Mo. 37 Vrijdag 13 Movember 1915 30e Jaargang Staten-Generaal De Groote Oorlog. Achter de Gordijntjes. Uit de Provincie. Uitgave van <fe.2bsoiL Venn. LUCTOR ET EMERGO gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes: LAN SJE VORSTSTRAAT 210, Bureau te Middelburgs FIRMA F. P. DHUIJ - L BUR®, Drukkers: Oosterbaan Le Cointre - Goea. VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG. Abonnementsprijs Per 3 maanden fr. p. postf 1J3& Losse nummers*0-05 Prijs der Advertentiên S5 regels ƒ0.50, iedere regel meer 10 et 3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend, Bij abonnement voordeelige voorwaarden. Familieberichten van 110 regels ft-, iedere regel meer 10 ct SPI P Vrederust. dichting „Vrederust" te Bergen op Zoor» iét Chr. Verzorging van Krankzin nigen in Zeeland geniet de liefde van tien duizenden Christenen in Zeeland, door wier steun zij in menig opzicht aan hare verplichtingen kan voldoen. Op' één punt iechter klaagt zij. Zij' mist een sfeenen kerkgebouw voor hare samen komsten. Tot nog toe vergaderden ver plegers en verpleegden in 'het veel te kleine houten kerkgjebouwtje., En nu wil zij overgaan tot het bouwen van een kerkgebouw in steen; eenvoudig, maar hecht en ruim. Hiertoe evenwel heeft zij den géide- lijken steun harer Zeeuwsche vrienden, en alk 't kan. ook van hare vrienden buitien Zeeland, noodig. VVii steunen van harte haar „bede om hulp". Gaarne hadden wij gezien, dat zij ge wacht' had tot na den oorlog, wanneer de materialen' wat goedkooper in prijs zuilen zijn. Doch wij gielooven haar op haar woord, waar zij verzekert, het kon heuisch niet lang'er zoo. Er is- nood bij uitstel. Welteu, vrienden van „Vrederust", helpt dan, wie spoedig geeft, geeft dubbel'. De circulaire is door allen gelezen, naar wij verwachten mogen. Mogelijk is' zij ter zijde gelegd. Welnu, men herstelle in dit geval dit abuis,, en. zondere zijn gjave af voor het kerkje o p „V reder us t". Tweede Kamer. 0, dat Prinsekwartiertje! Kwade kansen voor den minister. Geen ongewoon verschijnsel. De vergadering moest gisteren -weer •een ïrfwartier „verdaagd"' worden, omdat de meeste heeren. ni-et o-p tijd present waren. Oolki in ons parlement huldigt mm blijk baar «de instelling van het „Prinsenk'war- tiertje". Behoorde men daar het verga derende publiek van Nederland niet een beter voorbeeld te geven? Te meer waar tot den nationalen tijd geldt? - De voorzitter voorziet reeds, dat het spaak' zal lo-open en stelde reeds een avondvergadering in uitzicht. Of hij ge lijk heeft, dan moeten de toeren maar op tijd kiornen enzakelijk blijven in hun betoog. Het -debat over de Djambi-conoessies neemt tenminste bedenkelijke afmetingen aan, esi het ©inde is nog niet te -zien. Behalve het voorstel zelf, zijn ook- de moties:1 Albarda en De Meester over do tong gegaan. De motie-Albarda luidt: De Kamer, van oordeel, dat het wens-chelijk is, dat worde overgegaan tot staatsexploitatie van de petroleumterreinen in Djambi, gaat over tot de orde van den dag. De motie-De Meester luidt: De Kamer, van oordeel, dat tot wensctolijk is de opsporing -en ontginning van aardolie -en daarmede voorkomende gasvormige ■zelfstandigheden in de Residentie Djambi te doen "plaats hebben door eene naaml. Vennootschap, op wier gestie het Land, mede door deelneming in het maatschap pelijk kapitaal, overwegenden invloed heeft, gaat ever tot de orde van den dag. Het. geding gaat nu tusscten het plan- De Meester, hetwelk de voofdeelen van particuliere- en staats-exploitati© in zich wil vereenigen, en de staatsexploitatie. Welki van de beide stelsels den zege krans zal ontvangen, is niet te voorspel en. Wel i si nu bijna zeker, dat 's minis ters voorstel verworpen zal worden. We vinden d-e zaak voor onze lezers van te weinig gewicht, o-ml er diep o-p in te gaan. Slechts één opmerking. Waarom is nu staatsexploitatie het eenig goede? 0, tis geen o-ngeiwoon verschijnsel in cl©Zi0 dagen. Men helt meer en meer over naar de meeriing, dat d-e leiding van tot econo misch leven, meer speciaal van het be drijfsleven, tot best is toevertrouwd aan de regeering. Vooral na Juli 1914. In dezen tijd hoort men een betoog over Staatsexploitatie als bekende klanken. Hoewel ze op zichzelf niet nood wendig te veroo-rdeelen is, toch zagen we liever, dat wat meer aan het par ticuliere leVen gegund werd. Die mannen Van de Staatsexploitatie bevinden zich op 'n gevaarlijken weg, die naar een bedenke lijk uiterste leidt. In zoover is 't jammer, dal 'a ministers papieren zoo slecht staan. Beknopt overzicht van den toestand. De oorlog met tot zwaard wordt tel kens- weer afgewisseld door eeh papieren schermutseling, oftewel een nota-strijd. Dergelijke- -schermutselingen hebben we gehad na het toipedeeren van de Lusi- tania, na het geval-Falaha en na, tot geval-Arabic. Hoopte men al, dat de duikbootactie ge staakt zo-u worden immers we- hoor den er -den laatsten tijd slechts weinig van deze hoop is beschaamd gewor den. De illusies zijn wreed verstoord dooi de gebeurtenissen der laatste dagen, waarin wederom Van groote activiteit dei- onderzeeërs blijk gegeven. En het feit, dat ditmaal weer een betrekkelijk groot stoomschip met circa 500 opvarenden aan boord getorpedeerd is, brengt ons op het duikboot-thema. Het betreft tot geval van het Italiaan- seto schip „Ancona", dat Maandag bij- Kaap Carb-onera in den grond geboord Ls do-or een Oostcnrijfcsche duikboot, na dat eerst 100 kanonschoten waren gelost op de Ancona". Er moeten verscheidene personen omgekomen zijn, maar het juiste aantal is- nog niet bekend. Volgens be richten uit Bizerta zouden ongeveer 300 personen, mieerendeels vrouwen en kin deren verdronken zijn, onder wie ook een aantal Amerikanen. Vandaar dus weer een nota-strijd tus- schen Amerika -en Oostenrijk. Tenzij- nog mocht blijken, dat de „An cona" zich niet aan de waarschuwingen heeft gestoord en beproefd .heeft te- ont snappen. Een Duitsch bericht meldt, dat dit tot geval was, waarom de - duikboot wiel ui- o- e s t schieten. Nu vertelt Reuter, gelijk bo-ven reeds opgemerkt, dat er eerst door den onder zeeër een honderdtal schoten gelost zijn op de „Ancona", vóór de noodlottige tor pedo w-erd afgeschoten'; dit geeft dus wel den noodigen grond voor de waarschijn- schijnlijfcheid der üuitscfc lezing. Door de schoten is d-e „Ancona" duidelijk ge noeg gewaarschuwd ©li door de talrijk heid der schoten ook lang genoeg, om tot gevaar te begrijpen, dat in een verder voortstroomen gel-egen 'was. Van Amerikaansohe zijde wo-rdt dan ook blijkbaar reeds met dezen factor rekening gehouden. "iWann-eer -er Amerikanen bij het vergaan van de „Ancona" gedood zij-n, dan zal Amerika, zoo wordt aange kondigd, tegenover Oostenrijk dezelfdè houding aannemen als tegenover Duitsch- land, welke houding bestond in een krach tig protest uitgedrukt in de opeenvolgende nota's van 15 Mei, van 11 Juni en vau 24 Juli. Maar er wo-rdt bijgevoegd: tenzij aangetoond wordt, dat de „Ancona" niet op de waarschuwingen lette en trachtte te ontsnappen. In dat geval is men dus blijkbaar in Amerika geneigd, het feit te beschouwen als een gerechtvaardigde oorlogsdaad, „waartegen tot gevo-el in opstand komt, maar waarbij men zich neer te l-eggen heeft als een van die gruwzame oorlogs- feiten, die niet. als- strijdig te beschou wen vallen met de o-orlogswetten en re gels, die -er gesteld zij-n. Wanneer zal men -eens gaan vragen naar Gods Wet? Korte Oorlogsberichten. H-et Parij'sohe schoolbestuur heeft l'ast gegeven aan het onderwijzend perso neel', om! tot geval van Edith Cavell op allé scholen aan de leerlinglen te vertellen. E-en 16-jarig Franschman, die er ouder uitziet, to-eft o-p- 't oogenbl'ik te Londen,; om! er Engelsch te leeren. De Matin geeft het volgend uitreksel Van -een brief, door den jongeling aan zijn ouders geschreven Het is hier een opgewonden toe stand. Z-e hoonen mie overal1. Vrouwen houden me staande: „Waarom neem je gieen dienst?" Gisteren heb ik, ergens op- -een plein, een werftoespraak aange hoord. Die spreker wees 't publiek op mie: „Daar heb je er een, die geen dienst -neemt!" Meteen voelde ik twee handen op- xn'n schouders. 't Was een werfser- gieant. „Waarom neem je geen dienst?" „Ik ben pas 16". „B-en je daar wel Zeker van?" „En ik ben bovendiejn Franschman". „B-en je daar wiel! zeker van?" Eindelijk laat hij me loei. Maar vanochtend kreegi ik een brief thuisi van lord Derby, om dienst te nemen. Daar even, op -straat, hieeft een braaf oud vrouwtje Me met de beste bedoelingen in 't gezicht probaeren te stompen. Al's dat zoo doorgaat, kom ik nog terug met oor logswond-en Deze brief, zegt de Matin, doet denken aan' -een grap in een Eugefech blad. Twee werklieden in een bar: „Als je mrji vraagt", zegt de -eene, „zullen wc in Engeland nooit dienstplicht hebben. Alleen zullen we alle maal worden gedwongen vrijwilliger te worden". Belg-en naar Servië. De Bel gische afdeeling auto-kanonnen over Ar changel vertrokken naar het Russische front, heeft draadloos bericht gekregen dat Rusland haar de toelating heeft ver leend om hare medewerking aan de actie der Verbondenen in Servië te verlteehen. 1 n 'totaal zijn 4000 Belgen op weg naar den Balkan. De m arsch n aar B erlijn. Gene raal Hughes, d-e Canadcesche minister van munitie, heeft meegedeeld, dat hij per soonlijk h-et bevel over de Canadeezen op zich zal' nemen wanneer de groote terug- drijving op het Westelijk front begint. „Ik b-en van plan", zei hij, „mij bij onze Canadeesche jongens aan te sluiten, en hen persoonlijk aan te voeren bij den eindmarsch naar Berlijn, die in Maart zal beginn-en". j j H-et Engelse lie s.s. Caria (1928 ton) is gezonken. Bemanning gered. De groot-hertogin van Luxemburg beeft de Kamer ontbonden. De laatste Kamer-ontbinding had p-l'aats in 1856. E-en transportschip getor pedeerd. Officieel wordt, gemeldHet transportschip „Southland" (7490 netto- ton-s), dat op weg was naai" Alexandria, is den 2den September in de Aegeïsche Z-ee getorpedeerd. Het kon echte-r op eigen stoom Moudros bereiken. Denzelfden avond werden de troepen op 'andere trans portschepen overgfebracht. 9 personen wer den gedood en 2 gewond, 22 man werden vermist; men vermoedt, dat ze verdronken zijn. Die „Ancona" getorpedeerd. Uit Tunis wordt gemeld: De kapitein van de „Acona" rapporteert, dat de onder zeeër de booten, die gereed waren om gtestreken te worden, met granaten be schoot. Talrijke personen werden gedood é-n ge-wond. Personen, die dicht bij den onderzeeër zwommen, werden spotlachend teruggeduwd. De onderzeeër heeft g|een sein gegeven. H-et eerste teeken van den (aanval was een bom, welke de „Ancona" trof. Het schip stopte toen onmiddellijk. C-and. Ind. Ambtenaren. „Het Christelijk Comité voor Indië" ves tigt er de -aandacht op, dat 34 jonge lieden, in het bézit van een einddiploma H. B-. S. 5-jarigen cursus, gymnasium, handelsschool of dergelijk diploma, kun nen worden aangewezen als candidaat- Indisch -ambtenaar, indien zij blijken te voldoen bij een ex-amen, dat in December a.s. zal worden afgenomen. Aanmelding voor dat examen moet vóór 20 November -a.s. geschieden. Het voornemen bestaat om degenen die slagen, in het genot te stellen vau een studiebeurs van f 1000 's jaars. ■Zij, die voornemens' zijn zich -aan te melden, doch vooraf nog wensch-en te worden ingelicht of hun diplom-a vol doende is, dan wel nadere bijzonderheden wens-chen te vernemen, kunnen zich mon deling of schriftelijk wenden tot bet In formatiebureau van genoemd Comité (adres den heer J. J. Kraan, Loosduin- sche kade 80, Den Haag), alwaar de ge- wenschte inlichtingen gaarne zullen wor den verstrekt. Aan een artikel van Joh. Demaegt, ge titeld „Achter de Gordijntjes"; ontleenen we de volgende beschouwingen over ,,'t Zeeuwsche stadje": (We troffen het stuk in „Vrij België" aan). Wat men niet ziet. Dat is hoe 's Zondags, achter de gor dijntjes, het ware, zoete, zuivere, deugde lijke gezinsleven t en voll-e openbiloeit. En daar kunnen wijl, B-elgen, misschien -wel een navolgenswaardig voorbeeld in vin den. Reeds schreef ik menig opstel over: „Wat ons de Nederlanders leeren". Ook de Nederlandscto Zondag geeft ons stof tot nabetrachting. Achter de gordijntjes.... Hebt ge al opgemerkt, hoe gezéllig hier de huisjes vian binnen zijn? -Die vraag hoefde ik niet eens te stellen, zoo op-val lend is de knussigheid. (De Hollander, hoezeer hij1 ook en met recht houdt van vele vensters, zoodat sommige muren maar één raam zijn, sluit zijn familieleven heelemaal af van de straat. Op de oude, dikwijls somber-getinte gevels staat weinig te lezen van wat daarachter omgaat: ze zijin simpel, ernstig, ondoordringbaar. De witte gordijntjes langs de geelgroene ra men, de blauwe horretjes naast de- hel dere ruiten houden den onhescheiden blik buiten.... Alleen de vierkante of ronde, hellende Spionnetjes, die als de oogjes zijn der huizen, verraden af en toe, dat er achter tot kozijn een ipaai' andere kijkers nieuwsgierig gluren. Ik vergeet nooit, den indruk, dien ik, bijzonder iri den beginne, hier steeds op nieuw kreeg: hoe eenig-knusjes, hoe aar- dig-vriendelijk, hoe aanlokkend-lachend, hoe genoeglijk-warmpjes zijn de Holland- sche interieurs! Daar hebben vele der onze iets een tonigs, iets geometraals, iets stijfs bij. En die interieurs zijn eenvoudigmet weinige, kleine, gerieflijke meubelen wordt 'n smaakvol geheel verwezenlijkt, zonder i node-aanstellerij, zonder preutse to pre tentie. IDe Zondag is de dag van het. vertrou welijke onontbeerlijke familieleven. Dan heerscht de gezelligheid der zitka mer. Een wisselwerking gebeurt tusschen huis en Zondag, 's Zondags sluiten win kel en magazijnen: het personeel krijgt rust. De menschen' blijven thuis. 'Vader vindt het genoeglijk bij moeder. De kin deren zoeken het raam. Er is nauwe, prettige voeling. Men heeft een heelen dag om zich uitsluitend aan mekaar te wijden, om mekaar te beminnen. In dat kalme, aanminnige, sim pele midden tiert het gezinsleven weelde rig op, als een rijk-gebladerde plant, met zoet-geurige bloem. Daar ligt, voor wi-e begrijpen wil, iets diep aandoenlijks in dien huiselijken Zon dag, iets diep ontroerends, iets dat onis terugvoert naar vervlogen tijden, toen heel Vlaanderen ook nog het echte familieleven kende dat thans stilaan in zijn steden verwelkt. Niet alleen het gezellige gezinsleven, maar tevens het geestelijke leven Sprankelt 's Zondags open, verkwikkelijk, opbeurend, veredelend achter de- gordijntjes. Zoo dikwijls ga ilk dan langs de huizen en voel steeds dezelfde verwondering bewondering moet ik misschien schrijven in mij opwellen, wanneer ik de men schen daar zie zitten achter him Zondag- sche vensters. Zoo heel, heel kalm. Ze spreken met zachte, lij'ze gebaren. Of ze lezen. Kinderen, vrouwen, mannen, mei den, boeren, boerinnen: ze lezen: O, dat lezen! Dat lezen, dat er bij ons, todh niet in wil. Hier in ^Zeeland fleurt en bloedt het. Ga maar binnen in "t simpelste huisje er zijn hoeken. Ze steken keurig in het lieve houten rekje, dat aan ©en rood touw langs den wand ophangt of staan netjes gerijd in de sierlijke bibliotheek boven de zitbank. Wat beter is, ze worden ge lezen en herlezen. En dan heb ik nog niet gesproken van de aantrekkelijke, stichtelijk© lectuur door godsdienstige week- en maandschriften aangeboden. Neen, de Hollander offert ni-et alles aan de zorg voor het stoffelijke: 'sZondags vooral leeft zijn ziel hoog op', peiselijk en heerlijk binnen de stille muren -zijner ge zellige huisjes. Wij' bewonderen het als iets, dat hoog en edel is... Zijn onze steden schitterende milieux, waaruit Zondag en werkdag het blijde, frissche leven steeds ©ven luide, steeds even geschakeerd ophevelt, tot Zeeuwsche stadje weet. dieper, inniger, kalmer te leven. Neurasthenie, zenuwziek ten, jong-oud wezen zijn hier ongekende ellenden. In wilden stroom van al te uit gelaten, losse leven worden hier geen zielen vermoord.... Lokt het weder, roept de zonne, wenkt de blauwe lucht, zingt de groene weide, jubelt de gele oogst: dan vindt de Zeeuw 's namiddags een paar uurtjes om zijn mooie eilanden te doorlo-open. Dan wan delt hij er, niet storend de kal-mta met ontstemmend, luidruchtig gedoe, maar in getogen-genietend. Stipt voor het avond maal schrijdt hij weer zijn drempel over; sluit zijn deur om ze,vóór 't morgen- kriekt, niet meer te openen. Achter de zware donkerroode trijpen gordijnen, die in de eafé's een donkere voorplaats belenden, vindt .men slechts weinige klanten rond de stamtafel ge schaard: enkele jonggezellen, militairen of vreemdelingen. In het schaduwrijk© voorzitje, waar men de straat zien kan zonder zelf gezien te wordeneen stille droomer, 'n vrijend paartje. Buiten die uitzondering makende enke lingen en buiten wat jongelui, 'die het prettig vinden om des avonds gearmd -door de nauwe hoofdstraat 1 awaaierig-gichelend heen en weer te kuieren, vertoeft de Zeeuw des Zondags achter zijd gordijntjes. Goes Chr. Volksbond. Gisteravond vergaderde in de Prins van Oranje de Christelijke Volksbond, onder voorzitter schap van den toer J. A. van Heel. .Af wezig met. kennisgeving tot bestuurslid! de heer Joh. Pilaar. De notulen werden door den secreta ris, den heer J. Donner, gelezen en on veranderd goedgekeurd. De commissie tot het nazien Vari. de rekening (bestaande uit de toeren T. H'. Siemelink, L. D-uvekot en P. v. d. Meu ten) deed Verslag van haar onderzoek;. De rekening was' in orde bevonden. Ontvangen was f 3804.19, uitgegeven f3746.40, zoodat het goed slot bedroeg f 57.79. De Commissie verklaart bij monde van den heer V. d. Meulen, dat de venninde- ring van het aantal leden niet veront rustend is, daar het grootendeels leden betreft, van wie men vooruit kon den ken, dat ze slechts voor een jaar zijn toegetreden. In de plaats van den heer SieMielinfcl wordt in genoemd© commissie bij accla matie de heer K. le C-ointre benoemd. De toeren J. A. Van Heel en Jots. .Stin ger worden bij acclamatie herbenoemd tot bestuursleden van den Chr. Volks bond. Beiden aanvaardden de herbenoe ming. Verder moest worden Voorzien in de Vacature I. G. J. Kakebeeke, die de ge meente gaat Verlaten. i De Voorzitter betuigde dhr. Kakebeeke dank voor zijn arbeid in den Bond en wenschte hem alle goeds toe voor de toe komst. Bij acclamatie werd in deze va cature de heer W. Kakebeeke benoemd. Alsnu werden de besprekingen geopend over de mededeelingen van het Biestuur en tot verslag van de Commissie tot werkverschaffing Aan de eerste ontleenen wij het Vol gende: „Het getal mannen dat aangenomen werd, bedroeg 72. Daarvoor was een hoog bedrag noo dig. De kas liet het niet toe. Een -be leefd verzoek aan het Burgerlijk Armbestuur vond een goed onthaal. Het bedrag Van £400 werd gebracht op f 800, terwijl wij tevens verrast werden door een gift, groot £100, van iemland die voortdurend belang stelt in otnzen arbeid. 1 Hierdoor en door den grooten Verkoop van hout kon de Penningmeester met een batig saldo van £57.79 sluiten. Bo vendien hebben wij nog een goede voor raad hout enz. voor de toekomst. Het werk moet worden voortgezet. Niet verslappen, 'maar volhouden. En wie ons daartoe in staat stelt, doet een göed werk. i Vele personen staan gereed zich te la ten inschrijven. De treurige toestand ron dom ons, heeft ook invloed op ons va derland en op onze stad. Veel werk zou door particulieren kunnen gegeven woe den aan verscheidene vaklui, doch men zegt: „het is mobilisatie". i Aan het Verslag van de Coimmissie tot Werkverschaffing over het dienstjaar 19141915, ontleenen we nog de Vol gende rcgel-en De inschrijving van werkloozten; 'den 2 December 1914 gehouden, wees' een 64- tal aan van werklooze hoofden van ge zinnen en Kostwinneinde zonen, welk ge tal na de inschrijving nog .met 8 ver meerderd werd zooclat totaal 72 personen werden ingeschrevenVan deze 72 per sonen vonden een 40-tal; dat is ruimi 55,5 pCt. werk! in en buiten het gebouw. In 87 werkdagen werd aan die 40 per sonen te zamen 1950 dagen werk! Ver schaft. Het werk in het werkhuis! - bestond hoofdzakelijk in het maken van mailden, bezems, kacbelblokken en bosjes kachel hout. Door gebrek aan- blokken en be zems werd met tot maken daarVari reeds, in October 1914 begonnen. De campagne die den 7 December 1914 begon, eindig' de den 20 Maart 1915. Het mlandenmaken geschiedde weder onder de bekwame lei ding van den heer Blom!-uit Tiel, die der. 2 Januari 1915 in Goes arriveerde en dadelijk mét 7 jongens, waaronder 3 stuk werkers van' vorige jaren, begon. In de 'mlandenmakerij werden dit jaar gemaakt 100 vutte halVe Kinnen, 640 groote man den en 50 kleine mand-en, te zamen dus; 790 manden, welke alle spoedig verkocht werden. i j ill De bezemmaJcérij die onder leiding van. F. Verheul® stond, leverde te zamen 701 bossen bezems elk van 6 stuks, ,dat is. te zamen 4206 bezems. j De Verkoop van kacbelblokken bedroeg 40358 en Van bosjes kachelhout 17785 stuks. De duurte van do steenkolen was de oorzaak dat er ongeveer 24700 blokker nieer verkocht werden dan in het voor gaande dienstjaar. De Voorraad olmenhout is! Weder Vol doende aangevuld oam onze afnemers! van. kacbelblokken te kunnen voorzien. Dei Commissie blijft zich Verder aanbevelen

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1915 | | pagina 1