298 Maandag 20 September 11115 29e Jaargang De Qmoie Uit tie Prbvinols. Uit de Pers. Binnenland. BERICHT. Uitgave van de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGG gevestigd te Goes. Hoofdbureau te-Goes: LAKSE VO&STSTRAAT 2fSc Bureau te Middelburg] FIRKÏA F. P. DHUU L. BURS, Drukkers: Gosterbaan Le Cointre - Goes. 'De Zeeuw VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG. Zij, die zich met 1 October a.s. op „De Zeeuw" abonneeren, ontvan gen de tot dien datum verschijnende nummers kosteloos. De kwestie Kuyp.erH eems- k e r k, Dr. Kuyper heeft de pen vteer opgevat, en de Standaard van Zaterdag voor een groot gedeelte gevuld. Onder den titel „Van veete geen zweem" schrijft hij: Met zijn fijngevoelige natuur heeft Mr. Heemskerk zich, blijkens zijn brochure, vooral geraakt gevoeld door de inge brachte' grief, alsof hij in Dec. 1907 per soonlijk op een anti-Kuyperiaansche crisis uit Ware gegaan. Nu zijn we er dankbaar voor, dat hij] dit zoo duidelijk in het licht stelde. Zoodra men toch voor zijn pertinente verklaring stond, dat van een opzet en toeleg om zulk een crisis uit te lokken, bij htinl destijds geen sprake was geweest, was dit gestóhil de wereld uit. Ook ons blad getuigde reeds daags daarna, dat nie mand het recht had om een zioo pertinente Verklaring' in twijfel te trekken, en dat ook wijl dit niet .deden. Daarmee was die quaestie alzoo de wereld uit, en kon den we, waar alle veete nu vergeten kon Worden, weer tot de zaken terug- keeren. Toch versta men ons hierbij wel. We ontzteggen noch betwisten aan wat Staatsman ook het recht, om, als hij zulks geraden acht, een ministerieel© cri sis uit te lokken. Dit kan zelfs geboden en noodzakelijk zij'n. De voorstelling alsof in Dec. 1907 hiertoe bijl mr. Heems kerk neiging had bestaan, tastte derhal- ivfe in niets zijn eere noch zijn bedoelen, aan. Oolk al had hij werkelijk op zulk een crisis aangestuurd, z.oo had dit zijn eere als Staatsman nog in niets kunnen krenken. W,at allicht een enkele beden king deed rijlzen, was alleen de vraag, of hierbjj kameraadschappelijk jegens den lei dei' was te werk gegaan.. Hierover nu Irehoeven We ons thans niet verder uit te laten. Misschien kan hier later op wor den teruggekomen. Voorshands daarente gen behoeft hierover geen woord meer gespild te "worden. i De groote spanning die opkwam', en die, om zie te ontspannen, een niet geringe inspanning van heel oinzfe pers en heel onze partij Vorderen zal, gaat om 's Lands belang en om de roeping die wij Anti- revolutiomiairen hierbij zullen te vervul len hebben. Wjè denken er dan ook niet aan, ons verder in persoonlijke Wrijving te v-erlie- zlen. Het gaat Voor ons uitsluitend om de vraag, waaraan de fatale nederlaag va,n 1913 is te' wijten, en wat ons le doen staat oom in 1917 zóó georganiseerd, en zóó aangespannen te staan, dat we met Volle kracht onzerzijds aanval en verdedi ging ondernemen kunnen. Wjllen de Christelijk-Historischen of de Roomschen daarbiji niet langer Van onzte coalitie-hulp gediend zïjln, dat sta aan hen ztelvten ter beslissing. Voor ons is uiteraard hoofdzaak, dat We de breuk© op eigen terrein Volledig her stellen, en opnieuw met ongebroken, zoo mogelijk met Verjongde en vernieuwde kracht, den strijd voor onzle beginselen aanbinden. Denkie men er vooral aan, dat de Schoolquaestie haar voorloopigte oplossing te gemoet gaat, en dat, helaas, maar al te Velen zich nog nimmer beslist reken schap gaven van wat de Anti-revolution- naire partij zal hebben na te jagen, als eenmaal de Schoolquaestie ten einde loopt. In een andere driestal' wordt de vraag behandeld, wat er nu gebeuren moet: Nu we van de persoonlijke veete af zijn, zal 't allicht geraden wezen de half hon derd driestarren, waarin we het gevaar van onzen toestand hebben toegelicht, ook' buiten den kring van de „Standaards- lezers verkrijgbaar te stellen. Afzónderlijke uitgave kon dan aan hen, die het vlugschrift van den heer Heems kerk lazen, aanleiding' geven, om, nu do pei-soonlijfce veete wegviel, nader op de zaak in te gaan. Nader onderzoek kan en m'ag niet uit blijven. We moeten er achter komen, waaraan* 't is toe te schrijven, dat We in 190813 op zöo pijnlijke wijze achteruit raakten in invloed en heteekenis. Er moet wórden nagegaan wat er aan onze organisatie ontbreekt, en wat ons te doen staat, o-mj dit ontbrekende aan te vullen. Er nkfet meer dan dusver aandacht ge wijd aan de zo.o intieme vraag, hoe het verband moet worden, dat bij 't optre den van één onzer als Minister de weder- zijdsche positie zal beheerstihen. Dat leden van bet Centraal-Comité, ge lijk in 190708, buiten overleg met het Comité zelf, heel onze partij voor een uitkomst plaatsen, die voor altoos haar toekomst in gevaar brengt, is een nu voor gekomen fout, waarvan de herhaling zoo mogelijk moet worden voorkomen. Met gemeen overleg moet dit alles ge regeld worden. Acht rnien dat de leider, die thans de eer geniet aan het hoofd der partij! te staan, daarvoor vroeger wei iets goeds verrichtte, maar thans er de man niet meer Voor is, zoo ligt 't in den aard der zaak en zal 't eiscli van den toestand blijken, dat dr. Kuyper de teugels glip pen laat. Men behoeft hem daarom niet af fe zetten. Gelijk reeds zoo duidelijk mogelijk Werd uitgesproken, zal hij dan zelf ont slag nemen. Doch dit zij dan ook ernstig bedoeld. Er moet clan niet geantwoord worden Nu ja, de Deputatenvergadering kiest hem toch Weer in. Dit zou een Vertooning zijn, die tot niets leidde. Bedoeld is 't dan ook heel anders, en wel zoo, dat dr. K. er voorgoed den hamer bij neerlegt, indien de afwijkend© broederen weigeren tot beter accoord te komen. Een verkiezing tot leider op de Deputa tenvergadering, desnoods met alge-meanie stemmen, en daags daarna het verziet tegen zijn beleid 'weer op den ouden Voet voort te zetten, zou voor hem» niet to verantwoorden züjn. Van nu, September 1915, tot straks, April 1917, hebben we tijd te over, omi Wat nu nog onzuiver staat, weer recht te zetten. Daaraan wenschen ook wij al onze kracht te besteden, en wie twijfelen geen oogenblik, of ook mr. Heemskerk zal met ons wedijveren om dit zoo gewenschte doel te bereiken. Beknopt overzicht van dan toestand. iWae zeggen, dat de Duitschers hun op mars ch tot Petrograd willen uitstrekken'? 'Zij zeiven niet, maar da publicisten der Entente. En »als dezen in den geest de centralen naak. Petrograd zien optrek ken, veirheugen zij zich reeds bij d© ge dachte, dat geen man ooit den tetr-ug- tocht zial aanvaarden; maar alten hun graf op de wijde sneeuwvlakten van een- tnaal-Rusland zullen zoeken en vinden. Aanvankelijk trachtten de Duitschers de vijanden in het groot te omsingelen. Na dat verscheidene pogingen mislukt zijn, zijn ze echter gaan inzien, dat een an dere weg moet wokden ingeslagen. Dden naar Moskou of Petkogïad? Neen, iminer's dat wake de dwaasheid gtekïo-ond, hij den naderenden winter, 'en hiet vooruitzicht van een echt Russiscihen winter met al de ellende van dilen. We mogen gerust 'aannemen, dat de Duitschers de hoop hebben opgegeven de Russische legers in te sluiten en te» ver- ïtetig|en, en -dat zij nu beproeven zich in de stellingen te nestelen, wlaalr zij den winter 'zullen veirblijven, in een de fensieve houding. Diézte stellingen zullen zich in het Noor- "dén naar alle waarschijnlijkheid aan den spoorweg DunaburgWilnaLikaRow- no bevinden. Ten einde zich te beveiligen tegen overvleugeling, zullen dia Duitschers Dunaburg en den Oostelijken spoorweg Van Dunaburg naar Riga moeten ver overen. fDit is ook de meening, die in de Russische pers (tot uiting komt. Vandaar dat het -offensief deï Duitschers in het Noorden m-et zooveel kracht wordt vooitgez'et. Wel slaagden de Russen lek in op enktele punten den vijand in bloedige gevechten liet voorttrekken te b»ale|tten> doch üe Duitsohe legers blijken hiér. on weerstaanbaar en dringen met gtewie-ld vooruit. Thans bevinden zij zich voor de Vesting Duruaburg. Tevens is het huu ge lukt ten N.-O. v»an Wilna de Wilya over te steken, zto-od-at Wilna groote kans heeft te worden 'afgesneden. (Nadere berichten meiaden reeds den val van Wilna. Red.) In het Zuiden wisten de Russen nog Ver dook te dringen. Ten W'. van Tarnopol en Ttembowla kwamen zij zelfs over de Stïypa. De toestand bevindt zich echter nog in een ontwikkelingsstadium, zoodat do gevolgen zich .slechts laten raden. Er wordt echter wederzijds zeer Ver woed gestreden, 'Zoodat de strijd eerdaags wel tot een beslissing moet komen. De dierenwereld en de oorlog. Dr. Kiiauer doet in het tijdschrift „Un- s-ere Welt" mededeelingen over den in vloed Van den oorlog op de dierenwereld; In do Karpathen vonden hospitaalsol daten in het dichtste kreupelhout een jammerlijk kreiuienden beer, die door ejein granaat-kartets gewond was. Deze ontdek king is ook daarom van heteekenis, omdat ze licht werpt op het vaak behandelde vraagstuk, wat er wordt van do dieren der wildernis, die een natuurlijken dood gestorven zijln, daar men bijna nooit hun lijken gevonden heeft. Het zal wel juist 'eijtn, dat zij instinctmatig hu|n dood voelen naderen en zich dan, evenals deze heer, in het dichtste kreupelhout terugtrekken Wilde zwijinen, in de Ardennen opge jaaigd, zijin gevlucht tot in het oorlogsge bied tusschein Duinkerken en Calais. De herfsttrek van de noordsche trek vogels heeft reeds onder invloed gestaan van den oorlog-, want het moerasgebied van de MaSoerische meren en de drio hoofdwegen die de vogels door Europa nemen, langs den Weichsel, naar de Kar pathen en verder langs de Theiss naai de Donauvlaktc en lüngs de Klein-Azia tische- kust, liggen alle in het oorlogs gebied. De bonte -en zWarte kraaien hebhein in ontzaglijke -scharen den loop van de slagvelden gevolgd, zooals ook in den Balkan-oorlog alle aasgieren van Boshië en Herzegöwina naar het oorlogsterrein vertrokken waren. Het lot van de bisons in het bosch van Bialowiec is nog' niet bekend. De laatste bisons in den Kaukasus, die in het Bjel- laja en Laba-g'ehied onder strenge bescher ming staan, worden door den strijk! lus- schen Turken en Russen in hun bestaan bedreigd. Men weet ook uit het verleden gevallen, dat een diersoort het slachtoffer van den oorlog is geworden. In den strijd in Tirol in het begin van de vorige- eeuw zijn do alpensteenbokken uifger.' -id, die in liet bo-schachtige gedeelte van het park Van Hellbruinn gehouden werden. D-e Boeren oorlog' heeft de laatste in, het wild levende zebra's vernietigd. De flibustieroorlogen Van de 17e en 18e eeuw hebben op de Galapagos eilanden on elders den reuzen- landschildpad gedecimeerd. De dieren werden als proviand meegenomen. Thans zijin nog maar een paar exemplaren over. Welken invloed de oorlog gehad heeft op het kleine wild in Rusland en Frankrijk is nog' niet te overzien. N. R. Ct. Korte Oorlogsberichten. Te Dresden is als nieuw voedings middel het z.g. Sp-artaansch brood in den handel gebracht. 1 E.G. van dit birtood be staat voor 9 a 10 pCt. uit eiwit, het ge halte djus van 1 pond vleesch. Verdek wordt er r/i L. bloed aan toegevoegd. Er is .groote vraag! naai' dit brood. O nt p 10-ffing in een Fran- so he wapenfabriek. In de wapen fabriek in Le P'ecq had Donderdagmor gen ©en hevige ontploffing plaats. Een deel deï fabriek vloog in de- Kucht. De Vensterruiten 'van alle huizen in ée-n straat Van 500 M" werden verwoest. Aan de omstandigheid, dat de nacht ploeg de fabriek' ïeeds verlaten had, en de dagploeg nog niet aan den arbeid wias, is het te danken, dat slechts drie» personen gewond werden. D-e schade is zeer belangrijk. De oorz'aak van het ongeluk is nog niet bekend. B urig-e meeste MaxVolgens gerucht zou burgemeester Max, die nog steeds in D-uitschland gevangen zit, tol' Belgisch Minister Van Staat, in de plaats vian den pas overleden minister" Louis Huysmans benoemd worden. D e m u ïii ti e-f abriek en te Oehtia. Men meldt nog over de ont ploffing Twee beeren trachtten verschillende ma len de fabrieken te bezoeken, maai" of schoon zij de beste aanbevelingen had den, werd hun de toegang steeds gewei gerd. Eindelijk Wisten zij toch verlof te krijgen en zij gingen de fabrieken binnfen op -een tijd, dat de ploegen werden afge lost. Plotseling verdwenen zij tusschen de gebouwen en kort daarop» vond de ontploffing pliaats. Diaar de -ontploffing tijdens de aflossing plaats had, was het verlies aan menschen- levens betrekkelijk gering. Twee dagen latër liep het gleriicht, dat fl-e rivierpolitie in de rivier de. Niewa kabels had gevonden, die in verbinding stonden met de fabrieken en die klaarbjjj1 kelijk door de Duitschers feeds voor den oorlog waren aangelegd. Een duikboot, die de kluts kwijt Was. Een oorlogscorrespondent van de „Verwards" heeft den comman dant ran een Duitsche duikboot gespro ken, die hem o.a. vertelde, hoe hij' eens ternauwernood aan het grootste gevaar was -ontsnapt. Midden in het vijandelijke oorlogsgebied werd hem eensklaps hef kompas stuk geschoten. Zonder verbin ding met -andere Duitsche schepen, v)eï van de Duitsche kust verwijderd, dreef de duikboot doello-os rond, niet in staat onder, noch boven water den weg naaf het vaderland terug te vinden. Na ©eni gen tijd kreeg zij! gelukkig voeling met een Duitsch stati-on voor draadlooze te legrafie. Plotseling weet men in D-uitsch land, dat daar ginds, honderden mijlen verwijderd, een van de kleine- grijzle vis- schen hulpeloos rondzwemt. Wat te doen Het is onmogelijk een kruiser of ©en torpedo-boot te hulp te zenden, doch ein delijk verklaart een vlieger van de ma l'ine zich bereid de duikboot op te zoe ken. Hij- vliegt weg van de kust oveï vijandelijke verkenningsbooten, over vijl andelijke eskaders, tot hij op de aan gegeven plaats de duikboot, vindt. De vlie ger daalt tot bijna op- het water neef -een paar toeroepen, een hoera, een paar signalen met vlaggen dan draait hij zich langzaam om en de grijze visch volgt het spoor van den witten vogel 'tot beide eindelijk de vaderland- sche kust bereiken. Wilna door de D-uitscheïs genomen. Vooïlo-opig officieel beric-ht uit Berlijn Bij de legergroep van Von Hindenburg leidde de omsingelende aanval van het leger van Von Eichhorn tegen Wilna tot een volledig succes. Door de vootrtduïend verder oprukkende omsingelende beweging en den tegtelijkjer- tij-d ondernomen scherpen aanval der le gers van Von Scholtz- en Von Gallwitz tegen het vijandelijke front is de vijand sedert gisteren tot een stellen terugtocht op het geheele front gedwongten. Het zw-aar-versterkte Wilna viel in onze handen. De vijand wordt vervolgd. D-e buit b ij Nowo-Ge o r- g ij e w s k bedroeg volgens de thans g|e- eindigde telling: 1640 kanonnen, 232i9 geweren, 103 mitrailleuses, 160000 projec tielen en 709800 geweer-patronen. liet getal van de bij Ko-wno veroverde kanonnen is ,tot 1301 gestegen. Portugees© he officie f en in Frankrijk. Het Portuge-esche ministe rie zou eenig-e officieren naar Frankrijk] hebben gezonden, om daar de operaties op het oorlogsterrein te volgen, ten 'einde hierin hij de vorming, van de Portugee- sche troepen voordeel te trekken. Uit een Russisch communiqué Dool' een algemeenen aanval op- 17 September in de 'richting van Ro-wno en Kowel slaagden yvij- er in den vijand te verslaan, die in wanorde terugtrok en veel gevangenen achterliet. Een Li-ga der K1 -e-i n e- N a tie s De „Neue Zürcher Nachr." deelt mede, dat hoogstaande burgers uit alle streken van Zwitserland een oproep hebben ver spreid om een Liga te- vormen voor de doeltreffende verdediging van de rechten der menschheid. Het streven richt zich voornamelijk op de volg'ende punten: 1. Ongèhinderdein invoer te land en ter zee van de- voor ieder onzijldig' land onontbeerlijke grondstoffen en levensmid delen, bovenal van de tot de bereiding' van brood henoodigde hoeveelheddn graan. 2.Het krachtig protesteeren tegen en wraken van de door 'eejiige ooiTogVo-erenlde landen voortdurend gepleegde systema tische schending van het internationale postrecht. Verder worden als belangrijke punten voor de- toekomst genoemd; het scheppen van een onafhankelijk en onzijdig! net van telegraaflijnen te land en te water, een neutrale tolunie van de kleine staten van Europa en de regeling van de daarmee verhónden handelspolitieke betrekkingen. Het comité denkt in de eerste plaats aan eere nauwere aateenslhiting van do drie onzijdige Scandinavische volken, Ne derland, Luxemburg', België e-n Zwitser land. Een verdrag over de D-an da nellen? D-e „Lokal Anzeiger" ont leent -aan de „Giornale d'Italia" de pu blicatie i n de Bulgaa'rsche- bladen o-mtrent het op '22 September 1914 gesloten ver drag btetreffende de D-ardanell-en. De be palingen luidden: 1. Engeland en Frank rijk zullen "alle krachten aanwenden o-m de zeeëngten te heïovjeren en dan weg o-m Const-antinopel te overmeesteren, vrij te maken; 2. Rusland zal de Engelsch- Fransche -operaties aan den kant Van den Rosphorus ondersteunen; 3. de zteeëngt'e der Dardanellen en Constantino-pel komen ondel" de heerschappij- van Rusland; 4. cle mogendheden ne-men d© verplichtingen Abonnementsprijs Per 3 maanden fr. p. post. Losse nummers flX n 0.05 Prijs der Advertentiën I5 regels /"0.50, iedere regel meer 10 ct. S maal plaatsing wordt 2-maal berekend. Bij abonnement voordeelige voorwaarden. Familieberichten van 110 regels f 1. iedere regel meer 10 ct. op zich om de strikte geheimhouding te bewaren jegens de Balkanstaten be treffende den inhoud van het verdrag-. Tweede K a m e r. De soc.-dem. Kamerfractie zal in plaats van mr. Troelstra een ander harer leden candidaat stellen voor tweeden voorzitter van de Tweede Kamer. State n-G e-neraal. Zaterdagmiddag 3 uur is de zitting der Staten-Generaal na een vereenigde verga dering, die door J. J. G. Baron van Voorst tot Voorst geleid werd en waarin door minister Cort van der 'Linden een korte sluitingsredo gehouden werd, gesloten. 10 p e-en miijn g-eloo pen. De Enkhiuzer visscherschuit W-. de ■Tong is' in d© Noordzee op een mijn ge< loopen en vergaan. De opvarenden worden nog vermast. De uitvoer van levende geiten en van geitenvleesch is verboden. Vlas. Naar het „Flbl." verneemt kan iederen dag een uitvoerverbod op vlas Worden verWa-cht, Zulks om een regeling tusschen de producenten en de nijverheid mogelijk! te maken, waardoor de laatste in haar behoeften zal kunnen voorzien. H. v. Kol is Vrijdag te» Voorschoten van zijn bui- tenlandsche- reis teruggekeerd. Militaire Verlo-ven in den O ogs-ttijd. Nu de oogst van Aardappelen in vollen gang is, en die van suikerbieten Voor dei deur staat, is het van zeer gro-ot belang het volgende onder de aandacht der mi litairen (bedrijfsleiders en daarmede gelij-k- gestelden) te brengen. Herhaaldelijk is gebleken, dat de mili taire Commandanten de- opvatting huldig den, dat zij-, ingevolge de Ministerieele be schikking van 13 Juli 1915, Bureel: Ver lo-ven aan dienstplichtigen No-. 412, rege lende de „Landbouwtverloven in tden Oogst tijd" slechts bevoegd waren om aan be drijfsleiders verlof te verle-enen tot -een maximum Van drie- weken voor den ge- he-elen oogst van tarWe, rogge, aardappelen en suikerbieten. Uit e-en hierover met d-en Min. van Oor log gevoerde correspondentie is evenwel gebleken, dat deze opvatting onjuist is. Bij1 schrijVen van den Minister dd. 15 September j.l. Bureel: Verlo-ven aan dienst plichtigen No. 476 werd bericht, „dat bij groote gemengde bedrijVen voor elk soort o-ogst een maximum v-erlof van drie we ken Iran worden verleend". De Minister bedoelt hiermede, dat bedrijfsleiders vary groote bedrijven drie weken verlof konden Verkrijgen voor den oogst van tarwe en rogge, alsme.de een zielfde aantal Weken kunnen krijgen voor aardappel- en suiker-N bietenoogst. Zij) wi-en zulks aangaat zullen goed doen, hiervan nota te nemen. De Secretaris van het Prov. Bern. Bur. voor den Landbouw in Zeeland. I. G. J. KAKEBEEKE. Pensioen is verleend aan C. C'oulon, wted. M-. Asard, l'ichtwachter bijl de ver lichting op de- Wester-Schelde, f310. Vrijdag1 vergaderde te Bergjen op Zoom de Rond van Waterbouwkundige Ambtenaren in Zeeland, onder voorzitter schap van den heer P. L. Bolier. Er werd bepaald, dat voorstellen tot wijziging van het programma voor het examen in 1917 kup-nen ingezonden wor den tot April 1916. Ten opzichte van het voorstel-Koole van Ellewouts'dij'k en het preadvies van, het Bestuur -aangaande arbitrage werd op voorste! van den hee-r Van de Velde van Scherpeni-s's-e eete Commissie van. drio personen benoemd tot onderzoók van beide voorstellen. Tot de-ze Commi-ssie werden benoemd, de heerein ledlen van den, Rond: J. van de Velde van Scherpenisse, A. van Rooyten van St. Philipsland en M. P. de Looff te Goes, welke de opdracht aanvaardden. In het voorjaar -van 1916 zal te Goes vergaderd worden. Baldadigheid. Men schrijft aan de „Msb." Bij een reisje in Zeeuwsch-Vkandieïeai bleek ons, dat een groot gedeelte van de isolatoren van den militairen telefoon stuk gegooid, waren. Op een afstand van 10 minuten gaans was er zelfs gjeen en-

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1915 | | pagina 1