X©. 270 Woensdag 18 Augustus 1915 29e Jaargang DE LEIDER. De Groot© Oorlog, Uigave van de Naaml. Venn. LOCTOR ET EMERGO gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes-. LAN JE VORSTSTRAAT 2*9. Bureau te Middelburg! FIRMA F. P. DHIIIJ - L„ BURS. Drukkers: Qosterbaan Le Cointre - Goes. Zoo, al lezende of schrijvende, zijn wij ongemerkt uit (het Vraagstuk van de Lei ding over dat van de Vrije Universiteit heen midden in de quaes tie van den Leider gekomen. Hebben wij de vorige artikelen in hoofdzlaak, schoon &eer verkort, kunnen weergeven, 'met de nu volgende, rakende den 'leider, gaat dit zoo niet. Die die1- nen 'hee-leiruaal [Overgenomen te worden. Men leest ze in no. 50 (De leider); no. '51 [(Gekozen of spontaan); en no. 53 (Vertrouwd |of ontslagen). De eerste dezer driestarren vinde hieü een plaats. De leider. Normaal inoest de leider van een staat- kruidige partij tevens voorzitter van de parlementaire club zijn, en, zoo de partij bij de stembus de meerderheid verwierf, voorzitter vair het Kabinet. Zoo is het in Engeland Links met As- quith, zoo -zal 't straks in Engeland met Êonar Law -zijn, zoo Rechts de meer derheid van Links afwint. Aldus alleen is het politiek velband wat 't zijn moet. Alleen indien 'talidns zijn kan, doet het politieke partijleven zijn volle effect. Bij -ons daarentegen valt aan zoo nor male veroudhing niet te denken. En in .1888 èn in 1908 bleef bij ons de Voorzitter van het Centraal Comité buiten het Kabinet. Alleen in 1901 trad hij eï in op. En ook al liep het toen mee, noranaal was het toch ook toentertijd niet. In alle drie de Kabinetten, waarin we plaatsing erlangden, ^was er toch geen sprake van (dat de helft plus één in de Staten-Generaal Anti-ïeviolutionair was. Nimmer waren ;we meer dan één derdie, en meestal bleven we zlelfs beneden dit bescheiden cijfer. Vanzelf werd biel-uit een ze-er ingewik kelde en zeer moeilijk te regelen verhou ding geboren, (foch heeft Baron Mackay, zoolang Keuchenius ,in het Kabinet zat, deze verhouding [Uitnemend weten te rege len. Ook .in 1901 werd zoo tot in het kleine toe open kaart gespeeld en overleg gepleegd, dat er van spanning zelfs geen oogenblik sprake .kwarn. Sinds 1908 daarentegen traden geheel ongeregelde verhoudingen in. Aan allen kant stoornis. In liet Kabinet ging men doen, alsof er ganschelijk geen partijorganisatie bestond. Vandaar dat men toen tweeërlei actie naast elkaar kreeg, de ééne uitgaande van onze mannen in het Kabinet, en daarnaast de partij-actie in den lande, onder de leiding van het Centraal 'Comité, in -onze kieskringen en in de Perk. Hinc illae lacrymae! (Vandaar die faunen) zegt het spreekwoord. Van daar de sinds al sterker uitgekomen po litieke ellende. Toch ging dit nog, zoolang het Kabinet van 1908 zat. Gedurende die bijna vijf en 'half jaar toch deed men wat doenlijk was bm het Kabinet te steunen, en toen de terisis in 1913 nader kwam, heeft het Centraal 'Comité geen middel onbeproefd; gelaten, om aan het Kabinet een tweed© periode te ontsluiten. Eerst toen de crisis zich tegen on|s keerde, begon zich de ontstane wanver houding te wreken. De heei)en die uit het Kabinet uittraden, konden zich in den toestand, die hierdoor voor hen ontstond, niet thuis gevoelen. Zelfs begon één hun ner een actie met meetings door het land om den geknakten invloed te her winnen. 1) En sterker nog, tot tweemalen toe, toen er tactisch gehandeld moest) wiorden, achtte de gewezen Minister-presi dent het geraden in de „Rotterdammer" een soort proclamatie uit te vaardigen, die dooi' de redactie zelfs als hoofdartikel geplaatst werd. *De Zeeuw VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG. Abonnementsprijs Per 3 maanden fr. p. postf 1J35 Losse nummers0.05 Deze meening omtrent den heer Heems kerk wordt door ons niet gedeeld. Wij ver trouwen dat deze oud-Minister zich bewust is dat hij nooit zal komen aan de „eerste drie"; dat de qualiteit van zijn kabinet in schatting en in feitelijkheid beneden die van het kabinet-Kuyper bleef, zoodat hij geen meetings noodig had om zijn verloren invloed te herwinnen. Waarom houdt hij, schoon lid van den Raad van State, niet nog wat meer contact met ons volk? Hij handelde beter dan andere antirevolutionaire staats lieden, oud-ministers, die zich van hunne partij isoleerden, en oorzaak zijn dat men, schoon zQ nog in leven zgn, hun naam nauwelijks nog kent. Dit stelde rechtstreeks het zoo kiescbei vraagstuk van het leidel-schap aan de arde. iDoor* <de beide proclamaties toc-h stel de de geachte schrijver er van zich aan, alsof het leider-schap van onze partij aan den Voorzitter' yan het Centraal Comité uit handen pio^st warden genomen, wijl het aan hern als afgetreden Minister president toekwam. Uiteraard kon jrietin niet worden be- must. v 'Zoomin onder" pns als onder de Liberale fraction viel |Ooit zulk een beweren waar te nemen. Een Kabinet dat aftrad, begon steeds met in het feit te berusten, sl-oot zich (weer bij de leiding del- partij aan, en zocht (vandaar uit in de actie mee te gaan, die straks op nieuwe lauweren deed hopen. Toch kan 'tniet anders, of de yraag, wat men in een politieke partij onder- de leiders te verstaan heeft, trad hiermede) van zelf naar voren. Alleen was het te betreuren, dat zelfs de „Rotterdammer", in welks kolommen de beide proclamaties het licht zagen, verzuimde, ten' etenenmalq zich duidelijk en in wel geformuleerde! taal een antwoord te geven op de vraag, Waarin |het leiderschap van een partijhoofd behoort te bestaan. Ook hiel-van mag daarom in deze arti kelenreeks niet gezwegen worden. Deze vraag toch raakt volstrekt niet alleen het doen en laten van den tegen- (Woordigien leider onzer partij, maar ook, na diens uitvallen of ontslag, of overlijden, evenzoo zijn opvolger. Ja, zelfs in alge- meenen zin raakt ze alle partijen. Men moet over en weer wjeten wa.t men met een leidel* bedoelt. Wat een leader doen mag en moet, en evenzoo wat hem (moet betwist worden. Rijksmiddelen. De directe belastingen brachten in da afgieloopen maand Juli 5 miljoen en 800 duizend gulden op tegen 6 miljoen en honderdduizend (gulden in Juli 1914. De bedrijfsbelasting bracht circa 6 ton min der op en de grondbelasting 2 ton min der. Hiertegenover staat echter dei (nieu we) opbrengst der Rijksinkbmstenbèlas)- ting tot ieen totaal van 754 duizend gul den. 'De invoerrechten gingen, vergeleken met Juli 1914, wieer 3 ton achteruit. Toch bleven zij nog boven het miljoen. D:e accijnzen bleven in opbrengst onge veer onveranderd; evenals die goud- en zilverbelasting. De 'accijns op1 het gedistil leerd steeg met ongeveer eien ton, die op de suiker daalde met circa vier ton. De indirecte belastingen waren ook weer iets hooger. Zij stegen van nagenoeg 26 ton tot ruim 26 en een halve ton. De stiji- ging is -een gevolg van de hoogere op brengst der 'Wisselvallig© successiebelas ting. Deze toch steeg van 1360 duizend tot 1648 duizend gulden. De gezamen lijke .andere middelen zegel-, registratie^ en hypotheekrechten -gingen naar rato achteruit. De overige belastingen daalden even eens. Domeinen van 59- tot 43-, Staats loterij van 93- tot 9-, Loodsgelden van 333- tot 91 duizend. Alleen de jacht en visschetrij klom van 74:- op 82 duizend. Dank zij deze verschillende schomme lingen daalde de totaal-opbrengst der Rijksmiddelen van 16,5 op 15,6 miljoen, een teruggang van circa één miljoen. De opbrengst over d© eerste zeven maanden van dit jaar verschilt ruim ne gen miljoen met die over- het gelijknami ge tijdstip van het vorige. Opmerkingen zekter wel overbodig Beknopt overzicht van den toestand Zegevierend rukken de Duitschers voort. En nu de strijd zelf in heel zrjln om vang begonnen is, doordat de bondgeinoo- ten op 'n lange strook ten W'. Van Brest na, langs heel de linie de Bug bereikt hebben, nu is de toestand voor de Rus sen tyel zeer kritiek!. Op verschillende- plaatsen werd zelfs een overgang geforceerd, zoodat de Rus sen bij de samenvloeiing van Bug en Nureiz) (raadpleeg uw atlas of een goede oorlogskaart) tusschein eein dubbelen druk komen. Hier moetein z© gauw; wijken, willen ze niet in een gevaarlijke positie komen. Wat de indirecte, maar niet minder gevaarlijke bedreiging van de Bug-linie betreft, de bedreiging door een doorbraak bij Kofno, daaromtrent opent het joagpte Duitscha communiqué weer nieuwe ge zichtspunten. De troepen van Ei oh hom, aldus heet het daarin, namen onder aanvoering van generaal Litszoiann, het tusschen Nje- men en Jesia gelegen fort op het Zuid westelijk' front van Kofno. Meer dan 4500 Russen werden gevangen genomen, 240 kanonnen en veel ander materiaal buit gemaakt. De legeraanvoerders Von Scholtz fen Von Gallwitz wierpen den vijand ver der in westelijke richting terug, onder voortdurende gevechten. 1800 Russen, Waaronder 10 officieren, werden gevangen genomen, terwijl -een kanon en tien ma chinegeweren buit gemaakt werden. Van een succesvolle voortzetting Van het Duitsche offensief in Koerland spreekt men niet. De Duitschers schijnen daar eerst wat op verhaal te moeten komen na den te genvaller bij de rivier de Aa, Waardoor een nieuW offensief optreden in de rich ting van Riga voorloopig werd afgeslagen. In het Centrum staat het voor bén er nog .guns-lig voor. Op het noordoostelijk front van Nowo Geoo-gieWsk werden door de Duitschers een groot fort en twee tusschenwerkian in storm veroverd. Op de overige fronten slaagden zij er overal in den vijand Ver der terug te dringen. Ze maakten 2400 krijgsgevangenen, terwijl 19 kanonnen (e.a ander materiaal veroverd werden. De legergroep van Prins Leopold van Beieren en de legergroep van Mackensen maakten Verdere Zegevierende vorderin gen. Het is duidelijk, dat in Rusland de po sitie, waarin de Russische legers geraakt zijn, door gebrek aan geschut, ammunitie enofficieren, een benauwenden in druk maakt. Geen wonder ,dat men in Rusland vraagt „Wat voert nu het drie millioenenleger van Engeland eigenlijk uit? Het ziou toch in Mei gereed zijin!" Er is reden voor deze vraag'. Want de geallieerden op- het Westerfront bekom meren zich al heel weinig om bet lot hunner bondgenooten in het verre Oosten. En toch staat hun toekomst in nauw verband hiermede. Zou er soms meer onmacht dan onwil in het spel zijn? Het drie millioenenleger der Engelschen b.v. heeft misschien al leen bestaan in de verbeelding van een optimistisch oorlogspropagandist. Wil de lezer tot slot een paar spre kende cijfers, slikken? 't Is -om ervan te duizelen. Naar de „Frankfurter Zeitung:" mee deelt, maakten de Duitsche en Oosten- rijk-Hongaarsch© legers sinds het begin Van -den oorlog twee millioen krijlgsge^ gevangenen. Het -eerste millioen Werd in zes maanden en drie- weken bereikt, het tWeede kwam daarbij in een tijdruimte Welke -een maand korter was dan die eerste'. Op het Westelijk front werden tot nn toe in het geheel 331.000 Franschen, Belgen en Engelschen gevangen genome.1. 23000 Serviërs werden door het Oosten- rijk-Hongaarsche leger op> het Zuidooste lijk front krijgsgevangenen gemaakt. Rus land verloor, alles bijjeen genomen, 1,654,000 aan krijgsgevangenen, waar van meer dan de helft in de laatste maanden werd gevangen genomen. In Mei werden door de verbondene legers 301.000, in Juni 220.000, in de eerste helft van Juni 32.000 Russische krijgsgevangenen gemaakt. De algemeens aanval der verbondene legers tegen' de Poolsche vesting-linie, die 14 Juli be gon, bracht -einde Juli 190.000, in Augustus 95.000 gevangenen. Rekent men hierbij het aantal Duit sche krijgsgevangenen ,dan komt men tot een enorm groot getal buiten gevecht gestelde strijders. Een beproefde natie. In de „N. R. Ct." lezen we den vol genden treffenden brief „aan mijn Pa": Den Heer Editeur N. R. Courant. Mijnheer! Ik het een brief van mijn Pa uit Z. Afrika gefcrij en schrijf hij: Deze week vertrek' Mr.... uit Bloemfon tein naar Europa en het ik hem gevraag, di brief voor jou mee te neem. Ik het in 3 maand ni een brief van jou ontvajng ni, ik -denk di nieuwskierige kantoor hei di briefe ni doorgelaat. Zooals hier verteld werd zal di oorlog in di Woestijn net nou gedaan (zijn, di Duitser het geen kost en ammunitie meer. Di Engelse bladen brul van plezier, ons Boerenmensen voel maar slecht. Di beste deel van ons volk is tronk toe, ons wordt behandel nog minder als een Hottentot misdadiger, ons w;ord be leedig, geknecht en belasterd. Ons kan ni een woord zeg ni wat ons denk, di weg van ons huis naar die tronk is maar kort. Nu voel ons eerst di heele jammer van di verlies van ons onafhankelijkheid. Oom P. zeg, dit is di beproeving voor onze natie en het ons dit noodig gehad. Nu het hulle ons met een dikke stok op di kop ges-la, di slag het banje pijn ge- maak, maar het ook ons wakker gemaak, Oom P. het regt, dit voel elke ware Afri kaner. Over di oorlog hoor ons maar min, di Hollandse bladen zijn amper niet te krij, en als ons een met groot moeite gekrij het, ziet di krant uit als een vogelstruis wat gepluk is. Daaruit kan ons denk, dat Duitsland nog niet verlies het, ook omdat di En gelse bladen die Duitser nog altijd banje slecht maak en voor barbaar schel. Als di Engelsman gaat win, word di Duitser een banje sterk, moedig vijand, zal di wereld dan zeg, een natie wat zoo een sterk vijand kan sjaan, moet wel banje dapper wees. Ons Boerenmensen kien dit, ons weet te goed, hoe' hulle ons belaster en slecht gemaak het in begin van di oorlog toen ons di rooi nek het laten loop; later toen hulle Concentration-kamipem zijn Werk gedaan het en ons Engels onder daan is geworden is ons helden geworden. Di Slamse 1) mensen wat voor ons Wasch, het mij gisteren vertel, dat Rus land banje op Zijn kop gekriji het. Hulle krij ook Hollandse 'bladen maar hoe hulle die Hollandse bladen krij, wil hulle niet zeg. Het is wonderlijk hoe dat di Slamse mensen en Mohammedanen uit Br. Indien altijd de eerste nieuwB kFjj. Het lijkt voor ons Duitsland is mach tig sterk en als hulle niet verlies en hulle wil di woestijn terughebben, kan ons nog snaakse spulletjes beleef in Z. Afrika. Over Italy hoor ons niks, doch als ons hier di Engelse bladen lees, kan ons denk dat hulle nog niet veel gemaak het. Voor di oorlog van Italy ,het di Engelse bladen di Italianen banje opge- hemel, en van al di kas-tanjebakkers (en Ice-Crea.ni koopmensen Prinsen en Lords gemaak, nu trek di bladen hulle wteer bij di baatje op di aarde terug'; schrijf toch een blad in Kaapstad, dat hulle artillery banje goed is en hulle ook banje goed met die machinegeweren motet kun nen schiet, daar hulle armen van al di orgelgedraai banje getraind moet wees. Wat denk di mensen in Holland, wil hulle gaan vecht? Hier schrijf di En gelse bladen dat Holland ook tegen Duits land gaat vecht, doch zeg hulle dit in hulle belang. Als Holland gaat vecht en slaat Duits land op di kop is- banje mooi voor Engel land, maar als hulle verlies en Duitsland bezet Holland, zal di Engelsman niet kennen toelaat dat di arme mensen in di Hollandse kolonies ook onder di Barba ren komen en zal hulle dan in haam van di ïnenschelijkbeid die kolonies moeten vat. Ik denk dat di Hollander wel niet zoo dom zal wees en ;d di naties maar zal laten praat en als onder di Hollanders no-g mensen zijn 'wat met alle geweld wil Vecht, kan hulle zich als volunteer voor di Engelse Army' opgeef. Slamaeri zijn Hollands sprekende Moham medanen, door de Oost-Indische Compagnie vroe ger naar Z.-Afrika gebracht. Vluchtelingen in Petersburg. De „Köln. Ztg." ontleent aan de „No voje Vremya" een schildering van de el lende der vluchtelingen uit de 'Oostztee- provinciën, die bij duizenden naar Peters- yb-urg komen. Het Russische blad schrijft: Op 22 Juli (3 Aug.) te 8 uur <'s mor gens kwam aan het Baltische station een trein aan, die volgepropt was met vluch telingen uit Riga, Allen hebben vermoef- de, door slapeloosheid betrokken gelaats trekken. Eenigen moesten uren lang op de buffers rijden, daar zelfs de dienst wagens voor het personeel overvuld wa ren. 'Alle bagage voor de vluchtelingen bleef op het station, daar de voerlieden, de 'gunstig© gelegenheid benuttend, ont zaglijke 'prijzen verlangden. De lieden sla pen als haringen naast elkaar, tot zelfs op de trappen. De stad bewilligde 3000 roebels voor de vluchtelingen. Tot dus ver heeft het comité (het Lettisclie co mité) 2000 vluchtelingen ondersteund, en in den afgel-oopen nacht 600 onder dak gebracht. Vierhonderd kunnen gevoed wor den. De meesten stroamen van het feta tion haar het hoofdcomité voor de vluch telingen. Het aanbod van physischen ar beid overtreft de Vraag. De ontwikkelde vluchtelingen, 'die niets anders hebben dan 'wat ze aan het lichaam dragen, loo- pen van 's morgens tot 's avonds rond pn belegeren de deuren van banken, kan toren en bureelen. Onder ben. bevinden zich uitnemende bankbeamirten, jonge Prijs der Advertentiën 15 regels f 0.50, iedere regel meer 10 ct. 3 maal plaatsing wordt 2-maal berekend. Bij abonnement voordeelige voorwaarden. Familieberichten van 110 regels f 1. iedere regel meer 10 ct. meisjes Inet gymnasiale opleiding, ma- ohineschrijfstórs, onderwijzeressen en gou vernantes. Hun toestand is zeer droevig. Groot 'is het gebrek aan ondergoed, yw>r- -al Voor kinderen. Alles wat de vluchte lingen 'aan het lichaam dragen, is ver vuild. Foei, welk 'n haat! Hoe de oorlog de geesten van groote mannen in verwarring brengt, blijkt vrel uit hetgeen de beroemde Fransche geo graaf Onésime Reoclus in de Figaro in een karakterschets van Wilhelm II schrijft. Hij vergelijkt den Duitschen keizer met het hoofd van een bloeddorstige roover- bende. Hij verdient duizend dooden te sterven, als hij schuldig is, zoo niet, dan moet hij als een krankzinnige warden beschouwd. Maar zoo hij gezond is naar lichaam; en geest, dan is hij een monster en wel een monster, die het allermeest het mensdhie- lijk ras heeft beleedigd en millioenen den kende wezens aan zijn cynisme heeft ten offer gebracht. Maar toch is hij niet de eenig schuldige, waarschijnlijk zelfs niet de hoofdschuldige. Dat zijn zijn leermees ters, de beWierookers van het moderne Duitschland, en later zijn generaals, zijn raadslieden, zijn vleiers en zijn bedervers. Wat moet het wereldgerecht over deze bende voor vonnis uitspraken Menschelij- kerwijze is een straf hier onmogelijk; zij zou nooit Zwaar genoeg kunnen zijn. Voor alles zal Wilhelm II, ijdel als hij is, zijn straf vinden in de vernietigitnlg van zijne idealen. Wanneer hij in plaats van keizer van de wereld de overwon nene zal zijn, zal zijn straf reeds ver schrikkelijk genoeg zijn. Het artikel eindigt met eene reeks ge weldige scheldwoorden, hetgleen bewijst hoe slechts één gevoel dezen wereldbe- roemden geleerde beheerscht, biet gevoel van een alles overweldigenden haat. Kor t» Oorlogsberichten. De ijzeren Hindenburg van Berlijn. Het werk voor het reuzen- standbeeld is thans in vollen oanlvang be gonnen. Er a rbeid-en 42 houtbeeldhou- Wers aan, met dag- en nachtploeg. Het Voetstuk voor het ontzaglijke beeld is eveneens geplaatst en wel op den Königs- platz, waar de Siegesallee bijl de Siegiers- saule eindigt. De IJzeren Hindenburg Zal, naar gemeld wordt, den 28en deZer, den verjaardag van Tannenberg, plechtig worden onthuld. De Keizerin heeft in 't vooruitzicht ge steld, dat zij- daarbij tegenwoordig zal zijn. Ieder kan zelf zijn spijker in het beeld slaan. Er is plaats voor twee millioen spijkers, die te zarnen 200 centenaars wegen. Men kan zilveren spijkers van 5 Mark en gouden van 100 Mark tegen inzending van het bedrag vooruit be stellen b-ij het bureau van den IJzleren Hindenburg. Daardoor verzekert de kom per zich teVeins een plaats in de nabij heid van het standbeeld op den dag der onthulling. IJzeren spijkers zijn tegen 1 Mark op dien dag te verkrijgen. Buitenlandsche vereerders kunnen spij kers door medestrijders van -den slag bij Tannenberg laten inslaan. Alle deelnemers krijlgen een speld met een herinneringsmedaill© van ijlzer, ver zilverd of verguld. Bovendien een schrif telijk bewijist, waarop het standbeeld Van den IJzeren Hindenburg op artistieke wijze is afgebeeld. 1 Vermeld zij nog, dat hoofd en handen van het beeld niet bespijkerd worden. Het gezo nken troepen-trans portschip. Uit LondenHet pers bureau meldt, dat het Engelsche transport schip Royal EdWard", (11.117 bruto tons) Zaterdagmorgen in de Aegeïsohe Zee door een vijjandelijken onderzeeër getorpedeerd is. Voor zoover tot op het -oogjenblik be kend is, bevonden zich aan boord 32 mili taire officieren en 1350 man troepen, Hierbijl moet gevoegd worden de scheeps bemanning van 220 officieren en man schappen. De troepen Waren voornamelijk versterkingen voor de 29e divisie en onderdeelem van het koninklijke militaire geneeskundige corps. Volledigje informaties zijn nog niet ont vangen; hoewel bekend is, dat ongeveer 600 man gered zijn. Koningin Amelie van Portugal heeft een paar kunistbeenen geschonken aan den Britschen soldaat Edward Whitehouse, van het 3e Woroester-regiraent, wien on langs beide beenen in het St. Bartholo mew's Hospital te Londen, afgezet werden, ten gevolge van door shrapnel veroor zaakte kwetsuren. Whitehojus© heeft niet minder dan 15 operaties moeten onderaan. Een 17-jarig Russisch meisje, dat ,alis gewoon soldaat in het Russische leger gediend heeft, bevond zioh b$ een der

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1915 | | pagina 1