Woensdag 8 December 1915 30e Jaargang
No. 59
Uit de Pers.
Staten-Generaaf
De Groote Oorlog.
Binnenband.
Uit de Provincie.
i
Uitgave van
de NaamL Venn. LUCTOR ET EMERGÖ
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
LANGE VORSTSTRAAT 2t®.
Bureau te Middelburg:
FIRMA F. P. DHÜIJ - L. BUR6,
Drukkers:
&osterbaan Le Coïntre - Goes.
Vreemde eend in de bijt.
Do „Standaard" driestart naar aan
leiding van Schroder's arresta
tie:
Keer op keer komt, tot zelfs in de
Staton-Generaal, de vraag aan de o:rde,
of het nog langer kan toegelaten, dat
vrij, als Persorgaan, 's avonds en 's mor
gens, een blad uit Amsterdam het land,
en ook het buitenland, ingaat, dat ons
in moeite kon helpen.
Ons gevoel blijft, dat men dezen dof
fer niet in de til moet opsluiten, maar vrij
moet laten uitvliegen.
Zeer juist zag echter de hqer Lobman»
in, dat officieel protest, door aanklacht
bjj den rechter, ^gelijk dan nu ook ge
schied is) desniettemin niet alleen ge-
wenscht, maar zelfs noodzakelijk is.
Niet om het blad een vonrns te doen
oploopen. Dat zal wel bijna nimmer, al
thans niet dan hoog zelden, het geval zijn.
En dat hoeft ook .niet. Maar wel is het
eisch van het oogenblik, dat men in het
buitenland vast en zeker wete, dat in
elk gtoval de Ttegeering er niet achter
zit, maar integendeel vierkant tegen dit
drijvien tot neutraliteitsverzaking over
staat.
Zelfs ware het gjewenscht, dat men ook
hier de wetsbepaling had, dat zulk een
blad de 'aanklacht in 'zijn eigen kolom
men moest opnemen.
Ook kon de diplomatie die onze be
langen in den vreemde" voorstaat, door
officieele communiqués er zeer zeker toe
medewerken, om steeds duidelijker in het
buitenland te doen uitkomen, hoe een
orgaan als hier bedoeld, een geheel Vreemd
gevogelte .in de Nederlandsche bijt is.
In hoeverre achter zulk een persactie
vreemd geld zit, is niet uit te maken.
Slechts zij er steeds aan herinnerd, dat.,
■de Engelsche Regöering, blijkens de ook
door ons indertijd gepubliceerde stukken,
er wel terdege op uit bleek, "te zijn, om
vreemde bladen, die zoogenaamd de En-
gelscbe berichten wilden opnemen, hier
voor wel en warmpjes door haar agenten
te doen betalen.
Maar voor liet overige blijft ons advies
Ook zulke wilde v oge 1 s v rij 1 a-
ten vliegen.
Voorheen is op alle manier beproefd,
de Pers aan banden te leggen, maar niets
heeft 't gebaat.
En acht men, dat in .oorlogstijd, ter
bevordering van 's lands veiligheid, kort-
wiekïng 'noodzakelijk is, laat er dan een
wetsontwerp ad hoe voor worden inge
diend.
In staat van beleg-; kan veel, dat anders
_niet kan. Waarom ook niet buiten beleg?
Vrijheid, geen bandeloosheid.
In d© Nederlander lezen wij:
Wgj deelden onzen lezers reeds mee,
dat de hoofd red acteur van „De Telegraaf"
voorloopig in hechtenis is gesteld. De
verantwoordelijke hoofdredacteur Holdort
verklaart „dat de houding van „De Te
legraaf' niet zal Veranderen."-Hij schrijft:
„13c verklaar hierbij pro-geallieerd te
zijn en alles te zullen doen om de zaak
der geallieerden te verdedigen.
Meent do heer Reddert dat de vrijheid
om dit te dpen wordt aangerand? Geluk
kig bestaat in ons land drukpersvrijheid.
Doch „behoudens ieders Verantwoorde
lijkheid volgens de wet", zooals art. 7
der Grondwet luidt.
Didien „De Telegraaf" niets tegen de
wet heeft gedaan, zal haar hoofdredac
teur vrij uitgaan, doch anders 'niet.
Wij mogen in ons land zoowel {Ie zaak
der Geallieerden als die dei' Centralen
verdedigen. Maar wij mogen niet hande
lingen plegen het publiceeren Van ge
dachten en feiten is .pok een handeling
die ons land, tegen zijn wil, in den
oorlog zouden kunnen betrekken. 'Wij mo
gen geen „misdrijven plegen tegen de vei
ligheid van den Staat." Evenmin „tegen
hoofden en vertegenwoordigers van be
vriende Staten." Vermits onze wet zulke
handelingen met .straf bedreigt, zou het
stilzitten der Nederlandsche regeering bij
het plegen Van zulke misdrijven, door
de bevriende Staten als een „onvrien
delijke' daad onzer Regeering moeten
worden beschouwd. De Regeering is daar
om, meer nog dan anders', verplicht de
wet te handhaven.
Dat wij hier met feiten te doen hete
ben waarop zware straffen staan, is dui
delijk'; want anders kon er niet v'oor-
loopige aanhouding hebben plaats gehad.
Of strafbare feiten gepleegd zijn, zal
de rechter uitmaken. Wij. hebben dat rus
tig af te wachten, maar laten cms; door
de groote woorden Van mannen, die zich
gaarne voordoen als martelaars voor een
schoons zaak) niet van het rechte spoor
leiden.
Vrijheid van drukpers, heel mooi. Maar
ook de Staat der Nederlanden heeft zijn
rechten.
Tweede Kamer.
Twee pikante kwesties.
Het heidensche gebruik blijft
in eere. lets over censuur.
In het Justitie-debat van gisteravond
zijn twee kwesties op den voorgrond ge
treden: de lijkverbranding en de censuur,
iSe de Tielschc Courant zich ruim 'een
jaar heeft laten welgevallen.
In de eerstgenoemde aangelegenheid
heeft rechts geen toenadering van de re
geering te wachten. De Minister blijft op
zijn ,s(uk staan en beweert maar, dat de
lijkverbranding aan niemand als' een han
deling contra legem (tegen de wet) kan
worden toegerekend.
Voorshands zal het heidensche gebruik,
waartegen wij reeds zoo lang geprotes
teerd hebben, dus wel bestendigd blij
ven.
Kleerekoper vroeg' den Minister, een
onderzoek naar het gebeierde met de
TielsChe Courant en maakte tevens een
zinspeling op het gebeurde met den heer
Schroder, hoofdredacteur van De Tele
graaf, die in voorloopige hechtenis is ge
steld uit. vrees voor herhaling van mis
drijf. Ook "daarin zag de heer Kleere-
kooper een soort van preventieve cen
suur. Volgens hem, werd bij voorbaat
de vrijheid van don' heer S. om te schrij
ven, aan banden gelegd. De Minister ver
klaarde echter, dat er geen sprake kan
zijn van ©enige ongeoorloofde belemme
ring der drukpersvrijheid bij do vervol
ging Van een reeds gepleegd misdrijf.
Beknopt overzicht van den toestand
Op den Balkan moet het tenslotte wel
spaak loopen.
We hedoel'en, dat Griekenland mis
schien spoedig in de noodzakelijkheid
kan komen om kleur te bekennen, n.l
wanneer de expeditietroepen der F rant
schen en Engelschen zich op Grieksch
gebied moeten terugtrekken en de troe
pen der centealen de vervolging willen
voortzetten. En dit behoort ongetwijfeld
niet tot de onmogelijkheden.
Gisteren hebben we reeds gemeld, dat
de expeditie-troepen gauw een krachti-
gen drek - te ondergaan zullen hefften
De Grieksch© bladen vertelden, dat de
Bulgaren zich bij Stroemnitza concentre©
Ten en dat twee Duitsche divisies op
hettooneel' zijn verschenen, welke samen
werking zoeken met de Bulgaren.
Men kan dus wel begrijpen, dat de ge
allieerden moeite zullen hebben hun po
sities, die, vooral na den val van Monaster,
afe zeer ongunstig moeten geldern, te be
houden. Ook wanneer in de laatste dagen
nieuwe versterkingen zijn aangevoerd, zul
len de expeditietroepen 'tegenover de Bul-
gaarsch-Duische strijdmachten in de min
derheid zijn en aan den „druk" met. moei
te kunnen weerstaan.
Weliswaar klinken de latere berichten
omtrent de ihouding van Griekenland we
der wat gunstiger voor de entente; er
heet wederom een grondslag gevonden te
zijn voor een overeenkomst. Ook moet
koning Konstantijn tegenover een corre
spondent van de „Times" bemoedigende
verklaringen hebben afgelegd, waarin hij
Griekenland niet in staat noemde tot vpr-
raad jegens, de geallieerden, maar waarin
hij van den anderen kant tevens zeker
voorbehoud maakte, en weigerde zich te
binden; een uiting' dus ten slotte van de
aarzel- en uitstel-politiek, die Griekenfi
land zoolang' nu reeds voert.
Tot koning Konstantijn zoodanig in 't
nauw zit, dat hij' moet kiezen.
Dat oogenblik kan wel eens spoedig
daar zijn.
Wat de strijd in Mesopotamia betreft,
het resultaat der daar geleverde gevechten
is, dat de Engelsclie strijdmacht moest
terugtrekken tot Kut-el'-Amara, 170 K.M.
afstands van Bagdad en 128 K.M. van
de plaats: waar het gevecht geleverd werd
bij de ruïnes van Ctesiphon, waarin ge
neraal Townshend een schitterende over
winning zou behaald hebben.
De Times noemt het nieuws uit Irak
zeer ontmoedigend met het oog op de blij
de geruchten omtrent den aanstaanden
val van Bagdad.
De berichten omtrent den slag zijn dui
delijk genoeg. Het is duidelijk, dat gene
raal Townshend's overwinning te Cte
siphon een werkelijke overwinning was
in dien zin, dat hij in bezit bieef van
het slagveld en in staat was 1600 gevan
genen te maken. Het gevecht was blijkbaar
zeer hevig en de Turksche verliezen moe
ten zeer zwaar zijn geweest.
De kwesties, welke tengevolge van den
terugtocht moeten worden opgelost, zijn
ernstig, zegt genoemd Engelsch blad.
Er* bestaan zeer krachtige redenen om
den Mesopotamischen veldtocht tot een
zoo snel' mogelijk einde te brengen. Daar
gelaten de waarde van de streek zelf,
zou de inneming van Bagdad een geduch-
ten slag voor den Turkse hen en Duit-
schcn invloed in het Oosten beteekenen
en dat is van groot belang, vooral nu,
met het oog op den staat van zaken in
Perzië.
Aan den anderen kant lijkt het on
betwistbaar, dat daarvoor een veel groo-
tere troepenmacht dan zich daar op het
oogenblik bevindt, noodig is. De Turken
zijn blijkbaar besloten, geen moeite voot
de verdediging van Bagdad te sparen
Het is ongetwijfeld de vermindering van
de spanning- op de Bulgaarsche grens
geweest, welke hen in staat stelde tot hef
zenden van versterkingeu.
Er zal dan ook nog heel wat water
door de Tigris stroomen, eer Bagdad het
opgeeft.
Dat het morgen in den Duitschen rijks
dag zal spannen, moge blijken uit wat de
Vossische Zeitung ten beste geeft over
de interpellatie, die de sociaal- demo
craten over de voorwaarden van een toe-
komstigen vrede hebben ingediend.
Het blad meent, dat de kanselier niet
zal kunnen vermijden op de vredes-in-
terpellatie in te gaan. Want - naar
waarheid opgevat komt in de
sociaal-democratische v.redesinterpellatie
de wensch van meerdere Duitsche
niet alleen sociaal-democratische
volksklassen, om door den kanselier
eindelijk eens te worden ingelicht om
trent do toekomst tot uiting. Het schijnt
daarbij zeer onverschillig en een bijzaak
of de kanselier meent oorlogsschatting
te ontvangen, en tot welk bedrag hij die
zal eischen. Hetzelfde is het geval met de
kwestie of hij van plan is landen te
annexeeren of dat hij uit principe
of in een enkel' geval afkeerig is van
annexaties. Voor alles, zegt het Duitsche
orgaan, moet worden blootgelegd het po
litieke oorlogsdoel, de groote wereldpo
litieke gezichtshoek, waaronder later, wan
neer het zoover is, de afzonderlijk© vragen
beslist moeten worden
Wanneer thans volgens den staat van
zaken op een gegeven oogenblik een vre
de wordt samengeknutseld, die min of
meer aannemelijk is, is de geheele oor
log tevergeefs gevoerd.
De wensch andere volken te bevrijden
kan alleen dan worden bevredigd wan
neer daardoor niet de militaire veiligheid
van het Rijk en de vreedzame verdere
ontwikkeling van het volk verhinderd
worden. j ag
Bibliotheek aan het front.
Max Osborn schrijft van de Cote Lor
raine ov-er bezienswaardigheden aan het
front aan de „Vossische Zeitung":
Een van de merkwaardigiste inrichtin
gen noemt hij 'een qprlogshibliotheek. Een
vriendelijke plek door hooge noteboomen
omgeven, is zorgvuldig afgeperkt. 'Ernst
Moritz Arndtplatz, staat boven den in
gang. 's Zomers is 't een'aangenaam plant
soen. Op den achtergrond, staat een groote
barak, bevattende een ruime en aange
naam ingerichte lees- en schrijfzaal-. Ter
zijde daarvan echter iets heel merkwaar
digs, een rijdende veldbibliotlieek. Ze
ziet er uit als een groote verhuiswagen.
Voor, bij den bok, is het kamertje van
den bibliothecaris, waar zelfs ©en kachel
staat. Daar achter in rekken, netjes op
rijen, de boeken. Een ;stuk van den zijtwand
wordt opengeslagen en janen staat tegen
regen en sneeuw beschut voor een boek
handel, die tegelijkertijd eefi gewone huur-
hibliotheek ïs. Een divisie-predikant heeft
de voornaamste verdienste van het tot
stand komen dezer inrichting, die thans
]op vele andere plaatsen, pok in het Oosten,
navolging gevonden moet hebben.
Oorlogsleugens.
TheFatherland, het New-Yoifeche;
weekblad der Duitsch-Amerikanen, waarin
de zaak der centrale mogendheden wordt
verdedigd, heeft de volgende vermakelijke,
voor de New York Times niet weinig
beschamende bloemlezing van oorlogsleu
gens., die bet op gezag van Engelsche
correspondenten in Athene, Rome, Genève,
St. Petersburg enKaïro waren opgenomen
Kaïro, 8 Maart. De Turken schieten
hun Duitsche officieren dood.
St. Petersburg, 8 Maart. De Turken
schieten hun Duitsche .officieren dood.
Londen, 6 Maart. De Turkten schieten
hun Duitsche officieren dood.
Konstanza, 26 Maart. De Turken schie
ten hun Duitsche officieren dood.
Genève, l April. De' Turken schieten
hun Duitsche officieren dood.
Genève, 13 Mei. De Turken schieten
hun Duitsclie officieren dood.
Parijs, 22 Mei. De Turken schieten hun
Duitsche officieren dood.
Londen, 2 Juni. De Turken vloeken op
hun Duitsclie officieren.
Athene, 3 Juni. De Turken schieten
hun Duitsche officieren dood.
Athene, 15 Juni. De Turken schieten
hun Duitsche officieren dood.
Mitilene, 9 Juli. De Turken schieten
hun Dnitscbe officieren dood.
Rome, 11 Juli. De Turken schieten hun
Duitsche officieren dood.
Londen, 26 Febr. Paniek in Konstan-
tinopel.
Londen, 28 Febr. Paniek in Konstan
tinopel.
Londen, 1 Maart. Paniek in Konstan-
tin opel.
Athene, 2 Maart. Paniek in Komstan-
tinopel.
Boekarest, 6 Maart. Paniek in Konstan-
tinopel.
Athene, 6 Maart. De sultan vlucht uit
Konstan tin opel.
Londen, 7 Maart. De Sultan vlucht uit
Konstantinopel.
Athene, 8 Maart. Paniek in Konstan
tinopel.
St. Petersburg1, 8 Maart. Paniek in Kon
stantinopel.
Kopenhagen, 9 Maart. Paniek in Kon
stantinopel.
Athene, 9 Maart. Paniek in Konstan
tinopel.
Londen, 25 Maart. Paniek in Konstan
tinopel.
Genève, 1 April. Paniek in Konstan
tinopel.
Londen, 28 April. Paniek in Konstan
tinopel.
Korte Oorlogsberichten.
Griekenland wil, dat, 'indien
.de Eiitente-troepen in Griekenland zouden
worden teruggedreven, zij' weder stelieep
zouden gaan en de Balkan-eampagïie als
geëindigd zouden beschouwen. De Koning
zou hun de bescherming' van zijn geheele
leger waarborgen tegen een aanval dejr
Duitsehers. Gedurende de inscheping: zou
hij niet zijn troepen van Saloniki en van
de grenzen terugtrekken en ook zou hij
niet t oestaan, dat Griekenland gedwongen
of verleid zou worden, om de neutraliteit
op te geven
W i n s t o n Churchill onder
v u u r. In een brief' aan zijn ouders, geeft
een luitenant van de grenadieren der garde
een beschrijving 'van een bombardement,
Waarbij ook Winston Churchill tegenwoor
dig- was. Hij schrijft
„Winston Churchill is.biji mijn compajg-
nie in de loopgraven. Hij is zeer moedig
en opgewektin den nacht van 25
November ontsnapten wij ternauwernood.
Een 'granaat drong door het dak' Vg,n
onze schuilplaats en doodde den ordon
nans, terwijl mijn oppasser en ik zelf
een leelijfcen schok kregen."
Fransche nederlaag. Uit Ber
lijn Ipek is bereikt. Ongeveer 1250 ge
vangenen zijn gemaakt en zes kanonnen
genomen.
De Fransehen moesten we
gens een dreigende o msin g' e-
1 i n g liunne stellingen in den
boog van de Zrna R e k a (Karasu)
tot d© Wardar opgeven.
De Duitsch-Zwitsersche grens is op
nieuw voor alle verkeer gesloten.
In Monaster is de vlag van alle
centrale bondgenooten, dus ook de Turk
sche vlag, geheschen.
Fusie?
Ook de „Gereformeerde Kerk" betreurt
het „Nooit," gesproken in de vergadering
van den Chr. Nat. Werkmansbond, naar
aanleiding van het voorstel om tot fusie
te geraken met Patrimonium.
Minister P ley tec
Naar wij vernemen, moet de Minister
van Koloniën op medisch advies nog ©eni
gen tijd verdere rust nemen en zal hij
daartoe heden naar het buitenland ver
trekken.
H et Com i t - ge na r a a 1.
Het Comité-generaal van de Tweede Ka-»
mer der Staten-Generaal is gisteravond te
ongeveer- kwart over 6 uur geëindigd,
zoodat hedenvoormiddag om elf uur weer
in openbare vergadering wordt voortge
gaan met de 'algemeene beschouwingen
ovter de Staatshegrooting.
Omtrent het door de Tweede Kamer
gehouden comité-generaal verluidt, dat het
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAe,
Abonnementsprijs
Per 3 maanden fr. p. post1,28
Losse nummers,1,08
Prijs der Advertentiën
15 regels ƒ0.50, iedere regel meer II cl,
3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend
Bij abonnement voordeelige voorwaarden,
Familieberichten van 110 regels f i.
iedere regel meer 10 ct.
MMgS
vrij 'belangwekkend moet geweest zijn,
doch dat zeer ingrijpende er and e ring in
zake de maatregelen op militair gehied
niet als resultaat ervan te wachten schijnt.
E e n d u u r z e t e 11 j e.
Een rijk man, uit Indië teruggekeerd*
die in Den Haag van zijn werk ging
uitrusten, kreeg, naar „*De Controleur'-
mededeelt, van een „politiek agent" al»
daar ©en schrijven, waarin o.a. de vol
gende passages voorkomen:
„Zooals u weet, heeft juist de Tweede
Kamer een groote behoefte aan prac
tise lie zakenmanschen, aan werkers, die
getoond 'hebben, wat ze waard zijn. U
zou ongetwijfeld in ons Parlement een
schitterend figuur maken,"
En dan Verder:
„In het bedoeld district werd de cau-
didaat der Rechtsche partijen de Vorige
maal met een zeer kleine meerderheid
gekozen. Wordt er thans een vrijzinnige
gecandidateerd, die zelf voor een_groót
gedeelte in de kosten van zijn verkiezing
kan bijdragen, 'dan zjjn wij van zijn ver
kiezing verzekerd. Die kosten worden ge
taxeerd op f60.000
Goedkoop zijn die vrijzinnige agenten
niet. Wij kunnen er niet tegen op bieden,
zegt de Tijd.
I n w i sselfn g Zi 1 v erbiOiUS,
De Minister van Financiën brengt in!
herinnering, dat de gelegenheid tot in
wisseling. van zilverbons van den ouden
vorm (dus alleen de zilverbons waarop
de handteekening van den Minister Bert-
ling voorkomt) nog slechts openstaat tot
1 Januari 1916.
Het publiek wordt er derhalve met na
druk op gewezen, dat het, ter voorkoming
van geldelijk nadeel, noodig is de zooeven
bedoeld© zilverbons vóór of uiterlijk op
31 December in te wisselen. Dit geldt
dus niet voor de nieuwe zilverbous van
f2.50 met de handteekening van den Mi
nister Treub. Deze blijven gangbaar.
De vorenbedoelde inwisseling kan uit
sluitend geschieden bij het agentschap van
hei Ministerie Van Financiën te Amster
dam (Korte Spinhuissteeg no. 3). De bons
kunnen ook per post aan bovenstaand
adres worden opgezonden, met duidelijlde
opgave van naam en adres van den in
zender.
„D eTe'1'0 g r a af".
Naar het N. v. d. D. verneemt, zal,
behalve mr. Kappeyne van de Coppello,
ook mr. L. van Gigteh Jr. optreden als
verdediger van den' hoofdredacteur van
De Telegraaf.
De vice-admiraal, commandant in
Zeeland, heeft aan de navolgende perso
nen, die uit het in staat van beleg verkeO-
rend gebied in Zeeland waren geziet, hij
wijze proef toegestaan, weder in zijn ge-
zagsgebied terug te keeren: t.w. J. B.
Dobbelaere, J. H. Dobbelaere te West-
dorpe; A. Godsen, R. F. van Houten,
E. Kegels en P. Kegels, allen te St.
Jansteen, F. Hooft, G. van der Hagte,
P. Van Hoove, J. Thuij, F. Thuij, F. de
Vos, M. en H. de Vos, allen te Clinge, A. de
Letter te Koewacht, H. S. de Paepe tej
Philipine, J. de Smet te Zuiddorpe, Th,
Standaert te Eede, P. F, de Wagenaerd
te Sas van 'Gent en M. Markusse te
Cortgene. fj
Middelburg. Men verzoekt ons mede
te deelen, dat de datum van de hoofd
bestuursvergadering van de maatschappij
tot bevordering van Landbouw en Vee
teelt in Zeeland is gewijzigd en niet op
23 December, doch Donderdag 30 De
cember te Middelburg zal plaats hebben.
Door de politie is op verzoek van
den vader proces:-verb aal opgemaakt tegen
den onderwijzer S. der Boomsch-Katho-
lieke s'chool wegens mishandeling van een
8-jarigen jongen.
D oor het breken van den heugel
van den motorwagen van de tram, die
gisterenavond te 9 uur op de Markt kwam
zijn twee diensten naar en van Vlissin,-
gen vervallen, zeer ten ongerieve der rei
zigers1.
Goes. Donderdagavond zal in de A.-R.
Prop. club een der leden spreken over
Da Costa; gn Vrijdagavond in de a.-r.
Kiesvereeniging een der leden over „De
politieke toestand".
Bij den gemeentelijken reinigings
dienst zijn door B. en W. .benoemd tot
vasten arbeider: J. van Dalen, A. Veijs,
J. Geluk, H. Hijman, P. Liplijn, J. Kar
man en J. Maartense, allen thans in dienst
van den aannemer van den reinigings
dienst.
Rilland-Bath. Door het praktisch op
treden van den heer G. Verhoek, Rijks
ambtenaar te Bath, is het dezen j.l. Maan-
