boemel booten. Hoofdstuk I Van de Staatsbegrooting is dan toch eindelijk aangenomen. De replieken, waarin Maandag door rechts een zoo groot aandeel was geno men 'twas niet overbodig de punt jes nog eens op de i's te zetten werden gisteren door een paar linksehe heeren 'voortgezet. Van veel belang waren ze niet en we kunnen dan ook wel aanstonds stilstaan bij wat de ministers gemeend hebben in het midden \<i moeten brengen. Veel hebben we van hen anders niet gehoord. Hoe vreemd, dat de premier, ofschoon er in de repliek toch opmerkingen genoeg gevallen waren, niet eens de moeite nam om in tweeden termijn te spreken. Slechts één opmerking, twintig regels druks, heeft hij gewijd aan den duurtetoeslag. Een antwoord-rede heeft hij niet gehouden. Minister Treub was nog meer verrassend. Want hij zweeg, terwijl hij iets (had moe ten zeggen tot de Kamer, welke hij een ultimatum, ljad gesteld. Cort van der Linden heeft tenminste nog een motie den kop ingedrukt. Hij betoogde, dat de Vraag of het vroegere voorstel omtrent de salarisverhoogjng kan worden gehandhaafd, voorloopig ontken nend moet worden beantwoord. We staan nu, en zullen nog in den eersten tijd na den oorlog staan voor zóó groote uit gaven, dat een blijvende verbetering niet kan worden overwogen. Edoch, de minis ter beloofde niettemin iets te zullen be proeven in de richting van duurte toeslag. Ketelaar kon dus niet beter doen, dan maar gauw zijn motie intrekken. Hij maakte een pover figuur. En hoe liep het met Helsdingen's motie af? Ze bestond uit twee gedeelten, Voor het ééne deel, vragend een duurtetoeslag Voelden velen, ook rechts. Doch dat deel verviel, als „overbodig" door de verkla ring des Ministers endoor het afstem men van het andere deel der motie, (met 42 tegen 20 stemmen) dat om de volle in 1914 (vlak vóór den oorlog) toegedachte sal ai'is verhoogingen vroeg voor de lagere ambtenaren. Nadat de politieke zaken afgehandeld waren, kregen we de economische, wel ker verdediging op minister Posthuma neerkwam. Hij had de credieten voor de voeding van mensch en dier te verdedigen De vrij-liberalë heer Drion begon met den minister aan den tand te voelen over diens graanpolitiek!, en de r. k. afge vaardigde van Vuuren zou er kort daarop het noodige aan toevoegen. Beide heeren meenden dat de mono polistische stelling van de als importeuse aangestelde firma niet langer mocht wor den bestendigd. Zij vonden bovendien, dat uit de sinds kort overgelegde^ uit voerige verantwoording moeilijk, een zui ver beeld der graanaangelegenheden te verkrijgen is. 'Ook de maispolitiek der regeering was volgens hen piet zuiver. Alleen de heer de Jong, de afgevaar digd© Van Hoorn, nam het voor de regee ring op. W,at 's ministers verdediging betreft, de ze muntte niet uit door de zoo hoog no-odige helderheid. Dat dit het vertrou wen in zijn beleid niet ten goede zal komen, spreekt Van zelf. Van onbepierkten vrijen invoer blijft hij voorshands een tegenstander, 't Is .echter vurig te hopen, dat hij allengs naar her stel van den normalen toestand blijft stre ven. Na debatlooze afhandeling van verschei dene kleinere ontwerpen, ging de aandacht der Kamer naar Indië. Daar is de tijd aangebroken om de verbintenis te ver nieuwen met de Koninklijke Paketvaart- maatschappij, die in Insulinde een net van stoomvaartlijnen onderhoudt. Fock kwam met éen amendement (na mens de geheele commissie van rappor teurs), dat veel bindender was voor de maatschappij dan 's ministers regeling om trent het aandoen van tusschenplaatsep, doch Rambonnet zeide, dat de maatschap pij hierop niet zou ingaan. Over een andere concessie, die de maatschappij wel Beknopt overzicht van den toestand. De zegetocht der Centralen wordt voort gezet, met het gevolg, dat Griekenland, dat aan de geallieerden zoo groote conces* sies toestond, meer en meer in 'tnauw komt. Wordt van Engelsche zijde de terugtocht dei' troepen naar Griekenland als de uit voering van een voorafberaamd plan aan- gegeven, de Bulgaarsche berichten wek ken den indruk, dat er zeer hevig gevoch ten is, en dat de Entente-troepen met groo te verliezen tot den terugtocht gedwongen werden. Welke berichten juist zijn is moeilijk te beoordeelen. Maar het resultaat staat wel vast, dat de Engelsch-Fransche troe pen genoodzaakt waren hun stellingen in Macedonië te ontruimen, en de plaat sen, die zij'er bezet hadden, te verlaten. De terugtocht, die reeds zoover is door gezet, dat het Servische gebied is ontruimd en dat de Entente-legers op- Grieksch ge bied zijn teruggegaan, doet hu de vraag rijzen: wat nu de gevolgen zullen zijn, als straks de Bulgaarsche of Buitsch-Oos tenrijksche troepen eveneens op Grieksch grondgebied aankomen? Zal dan de strijd op Grietkschen bodem worden voortgezet W© gelooven niet al te voorbarig te zijn, als we reeds pen antwoord gereed hebben. Het komt ons voor, dat de achtervol ging op Grieksch gebied zoo goed als zeker zal worden voortgezet. In de meest gunstige omstandigheden, die nog voor hen bestaan, zullen de Bulgaren en Duit- schers een poging in het w-erk stellen om hun tegenstanders in Saloniki te drijven, waarin deze zich als in eigen huis reeds beginnen vast te zetten. Volgens bericht uit Saloniki immers namen tie militaire autoriteiten der geallieerden reeds een deel van het douanekantoor over. Ongetwijfeld zullen de Bulgaren en Duit- schers bij de voortzetting van hun .>ctie op Grieksch gebied "heel wat meer moei lijkheden ondervinden dan tot dusver in Zuid-Macedonië. De tegenstand van de geallieerden zal in kracht winnen en in het kustgebied een niet te onderschatten steun vinden in het scheepsgeschut. Van den .anderen kant beschikken de Bulgaren en Duitsclhers echter, op het oogenblik ze ker, over een groote troepenmeerderheid, wier moreel buitengewoon goed wezen moet. Van belang daarbij- zal ongetwijfeld de indirect© en min of meer heimelijke hulp wezen, die Griekenland aan de achtervol gers van de geallieerden waarschijnlijk bieden zal. Het is te begrijpen dat de gansche we reld met spanning de ontwikkeling der gebeurtenissen op -den Balkan tegemoet ziet. Vooral op Griekenland is aller oog geslagen. Te Athene wordt thans over hooge be langen beraadslaagd. En de diplomatic der mogendheden is daar als in strijd op leven en dood gewikkeld. Gelukkig zon der zwaard en zonder bloedvergieten. Doch geloof maar, dal de diplomaten hun machtige oratorische talenten benut ten ten Voordeele van hun respectieve regeeringen. 't Zijn droeve tijden Uit een brief van een Belgisch soldaat: Geloof me er zijn soms oogenblikken dat ik mezelVen betast, twijfelend of ik nog besta of niet; is het geest-verbij stering of wat? 01 het is me soms zoo triaar, zoo vreeselijk koud om het harte, als al omdomme de granaten losbarsten, als vrienden stukgeslagen neervallen, af- grij-selijk verminkt, en als je dan die w-eéklachten en het geroep om moeder, van de minder gekwetsten hoort, die hier en daar bang in de loopgracht liggen, dan moet je een wezenlijk sterke kerel zijn om je zenuwen in toom te houden!. De weerbaren trappelen op hun plaats, al hun leden beven en als dan het com mando klinkt van met gevelde bajonet op den vijand los te stormen, worden we schier bezeten o-m uit de nauwe loop grachten te springen in het opene veld,- waar donderend lawaai de kreten der zieltogenden en verminkten smoort, we zijn dan dol! Sommigen brullen als bees ten, anderen vloeken aanhoudend, 't ra telt van hun lippen als geknetter der mitrailleuzen. Hoeren en zien vergaat je. Neen, nu ik hier in kalmte zit te pen nen, kan ik je geen idee geven van die slachterij, 't schijnt me een droom, een 'akelige bange droom. Na zoo'n strijd, zijt ge zoo lam, zoo neerslachtig, zoo

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1915 | | pagina 1