277
Donderdag 36 Augustus 1915
39e Jaargang
HET SOCIALISME.
f 1.25
„0.05
De Oroof© Oorlog,
Uitgave van
de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes-,
LAN 5E VORSTSTRAAT 219.
Bureau te Middelburg:
FIRMA F. P. DHUIJ - L. BURG,
Drukkers:
Oosterbaan Le Cointre Goes.
II. (Slot).
Mara Was een geniaal partijleider met
een machtig oMganiseerend talent. Hetgeen
hij iztich voorgesteld had, heeft, hij! tot stand
gebracht: een internationale organisatie
yan de socialistische arbeiders. D|och eerst
moest daartoe de Rus Bakounin uit de
beweging gedrongen, althans van zijn in
vloed beroofd. Hetgeen dezie wilde, was
het onzinnigste anarchisme, daanoni moest
hij er uit. Deze poging slaagde. En se
dert dien tijd leefde het socialism© bp
met nooit gekende kracht. i
Weei- vijf jaar later, in 1867, gaf Marx
bet parool. Hij legde dit neer in zijn
meesterstuk „Das Kapital". Wat in het
communistisch manifest van 1848 als het
wa.re in schema was gegeven, kwam. hier
Uitvoeriger uit. In dit boek was de gan-
scbe geest van Marx als tezamen' gedron
gen. pet is allen socialistischen leiders-
tot een arsenaal ge Wokden.
Toch was bet zwaar vau inhoud. Maar
de conclusie was zoo „wanhopig duide
lijk En daarom sloeg het in. En daar
toe droegen niet weinig de vete notiejn
en -opmerkingen bij, waarin vaak een deel
van Mara' vinnige haat tegen de- toen
malige maatschappij was overgegoten. Het
maakte Mara to-t leider.
Dat parool was tweezijdig. Het behelsde
de theorie van de verarming en van de
meerwaarde. Van die beide ging de strijd
uit. De „verelendung" leerde dat cle( „ar
men" steeds armer, de kapitalisten steeds
rijker' zouden worden. De „meerwaarde"
Vorderde dat alwat het door den arbei
der vervaardigde meer waard was dan
hetgeen de grondstof had gekost en hem
zelf als „loon" was toegekomen, aamliem;
moest worden uitgekeerd. Met andere
Woorden dat de waaide der producten
alleen door arbeidsduur bepaald wordt.
Vooral met zijn theorie der meerwaarde
thans reeds sinds lang door de volge
lingen van Marx zeiven losgelaten
bereikte Mara volkomen zijn oogmerk
de verhouding tusschea patroon en
knecht voor altijd te bederven.
Niemand make echter uit het boven
staande de gevolgtrekking dat het socia
lisme alleen is een oeconomisch slelstel.
Dit is het slechts in de tweede piaatjs.
Voor alles is het socialisme een .wijsgcerig
sltelsel. jMen heeft zich slechts de na
men Fenerbaeh, Hegel, en and-ere Duit-
sche filoso-fen te herinneren. Van dat wijs-
geerig socialisme, als een stelsel, als, leien
opgetrokken gebouw bedacht, is het ma
terialisme van Feuetrbach het fundament,
Vormt de dialectiek van Hegel de muren,
en is de materialistische geschiedenisop
vatting van Marx zei ven het reuzen dak.
Onderbouw en bovenbouw beiden het ma
terialisme, met modernisme daar tusschen
in. Feuerbach, Hegel, Mara, deze drie
namen zijn onafscheidelijk aan elkaar ver
bonden.
Feuerbach kende alleen stof; alle g|e>-
dachten waren het product eener stoffe
lijke werking van de hersenen; de geest
Was slechts het hoogste product der ma
terie. Van hem is het woord„Der Mensoh
ist, Was er dszt". (De mensch is, wat
hij' eet!) f
Hegel leeraarde, dat niets ee-ne blijven
de beteekenis had, niets onveranderlijk
was. In alles was een bestendig worden,
eene voortdurende ontwikkeling op te mer
ken. .Ook op het gebied van den gods
dienst, bet recht en de zed-eleler is er
volgens deze dialectiek niets blijvends.
En aan ben slo-ot zich nu Mara aan
met zijn „historisch materialisme".
Wat dit is? Het is saam te ratten
in deze stelling: Niet de mensoh is mteeisr
ter Van het productieproces; maar het
productieproces is meester Tan den
mensch. En in die andereElke - histo
rische periode der mensohelijke samen
leving hec-ft haar1 eigen oeconomische
voorwaarden en wetten van bestaan. Het
samenstel dier oeconomische voorwaarden
is de" stoffelijke basis waarop de maat
schappij' en staat van elk tijdvak, met
haar recht, haar godsdienst, haar
Wetenschap en kunst, als bouw op
rijst.
Er is een voortdurende verandering van
productie, en daarmede van andere facto
ren, en aan die beweging geeft die k 1 a s-
s e n s t r ij d den stoot. D-e geschiedenis
leert dit, zegt Marx. Eerst de slavernij-,
dan de lijfeigenschap-, de gilden, de' mid-
deleeuWsche burgejrs, de Voldane burgers,
De Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs
Per 3 maanden fr. p. post
Losse nummers
Prijs der AdvertenÜSn
15 regels 0.50, iedere regel meer 10 ct,
3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend.
Bg abonnement voordeelige voorwaarden.
Familieberichten van 110 regels f 1,
iedere regel meer 10 ct.
het kapitalisme, de Franscbe revolutie,
de strijd, de overwinning, de gouden
eeuwEn daar* nu, volgens Mara, gelijk
wij hierboven aantoonden, het recht, de
z-edelijkhehid, de godsdienst, de staats
vorm, niet de gronden maar de gevol
gen der oeconomische verhoudingen zijn,
de afspiegeling slechts van deze maat
schappelijke verhoudingen, zullen zij ook
met deze een natuurlijken dood sterven.
In den heilstaat zal men ze niet kennen-.
Tegen deze theorieën lijnrecht ingaan
de is de leer vau het Christendom. Niet
de klassenstrijd, maar God de Heere roept
de veranderingen in de maatschappij te
voorschijn. Hot Christendom is niet door,
maar' voor de maatschappelijke verande
ringen in Rome geweest. Niet- de gods
dienst, niet het recht zullen met do maat
schappelijke verhoudingen ten gronde
gaan. Het wereldbestuur berust in de al
machtige hand van den Schepper van- he
mel -en aard-e, die bezig is de miaatschapr
pij voor' te bereiden voo-r het groote eind-
gericht, de zegepraal der Waarheid en' de
eeuwige heerschappij vau het Recht op
een nieuwe aar-de waar-op de zonde zal
zjjn teniet gedaan, die machtige factor
in hets leisel van het historisch! .materia-
lisme verzuimd, doch die het vraagstuk
van dien klassenstrijd op erbarmelijke wijze
beheeïscht.
Ook als oeconomisch stelsel is het so
cialisme onwaar en gevaarlijk. Het be
rust iop Marx' leer van het kapitaal. „Het
kiomt", Zoo leerde hij, „van top tot teen
uit alle poriën druipend van vuil en bloed
Iter .wereld". In het wezten van het ka
pitaal ligt: de uitbuiting van den arbei
der en zooveel doenlijk vergrooting der
meerwaarde. Daarom ziet he-t uit naar
vermeerdering van het a an lal arbeiders
en verlenging van den arbeidsduur. Het
noodzakelijk gevolg is het ontstaan van
twtee klassen tegenover elkandle'r. Het eeni-
ge geneesmdidel voor die krank© maat
schappij is: de gemeenschappelijke eigen
dom der productiemiddelen.
De volgelingen van Marx, door de er
varing geleerd, hebben ook van deze theo
rieën al heel wat losgelaten. Wij1 zeiden
reeds dat de meeïwaafdetheorile (de kern
van het socialisme) reeds algemeen is
losgelaten. En- dagelijks nog toornen de
feiten het leugenachtige aan Van het ac-
cumulatie-proces, volgens welke het ka
pitaal ten slotte in enkele handen ge
raakt. Mèt het kapitaal is ook de wei-
Vaart der arbeiders zeer toegenomen.
Intusschen zijn wij er met deze korte be
strijding van het socialisme niet af. IWjat (is
de fout geweest van de menschen in
1848, bij de verschijning van het com
munistisch manifest? Dat zij kalm 'hun
wieg ■vervolgden., -alsof ér 'niets gèbeu'rd
was. Laten wij in deze fout niet verval
len. Wij moeten gelooven, dat de revolutio
naire theorieën doorwerken, al heeft ook
het stelsel fiasco- gemaakt, en daarom,
eeirstens het socialisme bestudeleren en
tweedens: de-armoede helpen lenigen. Lie
ver nog deze helpen voorkomen, door
iedere eerlijke poging te steunen om maat
schappelijk© wanverhoudingen weg te ne
men, en sociale zonden en afdwalingen
te bestrijden; hierbij het socialisme voor-
Zoover het rechtmatig als onze tuchtmees
ter optreedt, dankbaar als zo-odanig te
erkennen.
Een weerbefasting
In 1907 verscheen er een brochure
van iden heer J. F. Heemskerk, waarin elen
Weerbelasting aan de hand gedaan werd.
De bedoeling van den schrijver was dat
bij de noodzakelijke opdrijving der qoï-
logsuitgaven een deel dier belastingen Zou
worden betaald door vrijgeloten en vriji-
gestelden van den militiedienst.
Het advies vond niet veel weerklank;
aan vrijzinnig© zijide zelfs bedenking'.
Wat ons betreft, indien w'iji toen onze
meening hadden moeten uitspraken, zou
den wij er ons niet tegen verklaard heb
ben.
M-aar sedert de heer Heemskjterki Zijin
verslag publiek maakte, zijn er reeds twee
kabinetten heengegaan, hij zelf is lid, der
Kamer gewiorden en weer afgetreden, doch
van een weerbelasting vernamen wij niets.
Wij maakten er uit op dat het' denk
beeld van een weerbelasting' was prijsge
geven
Nu echter duikt 't weer op. Het be
gint zelfs vorm te krijgen. Men spreekt
af van een wetsontwerp dat in 'de maak
zou zijn. 1
De regeering zou er een soort; aottilogs-
be las ting ran willen maken; derhalve ei!
oen tijdelijk karakter aan willen geven.
Men kent de spreekwijze waarin van
ratten en vair spek sprake is.
Aan deze spreekwijze denken wij! wan
neer wij lezen van een tijdelijk karakter
te geven aan eenige wet of belasting.
Het gaat er allicht mee als met de op
centen. Die waren ook maar tijdelijk. Maar
z'e zijn er nog.
Doch afgedacht hiervan, zouden wij nu
met zoo'n weerbelasliiig niet veel mlcer
op hebben; 1914 is 1907 niet. Toen telde
men nog vele vrijgestelde, niet tot den
krijgsplicht geroepen Nederlanders. Nu
echter is dit getal al vrij-wat verminderd.
Men beeft nu militie, landweer en land
storm, Vrijwillige en verplichte, straks zit
ten wij midden in den algemeenen, dienst
plicht (welken wij op zichzelveu toe
juichen, doch die zeer zware, ook gel
delijke, offers vraagt vau duizenden bur
gers. Bovendien zijn de belastingen se
dert 1907 toch 'al zoo zeer verhoogd en
Vermeerderd, en zullen er nog wed, mieietr-
dere bij komenwij hebben dus op
'toogenblik met een weerbelasting niet
veel op.
Konden zij die zulke zoete oorlogswin
sten maken, landbouwers, reeders, groot
handelaars, veehouders en groeiitentelers
in deze belasting aangeslagen worden, de
overigebelastingplichtigen zouden er al
licht gaarne hun penninkske aan toe
voegen. Maai' nu zouden velen, die
nu toch al zoo gedrukt zijn, nog belang
rijk meer gedrukt worden
Doch, laat ons het wetsontwerp af
wachten.
Een luchtjen aan
Wanneer men soms twijfelt of biosco
pen wel gevaarlijk zijn, leze men af en
toe maar 'eens een verslag van zoo'n bios
coop-voorstelling in een liberaal blad. Zoo
bijv. vonden wij in het vrome H an dels
blad vandaag een beoordeeling van het
stuk „De naakte vrouw" (van Bataille)
te Amsterdam vertoond. De verslaggever
schrijft, o, zoo voorzichtig', als vreesde
hij de naakte dame te ontstemmen:
'„Wat tusschen het liefelijke begin en
het vredige einde ligt verstoort de idylle,
Want de treurigei held is een boef zloo-
als er nooit een in werkelijkheid een
penseel heeft gehanteerd ,en Lydia Borelli,
de actrice die voor het model speelt,
heeft een al te vol-rijp.besef van
haar lijfelijke schoonheid.
Wel een boeiende' verschijning op1 het
doek, deze slanke Italiaansche.
Vooraf ging o.m). een komische film
met in de hoofdrol Billi© Ritchie die al
Weken lang in verschillende dwaasheden
de Amsterdammers vermaakt. Ik; had won
deren van zijn belachelijkheid geboord
doch vond hem1 gisteravond volstrekt, niet
geestig-er dan de andere bekend©
film-cloWns."
Dus vies en flauw, had deze beoor-
deelaar moeten zeggen. Maar dat zouden
allicht de ,zich vermakend© Amsterdam
mers hem kwalijk genomen hebben. Is
het niet treurig dat dte 'm|e.naoh©n zich zoo
vermaken, en dat zij; dit deen in deze
ernstig© tijden.
Ouders, beschermt tóch uw© kinderen
tegen het gevaar van de bioscopen, het
tooneel en de romanlectuur, ©u de ver
leidingen der sport op alle terreinen!
Beknopt overzicht ven den toestand.
LangZaam maar zeker gaan d© Duit-
sohers in Rusland vooruit. Thans hebben
zij Kowel bezet, een belangrijk punt, reeds
62 K.M. achter de tweede Russische Ver
dedigingslinie; Wel een bewijis hoe ook
dez'e onherroepelijk als middel om stand
te houden op hun vlucht, voor de Russen
verloren is.
Koiw'el isi de'knoop, de „quatae-bras" van
vier spoorlijnennaar Lublin, die reeds
geheel in de handen der Duitse hers is;
naar Brest Litowsk, naar Kief, en naar
DobnoBerditsjif en zóo naar Kief. Door
het 'bezetten Van deze vesting is d© verbin
ding tusschen de centrale en zuidelijk©
afdeelingen van liet Russisch© leger ver
broken.
De DuitsChers trekken nu door bosschen
en 'moerassen Noordwaarts naar Brest,
hetWelk reeds ingesloten is aan d© West-
Zijd© doch ook aan het Zuidoosten moet
Worden afgesloten. Altegaar maatregelen
waardoor de belangrijke verbindingsweg
voor den terugtocht der Russen bedreigd
wordt. Indien de Russen ook dezen verbin
dingsweg Verliezen, dan zal de verstopping
van 'd© terugtochtslinie, die nu reeds groo
te moeilijkheden veroorzaakt, in een chaos
ontaarden.
Ook-tor zee schijnt het den Duitschers
niet zoo onfortuinlijk te gaan als d© Rus
sen ons trachten te doen gelooven. Althans
uit Berlijn kwam tegenspraak.
Aan Duitsche zijd© werden in de golf
van Riga 'geen verliezlen geileden buiten
die, Welke in het officieel© bericht zijn
bekendgemaakt. Geen groot oorlogsschip,
geen kruiser is gezonken of ernstig be
schadigd. Alle Russische miededeetl ingen,
Welke iels anders behelzen, zijn verzonnen.
Er is geen sprake Van het afslaan van
een landings-poging bij Pernau. Zoo iets
is noch begonnen, noch lag dit in d©
bedoeling. De flotill© Van torpedobooten,
welke hier verscheen,, had ten doel bet
versperren der haven te dekken. Daarbij
ontstond een artilleriegevecht niet do ha-
Ven- en veldbatterijen, waarbijl 'de haven
batterijen tot zwijgen werden gebracht ein
d© veldbatterijen met goed gevolg werden
beschoten. Een Russisch stoomschip en 6
Russisch© zeilschepen zijin buitendien op
gebracht of tot zinken gebracht.
De door de Russen Z.g. buitgemaakte
schepen z'ijn stoomschepen, welkia door
de Duitschers tot versperring der Zeegaten
tot zinken gtebraeht Werden.
Zoo luidt het Duitsche tegenbericht. Zou
het waar zijn?
Het laatste gedeelte Van dezie mede-
deeling klinkt zonderling. Laat ons den
verderen loop der gebeurtenissen afwach
ten. i i
Van het Westelijk oorlogsfront geen an
der nieuws dan van aanvallen en ver
overingen over en weer met gunstigen
afloop. Van het Zuidelijk front dito dito.
Vooral in het grensgebied van Tirol wordt
hevig gevochten.
Bij de Dordanellen blijven de Turken
winnen, althans zij slaan de aanvallen af,
met zware verliezen voor de Engelschen.
Doch ook deze laatsten behalen hiel' en
daar kleine successen. Zoo wordt gemeld,
dat twee kruisers der verbondenen Zon
dag de Dardanellen binnendrongen en met
succes de batterijen te Kastanea bom
bardeerden, en dat de Engelschen vier
sloepen, die troepen van Lapsaki naar
Gallipoli overbrachten, deden zinken.
Ossowiecz.
Den 28en September wterd voor d© eer
ste (maal het zware Duitsche geschut tegen
de Russische vesting Ossewiec'z', die thans
ingenomen is, in werking gesteld. Na de
overwinning bij de Mazoerische meren
waren de troepen van Hindenburg er tegen
opgerukt. Sindsdien is van de kleine ves
ting, die den overgang van de Bobr op een
strategisch belangrijk punt dekte, herhaal
delijk in d© Duitsche en Russische berich
ten melding gemaakt.
Na den terugtocht van Hindenburg's
leger werd ook het beleg van Ossowiecz
opgebroken. De Tsaai' bezocht toen de
vesting en hield een toespraak tot het
garnizoen. Maar toen na den tweeden
den winterslag aan de Masoerische meren
de Duitsche legers weder vooruitrukten,
werd opnieuw Ossowiecz! omeing©ld.
Ondanks de beschieting door de groote
mortieren, hield de vesting stand, voor
namelijk door de groote moeilijkheden,
die een bestorming hebben zöu, wijl de
vesting in een zteer moerassig gebied gele
gen is. Een bestorming zlou te groote of
fers eischcn en eerst na langdurige en
moeilijke technische voorbereidingen mo
gelijk zijn.
De vesting werd daaromi gedeeltelijk
omsingeld, en terwijl de Narewvestingen
genomen werdeh en de Duitsche legers
oprukten, bleef Ossowieczi in Russische
hande.
De operaties der laatste dagen, vooral
ook de val van Kowino, brachten het ge
vaar van een volkomen omsingeling van
Ossowiecz zoo nabij', dat d© 'Russische
legercommandant, overtuigd dat dan d©
vesting en het garnizoen spoedig verlo
ren zlou zijn, besloot om bevel tot de
ontruiming te geven.
De gevechten bij' Tykocin, dat naar men
Weet eveneens door de Duitschers geno
me Werd, hadden1 volgens hen waarschijn
lijk ten doel, deze ontruiming mogelijk
te maken. Het beztetten van de moeras
vesting beveiligt het Duitsche leger bij
zijn verdere operaties en maakt een on
gestoord uitbouwen der achterwaartsc-he
verbindingen mogelijk.
Surrogaten in Duitschland.
Li de Times schrijft iemand die België
en Duitschland bereisd heeft, oiver de
manier, waarop men in Duitschland do
producten die door den oorlogstoestand)
niet kunnen worden ingevoerd, door sur
rogaten weet te vervangen.
De zi.g. „Kneipp-koffie", uit miout be
reid, is algemeen bekend, terwijl onder
het Volk' sinds lang de geroosterde eikels
als surrojgaat voor koffie werden gebruikt.
Aan Vel© kinderen uit arme gezinnen wterd
reeds sedert lang door de politie vergun
ning verleend om jn de openbar© par
ken en plantsoenen eikels te zoeken voor
de bereiding van k'offie-surrogaat.
Het Duitsche oorlo,gsbrood, uit aardap
pelmeel bereid, is algemeen bekend. En
hoeWel niemand zal beweren, dat dit
brood bijzonder smakelijk is, zijn toch
de klachten, die in den beginne over zijn
oneetbaarheid wterd gehoord, verstomd,
nu de bakkers meer ervaring hebben ge
kregen in de bereiding er van.
Olijfolie tracht men thans te vervangen
door een olie-achtige vloeistof, getrokken
uit de pit ten'van kersen en andere vrach
ten. i
In d© behoefte aan goedkoop vleesch
wordt zooveel mogelijk 'tegemoet geko
men door het steriliseeren van het vleesch
van dieren, die aan eenig© ziekte hebben
geleden, en dat dusi eigenlijk voor het
gebruik moet worden afgekeurd. Zulk
vleesch wordt met stoom en andere mid
delen zoodanig Behandeld, dat het voor
de gezondheid geheel onschadelijk wordt.
Natuurlijk heeft aldus geprepareerd vleesch
een deel van zijin voedingswaarde ver
loren. Maar niettemin blijft het nog een
voor 'minvermogenden zeer l egeerenswaar-
dig gerecht. Reeds voor den oorlog wterd
dit vleesch verkocht in van gemeentel*
Wege optengtestelde verkooplokalen. Blij
zulk een lokaal „Freibank" genoemd, ver
drongen zich steeds geheele scharen van
huismoeders, die tegen zeer gieringen prijs,
een stuk! vleesch trachtten machtig t© wor
den. Sedert het begin van den oorlog
verschijnen in de „Freibank" menschten]
uit kringen, die er anders verre van ble
ven.
De stikstofhoudend© stoffen, welke in
ge'Wone tijden uit Chili en elders werden
ingevoerd, worden thans vervangen door
preparaten, Waarvan men d© stikstof be
reidt uit de lucht volgens, een in Noor
wegen in zwang zijnd systeem'.
Door al deze surrogaten zijn de prijzen
der artikelen die door de surrogaten wor
den vervangen, veel lager gebleven, dan
mlen algemeen had kunnen verwachtten.
Voor Gallipoli.
André Tudesq, de correspondent, van het
Journal bij het Dardanellen-front, geeft
in zijin blad een pakkend beeld vau eetn'
avond in een tent van het kamp der
geallieerden bij Gallipoli,
„Het was", schrijft hijl, „een zeldzame
avond: het maanlicht glansde blauw; en
groen. De Afrikaansch© wind, dien men
Sirocco noemt, sloeg ons heet in het gte-
laat. Deze wind gaat t© kfeer als 'een de
mon, die een Vijand der menschen is; en
het stof is zijn medeplichtige. En wind
en stof gaan zwierend ten dans. Hoog©
draaiWolken van stuifzand dalen in dichte
massa's op liet veld neer; men wordt
Vterblind, men wordt' geiworgd, men spuwt
zich het hart uit het lijf ©u mien meent
te stikken. Al spoedig stuiven sarrende
stofwolken, fijn als de lucht, door de reten
Van de tentalles is van stof doordrongen,
het Water, het ondergoed, het haar. En
hetzij; het suist' en bruist of zachter dwar
relt, steeds moet men op zijn hoed© zijin,
Want 'steeds zijtn het de menschen, di© (moe
ten lijden.
De dag wasi'zWaar; alleen vau d© Azia
tische kust werden 700 granaten op oris
afgeschoten. De grond was letterlijk door
ploegd. Het stuifzand, door, het prachtigs
licht van de halve maan groen gekleurd,
spreidt zich Ver uit als d© vaan van
den Profeet. En Vóór d© tent breekt een
zonderling© nacht aan, koortsig en spook
achtig. De tenth... Wi© zal den zang der
tenten zingen den zaing van den stillen
temipel der rust,' vaa_den gloeienden oven
op den middag,' van de ijskoud© oase van
den nacht, van d© schuilhoeken der mug
gen, vliegen, duizendpooien en soldaten!...
Onze tent is rond, aan d© stang in het
midden hangen revolvers en kletterend©
sabels. Buiten huilt het kanon. Doch er
ger is op dezten avond d© wind, die koort
sige wind en het stof, dat in de oogen
brandt, de keel verschroeit en den slaap
verdrijft. Het is onmogelijk te lezten, Want
all© licht is verboden. Zoo blijft dus> niet
anders over dan te rookten.
Wij Izijh met ons vieren in de tenteten
geestelijk© die koorts beeft en morgen
terugkeert, een luitenant, Vroeger bij het
Vreemdenlegioen, ©en onderofficier en eeln
journalist. Ieder zit op zijtn veldbed, in
zijn eigen gedachten verdiept. Iemand
stopt een pijp en steekt haar aan. In het
licht, dat eenige seconden lang glinstert,
ziet men d© oogen glanzen. Dan begint
iemand te spreken. Een heesche en als van
verre komende stem, halfluid en gewron
gen, roept schaduwen, phantomen der har-
inering op. Wijl richten ons op en luiste
ren. Tiet is; de luitenant die spreekt, de
luitenant - van het vreemdenlegioen. De
man is nog! jong misschien doch zijin
haren zijn 'wit. Zijin grijsgroene oogen zijn
beweeglijk als die van een kat. Zijin ge
zicht door gloeihitte en stormen gegroefd,
en gebruind door de nevels en de Zon
der Sahara, lijkt op een doorploegd veld.
Zijin laatste litteeken is afkomstig van een
kogel die door het oor binnendrong, het
trommelvlies scheurde, de kaak vernielde
en boren aan den hals Weer naar buitten
