No. 50
Zaterdag 27 November 1015
30e Jaargang
SmnenSand.
EERSTE BLAD.
De Groote Oorlog»
Uit de Provincie.
Dit nummer bestaat uit twee bladen
Kerknieuws.
Onderwijs.
Uitgave van
de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMEEGG
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
8.AN $E VORSTSTRAAT fefS»
Bureau te Middelburg!
FIRIWA F. P. DHUiJ L. EÜSS,
Drukkers:
SJosterbaan Le Cointre
Goes.
ffe Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG
Abonnementsprijs
Per S maanden fr. p. postIJS
Losse nummers,0,06
Prijs der Advertentiën
1—6 regels f 0.50, iedere regel meer 10
8-snaal plaatsing wordt 2-maal berekend,
Bij abonnement voordeelige voorwaarde».
Familieberichten van 110 regels ft.5
iedere regel meer 10 ct.
■B .j. 1 1 .1
Beknopt overzicht van de;: toestand.
Meent Servië nog invloedrijke hulp te
krijgen, alvorens het geheel en al bezet
is door Centralen en Bulgaren?
'tls een ijdele hoop, die het. koestert.
Wel doet Rusland, alsof het nog wat
vermag te doen in het belang van het
verdrukte en vertreden Servië, doch van
daden hoort men nog weinig.
De „Daily Telegraph" verneemt uit Sa
lonika, dat de Tsaar persoonlijk den Ser-
vischen minister-president Patsjitsj tele
grafisch beloofde, dat binnen een week
Russische troepen in Bulgarije zouden
vallen.
En uit Athene -wordt gemeld, dat aan
de grens van Roemenië 250.000 man Rus
sische troepen staan, bij Ismail en Reni,
in Bessarabië aan de Donaumonding ge
legen, gereed om Servië te hulp te ko
men.
Maar hoe zal dat moeten gebeuren
vragen wij met den „Handelsb I ad"- over -
ziohtschrijver, die deze kwestie behan
delt. Zullen deze troepen door Roeme
nië moeten trekken?
Zal Roemenië, na. de ondervinding die
het eenmaal met een Russischen door-
marsch heeft opgedaan toen liet in
1877 Rusland bijstond, het den doortocht
van Russische troepen vergunde, en met
zijn leger de overwinning bij Plewna hielp
bevechten en tot dank daarvoor van
Bessarabië werd beroofd, dit nogmaals
wagen?
't Is twijfelachtig. Wantmen moet
niet vergeten, dat er in dien tijd in de
verhouding tusschen Roemenië en Rus
land veel veranderd is.
Roemenië is de laatste maanden nog
al Entente-gezind.
Zou Rusland trachten vrijen doortocht
door Roemenië te krijgen Evenals de
geallieerden Griekenland bewerkten
Ook dit is nog een duistere zaak, want,
hoe Entente-gezind Roemenië ook is, ei
is altijd ijog een groote partij, die van
een dergelijken doortocht volstrekt niet
weten wil, en die d,e neutraliteit wil
handhaven tegenover iedereen.
Zou Rusland dan niet tot geweld wil
len overgaan, dan moet het pogen de
troepen, die thans in Bessarabië staan,
langs den Donau en de Zwarte Zee te
vervoeren naai- een der Bulgaarsche ha-
vensteden, om daar te landen.
Doch dit blijft altijd een zeer hache
lijke onderneming.
Maar wat praten wij over hulp aan
Servië. Dit zeer beproefde land is toch
niet meer te redden.
Slechts een kleine strook van Servië,
langs de grens van Montenegro en Al
banië en een klein gedeelte van Zuid
Macedonië is nog vrij van de troepen-
overstrooming, die sedert den inval van
6 October in bijna geheel het Servische
gebied, van den Donau tot aan de Griek-
sche grens, is doorgedrongen.
In Rusland is de winter een groot
beletsel voor groote operaties"; de Duit-
schers bevinden zich daar te v|er van
hun basis om eenactie in te zetten,
waardoor de stand van zaken zou kun
nen worden gewijzigd, terwijl de mate-
rieele bezwaren veroorzaakt door de kou
de en den toestand der wegen zich nog
komen voegen hij die welke het gevolg
zijn van de afstanden, waarover de ver
schillende voorraden moeten worden aan
gevoerd. Op het Russische oorlogstooneel
moet de vijland zich 'tot het voorjaar
bepalen tot het in bedwang houden van
de Russische legers.
In Frankrijk daarentegen is de winter
niet zulk een volstrekt beletsel voor elke
onderneming van eenigen omvang. Men is
clan ook overtuigd, dat daar ernstig zal
worden gevochten. De strijders hebben te
groot belang erbij, dat de oorlog niet in
et oneindige voortduurt, om niet alle
lachten in te spannen om aan hun moei-
ijken toestand een einde te maken.
Intusschen verwachten wij op het Wes
terfront dezen winter geen beslissing. Ook
u 1 j 1 rJ1.e,n aan 1101126 Zuidgrens uit
het duidelijk te hooren kanongebulder
vaak af, dat een beslissing spoedig zal
vallen.
Onder vijanden.
Het doet verkwikkelijk aan, nu en dan
in de oorlogsverhalen een uiting van on
derlinge waardeering der tegenstanders
aan te treffen.
Het. Fransche orgaan „Oeuvre" bevat
een beschrijving van een Fransoh offi
cier, die drie Duitsche militairen gevan
gen hfcd genomen. Volgens hem waren
ze 16 en 17 jaar. Ze stonden verbaasd
te kijken, toen ze zich tegenover Fransche
soldaten bevonden, die schaterlachten,
hun wat tabak aanboden en schertsend
naar den vochtigen grond van de loop
graaf wijzend, opmerkten:
„Hier Paris, schone stadt".
Toen voelden de jeugdige gevangenen
zich spoedig op hun gemak. Na vijf mi
nuten lieten ze den Franschen het por
tret van him moeder zien, terwijl hun
papieren werden doorsnuffeld. De Fran
schen hebben hun die fotografieën laten
houden, evenals aan een van hen de
afbeelding van een meisje in tennis-dracht.
De verloofde van dat meisje sprak
Fransch. Later heb ik, aldus de offi
cier, die daarvan verslag deed, er pas
aan gedacht, dat ik wel zijn naam en
adres had kunnen opnemen, om zijn fa
milie op de hoogle te brengen.
Kor t<j Oorlogsberichten.
Griekenland. De Engelsche re
geering stond het vertrek toe van Griek-
sche schepen met koren en andere Waren
geladen, die te Malta werden achtergehou
den.
Het „Bert. Tagebl." ontleent aan Fran
sche bladen berichten uit Athene, waaruit
blijkt, dat het Griekscbe kabinet zich heeft
bereid verklaard het bij 'Saloniki opge
stelde Grieksche leger, waarin de Entento
een bedreiging voor haar Balkanlieger ziet
terug te trekken naar Noord Macedonië en
naar Epirus te verleggen. Denys Cochin
vertrekt op het eind dezer weak op den
Griekschen kruiser „Helle" naar Mes
sina.
Kitchener kwam te Rome aan.
De B a 1 k a, 11-0 or 1 o g. Mon meldt
uit Parijs, dat de Oostenrijkers en Duit-
schers troepen coneenlreeren te Roest-
schoek met het oog op een Russisch
offensief tegen Bulgarije.
Volgens de „Morgenpost" wachten 200
Russische schepen te Reni het bevel 'tot
vertrekken af.
Volgens de „Deutsche Tageszeitung"
zouden de Russen den Donauweg nemen
om Bulgarije aan te vallen.
De „Lokal Anz." ontleent aan de
„Corriere della Sera" het bericht uit' Sa
loniki, dat de pogingen der 4 divisies
Bulgaren om de Fransche linies door te
breken nog aanhouden. Monastir is nog
vrij'. De Bulgaarsche ring, welke om de
stad wordt getrokken, wordt echter steeds
nauwer. De gezanten van Rusland en
Engeland in Servië zijn na een veer-
tiendaagsche reis van Prisrend te Mo
nastir aangekomen; de gezanten van
Frankrijk en Italië zijn nog onderweg.
O001'logshonden. Er zijn 400
honden uit Alaska onderweg naar Frank
rijk. Deze honden zijn gekocht in den
kennel van den heer Atlan te Nome dn
Alaska. De heele troep is reeds aangeko
men te Winnipeg. De honden zijn van
zeer zuiver ras en aangekocht voor 200
a 250 francs per stuk. Zij zijn in prach-'
tige conditie en zullen zoo spoedig mo
gelijk naar Europa worden vervoerd, om
dienst te doen in (het Fransche leger.
'De bete eken is van Palesti
na. De „Manchester Guardian" wijst op
de buitengewone beleekenis, die Palestina
heeft voor de beteekenis van Engeland'in
Egypte en Mesopotamië.
Het Suez-kanaal mag evenmin geflan
keerd worden door een vijandelijk ge
bied, zooals het tegenwoordige Palestina,
als de verbinding tusschen de nieuwe
provincie die thans mogelijkerwijze in Me
sopotamië aan het ontstaan is, door vij
andelijk gebied kan gaan. Men moet der
halve in Engeland Palestina in het bij
zonder in het oog houden, daar het in
beide richtingen van 'buitengewone betee
kenis is Palestina.„moet óf een deel van
Egypte worden, óf men moet zeker zijn,
dat het Egypte gunstig gezind is.
Te Wanna in Westfalen kreeg een
vrouw in October 1914 bericht, dat haar
man als militair in het Duitsche leger
was gesneuveld. Ze trad voor de tweede
maal in het huwelijk, doch kreeg deze
week bericht, dat haar eerste man zich
als krijgsgevangene in Rusland bevindt.
Er is weer een Russisch eskader
niet ver van de Bulgaarsche kust ver
schenen. Het bestaat uit 15 schepen, rtv.o.
3 dreadnoughts.
Er worden toebereidselen getroffen
voor de overgave van Monastir.
Duikbooten. Tal van Engelsche
duikbooten zijn in het Kattegat gezien,
blijkbaar wachtende op mist om door
de Sond in de Oostzee te komen.
De uitvoer
van haring in eiken vaart is verboden.
Technisch personeel b ij den
post-, telegraaf- en tele
loondienst, in' N.-I
„Het Christelijk Comité voor Indië" ves
tigt de aandacht van belanghebbenden er
op, dat voor dezen tak van diénst wor
den gevraagd
a. twee ingenieurs, 'gediplomeerd aan
eeno technische hoogeschool, niet ouder
dan 27 jaar en zoo mogelijk met erva
ring op het gebied van zwakstroom
techniek. Aanvangssalaris f300 's raaands;
b. instrumentmakers met oene goede
theoretische en praktische schoolopleiding
en in het bijzonder bekend met de mon
tage van telefooninri-chtingen. Naar gelang
van bekwaamheid en geschiktheid kan
benoeming plaats hebben tot instrument
maker 1ste klasse op een aanvangssala
ris van f 250 's maands, of instrument
maker 2de klasse op een aanvangstrakte-
ment van f 125 of f150 's maands.
Verdere inlichtingen en bijzonderheden
worden gaarne verstrekt door het Infor
matiebureau van genoemd Comité, adres:
den heer J. J. Krato, Loosduinsche Kade
80, Den Haag.
K a m p b o d e.
Do internoeringskampen te Soesterberg
geven thans een eigen krant uit. De
Kamipbode heeft -een Fransche en een
Vlaamsehe oplage.
B ij n a gelukt.
Van Woensdag op Donderdag werden
door een Duitsche patrouille op 3 meter
afstand van de Holiandsche grens bij
's Heerenberg drie Franschen aangehou
den, welke uit het kamp Friedrichsfeld
waren ontsnapt.
Monument voor majoor
Thomson.
De commissie van voorbereiding uitliet
Nationale comité tot huldiging van de
nagedachtenis van majoor Thomson, heeft
thans aan den beeldhouwer Charles van
Wijk definitief de opdracht gegeven tot
vervaardiging van het monument, dat op
het Thomson plein in Don Haag, zal wor
den opgericht.
Het beeld zal het midden vormen van
een monumentale bank, en zal, evenals
de bank, uit granietsteen worden gehou
wen.
Het zal Thomson voorstellen als ma
joor der infanterie, niet majitel omhangen,
en iets meer dan levensgroot zijn.
Door Gedeputeerde Staten isi de slui
ting der jacht op hazen, patrijzen, fazan
ten, korhoenders en kwartels in deze pro
vincie bepaald op Vrijdag 31 December"
1915 met zonsondergang en zal het tijd
stip der sluiting van de jacht op kant-
snippen en waterwild op nader te bepa
len datum worden vastgesteld.
Middelburg. In de vergadering van den
Raad, te houden op Woensdag 1 Decem
ber 1915, des namiddags te 2 uur, zul
len worden behandeld: 1. Notulen; 2.
Stukken; 3. Benoeming leden van het
Burgerlijk Armbestuur, (aftreding Mr. G.
F. Baron thoe Schwartzenberg en Hohe-
lansberg, en F. E. M. Viseur); 4. benoe
ming lid van de Commissie van Toezicht
op het Middelbaar Onderwijs, (aftreding
.T. C. Van der Harst JJzn.); 5. lOntslag-
aanvrage H. J. Overduin, als Onderwijzer
aan school .1; 6. Staten van oninbare
posten van: a. Schoolgelden voor de La
gere Scholen; b. Schoolgelden voor het
Herhalingsomderwijs; C- de Hondenbelas
ting 1915. 7. Rooien van hoornen langs
de Seissingel; 8. overname van het' on
derhoud v. h. Oost-Indisch Huis; 9. ver
koop van Gemeente-terrein aan de N.V.
„The Vitrite Works"; 11. reclames tegen
aanslagen in de Inkomstenbelasting,
(H. O.)
Woensdagavond spreekt in do Bo-
gardzaal de heer C. Srneenk, 'hoofdre
dacteur van „Patrimonium" en „De Gids",
lid van den Arnhemischen Raad voor „Pa
trimonium" en den Christ. Best. Bond,
over: „Het goed recht der arbeidersbewe
ging". Alle (geestverwante mannen en vrou
wen hebben, vrijen toegang.
De vroeg ingetreden winter, het
dunne laagje sneeuw, dat hedennacht ge
vallen is, heeft de jeugd hedenmorgen
reeds plëizier bezorgd. Voor schooltijd!
was het op de pleinen druk met baantje
glijden, enz. Verschillende straten waren
vrij glad en in de St. Janstraat had dil
ten gevolge, dat een paard te vallen kwam.
Het kostte heel wat moeite de rosinant
weder vop zijn vier pooten te krijigen.
De justitie van hier heeft gisteren te
Vlissingen een nader onderzoek ingesteld
naar aanleiding van de ontvluchting van
eenige Belgische geïnterneerden.
Steuncomité. Ingekomen sedert
de vorige opgave aan wekeljjksche bedra
gen, week van 18 November, f 138.10.
Voor de 67e uitkeering, aan de familiën
van militairen én aan weTkloozen was
noodig een bedrag van f 419.15.
De Penningmeester,
HERM. BOASSON
Goes, Zangkoor „S t. Cecilia".
Gelijk het ons een vreugde was St. Ceci
lia's avond bij te wonen, is het ons
aangenaam over dien avond van echt
kunstgenot fe mogen schrijven. Zooals
men weet had genoemd R.-K. Zangkoor
een kunstavond georganiseerd ter gelegen
heid van het 25-jarig bestaan der St.
Vincenliusvereeniging, en had het zich
daartoe de medewerking verzekerd van
de Stafmuziek van het Hie Reg. Infan
terie, een gewaardeerde bekende voor het
Goesche publiek, sinds het gezelschap zijn
eerste uitvoering' op de Markt gaf en
vooral sinds Kapelmeester J. li. van der
Glas zijn „Hulde aan Goes" compo
neerde en ons opdroeg.
Wat het Koor zoowel achtstemmig als
vierstemmig heeft gegeven, heeft onze ver
wachtingen verre overtroffen. In de eerste
plaats hulde daarvoor aan den heer 'Jos.
Stieger, die zich een waardig en knap
dirigent betoonde, van wien een krach- -
tige leiding uitging; maar hulde ook aan
het versterkte Koor, welks leden met een
enthousiasme, en een warmte zongen, wel
ke imponeerden en ons, protestanten, die
nauwelijks een middelmatige zangvereeni-
ging in stand kunnen houden, wel eenigs-
zins tot beschaming strekten. Het „Te
Deum Laudamus" van TI. Cnypers, acht
stemmig uitgevoerd, heeft niet nagelaten
indruk te maken. De tenor-solist, de heer
Louis van Tulder van Amsterdam, die
in dit werk zijn eerste kleine proeve
voor ons aflegde, bewees aanstonds van
rijke zangerstalenten niet ontblobt te zijln.
De orgelbegeleiding van den heer Anton
M. van Kalmthout en de piano-begeleiding
van den heer A. J. M. v. Kalmthout
beantwoordden aan hooge eischen.
Laat ons in aansluiting hiermede hier
reeds iets zeggen van het andere „Te
Deum Laudamus", de compositie van Ver
hulst. Men mag over de waarde van de
beide werken van meening verschillen,
ons komt het voor, dat Verhuist hier
boven Cuypers ging, al valt niet te ont
kennen, dat Cuypers' kunstwerk vele goede
innerlijke hoedanigheden bezit
Verhulst leidt 011s dieper in in de in
nigheid van de lofzegging, en doet meer
dan C. verschillende uitdrukkingen als
verheven ziele-uiting naar voren komen.
Trouwens, verschillende omstandigheden
werkten mede tot het verkrijgen van
schooner effect. De koper-begeleiding met
name vervolmaakte het harmonische ge
heel. Bovendien werd de tenor in dit
werk afgewisseld door den baryton, den
heer Willem de Hoog, van Oosterhouifc,
die evenals de heer Van Tulder en de
begeleiders St. Cecilia als „welwillende"
medewerkers dienden. De heer De Hoog
beschikt over een sonore barytonstem,
met groot uitzettingsvermogen, waarvan
hij een voordeelig gebruik maakte. Ook
in dit stuk bleek weer hoe gemakke
lijk de heer Den Tulder, de jonge tenor,
zijn stem beheerscht. Als we op een
paar punten mogen wijzen, dan noemen
we het „Fiat misericordiatua, Domine,
super nos", waarin de tenor van zijn
rijke talenten getuigenis aflegde door een
zeer i'jidrukwekkende voordracht, en op
het „ln te, Domine, speravi" (Op U,
0 Heer, heb ik vertrouwd), waarin des
heeren De Hoog's buigzame stem wonde
ren werkte.
O.a. In „Ons lied" (muziek van Arn.
Spoel) hadden we gelegenheid den tenor
in andersoortige voordracht to bewonde
ren. Ook dezo was meesleepend, evenals
die van 'de Hoog in een drietal afzonder
lijke liederen.
„Vredes Smeeklied" - men ziet, datlhet
programma met het oog op de tijdsomstan
digheden van bijzondere samenstelling was
werd Vooral in 't slot hartroerend ver
tolkt.
Geef o God, na zooveel lijden
Toch een uitkomst in dear nood.
Heer, verlos ons van den oorlog,
Geef, o God den vrede weer.
Ziet, dan klinkt handgeklap schier ab
surd. Trouwens na meer nummers ware
beter diepe stilte bewaard gebleven. Doch
dit is voor rekening van het auditorium1,
dat den inhoud van gebeden en lofzeggin
gen niet voldoende indacht en doorleefde,-
Zooals gezegd, de zang trof door bezie
lende geestdrift.
Hollands Glorie werd door den baryton
hartstochtelijk voorgedragen en met span
ning gevolgd. Het was één der schoonste
gedeelten van 't programma. Het applaus
was terecht daverend.
De begeleiding van mej. Giesen uit Rijs
wijk was zeer verdienstelijk.
Het „Domine Salvam fac Reginam nos-
trairr" (Heer behoud onze Koningin) is
door het 4-steirtmige Mannenkoor met
warmte gezongen.
Rest ons nog een en ander te Zeggen
omtrent hel aandeel, dat de heer Van der
Glas in het succes van den avond had.
Zijn „Hulde aan Goes" is voor de zoo-
veelste maal met aandacht gevolgd en met
luid applaus beantwoord. Met de Ouver
ture van Baudonck, Goppellia Ballet van
Delibes, den Turkschen marsch van Guil-
laume en Mosaïque sur 1'Opera, „Die
Freischütz" van von -Weber, heeft bij
evenzeer lof geoogst Niet het miinst met,
zijn eigen werk, dat aan hooge eischen der
techniek "beantwoordt.
Summa summarum: het was een kunst
avond, waarop door velen echt muzikaal
genot is 'gesmaakt.
Vlissingen De politie heeft aangehou
den een drietal personen, verdacht van
diefstal van koper, zink, enz., ten nadeele
van een tagrijn alhier.
Een man, afkomstig uit Goes, dia
zich hier ter stede heeft schuldig gemaakt
aan oplichting van een viertal heeretn-
costuums, is door de politie te Arnhem
aangehouden. Hij is aldaar in het huis van
bewaring opgesloten, omdat hij zich daar
ook had schuldig gemaakt aan diefstal.
Heinkenszand. De slagersjongen J. M.
alhier had gisteren bij liet worst-malen
het ongeluk zijn hand te ver in de machine
te steken, waardoor hem een stuk van een!
vinger werd afgesneden. Het stuk kon
men niet meer vinden en is dus naar alle
waarschijnlijkheid ook tot worst gemalen.
Geneeskundige hulp moest worden inge
roepen.
Hoedekenskerke. Nader meldt men ons,
dat'de vrachtrijder L. alhier naar Middel
burg vervoerd is tot verdere behandeling
van het gekwetste lichaamsdeel.
N. en St. Joosland. Bij het vee van
den landbouwer F. P. Polderdijk alhier,
is het mond- en klauwzeer geconstateerd.
Nader meldt men: Bij F. P. Polderdijk
werden 3 zieke dieren afgemaakt en be
graven. Verder Worden nog afgemaakt 24
stuks hoornvee en 8 varkens.
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te Bruchem—Kerkwijk, J. J.
Timmer, cand. te Utrecht; te Lienden,
Ph. Peter te Sir Jansland; te Driesum,
S. C. van Wjjngaarden, cand. te Zeven
huizen.
Bedankt voor Bleiswijk door P. Kruiijt
te Gouderak; voor De Krim door J. H.
Huygers, cand. te 's-Gravenhage.
Kloetinge. In de vacature C. Dagevos
is tot notabel gekozen dhr. G. Harinck
met 29 stemmen, dhr. E. Hoek bekwam
23 stemmen van de 68 uitgebrachte stem
men; van onwaarde 6. Herkozen werd
Jan Straub met 36 stemmen; op B. Nieu-
wenhuijse Az. waren uitgebracht 27 stem
men (van onwaarde 5).
Hoedekenskerke. Tot (kerkvoogden van
de Herv. gemeente alhier zijn benoemd
dd heeren C. Boogaard en J. de Korte.
In de Algemeene Synodale Com
missie kwam o. m. ter tafel een adres
van het Prov. Kerkbestuur van Zeeland,
betreffende het ontwerp-ifitkeering van
ouderdomsrente door den Staat. In dit
adres worden verschillende gronden aan
gevoerd om aan te toonen, hoezeer door 't
in werking treden van bedoeld ontwerp
onrecht zou geschieden ten opzichte van
de Diaconieën, en hare bedeelden. Door
de Synode van 1914 is intusschen reeds
een adres over deze zaak opgesteld, dat
aan de Tweede Kamer der Staten-GeneraaJ
zal worden gezonden.
Geref. Kerken.
Zestal te 's-GravenhageJ. C. Brussaard
te Meppel1, dr. K. Dijk te Rijswijk, J. L,
Schouten te Arnhem, J. Douma te Water
graafsmeer, dr. V. Hepp te Klundert en
R. E. v. Arkel te Soest.
Bedankt voor 's-Gravenmoer door J.
W. Esselink te Wateringen.
Te Lemelerveld is overleden in den
ouderdom van 74 jaren de heer ds. W.
T. v. Dijk, emeritus predikant. Ds. Van
Dijk was van 18661869 predikant te
Sellingen, daarna te Kollum, van 1871
tot 1875 te Haren, daarna te Heinkens
zand, van 1876 tot 1884 te Waardhuizen
en vervolgens te Tholen. Sedert 16 Fgbr.
1908 was Z.Eerw. emeritus.
Goes, Benoemd tot tijdelijk on-'cTwijzor
aan de Chr. School' (Wijngaardstraat)
alhier de heer J. Lokerse, thans als zoo
danig werkzaam aan de Chr. School te
Oudelande.
