No. 304 Maandag 27 September 1915 29e «laargang Da Groote Oorlog. BERICHT. Uitgave van de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGö gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes-. LAN ÜE VORSTSTRAAT 210. Bureau te Middelburg? FIRMA F. P. DHUIJ - L. BURG. Drukkers: Oosterbaan Le Cointre Goes. VERSCHIJNT ELKEN WERKOA&, Abonnementsprijs Per 3 maanden fr. p. post1.26 Losse nummers0,Oë Prijs der Advertentiën i—5 regels f 0.50, iedere regel meer 10 et. S maal plaatsing wordt 2-maal berekend Bij abonnement voordeelige voorwaarden. Familieberichten van 110 regels f 1. iedere regel meer 10 ct. Zij, dia] zich met] .1 October] a.s, op „De Zeeuw" abonneeren, ontvan gen de tot dien datum verschijnende nummers kosteloos. Rui tsch land. I De geschiedenis van Duitschland loopt terug tot de eeéste eeuwien van het Chris tendom. De Germanen, de oorspronke lijke bewoneïs leefden in voortduTenden krijg met die Romeinen die hunne wé- réldheeréchappij ook over deze hieidm- sche bleviolking zochten uit te strekken. De strijd eindigde met den val van liet iWest-Romeinsche Rijk. In die '-da gen waren Sakseés, Franken en 'Aleman- Uen de hoofdbewoners van "het teglein- woordige Duitschland. Zij werden, tot een Hfz'iOinderlijk volk veéeenigd onder de re|- geeFing van Lodewijk den Duitschei", aan vvien hun land ten erve was toebedeeld geworden door den zoon van Ratel den G-roote. Ren en lander was geéegield ge worden bij het veïdeelingsvérdrag van Verdun in 843. Met den dood van Lodewijks achter kleinzoon, Lodewijk het Kind, in 892, werd dit gebied een Kieséijk. Dé koningen lieten voor het meeréndeel 'zich door de Pausen kronen tot Keizers van het Hei lige Roomsche Rijk. Zij hadden een z'wac ren strijd te voeren tegen invallende vol ken, met name de Hunnen. Dit belette hen echter niet van ook' te staan naaü het bewind over Italië, hetwelk hen in conflict bracht met de Pausen, die de Vestiging Wan een wereldlijk rijk in Duitschland en Italië beoogden. DeZC strijd heeft eeuWen geduurd; en al .dien tijd Waren de onderdanen in ge vaar van door roofridders en ander ge spuis verslonden te worden. Veete, vuist recht, veemgericht en andere „ridderlijke" eigenaardigheden benauwden die bewo ners, van welke laatsten velen in veédiierj- lijking dtoor ontucht en sterken .drank ondiergingen. Te midden van dezen zlede- lijklen -achteruitgang stond Rudolf Van Habsburg o,p. Dilens ideaal was de ver heffing -des volks, en de vernedering dek 350 Duitsche standsvorstien, die het land gestaag op voet van oorlog verkozen te houden. !Rr kwam echter verandering! na (de keuze van Rudolf van Habsburg in 1273. Deze, tot keizer gekroond, wist zich over machtig bo-ven de overige Duitsche stands- vorsten te Verheffen, en teen zékéée Duit sche eenheid tot stand te brengén. Al lengs breidde 'hij .zijii macht uit, deed de [twisten aniet de kerk ophouden, |en bewerkte de Verkiezing zijns opvolgers nog bij- zijln leven. IDézte staatkunde had ten gtevolge leen machtige vértgroo-ting dei* Oostenrijksche monarchie in het Huis van (Hab'sbuég. Zij kwam het meest uit onder 't bestuur van Karei V, welke uitgebreide macht voortduurde tot aan de ontbinding van het Duitsche Keizerrijk in 1806. In d« Vijftiende eeuw, onder de !re- geering van Maximiliaan (14931519), den grootvader van Keizter Karei V, werd de macht der roofridders voor goed go- fnuikt, dank zij: de afkondiging van den Algem-eenen Landsvrede, de instelling van fret Rijkskamergericht, en de indée-lingl [van het Rijk in fcien kratsen, in iedep van .welke een Kreits-hauptmann belast was met den sterken aïjm' tot steun del rechtspleging. De Reformatie, de Dertigjarige oorlog, de oorlogen tegen de Turken, len de- Oos tenrijksche Sucessieoorlog waken ztoiovelö stormen 'die over het Duitsche Rijk heen gingen, doch niet vermochten het op zijn grondvesten .te doen schudden. Alleen werd bij laatstgenoemden ooélog (1740— 1748) de wassende macht van Pruisen openhaar, ©n (werd yoor het |eerst dé yirees uitgesproken dat Pruisen in de tori- komst een -gevaarlijke mededinger voor Oostenrijk z'ou worden, ten aanzien van het overwicht in Duitschland. Frederik [Willem 1 (17131740), doch Yoloirial Frederik II, de Groote, (1740 1786) koningen van Pruisen stonden hiel! tegenover Kabel TI, keizer' van Oosten rijk- (17111740) en diens dochter Maria Therésia,. In den zevenjarigen oorlog (17561763) waren Maria Theresia en Frederik de Groote de hoofdpersonen tus- schen wie het strikt genomen liep om de Vraag wie in de toekomst de Duitsche Keizerskroon zou dragen, en welk Van deze beiden vooraan zou gaan, het Huis Habsburg of liet Huis Hohenzollern. De Napoleontische ov'erheersching, die een -algemieenie (uit putting over geheel Duitschland bracht, doofde voor een tijd het v,uur van den strijd; .zelfs vereenigden zich uit .zucht naar lijfsbehoud de strijdende stamhuizen tegen den gemeenschappelijken vijand. Het Weener Congres bracht beslissing' ten vooxd-eele van Oostenrijk. De staatkunde van Vorst Metternich, eersten minister in Oostenrijk, en graaf De TalleyTand, den sluwen premier van Frankrijk brachten de macht in handen van eten sterkste. Oostenrijk kreeg een groot deel van Sak sen. Pruisen daarentegen werd in |e{ein moeilijk met elkander in gemeenschap te hï'engen -Oostelijk en .Westelijk' deel gel- scheiden. Verscheidene kleine- staten wed den uit de rij der (o-n af hankel ijken uit- gewischt. Hiervan waren ontstemming en verwarring de gevolgen. Vorsten en vol ken mokten, terwijl ter -andteré zijde de klove iusschen die beiden steeds breei- ider en |dieper werd. In 1848 en 1849 kwam het tot ©en uitbarsting. In de v-oorj- naamste Duitsche steden stroomde .het burgetbloed. In meerdere staten Werden de vorsten gedwongen om -aan hun volk een constitutie te geven. Oostenrijk werd verplicht izijn zwaartepunt Oostelijk te vteïplaatsen, een machtige Duitsche leen- 'heid kwam tot stand. Pruisen, kreeg groo- tjeten invloed, vooral éo-br den -oorlog met Oostenrijk. Bij den Vréde van Praag verkréeg het een belangrijke vergrooting van grondgebiedtegelijk viel de .Duit sche Rond uiteen, en werd 'Oostenrijk voor goed zijn plaats in den tweeden rang der staten aangewezen. In 1870 werd de Keizerskroon -aan een Vorst uit het Huis Hohenzollern aange boden, en Pruisens Ko-ning -als Ke-izéi; Wilhelm I van Duitschland gehuldigd. Of dezie nieuwe toestand Duitschland ook voordeelig is geweest? Reizigers uit alle landen der wereld hebben met i-ede'ï Volgend jaar in opgetogenheid na een bezoek aan dit groote Rijk gewaagd van de groote yerbtete'ringen dié van dézle lots wisseling het gevolg 'zijn geweest. Wiaaï vhoeger schraalheid, beperktheid, om niiet te zeggen armoede heeüschte, daar is nu welvaart, heérscht bedrijvigheid, en woont ontwikkeling. Duitschland heeft zich een zoodanige positie wieten te yerorverén dat het de bewondering, den naijver, het réspect en de vijandschap van omliggende, Zelfs van de verste volken gewekt lieeft. De oorlog Van 1914—1915, lang voor zien, steeds tegengehouden, eindelijk uit gebroken, en met gHmmigen moed vol gehouden levert hieTvan/ het bewijs. Elk student soldaat ook de theoloog Dit is de titel van een bij de firma G. J. A. Ruijs te Utrecht verschenen -brpi- churé, bevattende de réde, waarmede de zer d-agen de colleges aan de Vrij1® Uni versiteit door1 den pro-rector, prof. mr. P. A. Diepenhorst, geopend wefcden. jWie kunnen, dunkt ons, deze brochure niet beter aankondigen en den inhoud ter lezing aanbevelen dan door op dez|e plaats een korte s amenvatting eryan w-eler te geven; Eerst woirdt dan geschetst de gPoote ontreddering welke de -oorlog bracht in de studentenwereld der buitenlandsche academies. Al verkeelrt daartegenover de NedeTlandsche student in bevoorrechte po sitie, toch [bracht ook ten -onzent mo bilisatie en Landstormwet menig onge mak. De Verhouding van den student tot de landsverdediging werd daardoor als van zelf aan de Orde gesteld. Met teen veel vuldig beroep op de rijke Nederiandsché pamflettenverzameling wordt aangetoond hoe door de sche'rpe toespitsing'van het afgezonderd karakter der studentenmaat schappij bloedige hotsingen tussohen mi litairen en academieburgers herhaaldelijk voorkwamen. Toch vond die gespannen verhouding niet haar ooftziaak in der studenten min der wiarine toegenegenheid Voor de zaak des vaderlands. Na de afschaffing der plaatsvervanging in 1899 werd de aanraking tusschen het leger en de universiteitsmanöein veelvul- diger en traden ook de studenten in mi litairen djenst. Evenwel met uitzondering van de theologische, door de wet vrijge steld. De geschiedenis der vrijstellende be paling wordt nagegaan en in den breede onderzocht of de vrijstelling van theo logische studenten gerechtvaardigd kan heeten. Alleen in de Roomsch-Katholieke landen Oostenrijk en België wordt de vrijstelling gegeven op bijiia even 'groote schaal, maar overigens hebben in geen enkel land de s tudent-en eenie derge lijke bevoorrechte positie. Met nadruk verwerpt hij de sohrill-e tegenstelling van het hoog geestelijk ka rakter van het prédikairtenambt en de onwaardigheid van den soldatenarheid. Daardoor wordt de zaak der landsver dediging meer geschaad dan dooir de krachtigste anti-militaire propaganda. Evenmin acht hij aannemelijk de con structie, door Minister van Heemstra aan de hand gedaan, als ware de vrijstelling een vergoeding voor het gemis van ver schillende rechten dat de bedienaren v,an den godsdienst zich moeten laten wel gevallen. Ook oordeelt hij onbevredigend een ver dediging van de vrijstelling" der rniilitia Christiana, als uitvloeisel van de zelfstan digheid del' kerld. Toch m-oe ten de p r e d i k a n t e n wor den vrijgesteld. Niet om het onwaardige van den krijgsdienst, niet om) de onver- eenigbaarheid van het soldaat en pre dikant zijin, worden de bedienaren van den godsdienst niet in de krijgsrollen in geschreven, maar de reden hunner vrij stelling schuilt eenig en alleen in dein aard hunner diensten, welk© de staat gevoelt, gevoelen moet voor de richtige ontwik keling van het volksleven niet te kunnen ontberen. Die diensten verrichten de theologische studenten niet én noch om d-ezle noch om andere geldige redenen kan hun vrijstel ling' gerechtvaardigd worden. Ook de theo logische student moet soldaat worden, om dat het rechtvaardig is, omdat het verkeer in het leger den zegen van het herderlijk werk in d© gemeente kan verhoogen, omdat door de opheffing der vrijstelling wordt weggenomen een bepaling, die aan een verhevenheid van den plicht dei- landsverdediging zedelijke schade toebrengt. Ten slotte wordt aangetoond hoe naast de militaire- nimmer de moreelè defensie mag worden vergeten. Meer nog dan de getalssterkte en de geoefendheid van hst contingent, de draagkracht van het geschut, de hoeveelheid der munitie is Voor 's lands weerbaarheid beslissend de mate van geestelijke' veerkracht, die in ©en v'olk schuilt. Hier ligt een roeping Voor hen, die geestelijke leiding aan bet volksleven hete hen te geven. Hier is elk student soldaat, zoekend om straks te worden ingelijfd in het kader van geestelijke machthebbers, die aan het volksleven richting en stuur moeten verschaffen. De klacht is gterezien dat de academisch géVormiden door "hun overwegend klas sieke opleiding veelszins huiten machte zijn om te beantwoorden aan de recht matige verwachtingen, welk© van hen worden gekoesterd. Voor een déél is die klacht gegrond, Want -een sterker op den, voorgrond schui ven van vaderl'andsfeha geschiedenis, van vaderlands'che taal- len letterkunde m)a|g| gie- wienscht heiete.n. Ernstige bestudteering van de-ze vakken, ook a.a.n de academie, isi noodzakelijk. Van hein, die mlet degle studie van het cultuur leven len den historisch-en ont.wikkel.ing!s- gring van ons land kennis vergaart, mag kracht worden verwacht bijl die verster- Idjng van den nationalen zin, vteel te flauwelïjk bij ons volk ontwikkeld. Daarin toch schuilen krachtig© rolerselen om het vuur der vaderlandsliefde in veler gemoed te doen ontvlamméuj Wordt bijl den historischen zin gtevoegd een zuivter rechtsbesef, dat leert bhig©n voor Gods wet, dan is bezworén het gé- vaar voor -een onhejlig patriotism© ear de wég gébaaind voor leene oprechte liefde voor het vaderland, dite zich in al hare uitingen g-ebondén weet aan Gods gebod. Op deze goéde gronden komt de héér Diepenhorst dus tot de slotsom, da.t elk student ook d e t h Ié o I o o g! sol daat behoort te wordé'n, behoud-ens na tuurlijk de lichamelijke geschiktheid. Zooals gezegd, de gronden, zooals' door dein geachten sbhrfjlver in dezi© brochure ontwikkeld, komen ons voor gloléd te zijln. Vooral de morelele defértsï© moet hierbij tni-et uit het oog vlerloren w'ord-eu. Beknopt overzicht van den toestand. We zijln weer getuigen zij hét ook oorgetuigen geweest vian ben verleven digde actie op het We'stel'ijk froht. In Zeeuwsch-Vlaanderen -is de gle-heele week hevig kanongebulder vte-rnomen, ko mende uit het kustgebied. Nadat bet ka non vuur Vrijdag! tegen den avond ©enigs zins was 'bedaard, brak er 's nachts een zoo geweldige k-anonnade los als in het „Westelijk deel" nog niet was gehoord. En wat zich des Zaterdags voor Zee- brugge afgespeeld hééft, hebben wé reeds vernomen. Vroeg' in den ochtend, even zes uur, scheen het eerste schot in de nabijheid van Zeebrugge te vallen, Weldra gevolgd door meer schoten, die alles op zijn grondvesten deden trillen. Al ghuw bleek, dat een Engelsehe vloot de Duitsche stellingen van de havén te Zeebrugige bestookte. Tot half elf duui'de het bombardement oliafgebroken voort. Hier en daar zag men enkele rookwolken, di!e- schenen aan te duiden, dat er glebouwten in brand stonden. Gedurende de beschieting' Zweef den er een drietal vliegmachines hoven Brugige—Zeehaven en het scheen, dat deze af en toe bommen liéten vallen, maai- door de nevelachtige luchtgesteld heid Swp® dit niet duidelijk waar te nemlen. Door de Duitschers werd veel' op dé vliegmachines geschoten, terwijll hét vuur van de oorlogsschepen maar matig werd beantwoord. Omstree^ 10 u(ur stoomden de oorlogsschepen weg, hier én daar nog eeu schot lossende op de kuist. Te- half twaalf was alles weer stil, uitgezonderd aan den Yser, van waar nog' langert tijd het gestehutvuur tot onze grenzen doordrong. Zeer waarschijiilijk is dez;e beschieting van weinig strategisch belang gewéést. Doch uit de berichten, die wij uit Parijs ontvangen, moet afgeleid Worden, dat zé deel uitmaakt van een vernieuwde actie der bondg'enooten op het Westelijk front; een actie, die zich van de kust af tot ver het land in uitstrekt. Immers' over een brééd front in Cham- pagin-e zijln de geallieerden voortgerukt en hebben zij, de Duitschers blijkbaar verrast hebbende, groote voordeel'en be haald. ji (Men leze de officieel© nieuwstijdingen dienaangaande onder „Korte Oorlogsbe richten". Het spreekt echter vanz|elf, dat de tijd zal leeren, of dé giealliieérden zoodanig partij weten te trekken van d-elzte successen dat het front definitief verlegd wordt, dan wel, of de verraste DujtsChers na dit offensief dubbel op hun qui vive de oude loopgraven weer weien te bezetten en hunnerzijds tot het offensief zullen overghan. 't. Is zeker merkwaardig', dat dit offen sief gevolgd is op de successen, dié de Russen op het Oósterfi'ont behaalden. Weliswaar is bun terugtocht boven de Njemen nog niet in zijn geheel volbracht, doch w© vermoeden, dat de Rus'slen de situatie thans in zoover meester zijn, dat deze terugtocht binnen weinige dagen zal zijn geschied. Ook het sujeoes der Russen in de streek van Luzk wordt in de Duits'ohe berichten erkend. Behalve die stad Luzk, Werden door de Ruis'seii het brug'géhoofd van Kraan en -de dorpen Podg'aitzy en Krou- pyi hernomen; dorpen die in gpwone tijden niet de minste- belangstelling ge-nie ten, doch wier herovering' thans' als leien glansrijke .overwinning wordt gemeld. D-a Russische troepen maakten bij dézle gte- legte'nhgid vierduizlelnd rnian gevangen en ontnamen den Duits'chers verscheidene kanonnen van zwaar igtes'chut. Het Rus sische bericht vermeldt te-chter niet of die ver overde kauonnlen, ten slotte niet heroverde Russische kanonnen zijn ge weest. 't Spreekt vanzelf, dat dezé feiten niet zullen nalaten op den Balkan indruk te maken. Bplig'arije b.v. zal zich nu wel (Wee keer bedénken, alvorens het tot daden overgaat. Maar Roemenië en Griekenland dan? In deze staten zullen de- feiten natuurlijk een tegtenovtergesteld -effect hebfcteto, al hoewel men op Bulgarije, nog Weinig staat kan maken Gerniania verontrust zich echter nog niet te zeer. Ach, zoo zpgt mte.n, toen Bulgarijie op het voorbeeld van. ©nkéle andere staten als- Nederland en Zwitserland, Waar reeds s-edert het begin van den oorlog de ge wapende [neutraliteit bestaat, mobiliséerde, \verd het voor zijn naburen moeilijk dat voorbeeld iniet te volgleïi. Hét is' echter niet noodig: daaruit verontrustende con clusies te trekken. Zoo béW'ij'st de mobili satie van Griekenland volstrekt niet dat Weni-zelos koning' Konstantijn thans valn de noodzakelijkheid éenter oorlogzuch tige politiek heeft overtuigd. Waarschïju- lijk, .aldus redeneert m|en verder, heeft koninjg Konstantïjh overwogen dat eenigé weken eentonig!© - ien afmattende grens- diemst in afwachting van gebteurtenissép, die misschien nimmer komen, reteds een voortreffelijk middel is om heethoofden te kalmeeren. Hetzielfde geldt voor Roemenië. Een enkele blik op hét ontzettend lijden en de verwoesting, door dézen oorlog over alle volkeren gebracht, moest vol doende zijln alle staten van géwapende deelneming af te houdjen zoolang hun eigen levensbelang daarmtede niet gemoeid is. Dit is dan ook de- overtuiging in regee- ringskringen, zoowel' als bijl de meerder heid der volken van beide- bovengenoem de Balkanstaten. Straks zullen we ervaren of dit opti misme gewettigd is en of in dezie landen inderdaad zoo groote terughoudendheid aan den dag gelegd wordt. Korts Oorlogsberichten. iUit het Duitsche stafbericht "(Wes- tierfront)v i i I i i Ten Zuid-Westen van Rijssel slaagde d,e vijand er in [een onzer troepen bij L.oos uit de voorste en de 'tweede ver dedigingslinie terug te drijven. Hierbij héb ben wij natuurlijk gr.oote verliezen gele den, ook aan allerlei materiaal, dat tus schen de stellingen was ingebouwd. De tegenaanval, welke aan -den gang is, maakt goede vorderingen. Dte aanvallen tusschen de puinhoopen V:an het vroegere dorp werden totaal ai- geslagen, op verschillende punten mlet de zwaarste verliezen voor den vijand. Hier bij onderscheidde zich vooral het 39ste Landwieerregiment, dat bij de doorbraak poging ten Noorden van Neuville zondeij aanvéerdei; moest stand houden. Wij- hete bén hier meer dan 1200 gevangenen gei- maakt, -onder wie een Engelsehe brigade commandant len meerdere officieïén, wij vprovierden ook 10 machinegeweren. Ook bij die gevechten tusschen Reims en het Argonnepwond moest ten Noorden van Perthes een Duitsche 'divisie haar door (een ononderbroken artilleriebeschie ting van hij-na 70 uur vernielde vooirste stelling ontruimen en een jwée a drie K.M. lachterwaarts gelegen positie inne men. Overigens mislukten -ook hiér, alle Vijandelijke doorblraaks p o gingen Bijzonder hardnekkig werd ten Noorden Van Mourmlelon le "Grand en dicht ten Westen van het A'rgonnepwoud gestreden. Hier woéden de tegenstanders dan ook liet zwaarst djo-oé onze dappere troepen beschadigd. De Nooéd-Duitsche en Hessi- schte landweer verdedigde zich prachtig. Meer dan 3750 Franschen, onder wie 39 officieren welrden gevangen g'enomen. In den luchtstrijd -behaalden onze vlie gers mooi-e successen. Ee-n vechtvlieger schoot ten Westen van Camb'rai een Engelsch vliegtuig neeé. Tien Zuiden Van Metz bracht de voor zijn proieftocht opgestegen luitenant Boplha feen .Voisinvliegtuig ten Val. De ter verdediging van een voor den aanval op Freib.uPg bestemd 'Fransch es kader van drie vliegmachines opgestegen onderofficier. Boehn no-odzlaakte twee vlie gers [tot een landing. De 'derde vlieger wist ©chter te ontsnappen. De Handelsoorlog. De Engel sehe stoomboot „Cornub-ia" (van Alexan drite naar Glasgow), is den 9d-en 'Septem- bfer in -de (Middell-andsche Zee gietotfpe- deeéd. Die bemanning is in in een Spaan- sdhe haven 'aan land gebracht, na 28 urén in de booten rondgezwalkt te heb ben. E ie n koilienschip g e t o r p e- deérd. D-e „Fflankf. Ztg." veriioemt uit Athene In de Lyb'isohe Zee wjerd het Fransche stoomschip „Bavitailteur" door teen onderzeeër in den grond géhoord. Het vervoerde 5000 ton steenkolen van Malta naar Cypres. De onderzeeër voerde de Oostenrijksche vlag en Vuurde pert schot -af om de bemanning te waarschu wen in de booten te gaan. Eieji gevecht in de lucht. Za terdagochtend -zijn twee vij'andelijke vlieg machines bij Elzac'h door vechtvliegers' neergeschoten. De bestuurders yjan heide vliegtuigen zijn dood. PARIJS, -26 Sept. Duitsche verlie zen. Ovér het geheel© front in Chamlpagne hadden hardnekkige gevechten plaats. De Fransche troepen 'z'ijn op een front van 25 K.M. met een diepte van één tot vier K-M- in de Duitsche linies binnengedron gen. De Duitschers zijn teruggedrongen op de tweede linie. De strijd duurt Voort. De Franschen veroverden veel materiaal, waaronder mieer dan 24 kanonnen en in twee dagen hebben de Franschen Meer dan 10000 gevangenen gemaakt. Noordelijk van Atrecht maken de Fran schen aanzienlijke vorderingen. Souchez; is bezet. W-e namen 10 00 man gevangen. Engelsch offensief. Na een he- Vigen strijd is Loos (ten Z.-W. van Rijs sel) door de- Eng.elsch-en ver overd. Er is veel materiaal -buitgemaakt

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1915 | | pagina 1