j\o. 396 vrijdag lé September 1915 39e «ïaargaug De Qroote Oorlog» BERICHT. 1"kZeeuto Wel een bewijs, dat de Russen zich daar geducht doen voelen. Op het Zuidelijk "oorlogsterrein schijnen de Oostenrijkers, die zoolang de hard nekkige aanvallen van de Italianen heb ben afgeslagen, en hun opmiarsch onver biddelijk hebben tegengehouden, tot het offensief te zijn overgegaan. Een Itali- aansch comtauiiiqué maakt, weinig op wekkend, melding van groote verster kingen, die de vijand gekregen heeft en van den „druk", dien hij op verschillen de punten der linies uitoefent door infan- ferie-aanvallen en artillerie-acties. De verdediging van Lon den. In het Engelsche Lagerhuis is Woensdag ook de verdediging van Lon den tegen de Zeppelins besproken. Bal four verklaarde daarbij, dat de organisatie van de verdediging tegen aanvallen uit de lucht in vollen gang is en spoedig gereed zal zijn. Balfour kon niet verzekeren dat in de toekomst air-raids waxen uitgesloten, doch hij: hoopte met vast vertrouwen, dat het werk der admiraliteit zou leiden! tot een groot© en heilzame Verminderinfg van de schade door dergelijke raids aan gericht. Uitgave van- de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes; LAN SE VORSTSTRAAT 218= Bureau te Middelburgs FIRMA F. P. DHUIJ L. BUS®, Drukkers: Oosferbasn Le Coïritre Goes. Zij, die zich met 1 October a.s. op „De Zeeuw" abonneeren, ontvan gen de tot dien datum verschijnende nummers kosteloos. Groen van Prinsterer en de vrije school. Verwenderen zou het ons niet, indien een enkele onzer lezers denken ,of zeg gen zou: verlaat gij met uw' ijveren voor de vrije school niet de lijn, door den stichter uwer partij, Groen van Prinste rer, aangegeven Ontkend Kan niet worden, dat som mige uitlatingen van Groen de gedachte wekken alsof hij principieel de christelijke staatsschool boven de christelijke vrije school verkoos. Toch is dit slechts schijn. Toen Groen optrad, bestond slechts de staatsschool en het is verstaanbaar dat hij op hervorming van die staatsschool allereerst het oog richtte. Het Was vooral wanhoop aan de groei kracht en ontwikkeling van het bijzonder onderwijs, die hem voor de splitsing der staatsschool deed ijveren. 'tegenover hen die reeds in Groen's dagen beweerden dat de openbar© school niet mocht worden losgelaten, sprak Groen: „Gij nioogt ze niet loslaten, zegt ge. Gij hebt ze niet kunnen Vasthouden. Zij is niet meer in uwe macht." Dat niet zonder weemoed door Groen de openbare school werd prijsgegeven valt niet te loochenen. Enkele malen tref fen we uitspraken aan, waarin hij er op wijst dat met het streven naar ont wikkeling der bijzondere scholen des Christens bemoeiingen niet zijn afgedaan. Zoo dateert uit 1856 zijn bekend woord: „Vrijheid van bijzonder onderwijs mag het lokaas niet zijn ter prijsgeving tot groot nadeel der bevolking van het regt tier gezindheden op de openbare volks school". Eigenaardig echter is hoe in datzelfde geschrift als voorname reden waarom op die openbare school aanspraak moet worden gemaakt wordt aangegeven de on voldoende ontwikkeling van het bijzonder onderwijs: „Is de vrijheid van jbijzUn- tler onderwijs genoegzaam? O, zij we ten ook wel dat niet overal het volk in den ijlver der oprigters van bijzondere scholen tegen uwe weling-erigte openbare school een toevlugtsoord heeft". Twijfel .aan de groeikracht van het bijzonder onderwijs - - dat is de gedach te die wij telkens weer bij Groen ont waren ©n hem op de openbare school het oog doet slaan. Zoo reeds in zijn Adres aan een Predikant in 1856. Zoo vooral in 'zijn Parlementair advies over het lager onderwijs en art. 194 der Grond wet, als hij: vraagt: „Doch waarom] ver- flaauwt zélfs de opregte liefde Voor Vrij heid van onderwijs zoo spoedig? Van waar Vooroordeel, weerzin, bestrijding? Omdat het denkbeeld der algemeenheid van de staatsschool aan vele heerschende dwaalbegrippen verwant is„. „Omdat een gouvernement, hoezeer aanvankelijk tot onpartijdigheid gezind, door den band der officieel© verwantschap, partijdig wordt voor zijn eigen kind, zijn troetelkind, tegen het stiefkind". Sterk vooral is dit woord: „Maar meent gij1 dat wij dwaas genoeg zijn om ons te verheel den dat dei-gelijk© Vereen iging voor de algemeen© behoefte eenige"beteekenis heeft? dat zij voor de staatsalmagt, met de schatkist van gemeente, provincie en land onder steund, een geduchte concurrent is? Wij wteten het, even goed als. onze weder- partij, dat onder de voortdurende fwer- king der wet van 1857, individueel© ijver en opoffering zich slechts in uitzonderin gen openbaart, dat in den regel de staats school triumfeert en 'dat cristelijke veer kracht op den duur in de meeste plaatsen zal warden gesmoord." Ware Groen getuige geweest van de voor hem ondenkbare ontwikkeling van het blj'z'onder onderwijs, hij zou Vooraan hebben gestaan in de ï-ijen van hen, die het „de vrije school voor heel de natie" ^aanheffen. Acht 'men deze veronderstelling te koud, dan is het toch ongeoorloofd op Groen een beroep te doen orni de princi pieel© verdediging der vrije school te bestrijden. Voorzoover tegenstrijdigheid bestaat tusschen de gedragslijn van Groen >en van ons, vloeit dat onderscheid uit de gewijzigde tijdsomstandigheden voort. (Rotterdammer.) Ruwe spot. In de rubriek „Oproerige Krabbels" van H e t V o 1 k komen Somwijlen beleed igende stukskens voor. Zoolang evenwel 'deze Stukjes aan ons soort van menschen ge richt zijin, kunnen wij die wel stilzjwjj- gend voorbijgaan. Maat wanneer- de schrij ver tot groven spot met het heilige over gaat, wordt het' tijd voor ons soort van menschen am te protestee'ilen. Het jong ste stukje „Zachiesaan, Broeders in den Heere" is peil aaneenrijging van Bijbel teksten, in sarcastischen toon aangehaald en met pi'ofanoerende opmerkingen, als bijv. dat wij „in het laatste der dagen zijn", doorvlochten. Laat ons ernstig tegen dergelijke wijtzie V-an bestrijding des tegenstanders mogen opkomen. Er wordt in een deel der Linksche pers over 't algemeen toch al zooi licht zinnig met den Naam Gods, d.w.z. met Zijn heiligen Peïsoon omgesprongen. Voorshands slechts deze twee voorbeel den: In een feuilleton van Het Ha ndels blad 20 Mei van dit jaar kan men lezen: „Och had die goede God daarboven maar liever niet zooveel in de theolo gie gestudeerd en wtat meer in d© medicijnen". En in Het Volk van 6 Sept. j.l. staat: „Een van de tien geboden veitbiledt toch immers het doodslaan, en kan men zich tot kwalijk voorstellen, dat ons Opper- Wezien het welgevallig kan vinden eerbe wijzen 'te ontvangen met voorwerpen Ken nelijk bestemd tot het dood-en van medlë- menschen Doch wanneer {laar nu heele ritsen van teksten worden afgedrukt, 'enkel om met God en Zijn Woord den spot te drijven, dan wo'rdt 't toch waar-lijk tijd dat een ernstig protest - tegen zoodanig bedrijf uitga. ©it bého-onde eigenlijk te geschieden doom een deir vele socialistische dominé'fe, of door Enka, of de Chr. socialisten die met deze soort menschen zoo hartelijk, tot zelfs op den Zondag, samenwerken. De Rijksmiddelen. De directe belastingen met de invoer rechten en accijnzen, brachten in de af- geloopen maand Augustus weer 5 miljoen en nagenoeg 800 duizend gulden op (evenals in Juli) tegen circa 5 miljoen in Augustus 1914, derhalve 8 ton meer. Een kiein© vooruitgang. Immers Augustus 1914 was ook een oorlogsmaand. De grondbelasting bracht 2, het perso neel 5 ton meer op. Doch de bedrijfsbe lasting, nu vervangen, bracht 4 ton min der op; waartegenover staat een inkom stenbelasting met een opbrengst van 263000 gulden. Ook de vermogensbelasting liep in opbrengst een ton terug. De invoerrechten gingen 6 ton voor uit, en de aoccijnzen 8 ton. De indirecte belastingen stegen van 16 ton tot 3 miljoen. De successierechten leverden daarvan het'grootste portie: Zij gingen met ruim een miljoen naar boven. ■Gelijk te begrijpen is gingen de loods gelden weer van 107 duizlend tot 78 dui zend terug. Domeinen en jacht brachten weer iets meer op. Het totaal generaal wijst een bedrag aan van ruim I2V2 miljoen tegen ruim 9 miljoen in Augustus 1914. Een accres van 31/2 miljoen, dat mag een meevaller heeten Toch blijft het hinkende paard achter aan komen. i( De eerste 8 maanden van 1914 was de opbrengst nagenoeg 113 miljoen, tegen een raming van 119 miljoen. Tot nog toe was de opbrengst slechts f 106,628,851. Dat is een tegenvaller van circa 13 miljoen gul den; terwijl de opbrengst 7 miljoen gulden bleef beneden die van 1914. Gods Woord en onze consciëntie. Eenigen tijd geleden is te Amsterdam, een Voorloopig Comité opgericht, inzake een te voeren actie voor Consoiëntievriji- heid. Hoofddoel van -deze actie is-: ontheffing van den militairen dienst voor allen, die tegen mlilitairism© en nationaal venvée-r onoverkomelijke gewetensbezWaren heb ben. Men wil niet rusten alvorens dienst weigering o-p grond van gewetensbezwa ren niet mfeer a,ls misdaad van staats wege zal worden gestraft. Het Komt ons voor, dat bedoeld Co mité er meer op uit isi „gewetensbezwa ren" (let wielwe schrijven het woord tusschen aanhalingsteekens) te Kweeken, dan wel de anti-militairiston, die er zijin, te vei-zamielen. En het zal dankbaar werk blijken te zijn. Velen toch, die (zeer terecht) met afschuw het Europeescihe meordbedrijtf gadeslaan, zullen mieenen goed te doen van hun afkeer te doen blijken door de beweging voor Consciëntie-vrijheid te steunen. 't Getuigt wel van oppervlakkigheid, doch het feit ligt er nu eenmaal toe. In on zie kringen behoort het anders te zijn. Immers men heeft zich in de eer ste plaats af te- vragen wat Gods Wjoord eischt. En als men met Gods gebod, wenscht. rekening te houden, zal mlen niet zoo luid© kreten aanheffen 0111 „consciëntie-vrijheid". - Het leger is toch geen moordenaars bende, waarin alleen gewetenlooze men schen thuis hooren? Er zijn nationaliteitsverschillen. Gevolg van 's menschen zonden. Niet van 's menschen werk. God zelf riep z© door de Babyloni sche spraakverwarring in het leven, en Wees ieder volk zijn eigen grondgebied aan- i - 1 »U 4'tl/IM En leest men de Heilige Schrift, dan ziet men, dat die velschillen in taal en nationaliteit steeds gesanctionneerd wor den. Verder wordt ons geboden, dat alle ziel de machten over haar gesteld heeft ondei-danig te zijn; we leeren, dat de Overheid het zwaard niet tevergeefs draagt en dat Israels koningen steeds weer het volk ter bescherming der onaf hankelijkheid opriepen. Is ieder onderdaan dus niet verplicht het grondgebied te helpen verdedigen, als de Overheid dit van hem eischt? Natuurlijk, en het spreekt wel vanztelij dat hij het voeren van een rech tv aar- el i gen oorlog niet gesproken kan Wor den van een indivi-du-eelen moord, immers Wanneer men de wapenen op- last der Overheid tegen den aanvallenden vijand o-pneemt, vervult ge Gods gebod, dat ge hoorzaamheid aan de overheid als Zijn dienares voorschrijft. Laat ons dus geen valschen kreet 01111 zi.g. consciëntie-vrijheid aanheffen. Daar mede bereiken we niets, en verloochenen wij onze belijdenis. 't Behoeft -natuurlijk geen betoog, idat We niet minder dan ieder ander gruwen van het huidige oorlogsdrama, waarbij met recht en gerechtigheid en met de eisc-hen van Gods Woord gespot wordt. Beknopt overzicht van don tosstand De Duitsche rechtervleugel is danig aan het verzwakken. Het 111-oet wel 'een merkwaardige Veran dering zijn, die er toe geleid heeft, dat de troepen van generaal Iw'ano-f, die een paar Weken gel-eden werden be schouwd als veroordeeld om uiteengesla gen oi gevang-en genomen te wlorden, thans bij: Tarnopol en Tre-inbowla niet alleen geducht van zich afslaan, m&ar volgens -een Russisch bericht 40000 Man gevangen namen, om niet te s-prekën van den belangrijken buit. De O 0 sten rijks cli© legers in Oost-Ga- licië staan ongeveer zoo: dat van v. Böhm-Ermolli in het front TremboWla— Zboxof, dat onder Pflanzer-Baltin tusschen Buczacs en de Dnjester. Deze legers heb ben in de- laatste weken ernstig en voort durend moeten strijden tegen de Bussen die versterkingen hadden o-ntvang-ein uit Kief, en die- met ©en ongelooflijke volhar ding de Oosfenrij-k'sche linies aanvielen. Doch op den linkervleugel van Vo-n Böhm- Ermolli is thans een nieuw leger ver schenen, onder bevel van Puhallo, dat, uit het noorden oprukkend, den rechter vleugel van de Russische l-egers bedreigt. Dien aanval uit het noorden acht de militaire medewerker van de- „Times" hoogst ernstig voor de Russen, en t-enzlij zij dit leger kunnen tegenhouden, bestaat er Weinig kans, dat d>e- Jjiji Tarno-pol be haalde successen gevolg kunnen heb-ben. Hier schuilt dus groot gevaar in voor voor Iwanof, die anders van ©en groot succes verzekerd had kunnen zijin. In het Noorden en het centrum zlijin d-e Duitschers nog* aan de winnende hand. De- troepen van v.on Hindenburg ruk ten op den linker-oever van de Duna on der -succesvolle gevechten verder op in de richting van Jacohstadt. Bij Liemenhof Werden d-e Russen op den Oost-oever van de Duna teruggewor pen, -en ten No-orden en Noord-Oostein van Wilna, maakte d-e aanval der oentralen vorderingen. Tegen de voorwaarts,ehe beweging ten Noord-Oosten van Grodno biedt de Rus echter nog taaien tegenstand. Bij het leger van von Mackënsen hebben de Russen halverwege tusschen Janow en Pinsk andermaal gepoogd de vervol ging der Duitschers tot staan te brengen. De laatsten braken echter door de vij- andelijke stellingen, namen 6 officieren en 746 man gevangen en veroverden 3 ma chinegeweren Het.ge bied tusschen Pripet en Jasjolcla alsmlede de st a d Pinsk zljj n in Duitsche h an den. Van het Zuid-Oostelijk front vernemen we uit Berlijn hoegenaamd niets. Da aanval in de Argonnen. In h-et „Berliner Tageblatt" begint Kel- lermann het verhaal van den aanval ini de Argonnen. Hij begint met van den vooravond te vertellen, toen hij de laatste voorberei dingen bijwoonde. Uit de Argonnen, zoo vér telt hij, dreunt kanongedonder. Dat is het gewone avond- vuur en niemand hoort het meer, zoo is men er aan gewend. De kaarten liggen op de tafel onder de el-ectrische lamp en mijn instructeur drijft met zij© verzorgde handen de regimenten vooruit tot de linie die zij! moeten bereiken. Hiji laat de in het bosch en q-p die bergtopj-es staande batterijen vuren, de mij'n (werpers ont ploffen, hij trommelt de vijandelijke gra ven in, omvat en flankeert sterke stel lingen. Ik zie den geheel-en storm voor o-ogen. D-e telefoon gaat. De majoor. „Ja wel, die- en die batterij vuurt 'zloo en zooveel .schoten om dien -en dien tijd. Dat is het teek'en. JaWel, Goeden avond.'1 Ondanks alle kalmte is er ©enig© opge wondenheid in het huis. In de Argonnen ben ik geen vreemdeling meer. Ik vind gemakkelijk mijn weg op de kaart. Hier is Four de Paris, bij- het dal van de Bresme. D-e loopgraven klauteren van hieriiit over den Hubertusheuvel. Dan worden ze onderbroken door de kloof van de Charmes-beek. Loopen o-ver den heuvel, die den merkwaardigen naam van Ezelsneus draagt tot do Houyette-vallei. Dit -zijp grootend-eels -de stellingen, |ilie de. strijders In de- Argonnen den vijan-cl in Juni en de eerste dagen van Juli afgenomen hebben. Het was een grendel van prikkeldraad, machinegeweren en mijngangen, die Cimetieres, Bagatelle en Groene Gracht h-eeten. In d-eizle stelling dringt boogvormig een nieuw sterk Fransch bolwerk, een vesting uit mijn gangen, Spaansch-e ruiters, draadversper ringen, kloven en blokhuizen en onder- aards-ch© forten. Het-werk' Mari-eTbe-rese. Morgen zal het in ons- bezit zijn. Om acht uur zullen de- batterijén een hagel van staal o-p het -wérk' werpen en oml elf uur 'zullen Wij bet bestormen. Mijn instructeur telefoneert in verschil lende richtingen. De horloges: moeten ge lijk gaan. E<en paar minuten verschil kan no-odlottig Worden. Elke kleinigheid is besproken, alle maatregelen zijn tot in de kleinste bijzonderheden getroffen. Mijn gangen, antmunitie, handgranaten,gasma- kers, granaten, w'ater, voedingsmiddelen. Iedere compagnie, iedere sectie, iedere man, weet wat hiji te doen heeft. Wij gaan nu naar de cantine. En zitten in stoelen om- den haard. Over den aan val wordt niet meer gesproken. De po litiek -en een fox-terrier moeten stof leve ren Voor het gesprek. Dit Wordt eclite-r geen oogenblik 'levendig of luid. De tele foon klinkt vaak. Vroeg gaat men naar Jjed. In mijn dakkamer heb ik tijd 0111 11a te denken. Nu en dan slaat in het bosch door een kanon. Het gromt in den nacht en ©rgéns in de verte hoort men geraas. Onzè soldaten die nu daarbuiten in de loopgraven liggen, weten 't precies. Zij wéten, dat de vijand op ons vuur zal antwoorden -en dat 'z!ij om) elf uur, pre cies. o-ini elf uur, over de loopgraven zul len klauteren. Zij bereiden zich op den storm voor. Veel harten slaan sneller en Velen slapen dezien nacht 'niet in hun kuil. Maar zij, daar ginds in Marie Thérèse, ziiji wéten niets en zij' vermoeden niets. Nu, dan slapen ;zij: ten minste dez-enj eénen nacht nog zonder zorg. Morgen om dazen tijd is Marie Thérèse het graf van Velen. W.at zou erechter gebeuren als, de' Frans'chman hedennacht aanviel? Of het in den nahurig-en sector deed bijl het aan breken van den morgen? Uit, het bosch bromt het rollen van een zWiaar geschut. Het vuurt bijna zonder ophouden. Ik luis ter. Begint het te trommelen? Neen, het is een oppasser, die naast rniji in de vliering'kairier snurkt. Korte Oorlogsberichten. Lach niet! Volgens een Exchange- telegram uit Rome zou de Paus bijl een audiëntie van een kardinaal cle Engelscheci geprezen hebben om hun humane wijze van oorlogvoeren VERSCHIJNT ELKEN WERKOAQ, Abonnementsprijs Per 3 maanden fr. p. postf 1.28 Losse nummers0.05 Prijs der Advertentiën I5 regels f 0.50, iedere regel meer 10 ct. 3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend. Brj abonnement voordeelige voorwaarden. Familieberichten van 110 regels f 1.— iedere regel meer 10 ct, —-■Mobiliseert B o e me n i Een niet-officieel telegram uit Boekarest zegt, dat de regeering van Roemenië een ge deeltelijke mobilisatie der Roemeense he strijdkrachten in het geheel© koninkrijk gelast heeft, ten einde voor elke moge lijkheid gereed te zijn. Aan het telegram is de mededeelinig toegevoegd, dat de regeering van Roe menië geen geloof hecht aan de Oosten- rijksche verklaring, dat de concentratie van Oostenrijksche troepen aan de Roe- meensche grenzen uitsluitend met het te gengaan van spionnage in Zevenbergen in verband staat. D.-e duikb 0-0 t e n-o 0 r 1 0 g. Uit Christiania wordt gemeld, dat een Duit sche oinderzfeeër het stoomschip Randulf Hansen mét een lading hout van Arendal naar Engeland heeft opgebracht. De on- de-rzéeër verbrandde den schoener Wans- beck uit Lill-esoud, geladen mét m'ijh- balken. De bemanning van vier koppen werd opgenomen door de Randulf Hansen en later o-p een zéilschip óvérgezét, dat hen naar Skienfjord medenam. De Ran dulf Hansen zlo-u als buit naar Duitsch- land zijn gevoerd. Uit Cadzand aan de Msb.: Het schie ten Wa,s de laatste dagen en nachten- weer bijzonder hevig. Boven Noord-Vlaan- deren worden gedurig vliegtuigen gezien. De laatste week zijn weer 'hommen geworpen op- cle versterkte- punten rond Zeebrugg© en bo-ven het basin te Fort La,pin hij Brugge. In Noord-Vlaandenen wordt door 'de Duitschers alle ijzer op- geëischt en naar cle duinstreek gevoerd. De Engelsche verliezl-en bij cle Dar da nellen. In het Engelsche Lagerhuis zijn medecleelingen gedaan omtrent de verliezen aan de Dardanellen. De totale verliezen van mlenschenleviens, volgens opgave van 14 September be droegen: officieren: gedood 1130, gewond 2371, vermist 373; manschappen: gedood 16478, gewond 59257, vermist 8021totaal 87630. D e E 7. p-e- admiraliteit deelt mede, dat de vijand verklaard heeft den onjder- zéeër E 7 in de- Dardanellen tot zinken gebracht te hebben, Waarbij! 3 officieren en 25 man gevangen genomen zijin. Aan gezien se-dert 4 September geen enkel be richt van de-zlen onderzeeër is ontvangen, kan géacht worden dat de médedéelinJg juist is. De onbruikbare mannen. Door bemiddeling van een neutrale mo gendheid is: thans tusschen de Duitsche en Engelsche regeering een övéreenkomst getroffen, om aan mannen tusschen de 17 en 55 jaren van beide 'landen, die in het gebied van het andere land vastgehou den worden, voor zoover zij: voor mili taire doeleinden gedurende den oorlog on geschikt zijn, verlof te. geven, naar hun land af te reizen. D-uitschland en de Veree- nigde Staten. Bernstorff zeide in zijn verklaring, dat. het zijn meening was, dat binnen veertien dagen alle denkbare moeielijkh-e-cten tusschen de Vereenigde Staten en Duitschlanrl voor goed opge lost zouden zijn, en dat de betrekkingen tusschen de beide naties vriendschap- p el ijker clan ooit zouden zijn. Het unionistische Engelsche lager huislid Amery heeft zich in krass© ter men uitgelaten over de- kwaliteit van een groot deel der Engelsche troepen aan het front. Een kolonel, wiens, werk het is afdeelingen voor het front te vormen, had hem geschreven: „Ik heb een onbeperkt aantal ongeschiktenkreupelen, gebrekki- gen, blinden, mannen die niet marchee- ren kunnen en zelfs, indien ze naar de loopgraven worden gedragen, niet zouden kunnen schieten". De naam van den ko lonel, dien verschillende leden vroegen, wilde hij zoo noodig aan den minister van oorlog meedeelen. Hij noemde het een monsterachtige geldverkwisting, dat het leger zulke menschen aannam. Waarom nam men ze aan? Blijkbaar omdat men geen anderen kon krijgen. Was het dan niet de moeite waard eens te overwegen hoe men meer manschappen voor liet front kon krijgen? Sir Ivor Herhert is voornemens in een der eerstvolgende vergaderingen van

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1915 | | pagina 1