Dinsdag 14 September £915 $9e Jaargang *493 POLEN. De Oroofe Oorlog. Uitgave van de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes; LAN SE VORSTSTRAAT 216. Bureau te Middelburg} FIRMA F. P. DHUIJ - L. BURGk Drukkers: Oo&terbaan Le Cointre Goes. Ongeveer een eeuw gieteden is Polen uit de dj der onafhankelijke staten ge- wischt. Zouden de gebeurtenissen der laat ste maanden het sein zijn tot herstel van dit oude, eens zoo machtige konink rijk? Wie weet het! Wiel Ihad ooit gedacht dat de Grieken, de Bulgaren, Roemenen en Mantea-cgrij- nen nag eens .hunne oude onafhankelijk! beid zouden hernemen, en 'tot hun ouden graad van bezit terugkeeren. En toch heeft men het zien gebeuren. Men heeft hen zelfs een kracht zien ontwikkelen, welke) Europa verbaasde, en de groote mogend heden. noopte zich tot hen te wenden en te bedelen om hun vermogenden steun I Iets dergelijks schijnt in de naaste toe komst voor Polen evenmin als voor Egyp te, Zuid-Afriloa, Perzië en .andere eens zoo. bloeiende rijken niet weggelegd. Toch schijnt 'tniet onmogelijk dat Polen aan een begin van herstel toe is. Daarom willen wij ook de geschiedenis van Pölen even nagaan. De Polen komen in de tiende eeuw voor het eerst in de geschiedenis voor, waarschijnlijk ten gevolge der onderwen pin,g van de oudste volken (Polanen) door een kïijgshaftigën stam die als machtige adel (Szlachta) den boerenstand zeer on derdrukte. De eerste vorst der Polen was Mieo- zyskw I, die in 963 het 'land in leen kireeg van den .Duitschen Keizer Otto 1 en tegelijk bet Christendom invoerde. Doch de eigenlijke stichter des rijks wias Bo leslaw| T '(9921025), zijn zoon, die Site- zië, de Saksische Lausitz, Moravië, Bo- hemen en de oostelijk gelegleii landen tot Riew onder zijn heerschappij veil- eenigde en zichzelf de koningskroon o-p het hoiofd zette. Kasimir III de Grooite (13331370) breidde Polen uit met Ga- licië, Plodolië en de heerschappij oveir' 'Masovië. Zijn zusters zoon Lodewijk do Groote, koning van Hongarije, volgde hem op. Na diens dood, in. 1382, dwong de ad-el, door Lodewijk tot macht gebracht, zijn dochter' Itedweg, nadat zij1, in 1384, tot koningin van Polen gekroond was, te trouwen met grootvorst Jagello van Lithauwen. Deze laatste liet zich doopen en werd onder den naam WLadislaw II de stamvader der Jagellonen die tot 1572 over Polen regeerden. Onder hen werden, de Duitsche Ridders herhaaldelijk tot af stand van grond en rechten gedwongen, zoodat Polen onder meer West-Pruisen verkfeeg en het leenheexschap over 0-ost- Pruisen. Zelfs de beroemde Mariënburg, de zetel hunner orde, viel in handen der Polen. Welk een verschil met nu! Do Polen bezaten toen, in de 16e eeuw, Dantzig On Elburg; zij grensden aan de zee; en de groote keurvorst van Brandenburg, de stamvadel' van den tegenwoordigen Duit schen Keizer was een leenman van Piolen. Ook een groot deel van het tegenwoor dige Rusland, dat nu het to-oneel is van den oorlogSmolensk, bet reeds genoem de Liithauen, Wilna en de Ukraine. Na 't uitsterven van het stamhuis der Jagellonen werd Polen een kiiesrijk, in hetwelk de hoogste macht feitelijk be rustte hij den adel en de koninklijke macht weldra nog slechts in naam bestond. Tai- looze burgeroorlogen en steeds grootei'lei reg-éeri-ngloosheid waken het gevolg van liet „vrije veto" (het recht van niet-inwil- liging) der verschillende afgevaardigden in den Rijksdag; immers de meerderheid mocht de minderheicl niet iov.erstem!niien,, en zoo kon daardoor een enkele onwil lige "het totstandkomen van iedere wet verhinderen, waartegen dan de partij van den Adel telkens verbintenissen aanging', wanneer hij iets wilde doorzetten. Hier mede gingen godsdiensttwisten gepaard, waarbij de „ketters" de gereformeerden in Lithauwen en elders bloedig vervolgd werden, in weerwil van de in 1573 af gekondigde Vrijheid van godsdienst. Inmiddels wisselden verschillende ge kozen koningen, uit Frankrijk, Zevenbur gen, Zweden, elkander af. Be regteering dezer laatsten wikkelde Polen in oor logen met Zweden, Rusland en Branden burg. Het verloor ten gevolge hiervan in 1635 Lijfland aan Zweden, in 1660 de leenheerschappij over Oost-Pruisen aan Brandenburg; en in 1667 Smolensk, Kiew en liet land ten Oosten van den Dnieper aa,n Rusland. In 1697 kwam met Augustus II 'thuis Saksen op den troon. Deze Augustus wik kelde Polen in den oorlog met Zweden, en werd in 1703 door Karei XII uit Po len verdreven waarop Stanislaus Lescinjs- ky tot koning van Polen werd verkozen. In 1709 kreeg hij echter zijn troon terug, terwijl na zijn dood zijn zoon onder Rus- sischen invloed hem opvolgde en zijn mededinger, den bovengenoemcten Stanis laus Lescinsky, overwon. In 1764 kwam onder Ruslands invloed weder een Pool op den troon, namelijk Stanislaus Ponia- towsky. Tegen dezen koning verzette zich een gedeelte van den Adel en zoo ont stond een burgeroorlog waarin ook Rus land en Turkije zich mengden, en de Turken door de Russen verslagen wer den. Om Polen niet geheel in de macht van Rusland te zien vallen bewerkten Pruis-en en Oostenrijk de eerste verdeeling van Polen (5 Aug'. 1772) waarbij Polen aan Pruisen West-Pruisen met uitzondering van Dantzig ;en Thorn moest afstaan; aan Oostenrijk Oost-Galicië en Lodomerië, en aan Rusland .zijn oostelijke Landen, in 't geheel 4000 vierkants.- mijlen met 5 miljoen inwoners. (Slot volgt.) Opmerkelijk dat op dezen zelfden datum van dit jaar de Duitsehers en Oostenrijkers Warschau (en Iwangorod) hezetten. De datum die herinnert aan het begin van Polens ver dwijning, luidt derhalve allicht ook de be ginperiode in van Polens verrijzenis als vrije natie. Kloppers f Elders in ons blad berichten wij1 het overlijden van den hleer H. M. Kloppers, oud-lid der Staten van Zetelalid. Hij! was een jongere broeder van nu wijlen P. 1. Kloppers, den districts-school- opziener, en leen overtuigd strijder in do antirevolutionaire gtellederen. Hij! leidde jaren lang die actie der onzen in zijn vaderstad Vlissingen en stond mede vooraan in de worsteling onzer vrienden in het district Middelburg. Evenals zijn broeder had hij van den Heerle ook op maatschappelijk gebied schoone talenten ontvangen, die hij!, o. a. als vertegenwoordiger der firma John Best Co. met getrouwheid gebruikte. Na slechts enkele jaren lid der Staten te zijln gewleest, werd hij zenuwlijder in erge mate-; huiselijk leed kwam de crisis verhaasten; lem zoo moest onze vriend weldra op Veldwijk, daarna op Vrederust, gënezing g,aa,n zoeken, die hem, helaas! onder 's Hoeren wijis Bestel niet vergund werd. In zijn heldere oogenhlikken getuigde hij nog wel deins van de hope die in hem was. Moge dezen moeden strijder bij het wegvliedien der schaduwen, -een ontwaken zijlil te beurt gevallen in dat eeuwige licht, waarheen in vroleg'ere dagen zijn zielsoog uitzag. Zijn oude medestrijders, vooral te Vlissingen, zullen htem niet licht vergeten. Ook ons was hij!, in lief en leed, een trouwe en hartelijke broeder, die zelfs in donkere tijdien wist te bezielen met het ideaal. -#j En daarom, eere ook zijner nagedach tenis Tweeërisi oordeel. Het Vaderland verwijt den o ud- Mimster Heemskerk zijn „deemoed", zijn vallen „op de knieën" voor den leider. Het Volk daarentegen zegt: Schier elke bladzijde wemelt yan speldeprikken. Deemoed en speldeprikken zouden. V o 1 k' en Vaderland de brochure niet nog eens overlezen? Bijbei-onkunde. Wij lezen in „De Heraut": Hoe onwetend geleerde Frianscben ten opzichte van het Christendom zijn, blijkt Uit het volgende. „Maurice Baïrès, lid van de Fransche academie en bekend schrijver, heeft in „Les Annales" zijln indrukken van het westelijk oorlogstoo-neel weergegeven. Daarbij verhaalt hij onder den titel „L'ago- hie dans les é'tangs" het volgende Daarop Wees mij een officier een donkeren vijver, die rustig door hooge po- pulierboomen omringd daar lag. Kort ge leden heeft zich daar het volgende afge speeld Vijf dagen lang hoonden onze sol daten, die in de loopgraven lagen, het luide roepen vian een zwaargewonden Duitscher. Hij had tot een verkennings- patrouille behoord, en was in 'zijn been geschoten; zijn kameraden hadden geen tijd hem( iln veiligheid te brengen, en daarom bleef hij langzaam stervend aan den dijk liggen. Eerst'na vijf dagen, toen een korte pauze in den kogelregen in getreden Was, bracht een der onzen hem over; de Duitscher bedankte allen nog met groote hartelijkheid om onmiddellijk daarna te sterven. 'Het merkwaardigste was, dat deze Duit sche soldaat, die aan den moerasacihtigen irand van den vijver langzaam maar zeker den dood tegemoet ging, zijn dagboek met groote zielerust tot het einde toe had hijgehouden. Dit dagboek werd mij1 (zoo verhaalt Barrès verder) ter hand gesteld, en aan het einde vond ik de volgende aanteekening „Het schijnt ,de heilige wil Van den Almachtige te zijn, dat ik sterven moet, zoodiat ik u het laatste vaarwel toe roep. Ik hen zwaar door een vijandelijken kogel verwond. Mijn rechterknie is ver brijzeld; ik kan mij niet meer oprichten. Vijf dagen lig ik reeds hier in het hosch. De honger wordt onvei'dragelijk. Ik heb eerst den Heele om hulp gesmaakt. Maar tot hiertoe is die mij niet geschonken. Toch weet ik, dat de Heere hij mij is, en daardoor ben ik kalm en geduldig. Het zal niet lang-meer duren en ik hen tehuis hij mijne broeders, in het schoono land, waar wij alten elkander zullen ont moeten aan den zilveren stroom, helder als .kristal. Dus tot weerziens, hier be neden -of daarboven in het licht. Wil helm Baumer" „Tot 'zoover het dagboek, dat van den kristallen stroom gewaagt, waarvian ,in Openh. 221 gesproken wordt. De groote Fransche „denker" vindt het geschreveuld hoogst zeldzaam, vol van koortsachtige fantasieën en van religie". Daarna zegt hij dat het hem is opgevallen, dat de Duitsche barbaren „hunne godheden met zich naai' het veld nemen"; deze Wilhelm Baumer hield zich tot afwisseling vast „aan de oud-Germaans'Le Rijnmaagd", Want de kristallen stroom waarvan hij gewaagt, is toch zeker de Rijn!" Zoo schrijft een lid der beroemde Fran sche academie. Beknopt overzicht van dsn toestand. De Russen Vechten met verbittering. Toch zijn de hondgenooten nog, ondanks de herlevende weerstandskracht van dien vijiand in staat hun opniarsch voort te 'zeitten. Zooials men weet gaat 't om den groo- ten stiiategischen spoorweg, die van Riga over Dunaburg, .Wilna, Lida en Rofno naar LembeTg voert. Op meerdere punten ,zijn dé Duitseh- Oostenrijksche troepen dezen spooirweg reeds tot op korten lafstand genaderd, terwijl zij hun opmaïsch met veel energie nog steeds Trachten vooïit te zetten. Tegelijk met het offensief in de richting van Dunaburg, blijken de Duitsehers pok in de richting van Wilna een sterkeren druk weer uit te oefenen. De Russen melden hier echter aan den druk tegen stand te bieden, zoo-dat de val van die veste, die dadelijk na de bezetting van Kowno als onvermijdelijk reeds gold en toen -ook van belangrijke strategische he- teekenis geweest zou zijn, nog steeds geea feit is. Op het gevechtsterrein ten Zuiden van het moerassengebied neemt de strijd elk' uur in spanning toe. Wederzijds werden successen behaald en nederlagen geleden. Die- Vraag is nu maar, welke partij het krachtigst en het snelst haar succes weet door te zetten en v,an 'haar behaalde voordeel gebruik weet te maken. Wh wagen ons niet aan voorspellingen, doch zulten liever de feiten afwachten. 't Geldt hier een drama vol verrassende wendingen. Nóg is in 't algemeen gesproken het succes aan de zijde der centralen. (Doch ''t ka-P .vferkee'ren. In véle Russische kringen is men zeer gerust omtrent de toekomst. Al te dwaas klinkt echter het bericht, dat het Duitsche leger bijna geheel uitge put zou zijn. -'tis te betreuren, heet het in bedoeld bericht, dat de enorlme offers, waartoe het Duitsche volk zoo kort voor zijn on dergang gedwongen is, aan een verloren zaak worden gebracht. I i Voorwaar, het optimisme en vertrouwen in eigen kracht moet daar in St. Peters burg wel groot zijn, om zulke taal te duiven voeren. Of 'is 't maar grootdoenerij? De strijd om het plateau van Lavarone. Van het Italiaansche oorlogsterrein wer den d.d. 7 September aan de „Bterliner Lokal Anzeiger" bijzonderheden geseind over den aanval der Italianen op het plateau van. Lavarone. Het woord plateau, zoo beet het in lipt bericht, geeft eigenlijk leen verkeerde voor stelling van dön merkvaardigen vorm van dit land. Het gebied van Lavarone is geen hoogvlakte maar een rondom door hoogte bergen ingesloten onregelmatig doorsneden heuvelland, in den vorm van een gelïjkzïjdigien driehoek, waarvan do basis precies van het Noorden naar het Zuiden loopt. De gemiddelde hoogte be draagt ongeveer 1200 meter. De artilteristiscbe voorbereiding van de onderneming was zeer grondig. Den löien Augustus begon een onophoudelijk vuren uit kanonnen van elk kaliter op onze stel lingen langs de grens. Een van de hoog gelegen forten, had reeds op den eersten dag twee honderdtreffers gtekregen, die liet in de rots UitgtehoUwpn (bolwerk wfeinig schade konden doen. Van d©ii morgen van den 15en Augustus tot den avond van den 24en Augustus, alzoo volte tien dagen, hield het woedende vuiur aan, waaraan hoofdzakelijk de zeer zware kanonnen van de Italianen deel namen. Nu- hielden de Italianen het oogenhlik voor gekomien om de naar hun meening geschokte stel lingen in storm te nemen. Het was., tien uur 's avonds, toen een onzer waarnemlers van -een hoogen top liet voorwaarts ruk ken rapporteerde van een groote menigte vïjlandelijke infanterie. Het was duidelijk, dat de hoofdaanval ons steunpunt gold. De troepen, die daar tegen oprukten, waren ongeveer een bri gade sterk, terwijl verder Noordelijk een bataljon alp-entroepan, van de anderien afgezonderd, in de nabijheid van e|en der werken op een doorbraak scheten te zinnen. Diepe stilte heerschte over bet g'eheele land. De verdedigbrs schenien niets van het dreigende gevaar te merken en eerst, toen de Italianen tot op acht honderd pas genaderd waren, brak van alle kanten een helsch vuur over hen los. Bijlzonder vreeseJijk was de uitwterking van de kanonnen, die cLe Italianen in de flank konden beschieten. Toen hiet vuur steeds heviger werd, zag mlen van de waarnemingsposten, dat langzamerhand alle reginients-resenten, tot het aanvullen van de verliezen, naar voren gte-haald werden. Niets hielp- Te één uur 's nachts was de eerste aanval afgeslagen, en onze artillerie werkte nu met vilaeselïjke nauw keurigheid tegiein de terugtrekkende Itali aansche troepen. Vooral 't 115de regiment had ontzet tende verliezen. Hjeit werd door een ander reserve-regiment opgenomen, ien ten twee den male, met dit te zamen, tot den aan val geleid. 1 j jj§J IntiUsSche.il had onze artillerie haar vuur verplaatst naar de laagten, waar de hog niet IgteWeken deleten van bet 115de regi ment lagen, om te bekomen van de in spanning van den eersten storm. Dezle troepen vluchtten terug en sleepten de opnieuw aanrukkende troepen m|ee. Twee nieuwe' aanvallen leden Schipbreuk, daar nu ook de intuislschen versterkte naburige steunpunten zich in den strijd mengden, in het geheel weiden dus in dien nacht buiten den spoedig afgeslagen aanval der Alpdni in het Noorden, vier sterke aan vallen der Italianen afgfeslagen, waarvan er twee eerst in de draadversperringen 'bleven steken. Toen de schemering aanbrak en de aanvallers zich in hun oorspronkelijke stellingten teruggfetrokkein haddien, kon men eerst overzien. Welk een verwoesting ons gteconcentreerd infanterie- en artillerie vuur had aangericht. In de draadvelden hingiein twee honderd doode Italianen. En het voorterrein Was met lijken bezaaid. Spoedig' ontdekte men ook, dat een groot aantal Italianen zich in de gtanaatkuilen, die hun eiglen zwan© artillerie geslagen had, verborgen hadden. t Weg konden zij! niet, want zoodra zij een poging daartoe deden, wterden zijl door een aanfluitend© ,shrapnell in hun kuil teruggejaagd. Tóen d© OostenrijkscbJe af- deeling'scommandant met zijln staf het ge vechtsterrein lafliep glaven d)e Italianen gtewond en ongewond zich in groote troe pen over, en Heverdlen behalve hun wapens ook de handgranaten af, die zij hij zich droegen. Onder gevangen officieren be vond zich de kolonel van het 115e regi ment, die door een patrouille gevonden werd, toen hij zich door zijn oppasser zijn wonden, twee licht© schotwonden in dij en arm liet verbinden. Hij Verzocht den hospitaalsoldaten van zijln doode offi eieren afscheid te mogen nemen en werd twee uren lang in all© richtingen ovier het gevechtsterrein gedragten. lederen gevallen officier kuste hij op het voorhoofd. Korts öorlosjsbsriohton. Naar aanleiding van het betalen van weduwpensioen aan de vrouwen der ge- sneuvelde soldaten van het Fransche le VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG. Abonnementsprijs Per 3 maanden fr. p. post. f 1.35 Losse nummers»0.05 Prijs der Advertentiön i5 regels ƒ0.50, iedere regel meer 10 ct. 3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend. Bij abonnement voordeelige voorwaarden. Familieberichten van 110 regels ƒ1. iedere regel meer 10 ct. ger, is de vraag gesteld, hoeveel er .uit betaald zal worden aan de Senegateezen, die, Zooals men weet meerdere vrouwen bezitten. Iemand stelde voor het pensioen onder de verschillende vrouwen te ver- deelen naai' liet aantal huwelijksjaren, een ander meende, dat elke vrouw het zelfde proest hebben, want „vrouw is vrouw,". Het plan is geopperd den Turk* schen ex-sultan, als deskundige om .raad te vragen. v i K u n s t o o g e n. Een van de afschu welijkste gevolgen van den oorlog is wel het groote percentage blinden onder de soldaten. Om deze ongelukkige slacht offers, wien het gemis van het licht al zwaar genoeg yalt, hun lijden door een afstootend uiterlijk nog niet te verzwa ren, heeft men kunstoogen gemaakt, die uiterlijk met gewone'oogen volkomen over eenstemmen. i Wanneer het oog nog in de kas is, en alleen het gezichtsvermogen verstoord, Wordt een dunne glaswand over deii oog appel heen geschoven. Ook wanneer de oogappel scheel is, gebruikt men dit glas. Het Wordt dan aan de wanden van Ide oogkas 'gehecht. Wanneer-de oogkas geheel leeg is, gebruikt men het zLg. reformoog, een hol, aan alle kanten gesloten voor werp. Men maakt met het kunstoog on geveer op de volgend© wijze-: Een witte kogel stelt de teerhuid voor. Hierop laat 'men -een druppel glas vallen, die tot een ring van ongeveer 8 m.M. middellijn uit geblazen wordt. Op die rondte wordt met dunne geverfde glasstaafjes de iris gemaakt. Een druppeltje zwart glas in 't midden stelt de pupil voor. De adertjes o-p cle teerhuid Worden door middel van een gloeiend gemaakt puntig rood glas staafje nagebootst- Eindelijk wordt over de iris kristalglas gesmolten wat de in druk van .een hoornvlies en ooakamier maakt, Van het 0 0:s t el ijk oorlogs terrein. Het Wicensch© communiqué van den staf meldt: De Russische aan vallen tegenons front in Oost-Galioië du ren voort. Aan de monding van de Sereth Werden sterke vijandelijke krach ten teruggeworpen. De slrijd leidde pp talrijke plaatsen tot handgemeen, in de loopgraven. Ten Noordoosten van Stru- sow: mislukte verscheidene Russische aan vallen onder het kruisvuur van onze batterijen, andere weiden met de bajonet afgeslagen. 's Nachts betrokken hij- Tarnopol de strijdende verbonden troepen op de hoog ten Oostelijk van Zozlow en Jezierna de ingerichte stelling, die aan o-ns front op den oostoever van de niidden-Strvpa aan sluit. De be-weging werd door den vijand niet verhinderd. Bij Nowo Alexinez zijn hevige gevechten aan den gang. Ten Oosten van Dubno rukten onze troepen vooruit tot den spoorweg. In de streek van Derash.no Wierpen Wij den vijand o-p verscheidene punten terug, Waarbiji zich het 24ste landweer-infanterie- regiment bijzonder onderscheidde. De Oostenrijfc-Hongaarsch© strijdkrach ten in Lithauen namen bij den storm aanval van eergisteren op het dorp Szu- raty negen -officieren, en duizjend man gevangen, en veroverden vijf machine geweren. T e 1 e g a in menspionnage te Boekarest. Op het telegraafkantoor te Boekarest is men een wijd ver takten spion- nagedienst op het spoor. De Engelsche- en de Russische gezant zouden door de tele grafisten o-p de hoogt© 'zijin gehouden van belangrijke telegrammen, welke voor namelijk betrekking hadden op beschik kingen der Roemieensche regeering. De gevechten in Arabië. Volgens particuliere berichten uit Bag dad, eindigden de jongste gevechten der stammen ten Noorden van Katiludnedjim tegen do Engelschen met een nederlaag en vlucht van den vijand, die groote verliezen leed en ©en massa munitie in den steek liet. De toestand van de En gelschen, die reeds tengevolge van den opstand dei' Indische troepen slecht was, is nu nog erger geworden, daar zij van alle zijden door stammen Worden aan gevallen. i j De weerhal'e mannen van D u i t s c h 1 an d. Aan alle mannelijke Duitsehers Van 17 tot en met 45 jaar is van Zaterdag 1.1. af verboden, Duitsch- tand te verlaten. Vernielde Zeppelins. Om trent den Zeppelin, die hij Berchem St. Agatha verongelukt is, wordt nog hot volgende vernomen Ce Zeppelin, die wilde dalen, botste toen hij reeds laag hij den grond tWas, met het voorste gedeelte- tegen een fa brieksschoorsteen, waardoor hiji over den kop kantelde en geheel vernield wierd. Daar alles onmiddellijk -afgezet werd is

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1915 | | pagina 1