I\o. 888
Woensdag 8 September 1915
89e «laargang
De Qroote Oorlog.
f 1.25
„0.05
Uit de Pers.
Zeeuwsche Stemmen.
Uitgave van
de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes;
LAN IE VORSTSTRAAT 218.
Bureau te Middelburg:
FIRMA F. P. DHUIJ L. BURG.
Drukkers:
Oosterbaan Le Cointre - Goes.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs
Per 3 maanden fr. p. post
Losse nummers
Prijs der Advertentiön
15 regels ƒ0.50, iedere regel meer 10 ct.
3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend.
Bij abonnement voordeelige voorwaarden.
Familieberichten van 110 regels f 1.
iedere regel meer 10 ct.
De Brochure van Mr. Heemskerk.
Eerst nemen we over het gedeelte,
waarin Mr. Heemskerk uiteen zet, dat
het, ondanks de bezwaren tegen de oor-
logsbegrooting van Minister Van Rapperd,
te verwachten was, dat deze begrooting
zou worden aangenomen. De heer Heems
kerk zelf verwachtte het ook.
1 1
In deze omstandigheden kwam nu op
20 Dec. 1907 de begrooting in debat.
Rij1 mij was de bezorgdheid toegenomen.
Ik vernam steeds va,n demoralisatie (en
ontstemming in het leger; ik zag in deze
inkrimping een ernstig gevaar voor onze
onafhankelijkheidOok de gelden, bij dtaze
hegrooting aangevraagd, zouden worden
besteed voor een althans in dein eersten
tijd verminkt en bedorven leger, en alle
teekenen wezen er op, dat nu de zaak
eenmaal niet meer in haar geheel was
en wïj voor een voldongen feit waren ge
steld, bij iedere nieuwe behandeling der
vraag' dit voldongen feit alles zou behear-
sohen, zoodat wijl nimmer meer- van de
inkrimping af zouden komen. Het stem
men voor de hegrooting Ireieekende voor
mij het aanvaarden der medeverantwoor
delijkheid voor die inkrimping, het mede
werken daartoe en het medeplichtig zijln
daaraan. Het was voor mijl dup niet twijfel
achtig, dat ik moest tegenstemmen om
redenen bujten de begrooting gelegen, het
was het weigeren van gelden in verblind
met de 'bestemming', aan die gelden te
geven.
Terwijl'dit mijn persoonlijke overtuiging
was, die mïji buitendien ten krachtigste
drong' om' nüjjne bezorgdheid uit te spre
ken, lag dit ook, naar mijln meening op
mijn weg. als voorzitter der anti-revolu
tionaire Kamerclub, daar de anti-revolu
tionaire partij als zoodanig, krachtens
hare overtuiging omtrent den plicht tot
liet Waken voor 's lands defensie, aan liet
toebrengten van deze schade aan onze
Weerbaarheid niet medeplichtig mocht
zijn.
Vandaar, dat ik sprak in de dag- en
avondzitting op 20 Dec. 1907, om des ge
wetens wil, en dat de Club in den och
tend van Zaterdag 21 December 1907 tot
tegenstemmen besloot, om des geveleris-
wil. Alles alleen omdat deze begrooting
in verband met hare uitvoering! een ge
vaar opleverde voor onze nationale onaf
hankelijkheid. Trouwens, precies diezelfde
reden, waarom de Eerste Kamfer, de be
grooting van generaal Staal had verwor
pen, en waarom wïj:, btehalVe de heeren
Talma. en Okma, in den nacht van Staal
hadden tegengestemd. De heer Okma, in
middels1 overleden, was vervangen door
mr. De Vries; de lieer Talma, die altijd
over de zaak juist zoo had gedacht als
ik, was reeds van te voren tot het besluit
gekomen, dat tegenstemmen plicht was.
De bijzonderheid mag Wel vernield wor
den, dat de heer Talma ©enigen tijd vroe
ger, nog eer over die zaak tujsteobien hem
en mijl een woord gewisseld was, Dr.
Kuyper sprekende, aan deze zïjin voor
nemen om tegen de begrooting te stem
men, had medegedeleld.
Niet alleen beoogde ik m|et mijn verzet
tegen deze begrooting gjeen politiek doel,
hetzij omverwerping van het Kabinet of
een ander politiek resultaat, van Welken
aard ook, ik verwachtte ook de Verwer
ping der begrooting niet, en ik had ook
geenerl'ei maatregel genomen om daarop
aan te sturen. Ik had met name g©eni
overleg gepleegd mlet de andere partijen
der rechterzijde. De heer Lohnian stemde
vóór de begrooting, de heer Kolkman,
destijds voorzitter der Roomsch-Katholie-
ke Kamerclub, was, naar verluidde, nog
Zaterdagochtend .geneigd om vóór te
stemmen. Verschillende andere Roomsch-
Katholieken koesterden hletzlelfde voorne
men. Zelfs indien de socia'isten tegen
stemden zou de begrooting zijn aange
nomen, indien niet tol ieders verbazing
vier vrijzinnig-democraten hadden tegen
gestemd alsmede de h|efer Thomson, en
als slechts drie of vier Roomsch-Ka,tho-
lieken hadden voorg'esteirid. Dat ©enige
Ropmsch-Katholieke leden niet beslist
tegeb de inkrimping van het blijvend
gedeelte Waren, was genoegzaam bekend,
en niemand verwachtte eenparig tegen
stemmen van die zijde. Ik heb mtet hein
geen overleg gepleegd, en ik heb' eerst
dezer dagen, in Juli 1915, vernomen,
dat de Roomsch-Katholieke Kaïnei'cluib,
en wel in den namiddag van Zaterdag
21 December 1907, daarover bijeen is
g'eweest en tolen heeft besloten tegen te
stemmen.
Rij de leden, die aanvankelijk vóór
wilden stemmen, heeft niet den doorslag
gegeven de inkrimping van hlet blijvend
gedeelte, maar die wijZe waarop de Minis
ter zJrjh begrooting verdedigde ejn die den
indruk maakte van onvastheid. Hij ver
klaarde o. a. het blijvend gedeelte aan de
orde te zullen stellen èn door een ontwerp
tot wijziging der begrooting, èn door een
ontwerp tot wijziging der Milïtiewet; dan
kon de Kamer kiezen.
Terwijl ik de verwerping duis niet ver
wachtte en niet kon verwachtenterwijl
van den anderen kant tegenstemmen voor
ons plicht scheen en geheel in de vroeger
gevolgde gedragslijn der anti-nevolution-
naire partij lag; terwijl ik niet door over
leg met de andere partijen der rechter
zijde het verkrijgen van letein resultaat had
voorbereid en slechts mijn protest had
ingediend', zonider verwachtingen aan
gaande den afloop te koesteren en te
kunnen koesterenterwijl ik voorts Vrij
dag 20 December tot laat in den avond
in beslag genomen Werd door het debat,
was |er in deze zaak gtelen politiek 'moment,
dat dringen moest tot overleg mtet Dr.
Kuyper als extra-parlementair-leider der
partij. Het verzet tegen de verzwakking
der defensie lag in de lïjlnhet tegen
stemmen door de anti-revolutionaire leden
sprak eigenlijk vanzelf en kon niemand
bevreemden of verrassen; de verrassing
lag in de verwerping, waardoor eerst het
politiek moment ontstond.
Natuurlijk kan, wie deze twetedaagsche
parlementaire episode niet heeft meege
maakt, en het verrassende van den afloop
niet heeft ervaren zooals Wij dit ervaren
hebben, meenten, dat ik toch wel had
moeten berekenen, dat de begrooting kon
verworpen worden en bet Kabinet dan
z'ijin ontslag kon aanbieden, en dat ik
duis èn met den extra-parlementairen lei
der der anti-revolutionaire partij; èn niet
de parlementaire leiders der andere reeht
sche partijen omtrent die gebeurlijkheden
en wat ons dan te doen stond in overlag
had moeten treden; maar dan juist ware
onze handeling een daad geweest, van
algemeen© parüjl-polititek en niet, wat ze
nu was, een eenvoudig Verzet tegen een
in ons oog verderfelijkcn ten voor onze
nationale onafhankelijkheid gevaarlijken
maatregel.
Met berekeningen omtrent hetgeen ge
schieden kan, vergist men zich trouWens
niet zelden. Het komt ook in het poli
tieke leven dikwijls anders uit dan men
verwacht en bedoelt, -jod haalt Vaak door
onze berekeningen een streep: En zelfs
in het parlementaire leven is' het soms
plicht een weg te gaan zonder dat men
van te voren weet of berekenen kan tot
welke gevolgen d.'e stap, dien mten doet,
zal leiden.
De verwerping dei begrooting van den
generaal Van Rappard is niet het jetenig©
voorbeeld van een Verrassend en niet
verwacht resultaat.
Nog heden meen ik, dat wïj onzlem
plicht hebben gedaan, en dat w'iji niet
vóór die begi'ooting mochten stemmen.
Zoowel wat ik later omtrent militaire
teischen heb vernomien, als de les, die 1914
ons heeft geleerd aangaande het hooge
belang eener snelle mobilisatie voor het
behoud onzer onafhankelijkheid, bevestigt
mij in mijne overtuiging, dat wij recht
hebben gehandeld.
i
Totizoover de feiten, schrijft Mr. Heems
kerk.
ïm srsi cm cn ft i 'j
De genummerde driestarren, die zich
in een steeds scherper persoonlijken aan
val op mij toespitsen, nemen niiet de fei
ten zooals ze werkelijk zijn, maar berus
ten op eene voorstelling, die met de wer
kelijkheid in lijnrechten strijd is.
Sinds de hierboven beschreven gebeur
tenis koestert Dr. Kuyper tegen mij eene
bittere (grief, waaraan hij op allerlei wijze
nu eens' meer, dan, bijl tusschtonpoozen,
wat minder, maar in den laatsten tijd
met Steeds toenemende scherpte en onwel
willendheid uiting heeft gegeven. Hij is
zoover gegaan, dat hij' in die driestarren
voor wie lezen kan heeft verkondigd, dat
ik te kwader trouw heb gehandeld. En
dat is dan het uitgangspunt van zijne
beweringen omtrent leem verzet tegen zijlne
leiding, dat den schijn nadert van eten
complot.
Zoo Dr. K.uyper verzoening en
overleg met mij bedolelt, dan
m o t h ijl d a a r v a. n o p a n d ere w ij-
ze doen blijken dan hij d o o r de zte
driestarren heeft gledaan.
- LIL
Wje had kunnen vermoeden, dat de
eerste Vergadering |van de stedelijke
vroedschap, in haar tegenwoordige samen
stelling, de gemoederen in beweging zou
zetten
Zeker, alleen reeds om de installatie
van twee nieuwe rechtse he leden, had de
Vergadering merkwaardig genoemd kunnen
worden. Alleen daarom! had ik mijn schre
den naar de Goesche raadzaal gericht,
wlant het mag wel met gulden letteren
in de historie boeken van Goes-rechtscli
geboekstaafd worden, dat twee knappe
koppen, bij rijk en arm, liberaal en anti,
r.-k. en chr. historische gezien, de reeht
sche fractie komen versterken.
Helaas, dé heer Brants moest beginnen
met de presentielijst blanco te laten. Ook
niets voor een man van 't onderwijs,
dacht ik. Of moeten we hem gelukkig
prijzen om het feit, dat de Haagsehei
bureaucraten met z'n pennissiebriefje zoo
lang talmen? De teleurstelling Van een
onaangename kennismaking met hen, met
wie hij de Wangen der ge racen te gaat
dienen, is 'hem tenminste: bespaard ge-
bleVen.
Links heeft 'zich niet van de liberaal
ste z'ijde doen kennen.
Na 't breedvoerige verslag, dat De
Zeeuw gisteren publiceerde kan ik om
trent de aanleiding tothet relletje kort
zijn.
Dunner vraagt iets aan da linksche frac
tie, de voorzitter antwoordt met de beste
bedoelingen bezield, maai' gaat met te
antwoorden reeds z'n boekje te buiten, en
zegt dan nog'dingen, die 'bijl uitstek ge
schikt zijn om den politiek tesrgevoeligen
mtensch te prikkelen; Dekker vat vlam en
vuur natuurlijk want 's burgervaders
woorden komen met al de kracht ervan
op rechts aanstormen.
Links zWïjgtweer een prikkel om,
'n conclusie te trekken, niet Vleiend voor
de heeren aan de overzijde van de tafel.
Want wie zwijgt stemt toe, of zoekt nog
tevergeefs bijl 'zijn geheugen of bij z'n
buurman naar tegenargumenten.
Eindelijk vraagt Kakebeeke het Woord,
gelukkig, Want het zlwijlgen deed allen pijn.
En nu sprak "er nog iets als een drang
naar hoffelijkheid die een antwoord op
een beleefd geuite vraag ©isoht. Als het
persoonlijke element misschien ten on
rechte de kracht der bewering nu maar
niet verminderd had. Als vader op z'n
ouden dag teleurgesteld wordt, is een
rechtgeaard zoon ook beleedigd.
Jammer voor den heer Kakebeeke, dat
die oude historie hem: zoo bang voor
rechts gemaakt heeft, dat hij nu reeds
als een booze nachtmerrie een reehtsche
meerderheid in den Raad 'zich voor oogen
stelt.
Ziedaar het korte relaas van het vüur-
(werkii waarmede de „nieuwe" raad z'n
werkzaamheden begon.
In den aanvang was 't. al de luister en
bekoring van 't Bangaalsche vuur, later
knallende voetzoekers en zevenklappers
en Weet-ïk-wat-al-meer.
't Was .als een plotseling opkomende
storm, waarbij alles kraakt en zwiept on
der de slagten en rukken van den wind
hoos.
En dat al boven het hoofd van het
nieuwbenoemde lid dat zich uit de stilte
van zijin magazijnen als bij tooverslag in
het rumoer van den woordenstrijd ver
plaatst ziet. f)och stelt u genist nieuwe
leden 't stormt er niet altijd. Er is
thans schoon-sdhip gemaakt en daaiVan,
ondervindt ge straks niede de voordeelen.
's Burgemeesters houding heeft jammer
genoeg een toenadering niet dn de hand
gewerkt. Instede van als een boven de
partijen staande bemiddelaar links en
rechts tot elkander te brengen, hetgeen!
bij! een niets te veel, immers slechts
collegialiteit ei schend© vraag van den heer
Donner nog al gemakkelijk was, heeft
hij een incident uitgelokt, dat beter voor
komen ware. Hier was de taak! van leider
niet gemakkelijk, hier was parlementair
beleid noodig, kalmte' en tact, diploma
tieke tussehenkomst.
Toen het antwoord gegeven was op
een niet tot hem gerichte vraag, een ant
woord, dat voor de linksche collegialiteit
naar de -.stembus durfde verwijzen en
waarin de voorzitter een misschien goed
bedoeld maar ©en averechtschen indruk
makend loflied op de kundigheden van
christelijke mannen had aangeheven, toen
dat antwoord gegeven was, zeide ik,
gingen de poppen aan liet dansen.
De heer Dekker terecht verontwaardigd.
Mij. dunkt, z'n overbuurlieden zeiven moe
ten aan een „mop" gedacht hebben.
Hadden nu de liberale heeren, die toch
moesten Voelen, dat de burgemeester hier
niet als hun woordvoerder mocht fun-
geeren, maar aanstonds het ItilzWïj'gten
verbroken, 'wellicht ware hun positie
dragelijker gebleven, doch uit den heftigen
en sissenden dialoog tusschen Hollmann
en Kakebeeke werd veel te laat een
speech geboren.
En toen deze er Was, bleek ke veel te
zWak, dan dat ze de zaak der vrijzinnige
gemeentepolitiek door den voorzitter
kWalijk gediend (dat moeten de heeren;
zelf erkend Tiebben, naar 'ik hoorde)
nog zou kunnen hooghouden.
De heer Kakebeeke herinnerde aan de
geschiedenis der Prov. Staten. Als ik
daartegenover andere 'feiten wil stellen,
ga ik echter niet eens 'zoo ver, doch put
ik slechts gegevens uit het historieboekje
van de Goesche gemeentepolitiek.
Toen de heer de Jonge zijn intrede
deed 't is zoo lang nog niet geleden,
of men herinnert het zich nog wel
Waren er al dadelijk een paar liberalen,
die de wettigheid der verkiezing be
streden.
O, overmaat van collegialiteit.
Het heeft jaren geduurd alvorens de
heer De Jonge waardig gekeurd Werd zit
ting te nemen in een der commissies.
Dank misschien een woordvoerder,
die rechts „met z'n nieuwe denkbeelden"!
ook Wat gunde, 'kreeg hij eindelijk de minst
eervolle, wijl de minst beduidende com
missie, die voor strafverordeningen, Wel
ker advies zelden gevraagd werd.
Dan heb je het lid den Roer.
Per gratie kreeg hij een 'zetel in de
comlmissie voor den H. O., het meest
impopulaire 'baantje, terwijl de finan
cieel© en gascomlmissies en het college
der Wethouders voor links gereserveerd
bleven
Zelfs toen de verhouding 76 was,
dacht niemand er aan een a. r. wtefhou-
der te benoemen.
Dm op den Boer terugtekomen, om hem
uit den Raad te knikkeren, gebruikte d©
Goesche Courant als argument, dat het
gerucht ging, dat hij als lid van de coml
missie voor den H. O. zoo streng was
tegen do kleine burgers. j
Dus omdat hij zijne plicht deed, weid
hiji uitgeworpen, en vervangen door Van
der Leeu.W.
En hoe stond het de laatste jaren? De
heer Donner heeft 't reeds gezegd, hoe
eerst 'kort geledon de deur op' een kier
gtezlet is. i i
Vandaar z'n vraag, of het zachtjesaan
geen tijd is .'geworden, ornl de deur ge
heel open te zetten.
't Is nu 85. i
Laat men dat bedenken. Die 5 dertien-
den yan den Raad laten niet met zich
sollen. Nu niet en nooit. Dat wil echter
niet zeggen, dat rechts niet de meeste
collegialiteit zal in acht nemen en niet
steeds aan de zijde van links zal staan
als 't om 't heil der gemeente gaat.
Men rzïj gerust op de toekomst, zelfs
al brengt die een reehtsche meerderheid.
Toen de heer Kakebeeke ach en wee
riep en 'z'n partijgenooten bij de gedachte
alleen al verbleekt waren, dacht ik] dan
ook onwillekeurig aan het spreekwoord
van dien Waard en z'n gasten.
KEES VAN D'ER MEER.
Baknopf overzicht van den toestand.
't Is vrij stil op het Oosterfront.
Zelfs van het meest kritieke punt
het front langs de Duna wordt èn van
Duitsche èn van Russische zijde gemeld,
dat de toestand hier onveranderd is.
De Duitschers zullen zich waarschijnlijk
met kracht voorbereiden om het succes,
dat zij reeds behaalden door het vermees
teren van de bruggehoofden Lennewaden
en Friedrichstadt verder uit te breiden
(en ook de Duna te forceeren.
Bedoeld succes is niet gering te schat
ten. ''II
Zelfs de Times wees er op; dat de be-
teekenis ervan niet ontkend kan worden.
Immers Friedrichstadt is niet meer clan
een goeden anderhalven kilometer van den
spoorweg verwijderd, die (op den anderen
oever van de Duna) in N. W. richting
naar Rigaloopt en vandaar naar St. Pe
tersburg en in tegenovergestelde richting
naar Du na burg, vanwaar de lijn Oost-
ivaarts naar Moskou gaat en Zuidwaarts
naar Wilna.
Deze spoorlijn kunnen de Duitschers
reeds makkelijk onder vuur nemen en
daarmede hebben zij een begin gemaakt
ariet het afsnijden der verbindingen van
Riga van het Zuiden uit.
(Wat verder de ontwikkeling der ge
beurtenissen op het Oostelijk oorlogster
rein betreft, de grootste verandering is
nog ingetreden ten Oosten van Grodno,
waar de Russische troepen, die tenge
volge van het lange standhouden in en
bij die veste in min of meer moeilijke
positie geraakt waren, zich vlug uit den
neteligen toestand gered hebben en zich
hebben aangesloten aan het overige front.
Op 't Westfront is het stiller dan ooit.
De militaire medewerker van de N. C.
noemt die rust terecht opvallend; zóó,
dat gij te denken geeft.
„Waarom toch zoo schrijft hij 1
laten Engeland en "Frankrijk zoo goed als
alle actie achterwege op een tijdstip, dat
Rüsland, die het meeste noodig heeft?
Is het, omdat zij bevreesd zijn, dat de
bondgenoot tegen wil en dank het slui
ten van een afzonderlijken vrede over
weegt, hun klachten sparen om straks
den aanval der Duitschers, die dan met
„voller Wucht" tegen hen zal losbreken,
te kunnen weerstaan? Dit zou wel de
beste methode zijn om dien vrede te ver
haasten. Of houdt men in Frankrijk zijn
krachten intact, omdat men voorziet, dat
het oogenblik niet verre meer is, dat het
Russische leger voorgoed onschadelijk zal
zijn gemaakt en de Duitsche legers zich
daarna in overweldigende meerderheid te
gen die der Westelijke bondgenooten zul
len keeren
«„Maar waarom dan niet gebruik ge
maakt van de periode, waarin zij zeiven
nog met overmacht tegenover de zwakke
Duitsche strijdkrachten in het Westen
staan?
Of wordt nu eindelijk eens een groot©
en verrassende „coup" voorbereid, die
niet ais het welbekende „offensief van
Joffre" maanden van tevoren als van
de daken wordt uitgebazuind, doch in
groote geheimzinnigheid wordt voorbe
reid".
Men laat er ons naar gissen.
Dit zijn van die geheimen, die meestal
eerst na den oorlog en dan nog slechts!
teil deele worden ontsluierd.
De berg des bloeds.
De Italiaansche afgevaardigde Cicotti
publiceert in de „Avanti" een interessante
beschrijving van den Italiaanschen veld
tocht, en geeft daarbij o.m. een beeld
van de gevechten op den Col' di Lana.
Sinds maanden aldus Cicotti, belegeren
de Italianen den Col di Lana, Wielklem,
'zij reeds ontelbare malen met taaie hard
nekkigheid trachtten te bekli mimen. Iedere
poging vormt een hoofdstuk in de geschie
denis van den bergoorlog, miet het bloed
der dappere bestormers geschreven. De
Oostenrijkers liggen onzichtbaar tusschen
de rotsen en wachten tot de Italianen
onder schot komen. Vanuit hun schuil
plaatsen kunnen zij' dan rustig mikken,
en ieder man, die onder hun bereik komt,
neerschieten. Op de gesneuvelden volgen
nieuwe troepen, maar hun lot is ge
woonlijk niet heter dan dat hunner voor
gangers.
's Nachts beklimmen kleinere kolones
den berg. Maar dan mikken de Oosten
rijkers als uit de verschansingen van een
vesting, niet alleen niet de mausergelWe-
ren, maai- ook met handbommen. Lawinen
van rotsblokken rollen over de verschrik
kelijke helling en sleuren de .bestormers
'mede.
En toch geeft men het niet op. De on
mogelijkheid om den tusschen de rotsen
Verborgen vijand te naderen maakt de.Ita
lianen Woedend en drijft hen tot Onge
hoorde Waaghalzerij'. De beste Alpenjagers
en ook gewon© infanteristen 'zetten hun
klimpartij onder een orkaan van projec
tielen ,'bomtaen en rotsblokken voort. Aan
elke Vooruitstekende punt houden 'zlij zich
met bloedende handen vast, terwijl 'ztij'
zich met strikken omhoog trekken.
En niettegenstaande dezen hardnekki-
gen moed moeten zlij telkens terugkeeren,
vaak beladen met de last van doode of
z.Waar gewonde kameraden.
De soldaten en officieren, die sinds twee
maanden op dezen rampzaligen berg
strijden, noemen hem Col di Sangue of
Col di Ferro. En niet alleen figuurlijk.
Want in werkelijkheid zijn deze rotsen
met bloed gedrenkt, en tusschen de scher
pe hoekige rotsblokken ligt meer ijizter,
dan ooit. in een inlijfi kan gevonden wor
den. i
De bestorming van Novo-Georgiewsk.
In het /(BerlinerTageblatt" komt een
brief vodi' van ©en soldaat die aan de
btes terming van Now© Geotflgiewsk heeft
deelgenomen.
„Het waren harde dagen, die van de
belegering en bestorming van Novo Geor-
giewsk. Pikdonkere mist- en regennachten
moesten we in donkere loopgraven door
brengen. (Dagelijks' kwamen we een stukje!
dichterbij de veldbevestigingen. Dan moes
ten wij meestal in harden grond nieuwe
loopgraven en woonholen houwen, teTwijll
de vijand ons met zijn artillerie- en infato
terievuur beschoot. 'Nauwelijks was de
loopgraaf ©enigszins bruikbaar of we gin
gen weer ve'rdej*. Eeenige landstonnman-
nen moesten hier in het gras bijten'
Toen kwam een dag, waarop onze ge
middelde en lichte artillerie de vijande
lijke jsftellingen geweldig beschoot. De vij
and ontruimde daarom zijn voorste stel
lingen. Hij overstelpte ons met een bagej
(Van projectielen. Dat geschiedde dies
naldhts, Van tien tot twee uur. 'De onzioh-
baie, maar daarom des te duidelijker
hand van het legerbestuur voerde ons van
het westen naar het noorden, in 't dal
Van de Wirka. Tot gisteren had de vijand
zich hier goed verdedigd. Thans ontruimd©
hij zijn stellingen. En wat voor stellingen/
Hoog op den rand van den oever lagen de
loopgraven met nauwelijks zichbare schiet
gaten niet gewéldige draadversperringen
ItWee achter elkaar. Zelfs de rivier is 'met
draadversperringen bespannen. Als de vea?-
