Donderdag 28 October 1015 30e Jaargang
J»n. 34
Baarland en Veere.
Uit de Pers.
De Groote Oorlog.
Binnenland.
JkZeeuw
Uitgave van
de Maoml. Venn. LUCT.OR I^T EMERGO
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goe3.
■LAfi iE VORSTSTRAAT 2?Ö
Bureau te Middelburg;
~1RMA F. P. DHUIJ - L. BUB®,
Drukkers:
Oost-erbaan Le Coir.tr© - Goes.
Wij zoeken) voor Baarland en voor
Veere actieve Berichtgevers.
Red. „De Zeeuw".
Rej-wit f
De samenwerking tusschen Katholieken
en Cnr. Protestanten heeft in den loop
der jaren aan den Roomschen kant tal
van bekwame, principiëele mannen naar
voren doen komen; staatslieden met on
gemeen talent begaafd, en bezield met
lust. om het Nederlandschè volk te leiden
op de pacten van godsvrucht en waarheid.
Ond- r hen waren de Maastrichtsche
hoeren R. en L. Regout.
Eerstgenoemde werd in 1913 als minis
ter van justitie onverwachts aan zijn bree
dten werkkring onttrokken door den on-
verbiddelijken dood. op nauwelijks 50-
jarigen leeftijd.
Thans is laatstgenoemde, die eveneens,
.als zijn broeder, in het kabinet-Heems
kerk de groote voortstuwende kracht uit
maakte, en na zijn aftreden als minister
va,n Waterstaat, in de Eerste Kamer als
tolk- van de beginselen der Rechtsclie par
tijen optrad, eveneens vrij onverwachts
heengegaan; na eenige maanden t.e Rome
bij den Pauselijken Stoel op verzoek
der Nederlandsche Regeering in het be
lang van den Europeésclien vrede te zijn
werkzaam geweest.
Op 54-jarigen leeftijd maakte de dood,
die als Irode Gods, wanneer Gods tijd
daar is, zelfs aan geen Pauselijke voor
bede zich stoort, ook aan zijn werkzaam
leven een einde.
Wij betreuren het heengaan van mr.
L. H. W. Regout zeer. Het vaderland, de
•ambtenarenwereld bij spoor en post en
telegrafie, de Arbeid en de Rechtscko
partijen hadden nog zooveel van hem
gehoopt.
Die hoop is voor goed den bodem in
geslagen.
Oos kleine vaderland, dat zijn vooraan
staande mannen zoo moeilijk missen kan,
zal het verlies van dezen Saul onder de
Christen Staatslieden van zijn tijd nog
lang gevoelen. En de Roomsche staats
partij niet minder. Wij bieden haar van
ha.rte de betuiging onzer deelneming aan.
Zilveren jubileum.
C h r i s t e 1 ij k V o l k s o n d e r vv ij s
viert dezer dagen zijn "25-jarig bestaan.
Wij voegen gaarne onze beste wanschen
bij die van zijn vele vrienden.
Wij hebben de oprichting van Christe
lijk Volksonderwijs indertijd niet toege
juicht, doch' evenmin betreurd.
Evenals de Chr. Nat. Werkmansbond,
bedoelde Chr. Volksonderwijs bij zijn op
richting schotse en scheidsmuur te we
zen ter beveiliging der Neder!. Hervormde
Kerk.
De Christenen die in 1890 zich los
maakten van Christelijk Nationaal had
den naar ons inzien ongelijk. Doch wij
meenden in hun optreden te kunnen be
rusten. dewijl de ervaring geleerd had
dat zee)' vele Hervormde menschen óf
niets voelden voor Christelijk onderwijs,
óf. zoo zij er iets voor voelden, toch heele-
ünaal de kunst niet verstonden o«i er voor
ie offeren.
Konden nu, zoo dachten wij, warme
voorstanders als Malcomesius en Van
Noort vooral Van Noort. met dr.
De Visser en anderen uit de Ethisclib
■school voortgekomen kelkvrienden in
ibond, deze hunne geestverwanten tot
schoolvrienden maken, dan kon uit deze
scheuring nog iets goeds voortkomen.
En zoo is 't uitgekomen.
Vele scholen aangesloten biji Chr. Volks-
onderwijs bewijzen dit. De zaak van het
Christelijk onderwijs is door 't optreden
van bovengenoemde mannen ongemeen
bevorderd. Dank zij hunne leiding kwamen
op de meeste plaatsen de aangesloten
scholen in de rechtzinnige lijn. Nergens
zag men gebeuren wat voor een halve
eeuw met de diaconiescholen in de groote
steden gebeurde, dat modern onderwijzers
personeel het Chr. volksonderwijs erger
dan neutraal kwam maken.
Liefde tot den Heiland en vastheid in
de Schriften kenmerkt over 't algemeen
de opvoeding en het onderwijs aan de
scholen voor C. 'V. O.
Wij bidden dat onze God, dio ons volk
met zoovele goede scholen, ook van Chr.
Volksonderwijs, zegende, de jubileerende
verder zegene; de De Vissers en v. Noorts
bjijve bezielen tot hun schoone taak; en
ook door den larbeid der Chr. scholen
van C. V. O. vele kinderen worden opge
voed tot geloovige Christenen, menschen
uit één stuk, die den Heere wenschen
te verheerlijken op elk levenster
rein.
Westerveld.
In het crematorium te Westerveld zijn
reeds meer dan dertig lijken verbrand.
Reeds meer dan dertig maal had er
een afscheidsbijeenkomst plaats, waarbij
de „gebruikelijke" plechtigheden en de
omgeving niet nalieten aesthetische en
rcligieusé aandoeningen te wekken.
De laatste plechtigheid 't was toen
't stoffelijk overschot van het Tweede Ka
merlid Van Deventer aan het vuur werd
prijsgegeven werd zelfs bijgewoond
door vertegenwoordigers der Regeering.
Gelukkig heeft onze Koningin haar be
ginsel lijocg gehouden en op dit Hei-
densch gebruik niet haar stempel vullen
zetten door .een Koninklijke vertegenwoor
diging. Doch niettemin is met de regee-
ringsvertegenwoordiging de zaak in oen
nieuw stadium gekomen.
Immers de geest der Begrafeniswet ver
biedt lijkverbranding.
En nu tracht de regeering de toestem
ming tot het verbranden binnen te smok
kelen.
Dat mag toch niet!
Bij de wet dient uitgemaakt of lijkver
branding al dan niet geoorloofd is.
Bij de voorbereiding van die wet zullen
de mannen, die bij bet Christelijk begin
sel leven, dan natuurlijk niet nalaten alles
in liet werk te stellen, opdat dit stuk
heidensch leven worde verbannen.
Tot zoolang zullen wij blijven protestee
ren.
S a m e n w e r k i n g.
Aan >een driestar van De Standaard
is het volgende ontleend:
Bij oiis bespreken van de quaestie der
Militairen Te Huizen stipten we o. m.
de wenschelijkheid aan, dat de twee Co-
mité's, die nu elk op eigen gelegenheid
dit nobel doel behartigen, in hun op
treden bij den Minister van Oorlog1 toch
saam mochten werken. Mie verdeeldheid
of zelfs elke afzondering* verzwakt.
Het verheugt ons dan ook, dat nu reeds
bericht inkwam, dat deze wenk niet in
den wind is geslagen, en dat zeer binnen
kort afgevaardigden van beide Comité's
saam zullen komen, om de beste wijs van
samenwerking te bespreken.
Het zou zoo uitnemend zijn, bijaldien
men op Oorlog nooit iets meer van liet
bestaan van twee Coniité's merkte, en
steeds met de g'eheele macht van de Te
Huizen én in het land hoven den Moer
dijk, èn in Noord-Brabant en Limburg te
maken had.
Samenwerking j:s hier hoofdzaak.
Hinderlijk was dan ook het uitstrooisel
alsof de heer Talmia den Minister van
Oorlog ontraden zou hebben, de Te Hui
zen bij te springen. Hij zou, zoo beweert
men, op Oorlog: hebben doen hooren, dat
alles nu in orde en wel verzorgd was, en
dat 't geld weggooien zou zijn, thans nog
meer beschikbaar te stellen.
Hoe komt men er toch toe, om den
heer Taltna, die zich voor deze zaak
derwijs heeft opgeofferd, dat ten slotte
zelfs zijn physiefce reuzenkracht Jiezweek,
zoo iets op de lippen te leggen?
Raad moge hij gegeven hebben over
d e w ij-z e van Steun. Best mogelijk. Maar
dat hij den Minister zou ontraden
hebben, de Christelijke Te Huizen tegen
inzinking te behoeden, is vanzelf het
uitstrooien van een verzinsel.
De Bielastingontwerpen.
„Dokken is nu de boodschap", zegt
Het Volk (s.d.ia.p.), al zullen niet ale
protesten ongerechtvaardigd zijn.
Maar er zal ook menig element in
Treub's voorstellen zitten, Waarvoor in
onze kringen groote sympathie bestaat.
Van te voren kan men van een bundel
voorstellen als de onderhavige met de
grootste zekerheid voorspellen, dat hij niet
ongewijzigd in het Staatsblad terecht
zal komen. Voor de arbeidersklasse komt
het er dus op aan, een gedragslijn te
vinden die het kwade weert en het goede
doet slagen. Daarvoor is allereerst noo-
dig rustige overweging.
Het (a.r.) F r i e s c h Dagblad schrijft
Een oordeel geven nog niet.
Daarvoor is eerst studie noodig.
Alleen mlerken we nu reeds op, dat de
pensioen-belasting b.v. diep in Talma's
Wetgeving insnijdt en een gansch ander
beginsel voor bet 'zijine in de plaatsi schuift.
Onze eerste indruk is, dat de kleine
middenstand, die niet van 't pensioen
geniet er hier op een zeer drukkende wijze
aan moet meebetalen: één percent van
het belastbaar inkomen en dat zonder
eenige progressie, geen onderscheid
tusschen den kleinen burger en den rijk
aard 1
Daartegenover staan weer punten, die
ons op 't eerste aanzien zeer billijk lijkerï.
'n Belasting op beurs-óperaties, op ef
fecten, verhoogirig van den drankaccijns,
'n vlootbelasting die tot de hoogere in
komens beperkt blijft, en meer andere
bizonderheden lijken zoo kwaad niet.
Maar nog eens, 't is 'n eerste indruk-
Werk, als min. Treub hier leverde,
laat zich niet in één etmaal beoordèelen.
We zullen gelegenheid genoeg hebben, om
op verschillende bizonderheden nader te
rug: te komen.
't Is Werk „in grooten stijl".
Of 't, van groote gebreken vrij bleef
zal nader moeten blijken.
H erfstvacanti e.
De R o 11e r d amme r driestart
De meerdere vrijheid van beweging,
die onze Bijzondere Scholen bezitten,
schenkt haar de gelegenheid om zich aan
de eischen van het maatschappelijk leven
nauwer aan te passen dan de Overheids-
school kan doen.
Ook dat is een voordeel van de vrije
school, welks waard-d niet mag worden
geminacht.
Thans hebben een aantal Christelijke
Scholen te Zwolle besloten eene herfst-
vacantie in te voeren, die in de laatste
week van October wordt genoten.
Elders, in de omgeving van Den Haag,
geven Bijzondere Scholen eveneens verlof,
dat onder den naam van „Eikel'week"
benut Wordt voor het tapen van eikels ten
bate van het Nationaal Steuncomité.
In de idee van een herfstvacantie zit
\teel dat bekoort.
Ook bet schoolleven ontkwam niet aan
den greep van de drukke gejaagdheid, die
het gansche maatschappelijk leven heeft
gevangen.
Soms beklemt een angstig gevoel, als
men ziet wat al geleerdheid in onzen
tijd jeugdige hersentjes moeten verwerken.
De periode van einde Augustus tot
Kerstmis is langgerekt.
Het zal de studie niet schaden, indien
gedurende deze vermoeiende vier maan
den eens een week vrijaf in ons mooi
herfstseizoen wordt gtenoten.
Het denkbeeld van een herfstvacantie
moet door onze schoolbesturen terdege
worden overwogen. j
Beknopt overzicht van don toestand.
De verbonden vijanden, die de Serviërs
bestrijden, maken nog'Vorderingen. Dat is
waar, doch de opnrarsch gaat steeds
langzamer. De moeilijkheden worden
immer zwaarder.
En alles wijst er op, dat de Serviërs
overal k'rachtigen tegenstand, bieden.
Veles (of Krupulus) 'hebben zij echter
moeten ontruimen, gelijk we gisteren heb
ben kunnen lezen.
Veles ligt aan weerszijden van de Var-
dar tegen het ho-o-ge bergland, dat alisi
't ware direct uit de rivier oprijst.
Als station op de spoorlijn NisjSalo-
nilci en kruispunt van verschillende berg
wegen is Veles van groot belang, in het
hijzonder voor de verdediging van het.
Zuidelijk gedeelte van Servië, het gebied
van Prilep en Monastir, waarvan de wegen
in Veles samenkomen.
De herovering van deze1 stad, die een
18000 inwoners telt, is verder van niet te
onderschatten waarde voor een eventueel©
beweging der geallieerden tegen Bulgarije.
Overigens moet nog afgewacht, worden,
otf ze nog! van goeden invloed kan zijn bij
een verder offensief in het Vardar-gebied.
Onze indruk is, dat de Serviërs, on
danks de geleden verliezen, toch reeds op
adem komen.
Ze zullen Voorloopig' dan ook niet naar
Montenegro uitwijken, zooals een Itali
aansch blad veronderstelde, dat ze zou
den doen, om door middel van de Adria-
tisobe Zee in nauwere verbinding rniet
de Bondgenooten te komen.
Bedoeld blad wees er op, dat in dat
geval Italië zoo prachtig hulp zou kunnen
verleenen.
Op het Italiaansehe front duren aanval
len en tegenaanvallen voort. De verliezen
moeten, als natuurlijk gevolg van de ter
reingesteldheid, bijzonder groot zijn en!
het is de Vraag' of zij opwegen tegen de
terreinwinst door de Italianen gemaakt.-
In Frankrijk wordt de strijd om het
Courtin werk 'in Champagne met groote
Verwoedheid voortgezet. De Duitscherg
zijn er in, (geslaagd een groot gedeelte van
deze verloren positie te heroveren. De
strijd duurt echter, voort.
Op het Russische front blijiven de Duit-
schers bevigen druk uitoefenen in .de
sectoren tusschen Riga en Dunaburg. Hun
hoofdniaoht hebben zij thans, geconcen
treerd in de streek van Illuxt en voor
Dunaburg, waar volgens mededeelingen
van Duitsche krijgsgevangenen, thans
eenige tienduizenden soldaten ter verster
king zijn aangekomen, alsmede 10 zware
kanonnen.
■f
Het verre einddoel van al die worstelin-
gen?
Het komt neer op macht en eerLouter
om macht en eer wordt deze wereldoorlog
geveerd, ook al tracht de een de motieven
in nog edeler vorm weer te geven dan de
ander.
De Noorsche kapitein-oorlogskroniek
schrijver Nörregaard wijst er met na
druk op, hoe het in de reuze-worste
ling om de volkomen vernietiging van den
vijand gaat.
Al zijn de beschouwingen niet van sub
jectiviteit vrij te pleiten en al spreekt hij
alleen van een slagboom tegen Ëngelsch
eigenbelang en Russische eergierigheid,
toch willen we een greep doen uit het
alleszins belangwekkende opstel van de
zen schrijver.
Hij begint dan met te wijzen op de
groote beteekenis van bet drama, dat
zich nu op den Balkan afspeelt. Hij schrijft
daarover het volgende:
Het voortrukken van de centralen op
den Balkan, en het deelnemen van Bul
garije aan den grooten Europeeschen oor
log is de grootste en gewichtigste, en te
vens ook ue meest dramatische gebeurte
nis, die in heel dezen grooten en merk-
waardigen oorlog voorgekomen is.
Zij is niet alleen hierom van beteekenis,
dat zij het zwaartepunt van den oorlog in
een geheel nieuwe richting verplaatst en
naar een geheel nieuw veld, maar zij
brengt het in zekeren zin buiten Europa
of heter gezegd zij trekt zulke groo
te uitgestrektheden binnen de sfeer van
den oorlog, dat het nu in werkelijkheid
een wereldoorlog wordt.
Zij verplaatst de grenzen voor het ge
bied van den grooten oorlog ver over
de grenzen van Europa. Er is wel reeds
op verscheiden plaatsen buiten Europa
gevochten, in Afrika, in Azië, in Polyne-
sië. Maardit zijn geïsoleerde en naar
verhouding kleinere zaken van zuiver
plaatselijke beteekenis geweest, zonder dat
zij bepaalden invloed op den gang van
den oorlog hier in Europa hebben gehad.
Het voortrukken op den Balkan is daaren
tegen een inleiding, die beteefcent, dat de
groote oorlog uitgebreid wordt en dat
hij op nieuw gebied 'buiten Europa de
hand legt.
Het doel is'niet alleen om Verbinding
te verkrijgen tusschen de centrale mo
gendheden en Turkije, is niet alleen om*
Konstantinopel te1- bereiken en elk ver
der doordringen aan de Dardanellen voor
de Entente-bondgenooten onmogelijk te
maken. De beweging wijst op een verder
reikend doel, op de vernietiging
van het geheele Britsche we
reld r ij. k. De Duitscbers deelen in do
opvatting van Napoleon, dat het zenuw
centrum Voor Engelands macht in Egypte
ligt, en zij. meanen, dat dit in onze da
gen in nog sterkeren graad het geval is
dan in zijn dagen, omdat het Suezkanaal
de scheepvaart tusschen het Dosten en
Westen door dat land heeft gelegd. Ge
lukt het de centralen zich daarvan meester
te maken, dan is-.de leVenszenuw van liet
Britsche wereldrijk doorgeknipt.
■Maar uit Konstantinopel voeren nog an
dere wegen verder naar Engeland en
naar Rusland dé wegén naar den
Kaukasus en de Golf van Perzië. Het is
wel waard hier 'te vermelden, wat de
president van d*e Turksche Kamer van
Afgevaardigden onlangs heeft uitgespro
ken: „De oorlog'zal een machtige nieuwe
staats-groep Scheppen, die zich van de
Noordzee tot aan den Indischcn Oceaan
zal uitstrekken, en die een slagboom zal
vormen tegen Engelsch eigenbelang en
Russische eergierigheid."
Quitschland's vredesvoorwaarden
De New-Yorlc American publiceert een
.interview met professor Hans Delbrück
over de vredesvoorwaarden, welke
Duitschland hoopt te verkrijgen, indien
president Wilson en de Paus er in willen
toestemmen, om als bemiddelaars op te
treden. Het interview, dat door den JJuit-
schen censor is goedgekeurd, bereikt zijn
hoogtepunt in het volgende stuk:
Het is best mogelijk', dat vrede zou
kunnen gesloten worden, indien Duitsch
land van Engeland een kolonie als Uganda
en de Fransche en Belgische Congo ont
ving ter vergoeding "voor de ontruiming
van België en Noord-Frankrijk door
Duitschland. Dan zal er waarschijnlijk nog
een oorlogsvergoeding te betalen zijn
en ik denk, dat Engeland die zou
mioeten betalen, want de kosten voor nog
een jaar oorlog zouden veel grooter zijn
dan de vredesprijs op heden.
Verder verklaarde prof. Delbrück, dat,
naar hij meende, de meerderheid van het
Duitsche volk de annexatie van België
verlangt. Omtrent de Raltische provincies
zeide hij: „Natuurlijk zullen de Raltisfche
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG,
Abonnementsprijs
Per 3 maanden fr. p. postf 1295
Losse nummers0.05
Prijs der Advertentiên
15 regels 0,50, iedere regel meer 10 et,
B-maal plaatsing wordt 2-maal berekend,
Bij abonnement voordeelige voorwaarden,
Familieberichten van 110 regels f 1.—
iedere regel meer 10 ct.
provincies, die voor een groot deel door
Duitschers bewoond worden, in Duitsch
land's handen blijven.
Eindelijk Verklaarde de professor nog,
dat, zoodra Rusland verslagen en de klei
nere nationaliteiten in Rusland bevrijd
zouden zijn, het gevaar voor militarisme
verdwijnen zou. Het zou dan mogelijk
worden, in alle landen de bewapeningen,
te beperken.
Korte Oorlogsberichten.
Een Italiaansch dichter, Giovanni
Pascoli, schreef omstreeks 1880 een Ita
liaansch© „zusterhymne", zooals hij het
noemde, van de „Wacht am Rhein". De
titel luidt: „La vedatta della Alpi" (de
wacht! 'a<an die Alpen). De laatste regels
van het eerste gedicht: Waakt gij, mijn
broeder, aan den Rijn, ik sta op de Ita
liaansche Alpen, hebben echter nu een
andere beteekenis gekregen dan de dich
ter er oorspronkelijk aan gegeven heeft.
Generaal Rennenkampf is gepen-
sionneerd.
Een eigenaardige ambulance bezit
een Italiaansch regiment in het Alpen
gebied. Het is eigenlijk een groote slede
voorzien van twee kleine wielen. De slee
wordt gebruikt bij het rijden door de
sneeuw, in andere gevallen worden de
wieltjes neergelaten. Een kleine ezel
trekt het voertuig. Op de smalle paadjes
van de Italiaansehe Alpen zou een ambu
lance van gewone afmetingen natuurlijk
niet gebruikt kunnen worden.
Van het O os ter front. Het
Duitsche hoofdkwartier meldt
Legergroep Vou Hindenburg. Ten Zui
den van den spoorweg Abel)Dünaburg
drongen onze troepen in de streek van
TymsChany over een breedte van onge
veer 2 kilometer in de Russische stel
ling, namen zes officieren en 450 man
gevangen en maakten'een machinegeweer
en twee mijn werpers buit. De veroverde
stelling werd tegen verscheidene Russi
sche aanvallen behouden. Slechts het
kerspel van. Szaszali, één kilometer ten
Noord-Oosten van Garbunowska, is 's
nachts weder ontruimd.
De Ba 1 kan-oor 1 og. Uit Berlijn
len Oosten van Visqgrad werd Doer up
geno me n.
De legers van Von Kövess en Von
Gallwitz wierpen den vijand overal waar
hij standhield, terug. Met het voornaamste
leger werd de algémeene linie Valjevo-
Mora wei (aan de Ljig)Topola bereikt.
Ten Oosten daarvan werd de Jasewiea, de
Raca en aan beide zijden van Svilajnac de
Resava overschreden.
In het Pek-dal is Neresnica ge
nomen.
De ten Zuiden Van Orsova oprukken
de troepen maakten te Kladovo twaalf
kanonnen buit.
Te Lubicevac (aan den Donau ten Oos
ten van Brza Polanka) werd een
rechtstreeksche verbinding
met het leger van Bajadjef
door officiers-patro'uilles. tot
stand gebracht. De rechtervleugel
Van dit leger achtervolgde den vijand
van Nezotin in Noord-Westelijke en Zuid-
Westelijke richting. I
Om het bezit van ICnjazevac wordt
verder gestreden.
A. R. P r o p a g a n d a c 1 u bs.
Aan de „N. R. Crt." ontleenen wij hef
volgende verslagje:
Gisteren is te Utrecht de twaalfde jaar
lijksche vergadering van den Bond van
anti-rev. propagandaclubs gehouden.
De 2de voorzitter van den Bond, ds.
J. Sybesma, uit Zierikzee, deelde in zijn
openingswoord- mee, dat ds. Hogerzeil uit
Vlissingen gemeend heeft wegens drukke
werkzaamheden het voorzitterschap te
moeten neerleggen. Een woord van dank
werd geuit voor al den arbeid door de
zen verricht. Ds. Sybesma sprak voorts
over de oorzaak van de bijeenroeping
van deze vergadering. Nu de Treub-plan-
nen en de onderwijskwestie aan de orde
komen en het bestand na de Troonrede
is yerbroken,' moeten wij, zoo zeide hij,
niet stilzitten, maar ijverig propaganda
maken. Wij moeten de studie der beginse
len voortzetten' en kunnen, waar dr. Kuy-
per een nadere toelichting gaf, dien ar
beid niet beter beloonen, dan de daarin
neergeschreven gedachten ernstig .te be-
studeeren.
Het daarna uitgebrachte jaarverslag van
den bibliothecaris wekte de clubs op tot
meer gebruik van die inrichting.
Het jaarverslag van den lsten secre
taris, tevens verslag van de propaganda-
commissie, bevatte mededeelingen over
den arbeid van het bestuur, van den
heden nog niet hervatten arbeid der pro-
