Donderdag 7 October 1915 30e Jaargang De ür®©fe Oorlog. No. 6 Uitgave vaa de Xaaml. Venn. LUCTOR ET EMERGÖ gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes, t AN IE VORSTSTRAAT 25?» Bureau te Middelburg? F. P. DHUU L. SURG, Drukkers: Oost$rbaan S Lb Oosntro Qoos, De Zeeuw VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG Abonnementsprijs Per 3 maanden fr. p. post. f 1.1® Losse nummersO.OS Prijs der Advertentiën 1-S regels f 0.50, iedere regel meer 10 cl 3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend. Bij abonnement voordeelige voorwaarden Familieberichten van 110 regels ƒ1.— iedere regel meer 10 ct. Sewaarschooloederwijs. Het wordt tijd dat ook de v-ereeni- gingen voor bijzonder BewaarSchoolonder- wijs zich beginnen te organiseerenlen daarna trachten in te werken op de plaatselijke overheden om subsidie te krijgen vo-or dat onderwijs. De wet regelt het bewaatechoolonder- wijs niet. Van daar die leelijke naam en die malle combinatie: bewaar en school. Uit omzie jeugd herinneren wij ze ons nog wel, die bewaarinrichtingen, met. die kleine, lage eenpersoons zitbankjes of „stilletjes" tegen den muur op den stee- oen vloer, waar de kinderen voor een cent per 'dag hij! een of twtee antieke juffers leerden spellen :en stilzitten. Dat waren 'bewaarscholen. Doch die zijn nu uit den tijd en al sinds lang, zelfs in de meest achterlijke plaatsen, doo-r effectieve scholen vl&rvan- gen. Vele van die scholen zlijn naar den eisch des itijds ingericht, het onderwijs wordt er in gegeven door gediplomeerden. De kinderen 'genieten ier voorbereidend lager onderwijs. Tot nog toe ontvangen alleen, de „open bare" bewaarscholen subsidie van de ge nreenten; hetgeen .niiet billijk is; omdat ook de bijzondere scholen zich naar den eisch eener zorgvuldige opvoeding héb ben ingericht, of althans trachten in te richten. Dat de bijzondere bewaarscholen hier in wiel een weinig .achteraan komen, is licht te begrijpen. Het voor hare inrich ting bienoodigd© geld moet uit de zakken der vrienden en voorstanders komen; ter wijl de openbare bewaarscholen het trek ken uit de algemeen© kas. Meier nog: de voorstanders der bijzondere bewaar scholen kunnen eerst, in den vorm van belasting, mee betalen aan 't onderhoud der openbare bewaarscholen, en eerst dan kunnen 'zij zien wat zij voor hunne eigene, bijzondere, bewaarscholen kunnen doen. Men voelt de onbillijkheid. Men rrage derhalve aan de gemtete-nto onf subsidie. Nu zou het evenwel kunnen gebeu ren daifc de gemeente ziegt: éérst uw ■school volgens onzen eisch inrichten, en dan zullen wij u subsidie geven. Maar dan doe ,men 't gemeenteblestuur in alle bescheidenheid opmerken dat dit onuit voerbaar is, wanneer het geld er niet is, of op zijn allermooist komen moet 'uit de zakken van meest minvermogende voorstanders. Men keere derhalve in dit geval do zaak bescbeidenlijk om, en zeggte aan 't gemeentebestuur een puike inrichting van 't onderwijs toe, wanneer de gemeente een deel der hiertoe benaodig.de gelden bij wij'ze van subsidie mocht willen ver- leenen. Bewijzen er voor hebben wij niet, maar wij gelooven niet dat de openbare bewaar school! de school is Waaraan de natie gehecht is. Het zou moeten blijken uit een opgaaf uit elke 'gemeente van het aantal leer lingen der gemeentelijke en der particu liere bewaarschool. In Den Haag, zoo lazen wij: dezer da gen, bedraagt 't aantal leerlingen op de openbare bewaarscholen even 3400, len op de bijzondere ruim 3800. En dat i-n het overwegend liberaal- roo-die Den Haag! Zoo kon 't ook wel eens elders zijn. Reden te meer om het particulier ini tiatief niet te laten voorttobben met halvlef ■of driekwart-kracht: maar het door sub- sidieering, naai' recht en billijkheid, in de gelegenheid te stellen de concurrentiei met de Overheidsschool vol te ho/uden. Dat zal zijn in 't belang van het ki n d. De Vrij8 Universiteit, De -actie in onze provincie begonnen om meerdere liefde te wekken voor bo vengenoemde door God den Heeite aan ons volk gegeven stichting wordt dooï ons met sympathie begroet. Van harte hopten wij dat zij moge slagen. Energieke mannen hebben zich tel: vooï gespannen. Wijl noemen alleen op Schou wen Mulder en Timmerman; op1 Walche ren ds. De Kruijter en ds. Kerkhof; op Zuid-Beveland ds. Bram-er en K. Brants; naast wie vele anderen zich bereid ver klaarden met woord en daad de actie te steunen. In de te LGoes gehouden vergadering van het districts-comité vond het denk beeld van den voorzitter om een feest gave aan de Vrije Universiteit te zienden op den dag van haar 35-jarig bestaan, op 20 October a.s. gteen voldoende- bijval. Toch brengen wij, schoon daar toe niet .aangezocht, eigener beweging deze gedachte ter sprake. Allicht zijn er onder onze lezers, die zich bezwaard gevoelen tot nog tote- wei nig o# niets -aan deze schoone stichting te hebben gegeven, welke zich gedrongeiï gevoelen op bedoelden datum toch ook iets voor haar te doen. Zij kunnen vóór dien tijd hun gave per postwissel overmaken aan mr. J. A. L. v. Beeck Calkoen, Rijnstraat 10, Den Haag. -Onnoodig te herinneren dat de Vrije Universiteit een gansche reeks van be kwame Christen-advocaten en predikan ten heeft afgeleverd, van welke een en kele met eere in de Hervormde Kerk dient, meerderen tot den Zendingsarbeid in onze Oost zijn ingegaan, velen in de Gereformeerde Kerkten met zegen 'werk zaam zijn. Ook heeft zij Vele geleerden gekweekt die in de letteren doctoreerden, en nu -aan het middelbaar onderwijs hunne krachten wijden. Ook in den arbeid der evangelisatie, den dienst der barmhartigheid, de so ciale Jtowegin-'g-- is de invloed der Vrije Universiteit ontegenzeggelijk groot te noie- men. Dat op vele plaatsen het staatkundig, kerkelijk en maatschappelijk leven zoor veel meer vastheid lu'eteg, is van hel; aan deze Hoogeschool genoten onderricht de Vrucht. Wie dit dankbaar erkent, wil allicht in deze dagen hiervan blijk geven door een feestgave aan bovengenoemd adres. Geruchten. Terwijl de oorlog nu ai meer dan veen tien maanden woedt, komen allerlei gej- ruchten Van oorlogen niet alleen, maar ook meerdere berichten omtrent aardbe vingen toit de volken. Reeds vroeger meldden de bladen van een gelijktijdige uitbarsting in Italië van de- drie vuurspuwende bergen, die Etna op Sicilië, den Vesuvius (bij Napels) en den StïOmboli (op een van de Liparische eilanden) iets wat, namelijk de gelijktij digheid, nog nooit was voorgekomen. Tha ns waarschuwt De Standaard, met het oog op 'sHeilands aankondigin gen in jMajtth. 24, in verhand met de Voleinding, op de aardbevingen jongst leden Zaterdag waargenomen in de twle-o Engelsche Graafschappen Cumberland en Dumfries. - Een waarschuwing welke wij met over tuiging steunen. Immers de H. Apostel (2 Petrus 119) schrijft: „Wij hebben het profetische woord dat Izeer vast is, en g ij doe t wèl dat gij daarop acht hebt, als op een licht, schijnende in een duistere plaats". Te midden der duisterheden van on zen tijd gaat de ziel des Christens -on willekeurig uit naar dat licht. Dat dan onze oogen, in verhand met de v-oo-rspellingen, bij dat licht, dan maar steeds open blijven voor de teek-enen der tijden. Want welke profetieën duister mogen schijnen, deze, is het niet dat in het laatste der dagen vele tetefeeneo. zullen gelzien worden, de oorlogen vel'e zullen wezen, de geruchten va,n oorlog-en -niet van de lucht zullen zijn, en er aardbe-- vingen zullen woeden o p verse h e i- d e n e pla at se n. Beknopt overzicht van den toestand. Men boude ons ten goede, dat we an dermaal het oog van de slagvelden in Frankrijk 'en Rujsfand afwenden en aan dacht schenken aan wat op het Balkan- schiereiland staat te gebeuren. Er komt ontspanning aan den politieleen hemiel, d. w. z. het onw-eder is losge barsten en dreigt straks den ganscbeti Balkan in vuur en vlam te- zetten. Bulgarije gaf den doorslag. De overhandiging van het Russische ultimatum, do-or de aanwezigheid bij het overhandigen ook van de Fransche en Engelschej gezanten eigenlijk! tot een entente-ultimatum gejnaakt, aan den Rulgaarschen minister-president, heeft la ter plaats: gtehad dan de eerste berichten deden vermoeden. Vandaar, dat we nu eerst de tijding ontvangen omtrent een. antwoord. Dit antwoord was gelijk te verwach ten was voor Rusland en de andere Entente-landen o n a a n n e ml e 1 ij k', en heeft dan ook aanstonds tot gevolg ge had, dat de diplomatieke betrekkingen tusschen deze lanjden en Bulgarije Verbro ken werden, en de gezanten hun koffers gingen pakken en hun passen aanvroegen. Bulgarije kon niet meer terug en wilde ook niet meer terug. Het heeft de rol, die het zal spelen, bepaald. Het acht het uur der wrake ge komen. „Wij staan Voor den oorlog", heeft de minister-president, Rado-slawof, aan de regoeringsgezinde partijen Verklaard, „en; moeten onze nationale .belangen verdedi gen. Wij moeten aan onze. tegenstanders gewapenderhand alles ontnemen wat zij- ons twe>o jaren gel-eden hebben afgenomen. Wij moeten ons genoegdoening verschaffen voor -eiken smaad die ons is aangedaan". Het is op die zucht naar revanche vo-or den hoon -en de nederlaag van 1913 en het verlangen naar gebiedsuitbreiding, dat de diplomaten der Centrale Keizer rijken gespeculeerd hebben -en met suc ces. De pan-Bulgaarsche elementen, zien kans thans eenige van hun Grooter-Bul- gaarsche idealen te verwezenlijken door; verovering der gebiedsdeel-en, die hun in den tweeden Balkan-oorlog ontnomen zijn, Servisch Macedonië, Griek'seh Kawalla, Drama en Seres, wellicht het stuk van-de Dobroedsja, dat Roemenië kaapte en mis schien is him nog meer beloofd als de Central-en overwinnen. To-ch moet de oorlog in Bulgarije niet populair zijn. Er wordt zelfs beweerd, dat 3,4 van het vólk er tegen is, omdat het niet alleen tegen Servië, maar ook te gen Rusland zal gaan, dat als d© vader en beschermer van Bulgarije besehouwM wordt. De -ervaring heeft ons geleerd, dat op een ultimatum, dus zeker op een hals starrige weigering ©en oorlogsverklaring moet volgen. Ja, misschien zijn cl-e eerste schoten reeds gevallen, als deze krant het licht ziet. (De Ro-meins-che „Tribuna" vernam weliswaar uit Saloniki, dat twee Russi sche eskaders de Bulgaarsche haven Varna onder Vuur zouden hebben genomen^ doch men doet goed hieraan niet al te Veel geloof te hechten). Een nieuwe voorraad 'kanonnen,vleesch heeft zich aangemeld, om een rol te spe len in den gruwelijkien wereldstrijid. Iloe,. groot het Bulgaarsche leger is? J.n 1.912 heeft het lat» 1, dat slechts 4.2 millioen inwoners telde, bijna 40Ó.00Ö man onder de wapens gebracht. Het leger is gehard, stelt weinig -eischen en is gewend aan de onaangename invloeden van het slechte weer. De Bulgaarsche infanterist kan uitnemend marcheer-en. De Bulgaar sche officier wordt gekenschetst als „ijve rig in den dienst, eergierig, nuchter enj niet verwend". Zij waren steeds bezield Van lust tot aanvallen, werden gedreven, door een gloeiende vaderlandsliefde. De vredesterkt-e bedroeg .voor den eer- Sten Balkanoorlog ongeveer 55000 mlan.' Kort na den vrede is de voorbereiding van de troepen begonnen voor den oor log, die tot het doel moest lei-den de ont nomen provincie Macedonië terug te win nen. De bataljons der infanterie heli ben, versterking .gekregen door het opstellen van een nieuwe compagnie. De cavalerie is thans Verdeeld in vier brigades, waar van de staven in vredestijd staan te Sofia, Sliwen, Roetsjoek -en D-ede-Agatsch. Voor een ni-ouw, derde remonte-depot is gezorgd. Bij- dri-e nieuwe houwitser-regik m-ent-en is -een batterij gevoegd. D-e bewapening'van bet leger was reeds in den Balkan-o-orlog modern, is- echter in de laatste- jaren veel nog verbeterd, de infanterie heeft het Mannlicber repeteer geweer model 88 en 95. Het heeft een kaliber van 8 millimeter. D-e cavalerie heeft een sabel en rabijn. De veldartil lerie 'heeft kanonnen van Krupp en van Schneider. Het zou in de gegeven omstandigheden niet twijfelachtig geweest zijn wat Grie kenland zal doen, ware -er niet .iets bij zonders voorgevallen. De landing der Entente-troepen schijnt ongestoord haar gang te gaa,n. Veni-zielos, de minister-president, -en zijn m-eidebro-e»- ders onttrokken zich echter aan de Ver antwoordelijkheid en ham ten ontslag. Wel had hij kort tevoren geroerd gesprok-en o-ver de verplichtingen, die Griekenland- tegenover Servië heeft, en die door hem in acht genomen zouden worden, ook al moest Griekenland positie nemen te gen Duitschland, doch toen het er op aankwam, legde hij het bijltje- er bij' neer, wantde Koning wilde niet met hem mee. Of liever, hij kon zich niet vereenigen met Koning Constantijn's houding. Dit is weer een nieuwe verwikkeling in het veelverwikkeld© Balkan-drama. -Het duidt op een nieuwen omkeer in de houding van hem1, die het beft in han den beeft, ©en o-mkeer, die de entente- mioigendbetlen op z'n zachtst uitgedrukt niet -erg meevalt. De strijd bij Yperen. Karl Rossner schrijft dd. 1 October in de „Lokal Anzeiger": ....De pogingen van de Engelschen om den. boog om Yperen, die ten gevolgte ran de terreins'gesteldheid ©en gevoelig© plek is in het Duitsche front, door. te bre ken, vond den bevelhebber niet onvoor bereid. Dagenlang van hevige beschieting waren aan den aanval voorafgegaan. Van 's morgens af hadden de kanonnen over de heel© linie gedonderd, zooals sedert den strijd in Mei niet meer het geval was geweest. Spoedig bleek duidelijk, dat twee punten vooral het doel van den aan val der-Engelschen waven, namelijk' Iloo- gc en de heuvel BO, waar in den loop van dezen oorlog: reeds duizenden vijan den gevallen zijn. Nadat Zaterdag den 25en September, 's morgens om kwart voor vijf, weer een hevig trommelvuur begonnen was, ge lukte het den vijand twee diepgelegen mij nen te laten ontploffen. Onmiddellijk daar op volgde d-e aanval. In golven, die elkaar volgden, stroomden zijn -colonnes vooruit en al werd ook deze meervoudige over macht op de meeste plaatsen met bloe dige verliezen afgeslagen, toch gteluktip' het den Engelschen binnen, bet gebied der ontploffingen in onze eerste en tweede stelling binnen te dringen. Eerst hier kon beslissenden tegenstand geboden worden. Merkwaardige to-oneelen kwamen daarbij voor. Een batterij-coinlmandant gelukte het zijn vuur achter -een troep aanvallende Engelschen te leggen. Hij verkortte zij[n vuur en dreef de Engelschen steeds meer naar de Duitsche stellingen tot zij, zich daar moesten overgeven. Toen de vijand een Duitsche stelling bezette; bleef een jong telegrafist bij- zijh toestel in een' hol. Hij telefoneerde aanhoudend met gedemp te steiml wat de Engelschen deden. Hij hield het op deze- wijze uit tot de stel ling weer teruggenomen werd. Het terug nemen van de o-pgegeven stellingen, was zeer moeilijk, daar de aanvallen over het open veld mloesten en de Engelschen machinegeweren meegebracht en onmid dellijk opgesteld hade-n, waarmede- zij het terrein bestreken. Onze troepen m|o©sfc[rt dus door -de loopgraven voorwaarts, waar bij de strijd met handgranaten een hoofd rol speelde. Nog denzelfden morgen was het grootste gedeelte van de verloren stellingen teruggewonnen (en- to-en de avond kwam) waren alle- loopgraven weer in ons bezit. Verder vertelt Rossner van een piijü- aanval ten zuiden van den weg Meenen'- Yperen, waarbij een door twee Engtel- sche- compagnieën bezette stelling in d-e lucht ging. De aanval was- tegen Woensdag 29 Sep tember om halfzes 's avonds bepaald. Met groot© voorzichtigheid waren alle toebereidselen getroffen. D-e vijand moést in een terrein, waar hij1 vier dagen ge leden nog mijnen had laten springen en een aanval gedaan had, overrompeld worden. Van een heuvel, die een over zicht geeft o-ver bet wijde, golvend© ter rein, waarin bosehjes, heide, akker- en- Verdronken weideland in elkaar s-chuivein, zag Rossner den strijd aan. De horizon werd do-or den heu've-lzoomi begrensd, waarop de Voorste: loop-graven lagen, waar de vijanden elkaar vaak op tien meter afstand naderden. De re-gen had opge houden. Een regenboog stond boven een boschje. Met de oogen op de horloges stonden hij- en zijn begeleiders te wach ten. De stilte was onverdraaglijk drukkend Vertelt hij. „Drie minuten no-g". E-en vlucht zwarte vogels: trekt voorbij. „Tw-e-e minuten nog", de wijzer wil bijina niet Voorwaarts. Wij trillen van opgewonden- verwachting. Halfzes-Op hetzelfde o-ogen- blik barst een dreunend gedonder uit, als ©en woede-kreet van de aarde. Een torenhoog©, vuilgele rookwolk stijgt omf' hoog en als- uit een opengebroken krater spuiten modder, lee-m -en water in d-e lucht. Wat boven de diepe mijngangen lag is vernietigd. Over een breedte van twee kilometer donderen d-e kanonnen, w-erp-en hun gloeienden hagel, leggen afsperrings- Vuur achter de ontzaglijke, pa&gevo-rmdd kraters, opdat onze troepen die kunnen bezetten -en de vijand -de gelegenheid tot een tegenaanval afgesneden wordt. Aan de overzijde antwoorden de bat terijen van de Engelschen. Hun inslaande granaten dreunen. Geweerschoten -en| wild( geratel van machinegeweren m-engt zich in het dof bulderende giedonder. In het ter rein beginnen verborgen batterijenj te. schieten. Shrapnelwolken bloeien plots-e-- ling aan den hemel op. Gele rookwolken Van valseh© kleur rollen l'angs den hori zon. Zoo- gaat het zonder ophouden, aan zwellend to-t een v-erdoovend© hoogte en dan weer verzwakkend, wijkend als- moest het nieuwe krachten verzamelen tot een wilde uitbarsting. Een uur lang; hooren wij- dit aan. Als het vuur -gelijkmatiger wordt, gaan ,wij naar het telefoonstation. .Wiji hooren goed nieuws. De ge-weldige- krater dien de ontploffingen gevormd hebben is door on ze mannen in storm bez-et. Zijl handha ven. zich daar, hebben schilden en .zand zakken opgesteld en naar beid© kanten een verbinding tot stand gebracht met onze stellingen. Ook zijn een aantal En gelschen gevangen genomen -en drie ma chinegeweren buitgemaakt Korte Oorlogsberichten. Winter op- het slagveld. Een! Italiaansteh blad hangt -een tafereel op van de buitengewone atmosferische moei lijkheden der ziel op het oorlogster rein voordoen. De winter heeft zich reeds ingezet met zware sneeuwstormen en. vin nige koude, waardoor de soldaten in. het hooggebergte voortdurend blootgesteld worden om te bevriezen. Het is onmogelijk buiten niet in bew'eging te blijven of da-a* dan nacht door te brengen. Men moet der halve op de terreinen, waar geopereerd wordt, warme lokalen met alles wat daar voor Vereis'cht wordt, la.ten giereed maken. De transporten zijln buitengewoon moei lijk, -en vorderen langzaam. Hetz-elfde geldt voor den opmars'ch des troepen, waardoor alle militaire operaties buitengewoon bemoeilijkt en zelfs verhin derd worden. Bij overgangsmanoeuvres loopen de colonnes, die op andere Wach ten, steeds gtevaar te bevriezen. Boven dien zijn de troepen, door d-e langzame marschen gepaard aan de grootere tref zekerheid op sneeuwvelden zeer bl 00'ge steld aan het vijandelijk vuur. Vierhonderd mark vooreen vredesvoorstel. Een Zwitsersch blad h-eeft een prijs uitgeloofd voor het beste vredesvoorstel1. Onder de oplossin gen waren een paar zeer vindingrijke. Een groepje van 45 inzenders stelde den neutralen voor samen een leger te vormen en daarmee de oorlogvoerenden tot vrede te dwingen. i - I E-en ander wilde na den vrede de bur gers op staatskosten naar het buitenland sturen, opdat de volkeren elkaar zouden lteeren waardeeren. De courant schijnt de waarde van den vrede niet zoo heel groot t-e vinden, dat ze maar 400 Mark voor -een afdoend 'middel tot hét verkrijgen daarvan heeft uitgeloofd, De landing: te Saloniki. PARIJS, 5 Oct. De ontscheping! van troepen te Saloniki is heden begjönnleln. De Grieks'che regfeering, neutra,al' zijnde, protest-eerde, doch de Fransche officieren maakten in volle vrijlheid töebereids-elefn voor d-e ontscheping der troepen. Het antwoord v a n B- u 1 g a r ij e. SOFIA, 5 Oct. Het Bulgaarsche ant woord op bet Engtelsch-Franseh-Russische ultimatum Werd in den namiddag! over handigd. S 1 In den morgen Werd namensi dte B-uil- gaaröche r-egeering: aan de vertegenwoor digers der Qu-adrupl© Entente het ant woord op het voorstel' van 14 September medegedeeld. U l'ti-m'a t uim van Bul gar ijle aan Servië? De „Beurscourant" meldt, dat de Servische archimandriet Loscow het bericht ontving', dat B-uigarijle de Rus sische eischen verwierp en een ultima- t u m a a n Servië zond, betreffen- d -e M a cedonië, waarop b i n n e n 24 uur een antwoord wordt ge- e is c h t. Bulgarije in oorlog? Men mteldt uit Sofia: De diplomatieke betrek kingen tusschen Rusland en de andere Ententelanden met Bulgarije zijn verbro ken, daar het antwoord op het Russische ultimatum onvoldoende geacht wordt. De gezanten hebben hun passen aangevraagd. De Nederlandsche gezant behartigt de Rus sisch© belangen. Van het 0 o-s te 1 ij k o0 r 1 01 g s- teïWein. Het Duitsche hoofdkwartier tneldtl - - l Legergroep van Von Hindenburg. De vijand ondernam gistelren tusschen het ïneer van Driswjaty en Krewo- opnieuw, gïoote -aanvallen. Zij- wérden afgeslagen of mislukten door oins vuurt In het begin behaald© de vij'and successen bij! K-os- jany en vlak ten zuiden der Wischnew- meren. Do-ote tegenaanvallen is de tbestand voo-r ons onder zware verliezen'voor den vijand weer hersteld. Bij de legergroepen Van Leopold van Beieren en Vo-n Mackensen is- de- toestand onveranderd. Legergroep van Von Linsingen. In do Streek ten Westen van T-ochartoriiski ont wikkelden zich gevechten. Gisternacht en ook des ochtends werd te Eijsden uit Zuid-Westelijke rich ting z-oo hevige kanonnade gehoord, als in de dagen van de beschieting, van Luik. Vele inwoners uit het gehucht Oost verlieten verschrikt het bed. Het Fransche bestuurbare luchtschip „A1 sace" is na zijn bom bardementszending van 2 dezer volbracht te hebb-en, niet in zijn haven t-eruggla- keerd. Het Duitsche communiqué had leeds

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1915 | | pagina 1