Maandag 33 Augustus 1915 39e «laargang V>. 374 DE LEIDER. Feuilleton. Een jeugdige Zwerver. De Oroote Oerleg, Uitgave van de Na,ami. Venn. LÜCTOR ET EMEEGO gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes? LAK iE VORSTSTRAAT 219, Bureau te Middelburg! FIRMA F. P. DHUIJ - L. BURS, Drukkers: Qosterbaara Le Cointre - Goes. II. Men moet over en weer weten wat men met een leider bedoelt. Wat een leider doen mag en moet; en evenzoo wat hem moet betwist w oi r den. Zoo eindigde dr. K. zijn laatste opmer king. In de volgende driestar gaat hij tot de omschrijving over. Onder den ti tel Gekozen of 'spontaan" schrijft hij: Leiders zijn er op politiek gfebied van tweeërlei soort. Thorbecke was leider suo jure. Wat kwam, schiep tyj. De liberale politieke actie, gelijk ze n,a '48 ons land en volk beheerscht heeft, was uit hem geboren. In den regel daarentegen is het anders, fs de stroom van het leven eener partij eenmaal op normalen gang gekomen, dan heeft men óók wel leiders, maar dezen zijn dan gekozen.'De partij'komt'dan door afgevaardigden in centrale vergade ring bijeen, en in die centrale vergade ring kiest men een Voorzitter. Die Voor zitter wordt dan als Kamerlid van zelf Voorzitter Van de parlementaire club. Deze aldus gekozen leider leid t dan tot een stembus nadert. Dan wordt niet zëlden een ander tot Voorzitter gekozen. En in dezen nieuw gekozene treedt dan een nieuwe leider op. Toen Mr. Drucker naar de Eerste Kamer verhuisde, trad Dr. Bos in de Tweede op- als de leider der Yïijz.-Demecïaten. Gekozen leiders zijn evenzoo de h.h. Tydeman en De Meester, die nog niet zoo lang geleden den heer Goeman Borgesius verving. Anders daarentegen stond het met Mr. Groen van Prinsterer. Dat Groen en hij alleen tot aan zijn sterven toe de leider der Antirevolutionaire partij' was, lijdt geen tegenspraak. Wel wees Groen van Prinsterer van 1874 af op den toenmali- gen afgevaardigde uit Gouda als den man van zijn vertrouwen, maar voor het lei derschap slechts als zijn op Va 1 g e r. Zoolang hij er was, gevoelde hiji zich als de vanzelf aangewezen leider, en tlóemde zich daarom de Veldheer. Zelfs toen nog, toen het grooter deel van den generalen staf van hem afviel. Kan men nu zeggen, dat Groen als lei der geko zen Was? Stellig niet. Ook al placht Groen vóór elke genetale stembus eenige vertrouwden naar Den Haag saam te roepen, een officieele vergadering van de partij als zoodanig was dit nimmer. Van stemrecht ,was op die samenkomst geen sprake. Van een kiezen Van Groen als president of leider is op die bijeen komst zelfs nooit gerept. Ook Groen, evenals Thorbecke, was al- zoo 'leider suo jure. Van den huidigen leider der Antirevolu tionaire pairtij kan dit in dien zin niet gezegd. De tegenwoordige leider is Wel eerst, suo ju're, na Green's dood op- Dezer dagen verdween een 10-jarige knaap te Bergfen op Zoom1, uit de ouder lijk© woning; de vorige week Woensdag kwam hij terug. De redactie van De Zoom ging op onderzoek uit', en schrijft de vrucht van dat onderzoek' onder boven staand opschrift als feuilleton in haar blad. Wij nemen het over, onze jongens zullen 't met genoegen lezen doch - niet als voorbeeld ter navolging. De held heet Jan Pieier Wittebrood. Zijn vader is een kleermaker die door de tijdsomstandigheden zijfne ink'omstem heeft zien beperken tot een bedrag waar van hij met zijn gezin van vrouw] en vijf kinderen niet meer rond kan komen. Er Wordt in die omstandigheden naar ver meerdering der inkomsten omgezien. De jongen, wiens geestesvermogens meer dan middelmatig zijn, wiens innemende ma nieren van doen den verkoop van choco lade aan de soldaten niet weinig verge makkelijken, brengt er zijn ouders, nood gedwongen, nogal eens. toe hem ook de school te doen verzuimen. Overigens gaat hij dagelijks na school tijd en gedurende vacantie met de solda ten naar het oefeningsterrein. De comi- mandeerende officieren krijgen ook! schik in hein, zoodat de kleine Jan. de lieveling wordt van de kompie. Op eens krijgt hij de gedachte, als hij aan cfe grens rondscharrelt aan gene zijde getreden, maaï .sinds hij Zelf de organi satie Van onze partij in het' leVen riep, is hij sinds 1874 steeds gekozen en herko zen, met exceptie alleen van de enkele jaren .gedurende zijn Ministerschap, toen de hoogleeraar Dr. Bavinck hem op zoo geheel eenige wijze verving. Hierop dient gelet. Er volgt toch uit, dat onze huidige leider wel niet uitsluitend aan de keuze van de Deputatenvergadering zijn presi dium dankt, maar met Groen blijft dan toch di.t verschil, dat hij;, zij 't al suo jure opgetreden, toch aan keuz'e, wel niet zijn positie, maai* wel thans zijn officieel recht dankt. Uit dien hoofde mag hij niet vrij spre ken naai' eigen lust of inval. Over de leiding van onze partij beslist niet eigen machtig hij, maar met volmacht de De- putatenveiigadëring. Vandaar, dat er een politiek program is opgesteld, dat niet alleen de partij', maal' ook hem. bindt, en dat de Toelichting op dit Program in '78 verschenen en die nu 37 jaar oud is, alleen door de Deputatenvergade ring kan gewraakt. Hyper-democratisch was uit dien hoofde onze organisatie. Voor het op stemming aanging, ontwierp het Centraal Comité, met de Provinciale Deputaten, het ontwerp-pi'ogram. Dit pao- gram wérd aan de 600' lriesvereenigingen toegezonden. Deze beoordeelden het en vulden het aan, en het resultaat hiervan kwam tijdig bij het Centraal Comité in. Dit wijzigde da.n, of vulde aan watnoodig was. Bijkomstige of tegenvoorstellen kon den worden ingediend. En zooals dan do Deputatenvergadering besloot, zoo zou 't in 't land ziju. Niet alleen voor! de Kies verenigingen, maar ook voor den leider. Meer zelfs dan iemand was hiji hieraan gebonden. Terzake en ten principale was niemand onvrijer dan hij. Slechts op één punt bleef zijn gezag onbetwist en onverkort. Tactisch was hij1 de verantwoorde lijke man. Ging nu van hem tactische aanwijzing uit hoe te handelen zou zijn, dan kon men natuurlijk ook daaraan! zich wel niet storen. Doch dit was zedelijk toch niet geoorloofd. Om een voorbeeld te nemen. Inzake de eedswet, hadden we 'Art. V van het program, en de toelichting op blz. 100 v.v. Daarop kpn elk lid van onze partij op de Deputatenvergade ri ng critiek oefenen, en dan voorstellen om Art. 5 te wijzigen, of de toepassing ervan dooï een nieuw besluit te regelen. Toen het echter nu onlangs voorkwam, dat de Minister midden in het Bestand dit ingewikkelde vraagstuk, onrijp en onge legen, aan de orde stelde, was van zelf de leider geroepen, op staanden voet uit te wijzen, of men op dit oogenblik den grooten strijd over dit vraagstuk aan vaarden, dan wel tijdelijk verschuiven zou. Van meet af ried hij' toen „tactisch" tot) uitstellen en verschuiven. van den draad de Duitsche soldaten op post z:iet staan, ook daar eens een kiijikje to nemen. De v-ele verhalen over dien oorlog hebben den knaap aangewakkerd eens op avontuur te gaan en zioo kwam het, dat hij op den 24 of 25 Juni zijn gewonen handel drijvende in Kwatta Ma noeuvre chocolade, aanvraag kreeg voor den verkoop van een goede Hollandsen© sigaar aan de Duitsche schildwachten. Hij was dien dag met den troep naar Putte gemarcheerd, had zijin chocolade te gelde gemaakt en kocht hij den Bur gemeester Van Putte een klein kistje siga ren van 2 cent per stuk. Dit was de eerste stap. Naar huis keeren durfde hij niet, daar de centen, bestemd voor afbe taling der schuld bij, den Chocoladehande laar, nu in een nieuwe nering gestoken waren. Daarom maar getracht de grens over te kómen. Te Putte, zoo verhaalde hij ons, ging het niet gemakkelijk; daar loopen te Veel patrouilles en staan te veel schjldwachten. Dan naar elders gepro beerd. Hij kende den wieg en liep, naar Huibergen. Toch meende hij eerst nog even eane vrouw te moeten helpen een hoeveelheid bloem, over den draad fo bren gen. Sindsdien [was hij spoorloos ver dwenen. ,r De weg Van Huibergen nabijl het koffie huis van Piet Ooms in de richting Calmpt- houtschehoek is een gemeensohappelijlde wteg. De Nederlandsche zioowel als de Duitsche wacht hadden in het ventje geen argwaan. Zij gaven hem trouwens voort durend nachtverblijf en lieten hiemi uit hunne menage mede 'eten. De goede Hol- landsche sigaren van 2 cent verkocht hij Verschuiven Weril dan ook èn ïn de Tweede Kamer èn in de Eerste Kamer gekozen. En zoo bleek, dat de lei dei' van de anti-revolutionaire partij tactisch juist gekozen had. Hiertegen had men nu van uit anti revolutionairen hoek ganschelijk niet in vérziet mogen komen. Als op het slagveld het vuren begint, komt het op tactische eenheid aan; anders veroorzaakt men hopelooze ver warring en verzwakt zijn leger geducht. Er kon en mocht daarom in de Eerste Kamer geen oogenblik sprake van zijn, om nu toch maar de eedsquaestie princi pieel te behandelen. Wie dit anders rieden, schoten in door zicht van de positie op dat oogenblik tekort. öekrïOQi overzicht var: den toestand Italië heeft aan Turkije den oorlog ver klaard. Een bericht dat niemand heeft aangegrepen. Het lezend publiek hefeft 't lang verwachte nieuws eenvoudig voor- kennisgeving aangenomen. Trouwens in vloed op den verderen loop van den oor log zal deze gebeurtenis niet hébben. Al leen zal 't ten gevolge hebben dat Italië nu ook officieel zal gaan deelnemen aan de operaties der Fransoh-Engelsohe vloot in de Middellandsche Zee. Maar zijn er ook redenen opgegeven? Toen Engeland aan Duitschland den oor log verklaarde, werd als reden opgegeven die gemeene inval der Duitschers in België. Dat was een reden, ofschoon niemand zé ials de ware reden erkent. Maar met welke reden zal de Italiaansche gezant te Constantinopel aan het Turksche Hof verschenen zijn? Het spreekwoord zegt: wie een hond wil slaan, kan licht een stok vinden. En Italië heeft inderdaad zulk een tuchtmiddel j -vonden. Als re denen voor de oorlogsverklaring, worden namelijk opgegeven: ondersteuning van den opstand in Libye door Turkije, en de verhindering van de in Syrië wonende Italianen om te vertrekken. Natuurlijk is de Italiaansche gezant uit Turkije vertrokken, hetzelfde deed ook de Turksche gezant uit Italië. Doch, gelijk wij zeiden, niemand staat er van op te zien. Evenmin als dat men geschokt wérd door de mare der oor logsverklaring van Italië-aan Oostenrijk. Vrijwat meel* wordt er belang gesteld in de houding door de Balkanstaten aan te nemen bij den aandrang door de Entente- mogendheden op hen uitgeoefend om hen in den oorlog te betrekken. Aan Bulgarije is Macedonië toegezegd. Doch Bulgarije acht een vogel in de hand beter dan een in de lucht, en vordert daarom nu feeds Macedonië op. Nu, niet na den oorlog. Want, zegt hij terecht, na den oorlog zijn alle mogendheden bek af en zal niemand mij' helpen om Ma cedonië ïn handen te krijgen. Servië wil trouwiens van het door hem veroverde gedeelte van Macedonië gieen handbreed gfemds afstaan. Ook Grieken- voor 3 cent, zoodat de negotie goed mar cheerde. Spoedig waren de sigaren echter te gelde gemaakt en nu meende hij, dat zijn hanctel ook! 'met Belgische sigaren van gelijken prijs, even gemakkelijk ziou gaan. Dat gelukte -echter niet. Hiji had ztijln© reis reeds voortgezet naar Esschen over Wil- dert naar Calmpthout Het Was- in dezte plaats, dat zijn handel in sigaren Verliep en hij besloot, alvorens verder to gaan, eerst nogeens de Holla,ndsche grens over te wippen en zich van eene goede hoe veelheid sigaren te voorzien. De grootste moeilijkheid Was de draad versperring nabij de forten te passeeran. Doch onze knaap wist daar wel een mid del op. Een boerenkar van Calmpthout reed naar Antwerpen omi oogst te ver- Voeren. Hij vroeg mede te mogen rijden, wtiartoe de goedige boer verlof gaf. Bij de controle vroegen de Duitschers Wie deze jongen was: oh,-dat is mijn zoontje; een flinke jongen, vindt ge niet, voor een leeftijd van 9 jaar?! En zoo lieten zij hem passeeren, daar slechts hij een leeftijd van 10 jaar een pas geëischt Wordt in het etappenglebied. Zoo kWam hij te Brasschaet aan na 7 dagen zWervens, waarvan hij er 2 te Putte, 2 te Huibergen en 2 te Calmpthout had doorgebracht, dan eens in de wach ten der soldaten, dan weer bij burgers en boeren, die hem allen vriendelijk behan delden. Het vervoer op den hooiwagen had ech ter Zijne resteerende sigaren doen stuk gaan wat hem bitter teleurstelde. Doch geen moed verloren, hij maakte zte toch te geide aan jongje makkers, die het restant land schijnt niet Van plan' zich ten vooï- deele van Bulgarije te laten béroowes. Deze houding van de Balkanstaten, Grie kenland het meest, brengt de Entente in steeds moeilijker parket. Men is met Griekenland bedrogen uitgekomen. Be kend werd dat de expeditie naar de Dar- danellen is op touw gezet op grond van een overeenkomst met Griekenland, dat zich had verplicht, dadelijk in te grij pen. Men had er op getekend, dat het Grieksche leger den aanval van de land zijde zou doen en de vloot der bond- geinooten de Grieksche eilanden als ba sis zou krijgen. Vóór de Duitschers en de Turken voldoende maatregelen van te genweer hadden tomen nemen, zonden naar men dacht de Dardanellen genomen zijn. De bondgenooiten begonnen de expeditie met hun vloot, maar "Weni- zelos kon zijn belofte niet houden. Hij geraakte van het tooneel. En ook nu, terwijl hij' weer aan 't hoofd; van een nieuw kabinet is komen te staan, is hij niet in staat iets Voor de Entente te doen. Hij heeft namelijk aan den Ko ning moeten beloven, voor de neutraliteit van Athene en tegen eiken gebiedsafstand te zullen waken. En nu vertelt de Engelsche correspon dent, die wel eens. gelijk kon hebben, dat de Entente-mogendheden hebben over wogen om de onderneming te staken. Per sonen, die na het verlies van, de Triumph van de Dardanellen terugkeerden, heb ben verklaard, dat de troepen der geallieer den verloten zijn. Van de landingsplaats tot de vrij poovete loopgraven zijn zij voortdurend blootgesteld aan het vuur der Turksche batterijen. Het zou zelfs onmo gelijk Zijn terugi te trekken, zonder do vreeselijkste verliezen te lijden. Om voor uit te komen zijn groote versterkingen noodig, maar ook dan zal elke duim breedte grond met reusachtige offers moe ten worden, gekocht. De hand in een wespennest, zoo mag de verzuchting wel luiden na een der gelijk bericht! Gezwegen noig van de bit tere ontgoocheling welke Rusland braciht. Op het Oostelijk gevechtsterrein gaan de overwinningen der Duitschers voort blijkens de berichten uit Weenen. Toch ontbreekt het hun ook daarbij niet aan kleinere tegenslagen. Zoo hebben die Rus sen Zaterdag een Zeppelin die Wilna na derde neergeschoten en de „opvarenden", tien man sterk, gevangen genomen, ter wijl een machinegeweer en velerlei ont plofbare stoffen werden bu,it gemaakt. Ook in den Kaukasus en Aziatisch, Tur kije wordt de strijd verwoed voortgezet. In de richting van den Euphraat heeft een troep van een honderdtal kozakken op een Verkenningstocht bij het Hasgoel- meer éen afdeeling Turksche ruiterij in de pan gehakt en vervolgens een afdee ling voetvolk aangevallen, waarhij 50 man, en een officier gevangen werden gemaakt. Wat de Balkanstaten doen? De N. Rott. Crt. bevat dienaangaan de belangrijke veronderstellingen welke, naai' ons dunkt, de waarheid vrijwel nabij komen. Gelijk gezegd heeft de Entente aan Bul garije Macedonië beloofd, doch zonder Ochrida; maar de Bulgaren stellen juist voor een prijsje van hem kregen. Tb voet zette hij zijne reis voort naar Antwerpen, Vol bewondering: was hij voor deze stad. Hiji kwam' er terecht hij eene Hollandsche vrouw, uit Alkmaar van geboorte, die beau goed deed eten. en slaapgelegenheid verstrekte. Te Merxemi bezocht hij eenre 5 cents bioscope en zette zijine reis voort langs Deurnie naar Lier otm: dien dag te geraken tot Duffel. Bij ©en landbouwer kreeg hij; leen onderdak pn bleef hiji dien man des morgens behulp zaam zijin met planten van boontjes ein het rapen Van aardappelen. Zoo kwam hij in het fort van Waelhem, Waar Duitsche soldaten aan het voetballen Waren. Hij deed mee, doch jammer, dat de bal die hij in de richting der Duitschers trachtte te schoppen den verkeerden kant uitging en in eene sloot belandde wiat tot gevolg had, "dat zij toornig werden en hem toe riepen „er aus sohwleinhund". Hij zette het op een loopen, doch zij; zonden hem een politiehond achterna, die hem in zijn beenen beet. De arme knaap had Veel pijn, doch personeel van het Roode Kruis nam hem liefderijk op en verzórgde hem goed, tot hij in zooverre was hersteld, dat hij zijn weg kon vervolgen. Zoo ging hij naar Mechelen langs het fort Bortmeer- beek en klwlam des nachts 3 uur te Brus sel aan- Was zijn verbazing te Antwerpen reeds groot, ineer verwonderd was hij nog in deze omgeving. Hij vertelde ons van eeni ge kerken en monumenten, die hij er had aanschouwd. Ook een Zeppelinhal in die omgeving werd door Jantje bewonderd. Toevallig ontdekte hij een schuitje, bela- VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG, Abonnementsprijs Per 3 maanden fr. p. post. f 1.25 Losse nummers0.05 Prijs der Advertentidn 1—5 regels ƒ0.50, iedere regel meer 10 ct. S-maal plaatsing wordt 2-maal berekend. Bij abonnement voordeelige voorwaarden, Familieberichten van 110 regels f 1.j iedere regel meer 10 ct. het mfeeste prijs op de "teruggaaf dezeU oude iresidentie deï Tsaren. Servië en Grief- kenland dat hiertoe een kuststrook moei missen met Kawalla en het eiland Thaos zouden schadeloos gesteld worden, hel eerste door Dalmatië en een deel van Bosnië, het tweede met Smirna en het achterland. Montenegro mag dan Skoetari behouden en de zuidpunt van Dalmatië. Maar dan moeten deze mogendheden hel pen Konstantinopel te veroveren. Geen van ben gaat evenwel op deze voorwaar den in. Bulgarije is daarenboven op zteeï goeden voet met de Turken geraakt, ter wijl Roemenië, aangewezen om te zor gen voor de nakoming van het verdrag van Boekarest, die rol reeds lang van zich heeft geschoven, het trekt zich vair Ma cedonië niets meer aan. Te Boekarest heeft men te veel met zich zelve te dóén en is men te zeer in zorgen over de verwe zenlijking van de eigen begeerten naait een stuk van den buit welke te verdelef- len zal komen, om zich Voor de zaken te willen of kunnen spannen van de buur lui, die voor sommige gevallen daarbij nog mededingers zijn. Bulgarije schijnt meer te voelen voor het aanbod der drie keizerrijken, ook de zen waarborgen hem het verkrijgén van heel Macedonië met de kust tot' de Stroa- ma, terwijl Turkije nog daarbij wil afstaan de gebiedstrooken ten Westen en' Noor den van Adrianopel en den spoorweg naar Dedeagatsj, waartegenover Bulgarije zich dan zou moeten verbinden in geen geval iets te ondernemen of toe te laten, wat de veiligheid van Konstantinopel zou kun nen benadeel en. De Duitsche diplomatie tracht de vor ming van een tweede Balkanblok té voor komen, hetwelk voor Turkije noodlottig zal zijn. De Entente daarentegen tracht dit blok tot stand te brengen teneinde daarmee de doorvaart door de Dardanellen te verkrijgen. Men ziet dus wel dat vau de uitkom sten van al ifit gedoe veel afhangt voor het verdere verloop van den wereldoor log. Vlieger-tafereelen uit het westen. Een vliegenier vertelt in de Rheinisch'- Westfalische Zeitung: Bijna een jaar lang liggen wij1 nu al met onze afdeeling irt deze streek, die wij nu door onze talloozei vluchten zoo goed kennen, dat ik, vlie gende in het onder mij liggende land schap, bijna lezen kan als op een land kaart. Ons leven is ondanks de voortdu rende afwisseling toch zoo geregeld, dat het in de rusturen zelfs een beetje braai burgerlijk aandoet. De uren van den dag worden altijd nauwkeurig aangegeven dooï onze tegenstanders, de Franschen, die 's morgens en 's avonds uiterst precies, men zou bijna kunnen zeggen op de se conde, vliegers toezenden. 's Morgens om vijf uur komt de Gro- bian. Als men toevallig vrij van dienst is en nog in zoeten sluimer in zijn slaapt- zak ligt, hoort men plotseling! een le ven, dat ook de beste zenuwen uit den slaap moet opschrikken. Bom, ratsj, een minuut pauze, dan weer een ontploffing, nog een en zioo tien maal achter elkaar. Nieuwelingen springen uit hun bedden, omdat zij vermoeden, dat ons kwartier beschoten wordt. De ingewijden keefen den met mosselen, eigenaar de Haas te Bergen op Zoomt Lust oom,' terug te koeren, had Jantje echter nog niet, hiji wilde naar den Yzier, dat Moest hij zien. Hij zette zijn tocht dan ook 'zionder rusten voort in dia richting van AalstGent waar hiji onge veer 3 uur vandaan bleef dien nacht en in de velden overnachtte. Te Gent ziag hij op het vliegplein ver schillende loodsen Voor vliegers staan, ook eene lange reeks van spoorwagen^ Van het -Roode Kruis Waar hij zijn been dat nog niet was genieizien deed verbinden. Op de vraag waar hij vandaan kwami en Waar hij heenging, was steeds het antwoord: ik woon ginds in de gebuurte en moet voor vader brood halen, Zoodat men hem steeds liet gaan. Voorts ging het Weer den volgenden dag over Drongen en Moe eendree naar Lando- gorn waar hij andermaal bij een landbou wer nachtverblijf bieikWam. Zijne' reis gold toen Nevelen, Looteren en Ruiseloede,, waar hij een uit 200 wagens bestaanden Duitschen trein aantrof, zieer vele muni- tiew'agens, vleeschwagens -enz. Deze trans portwagens gaan echter slechts langziaam! voorwaarts. Zij] rijden 4 uur daags wat voor hem te langzaam ging want hij wfenschte over Pittemi nog te komen tot Lichtervelde Waar hij; overnachtte bij Duit sche soldaten die medelijden met hem hadden. Zij vroegen hem hoe het Wil- helmientje maakte, waarop hij ten ant woord gaf: Onze lieve Koningin maakt het uitstekend en behoedt ons allen voor de ramipea van den oorlog. Weer ging het voorwaart# naar de#

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1915 | | pagina 1