No. 46
Dinsdag 33 November 1915
30e Jaargang
Uit de Pers.
Staten-Generaal
De Groote Oorlog.
Uitgave van
de Naaml. Venn. LUCTOR ET EME&GO
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
LAN-3E VORSTSTBAAT 21©„
Bureau te Middelburg?
FIRMA F. P. DHÜIJ - L. BUR8,
Dr ukkers:
^osterbaan L© Gointre Goes.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs
Per 3 maanden fr. p. post
Losse nummers
flM
Prijs der Advertentiën
1—5 regels f 0.50, iedere regel meer 10 ci.
3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend.
Bij abonnement voordeelige voorwaarden.
Familieberichten van 110 regels f 1.—
iedere regel meer 10 ct.
Let op de taekenen der tijden.
Een en andermaal ontleenden wij aan
De Standaard wat de hoofdredacteur
schrijft over de aardbevingen in verband
met des Heilands voorzeggingen omtrent
bet laatste der dagen.
Zoo onder meer het bericht dat volgens
de aardkundigen (geologen) zeiven het
nimmer is voorgekomen dat de Vesuvius,
de Etna en de Stroanboli gelijktijdig werk
ten.
Nu schrijft ons een onzer lezers dat zijn
dokter hem dat tegengesproken heeft, en
dat deze geleerde heni had verzekerd dat
wel degelijk dikwijls deze drie genoemdo
vuurspuwende bergen t e g e 1 ij k in actie
zjjn geweest.
Wjj zouden onzen vriend willen aan
raden om aan dezen vrijzinnigen genees
heer bow ijs voor zijn bewering te vragen.
Maar natuurlijk, er zijn tweeërlei soor
ten van lezers. Er zjjn er die de Schrift
als van God ingegeven aanvaarden, en
met die Sohri% in de hand acht geven op
do teéfcenen dér tijden. En ter andere zijde
zijn eir menschen, die niet gelooven aan
de waarachtigheid van Gods getuigenissen
en Op welkd derhalve de aardbevingen
©n de gelijktijdige werkingen van de drie
Zuidelijke vulkanen geen indruk maken.
Dergelijke menschen beschouwen deze
Verschijnselen als heel gewone, zij zien
goed toe of er ook tegenspraak komt, en
dan nemen zij deze zonder naar de juist
heid er van te onderzoeken over en dan
praat de een den ander p.a.
Men noemt dit „gelooven op gezag".
"Want en dit is het eigenaardige in
■onze dagenvan ongeloovige zijde ver
wijt mm ons altijd dat wij; gelooven op ge
zag; 'maar juist aan, die zijde heerscht
die „kwaal" in veel ruimere mate. Bijge
loof en g&loof op gezag zijn aan moderne
zijd© «i, zoo groot,.
Van daar dat het ons heelemaal niet
■verwondert dat er geleerde menschetn zijn,
Sfeer geleerde en hooggeleerde die onze
Menschen zoeken gerust te stellen met
beweringen als Van genoemden dokter.
Het kamt echter aan op feiten, en
die hebben bewezen, volgens de aardkun
digen, dat 'gelijktijdig opereeren van de
drie genoemde Italiaaasche kraters nim
mer im Voorgekomen.
De Sfmibcli.
De Standaard wijst er op dat de
menigvuldige werkingen der vulkanen in
den jongsten tijd veel heftiger waren dan
anders. Natuurlijk Weet De Standaard
ook wel dat de oppervlakte der aarde
nooit stil is, en derhalve de veelvuldigheid
van aardbevingen niet behoeft te veront
rusten, Maar het boint hier op de meer
dere veelvuldigheid en op de hevigheid
aan, en die zijn buiten twijfel.
In de liberale pers stond dezer dagen
weer een bericht uit Rome, dato 13 No
vember, van dezen inhoud:
„Heden morgen te 9 uur had blijkens
het Observatorium, to Catania weer een
zeer hevige uitbarsting plaats van den
Vulkaan Stremboli. Groote blokken steen
vielen neer en een lang astóh bedekte
het geheel e eiland Stromboli, terwijl de
lava in groote stroomen vloeide. Op en
kele plaatsen ontstond brand. Op liet
eiland Lipari word een korte aardschok
waargenomen."
Dit is derhalve weer een nieuwe aan
sporing tot de geloovigen (natuurlijk niet
tot de ongeloovigen) om op de teekenen
der tijden acht te geven, en vooral met
deze dingen niet den spot te drijven.
En nu zegt De Standaard uitdruk
kelijk niet te zullen beweren dat zulks ver
vulling is van des Heilands voorzegging
in Matth. 247 e.a.
Maar en hierop vestigt D;o Stan
daard de aandacht, en wij doen het
mode, door overneming van hare woor
den:
„Maar zoo vaststaat dat de toenadering
der Voleinding blijkens de stellige uit
spraak van den Christus in verband zal
staan met „oorlogen, geruchten van oor
logen en aardbevingen in onderscheiden©
plaatsen", kan men het toch niet ver
staan, hoe wie in Jezus' profetie gelooft
al zulk gebeuren niet kan laten voorbij
gaan, zonder zich de vraag te stollen of
wat ons ebricht wordt, niet met de voor
teekenen van het einde in verband
staan."
Te meer omdat „de profetie door den
Christus zoo stellig en zoo beslist aan
zijn jongeren gegeven, deze beteekenis
heeft, dat nu of later in deze geologische
verschijnselen zich iets zal aandienen dat
wel zeker om onze bijzondere aandacht
vraagt." i f
De Overheid werkt duur.
Het „Friesch Dagblad" schrijft:
In nr. 6 van het maandblad „Schoon
heid en Opvoeding" troffen we eene met
foto's verluchte Beschrijving aan van „Do
Kralingsche School", een fonkelnieuw
schoolgebouw voor (neutraal) lager onder
wijs, dat te Kralingen-Rotterdam in do
Rozenburglaan, vlak bij het park Rozen
burg, is gebouwd.
'tls blijkbaar geheel naar de eischen
des tijds gebouwd en ingericht en het
gemelde tijdschrift laat met blijdschap
doorschemeren, dat het niet op 'n koopje
is gebouwd, doch dat ook met de eischen
der schoonheid terdege rekening gehou
den is, zoodat het de vergelijking met de
beste nieuwe schoolgebouwen met glans
doorstaat.
En wat trof ons nu zoo?
Déze zin uit de beschrijving:
„De kasten van dit schoolgebouw
zijn, berekend per M3., minder dan die
van een nieuwe 3e klasse school te
Rotterdam".
A
Daar hebt ge 't al weer.
De Overheid werkt duur.
Ze kan niet anders dan duur werken,
omdat ze nu eenmaal „officieel" werken
moet. Onze bizondere scholen hebben de
natie reeds millioenen uitge
spaard, alléén reeds doordat ze door
elkaar minstens 25 pCt. goedkooper zijn
gebouwd dan de even goede openbare
gebouwen.
'tls met alles zoo.
En hoe meer men, naar den geest der
eeuw, de Overheid op haar broeden rug
laden zal, hoe zwaarder de laatsten op
ónzen rug drukken zullen.
Treub's belasting-lawine vindt meê haar
oorzaak in 't voortdurend breeder worden
der Overheddsvleugelen, die alles maar
onder haar hoede nemen moet.
Tweede Kamer.
Een melkinterpellatie.
Minister Posthuma en zijn
vrienden, de boeren. Het
laat-maar-waaien systeem.
Amsterdams burgervader
de hoofdschuldige.
Gisteren heeft Sannes zijn met veel
bombarie aangekondigde interpellatie ge
houden.
Een melk-interpellatie, zooals men weet.
Aan 't adres van den „hoeren-minister"
de benaming is niet van ons
Posthuma.
De socialistische heer Sannes was wel
iswaar niet zoo onbeschaafd als zijn lijf
orgaan „Het Volk", dat den minister een
„beschermer der oorlogswoekeraars" en
bedektelijk een „schavuit" noemde, maar
toch kreeg de heer Posthuma, niet be
paald vleiende dingen te hooren.
Als we den heer Sannes mogen geloo
ven, dat zit die melkkwestie zóó in
elkaar
In October van dit jaar werd 'de bevol
king opgeschrikt door de stijging van 'den
melkprijs en het begon in Den" Haag. Van
uit de groote steden sloeg dit over naar het
platteland. Er was een algemeene stijging
van de productiekosten voor de melkboe
ren. Dat was juist. Doch ze was niet
evenredig aan de prijsstijging van de melk.
Echter waren het deze kosten niet'alleen,
die de oorzaak waren. De hoog© prijzen
voor de zuivelproducten deden veel melk
aan de consumptie onttrekken. Alleen aan
de boter werd in October drie millioen
gulden aan oorlogswinst gemaakt, aan
de kaas vier én een half millioen. De
fabrieken v,an deze producten boden dien
tengevolge hooge prijzen voor de melk.
Daardoor profiteerden de zoetboeren ook
van den gouden regen. Ainsterdam heeft
wekelijks 1.700.000 liter melk noodig,
waarvan voor slechts 65 pCt. gecontrac
teerd was. Door de schaarschte en de
hooge prijken nu ontstond een melknood.
Toen greep de burgemeester in. Op 8
October stelde de burgemeester een ma
ximum-prijs vast. De vraag rees of hij
tot het stellen bevoegd was: de Minister
betwijfelde het. 'Naar spr.'s oordeel had
de burgemeester uit hoofde Van de levens
middelenwet deze bevoegdheid wel, tenzij
de Minister de zaak ter hand had geno
men.
De taak van den Minister nu ware
geweest te zorgen, dat de bevolking vol
doende melk kon krijgen tegen gewonen
prijs. Het laat-maar-waaien-systeem was
hier geheel uit den boe ze.
Tot zoover Sannes. Er volgde een aan
doenlijk verhaal omtrent de beteekenis
van de melk als volksvoedsel, te greater
nu de eitjes zoo duur zijn, en het advies,
om een omslag over de zuivelfabrieken
te heffen. Met een heffing van 10 pro
cent op de consenten b.v., acht Sannes
te kunnen volstaan om de prijsverhooging
van de melk te kunnen bestrijden. Ten
slotte stelde hij de vraag, omtrent de
plaatselijke melkvoorziening, welke vraag
we reeds gepubliceerd hebben.
De minister van landbouw heeft den
interpellant geantwoord, en wij moeten
erkennen, hij deed dit lang niet malsoh.
Ilij deed een hoekje open over den bur
gemeester Teilegen (van Amsterdam), het
welk dezen vrijzinnigen democraat wel de
stille verzuchting zal hebben doen slaken
van je (politieke) vrienden moet je 't maar
hebben. En de minister stond sterk, omdat
hij feiten noemen en een boekje open
doen kon. Onze indruk is dan ook dat
de sociaal democratische hoeren hun ro-
sen beschermeling piet deze interpellatie
geen dienst gedaan hebben. En 'theele
debat dat er op gezet scheen om in
een avondzitting, onder voorzitterschap
van een sociaal democraat nog eens dun
netjes (of dik, al naar men het nemen
wil) te worden overgedaan, is op een
nederlaag voor mr. Sannes en zijn helpers
uitgeloopen. Ook voor zijn helpers. Want
niet minder dan vier sociaal democraten,
te weten Spiekman, Mendels, Ter Laan
en Gerhardt, en de driekwart sociaal de
mocraat Ketelaar, kwamen na hem in het
vuur.
En dit bleek wel noodig. Want een
drietal fouten van den burgemeester van
Amsterdam, door den minister aangewe
zen, konden door die allen te ziamen
niet worden goedgepraat; en wel deze:
In de eerste plaats hij heeft geenszins
beantwoord aan de houding van den Mi
nister, die tin zake het melk vraagstuk
tot overleg met de groote gemeenten be
reid was. Van de vergadering op 28 Sep
tember af, toen de Minister met de bestu
ren dor drie grootste gemeenten confe
reerde, trad de burgemeester van Am
sterdam, (de gemeente, vaar het euvel der
melkduurte zich vooral deed gevoelen)
in geen enkel overleg met de Regeering,
tot (Jen 9den October, op welken da
tum de heer Teilegen een maximumprijs
ging vaststellen voor de melk. Inde tweede
plaats verzuimde hij, voor die vaststelling,
eerst in overleg te treden met de melk-
leveranciers, en zulks nog wel niette
genstaande de minister ter conferentie
hem daartoe den raad gegeven had. Een
fout, door den goedigen, eerlijken mr.
Sannes terstond niet zeer handig
toegegeven en verontschuldigd tegenover
den minister met de opmerking, dat de
burgemeester toch geen zeggenschap over
die leveranciers had. De v burgemeester
was derhalve bevreesd voor die leveran
ciers. Zij moesten hem eens overtuigen!
Zoo komt in een twijfelachtig licht te
staan dat de burgemeester niet met deze
belanghebbenden, doch wel met de an
dere de melkslijters overleg wilde
plegen. Wie is er nu de schuld van dat
de „melkoorlog" in Amsterdam zulk. een
scherp karakter verkreeg?
En in de derde plaats ging, terwijl
hij, op eigen hand nog wel, den maxi
mumprijs van de melk vaststelde, buiten
zijn bevoegdheid. Zijn beroep op dé Ont
eigeningswet raakte kant noch wal.
Wreekt zich hier niet aanvankelijk, en
niet wat heel vlug de roekeloosheid der
regeering om voor burgemeester van Am
sterdam een niet-jurist ter benoeming aan
de Koningin voor te dragen?
Deze fout wordt door den minister
mirabile dictu! het klinkt ongeloofe-
lijk!) niet zoo hoog aangeslagen! Zij
is juist de grootste. Zij' is een spelen
met den eerbied voor de wet, en in
eerbied voor de wet dient een burge
meester voor te gaan,, onverschillig of
hij het is van Amsterdam of van Krui-
ningen.
Een interpellatie in den Amsterdam-
schen gemeenteraad zal nu dienen te vol-
gen.
De minister deed wat hij' kon, en hij
is nog bereid, wanneer dit door de ge
meenteraden wordt verlangd ten behoeve
van kinderen en zieleen van rijkswege
in den prijs der melk twee derden te
doen bijbetalen van het verschil tusschen
den melkprijs van 19141915 en 1915—
1916, mits de gemeenten bereid zijn een
derde bij te betalen.
Mep zou gedacht hebben dat na een
zoodanig afdoend antwoord de interpel
lant met een korte rede had kunnen re-
tiréeren; doch wie zoo denken, kennen
de sociaal-democratische heeren niet. „Het
Volk" met zijn scheldartikelen moest de
hand boven het hoofd gehouden worden;
de agitatie moest nieuw: vuur worden
ingeblazen; de burgemeester en de so
ciaal demo'cratisohe wethouder van Am
sterdam Wibaut moesten de ware volks
vrienden blijvenDaarom nog een rede
van mr. Sannes, die in een avondverga
dering werd voortgezet en gevolgd door
de redevoeringen of interrupties (in-de
rede-vallingenvan bovengenoemde geest
verwanten, van welke een (Gerhardt) de
creteerde: Het Nederlandsohe volk moet
melk hebben tegen goedkoopen prijs. De
verbruiker moet de schade niet dragen.
Wie de schade draagt is een bijkomstige
quaestie.
En weer klonk het, evenais bij de
bruinbrood-quaestie uit dezen zelfden
mond: „Voor heel veel personen zal een
onaangename, hittere kant aan het ge
val zitten als men moet komen vragen
om alstjeblieft goedkoope melk te krij
gen!"
Hat heeft men bij het bruinbrood Wel
anders gezien. Het roode geschreeuw is
spoedig verstomd, en het bruinbrood. is
algemeen lekker aanvaard.
Dit is onze indruk van het hoog op
gezette, als een nachtkaars uitgegane
melkdebat. En de schurk, de schavuit
Posthuma (Volk's taal, lezer!) is er vol
komen door gerehabiliteerd.
Laat nu burgemeester Tellegen maar
eens wat zeggen.
Beknopt overzicht van den tosstand
Si vis pacem, para 'bel-lum. Dit klassieke
spreekwoord zegt, dat gij, iudien ge den
vrede wenscht, u ten oorlog moet voor
bereiden.
In deze dagen vol oorlogsrumoer en
krijgsgeweld wordt dit weer telkens be
waarheid.
Alle volkeren daarvan kunt ge zeker
zijn, willen den vrede, al denken ze er
niet over met vredesvoorwaarden tot den
vijand te komen. Doch het vrede&verlangen
verdwijnt immer achter het streven naar
steeds grooter krachtsontwikkeling/ oum
den vijand te kannen vernietigen.
Toch is dit vredes ver 1 an gen niet altijd
op den achtergrond te dringen. Nu en
dan vermag men even achter de schermen
te zien.
De „Ilamb. Volkszeitung", welk blad
begint met te erkennen, dat ook "Duitsch
land den vrede wil, geeft o.rn1, de vol
gende beschouwingen ten beste:
„Zoo Duitschland zich enkel met Frank
rijk en Engeland had te verstaan, zou hét
niet onmogelijk zijin, door middel van ruil
en vergoeding, tot vrede te komen, zonder
dat men verwikkelingen in de toekomst
zou behoeven te vreezen. Maar Rusland is
er ook nog en dat land heeft zich, in spijt
van zijn groote verliezen met een ver
bluffende snelheid hersteld."
„Duitschland moet gebruik maken van
zijn gunstige positie, om vredesonderhan
delingen aan te knoopen. Indien het dit
oogenblik laat voorbij gaan, zal het te
laat zijn."
Eergisteren zon, volgens een telegrami
uit Stockholm, aldaar een conferentie tus
schen afgevaardigden van het Roode Kruis
uit Rusland, Zweden, Oostenrijlk-Hongarije
en Duitschland plaats hebben, onder auspi
ciën van Prins Karei van Zweden, presi
dent van het Zweedsche Roode Kruis. De
zittingen zouden voorgezeten worden door
Von Lagerhem, oud-minister, en men zou
beraadslagen over technische kwesties in
verband met de behandeling: van krijgs
gevangenen.
De Temps-correspondent te Rome sein
de in aansluiting hierop:
Een goed ingelicht persoon, uit het bui
tenland gekomen, deelt mij mee, dat men
onder geheime leiding van Von Bulow in
Zweden een congres van liet Roode Kruis
tracht te organiseeren, welk congres fei
telijk een vredescongres zou zijn, bijzon
der bestemd om op Rusland in te wer
ken. Andrassy zou afgevaardigde voor
Oostenrijk-Hongarije zijn, voor Duitschland
de hertog van Mecklenburg, die tegelijk
bloedverwanten van de Hohenzollern's en
van de: Tsarina is."
Wij zijin te nuchter geworden, dan dat
we aan dergelijke berichten zoo maar on
voorwaardelijk geloof zouden hechten. We
maken er slechts melding Van, om te he
ter de toepassing: van de aan het hoofd
van dit overzicht geplaatste woorden te
doen uitkamen.
Men wil den vrede men durft er zelfs
voor uitkomen doch men bereidt zich
steeds óp nóg: heviger gevechten voor.
En men zoekt maar door naar middelen,
die in een minimum van tijd leen maximum
aantal Vijanden van het leven berooven.
Als op een toeken des tijds willen we
dan ook wijzen op de vele uitvindingen
van de laatste dagen, ten voordeel© van
het wreed© oorlogs monster.
Zoo heeft onlangs een deskundige op
het gebied van luchttechniek een prach
tig^) middel gevonden tot bescherming
voor vijandelijke vliegmachines. Hij wil
een soort vliegend mijnenveld boven de
steden leggen en daarvoor in de lucht
zwevende vliegers gebruiken. Deze wor
den gevuld met springstoffen en aan lang©
staalkabels bevestigd, zoodat ze wel vrij
zweven, maar toch op een bepaalde hoogte
zijn.
En Krupp? Nog niet lang geleden heeft
hij een nieuw soort pantserplaat afgele
verd, welks weerstandsvermogen enorm
moet zijn. De platen moeten zoo hard zijn,
dat ze niet doorboord kunnen worden.
En zoo worden er zooveel voorbereid
selen tot een steeds soherperen strijd ge
troffen, dat men aan een spoedigen vrede
gaat wanhopen.
Jammer, dat wij Nederlanders zoo wei
nig kunnen doen, om' den vrede te be
vorderen.
Van de zoogenaamde vredesbeweging
verwachten wij niet veel heil. Wij moéten
ons in .onzen strijd tegen het oorlogskwaad
schier beperken tot eigen land en Volk.
Wel kunnen wij bidden om vrede. Het
is in deze zaak haast ons ©enig wapen,
maar het beste wapen, dat de Christen
van zijn God ontving.
Laat ons alzoo dit wapen niet veron
achtzamen, maar volharden in het gebed.
De luchtaanval op Triëst.
In een Weensch blad vinden wij een
beschrijving van een der aanvallen door
een Italiaanschen vlieger op Triëst. Op
een Zondagmiddag, toen het in de straten
reeds wemelde van menschen, verscheen
de vlieger plotseling hoven de stad. Eerst
bleef de bevolking rustig en allen staarden
de hydroplane na; doch toen een luide
ontploffing werd vernomen, tengevolge van
het barsten van de eerste boou, ontstond
er een paniek op straat; eenige menschen
lagen op den grond. Een minuut daarna,
een nieuwe detonatie en hetzelfde ver
schijnsel va.n vluchtend© menschen terwijl
er weder eenige slachtoffers hieven lig
gen. Dan eerst komt er hulp. Er werd
geconstateerd dat door de eerste hom
8, door de tweede 19 personen waren
getroffen. Eenige andere bommen richtten
slechts betrekkelijk geringe schade aan.
Men heeft bij deze gelegenheid vast
gesteld, dat de hammen, die de Italianen
boven Triëst hadden gebruikt, granaat
kartetsen waren van 7 c.M. middellijn,
die voor de Italiaansoh© kanonnen van
1879 werden gebruikt. Deze munitie is
waarschijnlijk buiten dienst giesteld en ver
anderd om te worden geschikt gemaakt
tot vliegtuigbommen. Om den bodeim is
een ijzeren ring geperst en vier geleidin
gen van 50 c.M. lengte zijn met schroeven
aan de granaat bevestigd. De ontsteking
heeft op zeer primitieve wijze plaats^ door
een metalen staaf, die in het slaghoedje
zit. De projectielen waren gevuld met ko
gels, die ernstige inwendige wonden en
vooral ook beenbreuken veroorzaakten.
Korte Oorlogsberichten.
Wat men van ons zegt. In de
N. R. Ct. lézen we:
Iemand, die „laatstelijk in Nederland is
geweest" schrijft in de Times, dat de
Duitschers in ens land ijverig voortgaaln
met hun propaganda, en hij is bitter ge
stemd, dat Engeland er niets tegen doet.
Zoo hebben Duitsche agenten een paar
weken geleden hier het gerucht verspreid,
dat Engeland niet meer dan 600.000 mail
op de been heeft en ons niet zou kunnen;
steunen als wij de wapenen tegen Duitsch
land opnemen. Aangezien het van En-
gellsche zijde niet officieel is tegengespro
ken, verbreidt het gerucht zich. De schrij
ver weet haast geen woorden om er zijn
droefheid over uit te spreken, dat Enge
land dat bij het begin van den oorlog
in ons land, in Amerika en op den Bat
kan de groote meerderheid van de be
volking op haar hand had,, die stemming
heeft laten vervloeien. Gelukkig, zoo troost
de schrijver zich, dat Duitschland door
zijn daden de menschen tegen zich blijft
innemen.
Commentaar overbodig.
Het' Berliner Tageblatt verneemt, dat
de stroom van Russische vluchtelingen^
nadat het gouvernement Smolensk er meer
dan 100.000 had geherbergd, eindelijk Si
berië heeft bereikt. Het blad ontleent
voorts aan de Roeskoje Slowe het bericht,
dat zich te Irkoet&k alleen 15.000 vluch
telingen bevinden en er is nog meer ver
wacht geworden. Ondanks de bemoeiingen;
der plaatselijke besturen, is het onmoge
lijk voor voldoende huisvesting en voeding
te zorgen. Ook het gebrek aan ziekenhui
zen doet zich sterk gevoelen, De gouver
neur heeft 100.000 roebel' aangevraagd
om het allernoodzakelijkste aan te schaf
fen.
Er hebben in Perzië ernstige gevech
ten plaats gehad tusschen Russische be
zettingen en opstandelingen. Russische
troepenafdeelingen moeten bij Senna en'
Hamadan door Perzische stammen zijn
verslagen. Te Hamadan zijn de onder
Russisch commando staande Perzische ko
zakken naar de opstandelingen overge-
loopen.