A O. 207 Zaterdag 14 Augustus 1915 29e «laargang DE LEIDING. De Qroete ©®rl©g. Alleen wanneer een Chris ten £ieh op politiek terrein in dén aard der partijen ver gist, kan hij aan het libera lisme de hand reiken. Mr. G. GROEIT VAN FRSMSTERER. Uitgave van de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGü gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes-. LAN jE VORSTSTRAAT 219. Bureau te Middelburgs FIRMA F. P. DHU1J L. BURGC Drukkers: Oosierbaan Le Cointre - Goes. 'De Zeeuw VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG. Abonnementsprijs Per 3 maanden fr. p. postf 1.25 Losse nummers0.05 VII. Dr, Kuypfer handelt in de volgende ar tikelen dezer reeks over den indruk dien het optieden van het Kabin,et'-Heem'sk^e^r(k, in zijn gteheel op ons volk maakte en 'achterliet. De eerste indruk was niet gunstig, wijl de inzet foutief was. Slaat bij de stem'- bus de meerderheid in de Earner om, dan is iel' een toon van behaalde zege praal. Dan tintelt 'tal Van moed en be zieling. Pan heeft men die Pel's mee, en 't land. en .ten deele zelfs de oppo sitie, die, in haar vleugelen geraakt, al thans begint roet iets tamlmér en mak ker te zijn. pe inzet is dan moedge vend. Men kan en durft, omdat men die macht heeft. Daat-om is 'tjamlmer dat in Dec. 1.907 Voor 'het kabinef-Heams- fcerk deze mooie kans werd afgesneden. „Toen dit Kabinet in 1908 in zee stak, blies er geen faviolriet-windje, maar: was 'teer een z.w'ólele, drukkende lucht die de feilen slap ipm de ra's deed zwie- bel-en. Er was geen kiiezerswiorsteling', er was geen stembus geweest, men had geen mfeerdePheid. Gleen hoera ging er op, en geen kreet van enthousiasme kwam ons Verrassen". Gevolg. hiervan was deze positie: „de indruk moest gemaakt dat, al kwam men van Rechts, men toch ook zeer wiel op voet. van vriendschap en vei'trouwten met de heeren van Pinks zich zoo half én half verbroederen kon. En dit 'is toten gelukt. Handig en smedig werd geme den al wat kabaal kon hebben uitge lokt. En wie erkent niet gul en grif dat vooral de President-Minister op meester lijke wijze door deze min-pfettige positie heenbeet. De oppositie was tevreden met zooveel inschikkelijkheid. Miaar ons antirevolutio naire volk verloor er zijn geestdrift bij. „Schier niets sloegj uit de b'reede Ka merdebatten bij het Christenvolk in". „De bezieling die van 't heiliglo uitgaat, moge in de Kamer nog soms gevoeld zijn, w|on- deren als eertijds Wjerirte ze buiten de Kamer en onder het Christenvolk zoo goed ia.ls- mi-et". Lof heeft dr. ,K. voor 'het grootsche werk der Grondwetsherziening door mi nister Heemskerk ondernomen, maar de schaduwzijde er van >v:as dat hij te veel op 'eenmaal wilde doen. Wat te bejamme ren. is, dewijl de minister onze beginsele'n in zijn ontwerpen tot hun recht liet ko men. Toen dan ook de stembus tegensloeg was al dat werk „mi-et-,gedaan", wijl het Kabinet moest aftreden. Ook in zialkte den eed had Ier ondelr dit Kabinet een treurig incident plaats. Munster Regout droeg teen regeling voor en minister Heemsktelir verdedigde, diie, welke niet was van antirevolutionaire maar van liberale herkomst, o.a. door P.rucker (yrijz'.-dem.) toegejuicht, ten als wapen (in de Eerste Kamér1) tegen de anti revolutionairen gebruikt. Later bleken ook professoren van de Vrije en een leerling van de Vrije die opvatting te deelen, welke inging tegen die van Ons Program. Dit feit nu toetst dr. K. De vïaag is, ■zoo merkt 'hij op-, hoe de vrijheid ten de eie nli -eid bij zulk ©en conflict b ei de tot 'haar recht kunnen komen. Het individualisme, 'het niet-voielen voor de eenheid, bet uit den hand springen, bet landers-clan-anders-willen dcnem, heeft vooi' 1857 0.11ZI» partij en ons volk veel kwaad gedaan. Druk bracht in 1878 ons weer bijeen. Doch sinds 1905 is de twee dracht weel' bezig ons te verdeelen. En wie nu tegen deze- tweedracht waar schuwt wondt voor een be Lager Idler vrijh eid gehouden. De kneep voelt mil. Maar wij willen vrijheid m e t, ten ni-et zonder verband. Vrijheid goed, maar niet ten koste der teenheid. Er moeit niet -eenzijdig op eten v,an beide den na druk leggen. „Hiermede in verhand staat van ouds her het prijs stellen vlan onze a.-r. partij op het bezit van een lleiider. In ons land acht men zoo iets bijna iets on geoorloofds. In het buitenland acht men geen krachtige partij zonder leider denk bar. Groen heeft van het jndividualismte Vflel last gehad. Onder dr. Ivuyper werd (|at beter, doch in den laatsten tijd wer- p11 teekemlen ^zichtbaar ,van die oude *w<ial. De Jt otter d. prees mi. partij Sehiltkig die geen leider had. (De R ot ter d. heeft uitgelegd dit'niet btedo>eld te hebben). D-r. K. geeft overigens toe dat. het moei lijk is de juiste verhouding tussohen los heid en verband, Vrijheid en eenheid te vinden. Maar „niet ernstig genoeg kan de aandacht gevraagd voor deze onder scheiding: een antirevolutionair kan iiln de .organisatie leven ©n bij kan er bui ten staan". Bleef men er buiten, dan kan men, ook al schudt men het. teen© bfeginstel na het andere uit, zich een pter- 'fect antirevolutionair voelen. Maar Iaat men. zich in die organisatie opnemen, dan is men ia,an de organisatie dier partij gebondten. Geen leenvormigheid mag dit tengévolge hebbfen, maar veelvormigheid, ten wteil in dien zin dat, zoo onze partij een levend beginsel, belijdt, in dit begin sel de kiem, het uitgangspunt moet lig gen van al ons doen en getuigen. Doordat het een lev|end beginsel is, fen er onder ons zijm 3ie ovier origi ne iele vinding beschikken, zullen ter variaties zijn, als bijv. velerlei kleu ren van éénzelfde bloem op één bed. Maar geen valsche variatie, als bijv. een cactus tusschen tulpen. Wel variaties uit denzelfden ,antireviohition.aipen vrtichtbo- dem, maar ,gieen variatie dié' uit het li beralisme opkomt. [Bij de principieele tegenstelling in del Eedsquaestie tussohen. Kuypier en Druckef in de Eerste Kamer had het niet moe: ten kunnen vöoir,komen dat laatstgenoem de, een liberaal, tegen eerstgenoemde, een antirevolutionair, antirevolutionaire hulp troepen in het vuur brengt. Een gewichtige dag- Een laatste woord aan de kiezers voor den gemeenteraad te Goes. Slechts de rustdag scheidt ons nog van den stemmingsdag, welken dag wij als een gewichtige wenschen aan te1 merken. We 'zouden Willen, dat allen, voor wie deze regelen in 't bijzonder bestemd zijin, v.an het gewicht van dien dag doordrongen Waren Waren alle rechts-c-h© kiezers ervan over tuigd dat de uiterste inspanning geëis'cht wordt, dat het op één stem kan aanko men, en lieten allen zich in die overtui ging naar de stembus leiden, dan w'as de uitslag niet twijfelachtig. Dan zou althans niemand de stemming Vergeten. Dan zou ieder z'n zakenreizen zóó rege len, dat de Maandag vrij. bleef. Dan 'zou ieder z'n pleizierreis-je, uitstel len of onderbreken om Maandag op 't appèl te z'ijn. Dan zou niemand met veel geduld over reed moeten .worden om z'n stemplicht nota bene z'n plicht! te gaan ver vullen. Dan zou ieder rechtsch kiezer ook waarlijk rechts stemmen. Moeten we nogmaals uiteenzetten, waar om 't er Maandag op aankomt, én moe ten we nog eens alle redenen opsommen, die o-ns reehtsche volk als één man voor Brants in 't harnas moesten jagen? We zullen dat niet doen na de her haalde- herinneringen, die- we reeds in onsi'blad plaatsten. We hebben er op- gewezen, dat we moeten opkomen tegen onvoldoende erken ning van de rechten der minderheden. Meermalen hadden we gelegenheid de capaciteiten van onzen oandidaat in het licht te stellen. De heer Brants ieder is er van overtuigd is in de Raadzaal (binnen het bek aan de groene tafel optei'n plaats. We hebben tegen het werk van den verdeeler, die de coalitie gaarne zag sprin gen, gewaarschuwd. Op trouwe opkomst aangedrongen. En tenslotte liet nuttige en noodzakelijke van persoonlijk bewerken bepleit. Thans, is het woord aan de kiezers. Wilt ge onzen candidaat in ,den Raad helpen Ja? Welnu, zet dan Maandag uw woord in een daad om en stemt op den beer K. B RANTS. Toch nog polemiek. Het „Volksblad!' noopt ons toch nog polemiek te voeren. Tot nog toe 'bepaalden partijen zich er toe bun resp. candidaten voor de a.s. gemeenteraadsverkiezing op beschaafde wijze aan .te bevtelen, doch het „Volks blad" moet weder op het laatste oogen- blik' de lezer voelt wiel wjaa'dom steeds het laatste ©ogenblik wordt gekozén Poet in het eten gooien en aan den ver kiezingsstrijd een leelijk bijsmaakje geven. Het .spreekt y-anzelf, dat we het ge schrijf v.an tegenstanders, die ,ons zondé'r eenig' bewijs van liet gebruik van „ge- roeeaie insinuatiën" en „geniepigheden" beschuldigen, niet veel aandacht waardigi keuren, en daarom zullen wte het kluwen Van verwarde gedachten ten valsche ver onderstellingen in de van bet „Volks blad" niet trachten ,uittez,oek!en en otfk niet den verwarden schrijver uit de duis ternis te helpen. Trouwens „De Zeeuw" is niet de groot ste boosdoenster, maar onze candidaat is de boeman, de man 'die, als bet ons rechtschei volk behaagt, groote kans beeft tot lid van den Goesc-hen Raad 'gekozén te worden. Aan de overzijde in het linkschla kamp is men heimelijk overtuigd, dat die „groot© Hans" bestaat. Vandaar dat het „Volksblad" .nog een laatste poging waagt zij het ten koste van z'n naam als waardig polemist om onz'en can didaat afbreuk te, ld oen. Dat de h(eer Brants het „Volksblad" op onwiaarhed|en betrapte, d,at zij htem den ih(eer Brants vergeven, maar dat hij tegien de kermis is, dat molef den kiezers nog teens duidelijk voorge houden wordten. Als nu aan 's h'eerein Brants a.-r. beginsel herinherd geworden ware, dlp.ii zou de bewering zin g!eih,ad hebbien. Doch wiat doet men? Op han dige^?) wijze sleept men er een brief van onzen medewerker „Kees van diep Meier" hij, in welken tegen kefmishou- den, speciaal in dtezen ahnormalen tijd, geageerd wordt. 'En (ziet ge1, de belter Brants kon wel 'eens familie z'ijn van diein me neer Van der Meter! Doch 'tergste moet nog kamen. Hiet „Volksblad"-artikeltje is zoo vriendelijk te verwijzen naar een ingezonden stuk in hetzelfde nummer. Mogelijk vreest de redactie, dat a.an bet ongetteeken.de stuk te weinig aandacht möfaht Worden geschonken. Veel aandacht lis bet booze aTtikleltje Van „Een voorstander van goed open'- biaar onderwijs" dan ook niet waard. Wan neer alle wake voorstanders van dit kali ber wiar-en zou 'ter maar treurig uit zien met bet openbaar onderwijs in Goes. De beer Brants wordt natuurlijk weelr Voorgesteld als de desorganisatoir van bet openb. onderwijs, 'tls ons -een raadsel, hoe men nog' s leeds durft laankomten met deze Valsche voorstelling, die toch waar lijk reeds dikwijls gienoeg weerlegd is. We zullen thans op de kwestie der Goesehe onderwijsreolrganisatie dan oiok met dieper ingaan, doch alleen nog maajii eens berinneren aan de woorden van bet vrijzinnige Kamerlid Otto, die de geheeld ziaak (nauwkeurig heeft onderzocht, hielt destijds veelbesproken partijdige bericht van den G.oeschen correspondent van de „iN. R. C." wraakte en met gr.oote w a a r d e e i n g ,s p a k .o v e r het goed g e s 1 ia. a g de r e o r g a n i s a t i ie- p La n. Hebben wij niet gelijk, als Wei den ernst van den bedoelden „voorstander" en anonieme stukkenschrij.ver in twijfel tïek'- kien? D.och wat doet men al niet, als rechts met een candidaat, komt, die "in die goede behartiging van de gemteentehtelangen ook op het gebied van het openbaar on derwijs door niemand, zelfs door geen liberaal kan woirden overtroffen. Bsknept overzicht van dsn toestand. Heeft Duitschland dan niets van Napo leon geleerd? Dit beeft men zich wel ©eins afgevraagd, als men las van het geweldige Duitsohe offensief in het Oosten. Is men 1812 dan geheel en al vergeten? Willen de Duifcs'che jo'pgiemannen zich een graf bereiden in de Russische sneeuw- vallen, voor Petrograd of voor Mo'skoui? Doch vergieten we niet, dat de terug tocht der Russen in 1915 doch wel iets anders is dan die van 1812. De Rus'sische Pérs .zelfs begint het reeds te geloovein. Zoo deed men in een de-r Russische bladen openlijk uitkomen, dat h-et einddoel van de groote Dpitsehe offensieve bewe ging, niet Brest-LitpWsk, maar St. Peters burg is. En men wijst bij' de bespreking van dit plan op het groote verschil tussohen den nationalen oorlog van 1812, én het thans hangende conflict der naties, waarin de Duitechers tegten Rusland troepenmach ten in het veld brengen, die zevenmaal zoo sterk zajln als die van Napoleon, en die gesteund worden door de nieuwe tech nisch© hulpmiddelen, terwSj(I in 1812 het Ruissische leger op dezelfde hoogte stond als het Fransche. De Duitschers staan daarom thans in een veel betere positie in Rusland dan Napoleon. Zij!bteschoulwen niet Moskou al® de sleutel van het rijk. Zij weten dat Petersburg het politieke centrum is, en dat het van Riga 'maar half zoover is als Moskou. Er is slechts eein nachtreis per trein noodig' om van Riga naar Peters- burg te komen, en ofschoon een inval niet per sneltrein geschiedt, vormt eein afstand van 260 K.M. lang's een goeden weg en twee spoorwegllijlnen geen onover komelijk beziwaar. We hebben thans niet te doen met een herhaling van den oorlog van 1812, doch iets veel ernstigiers, en dat moet roten zich duidelijk voorstellen. Voor de Duitschers is het zaak den veldtocht tegen Rusland zoo spoedig mogelijk ten einde to brengtejn, ten einde zich dan naar het westen te kunnen koeren. En daarom pogen zij niet naar Moskou te gaan, doch 'naar Peters'- burg. Het verlies vlain -deze stad zou, m'eer dan dat van Moskou, de gelegenheid 'bte- nadeleten om munitie aan te maken, ten bovendien Rusland afsnijden van de Oostzee. Het gevaar, waarop we gisteren reeds met een enkel woord doelden, is idus lang niet denkbeeldig. De krachtig'© pogingen dér Duitschers om de zoozeer begeerde zeehaven aan de Oostzee, Riga, te bezetten, wijz|en er ook op, dat ze groote plannen koesteren. De Russen laten niets na, om zie te verijdel en. Zoo zal de druk, door de Russische légers in Koerland uitgeoefend, wel ten doel hebben om den druk der Diuitischers in de richting van Riga wat te doen verminderen. Holland ist hoilandisch. Onder dezen titel schrijft Paul Raché in h-et „Berl. Tagebl." een uitvoerig arti kel over ons land, waaraan wij het vol gende ontleenen. De schrijver bekent allereerst z'ijki land- genoo ten, dat. het met de oude, wijdver spreide opvatting, dat Holland „eigenlijk Duitsch" is, en ,,'z.oo goed als Duitsch voelt" en „feitelijk bij ons behoort" hee-. te-maal uit moet zijn, want dat men met. dergelijke uitingen juist het grootste k'waad aan'de Duitsch© 'ziaak in Holland doet, Wij zullen, gaat de schrijver voort, al leen dan in een betere verhouding tot Holland komen, als 'wij er ons aan jweninen, de .Hollandsche natie als een geheel o-p zich zelf staand volk te erkennen, den Hollander a's 'Hollander t© beschouWien en niet als Neder-duitscher of ook-Duit- scher. Men moet den Hollander met ziijn fie- nen tlrots op zijn grooitsch velleden, zijin historische rol, zijn prachtige kuituur kennen, uilen moet weten, hoe ook Inu nog zijn nationaal zelfbewustzijn zich zoo krachtig uitspreekt, dat hij niets anders wil ziijn dan Hollander. Wij. 'moeten om ©en vertrouwelijker ver houding tusschen heide landen te schép pen, elkaar beter leeren kennen. Wij Holland, doordat wij zij'n eigen wezen Meer erkennen, Holland ons, doordat het er zich eindelijk aan gewent, ons. zoo te zien als wij zijn, opdat het zich vrij' maakt van een dwaze annexatie-vrees en de hand, die wordt toegestoken, niet met aarzielend wantrouwen, maar met onbe vangen ivertrouwen aanneemt. Wij hebben steeds warnier voor Holland gevoeld dan de Hollanders voor ons. Holland is niet Duitschgezind, maar het is ook niet beslist Duitschland vijandig. In ieder geval merkt de Duitscher in Holland daarvan niets. De Hollander 'weet zich en zijn gevoelens te beheersohen, bovendien heeft hij aangeboren eerbied voor het gastrecht. D e Hollandsche regeering heeft, onder dikwijls z'-eer moeilijke omstandighe- d e n, de neutraliteit van Hol land meesterlijk weten te hand haven en de Hollander steunt daarin zijn regeering op' een wijze, die van ver standig inzicht blijk geeft. Dat moet. Van Duitsch© Zijde erkend worden. Oorlogszuchtig is de Hollander nooit ge weest en een oorlogspartij bestaat daar niet. Wel is Waar werd 'in de pers ©eni gen tijd levendig de vraag besproken, of het voor Holland misschien niet beter Zou zijn, actief in den oorlog in te grijpen, inplaats van passief het eind af te .wach ten, maar ook' deze besprekingen zijn thans zoo goed als verstomd. Man bereidt zlich op1 de toekomst voor. In Duitschland beschouwt men hét als een .vanzelfsprekende zaak', dat Holland Prijs der Advertentiën 15 regels ƒ0.50, iedere regel meer 10 ct. 3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend, Bg abonnement voordeelige voorwaarden. Familieberichten van 110 regels f 1. iedere regel meer 10 ct. na, den oorlog in nauwer -verbinding met ons zal treden. In Holland is mm van deze Vanzelfsprekendheid nog niet zoo doordrongen, al zal 't zich aan dit voor uitzicht moeten gewennen, onbevooroor- deelder Duitschland tegemoet te komen, 'zooals Wij, er o-ns aan zullen moeten Wennen daar moet steeds weer die nadruk op gelegd Worden den Hol lander meer als Hollander le erkennen en het na,tianaal-sterke, bewuste, eigene in hem te hegrijpen. De Engelsche censor. Een lezer van de „Rotierdammer" kreeg Van ©en familielid te Johannesburg eenl briefkaart teruggezonden, door hem be gin Maart aan dezen gestuurd, blijkbaar omrte doen 'zien ho-e de Engélsche censor er voor Waakt, dat ook' zelfs maar iets ongunstigs over het Britsche optreden tij" dens den oorlog tot de bewoners 'van Zuid- Airika doordringt. Het volgende had dezie- lezer geschre- ve; het gespatieerde', daarin was door den censor met een radeermesje nauwkeurig vveggeschrapt ze vertellen hier, dat de Engel- Bchen alle Hollandsche brie- Ven en couranten verscheuren. Als 't waar is, is 'tg e m e e n. Zij moesten in ieder g ie v -a e pos t- 'Z e g e I's toch teruggeven. Wordt maar niet hoos. O.... Vreest niet voolrl degenen die 't lichaam kunnen dooden andaarna niets 'meer kunnen doen. De geest blijft leven, al is 't lichaam dood. Ook de geest van Jopie Four iel Waar de man in dit verband zijn fami lielid het troostvolle in Luther's, lied „Eert vaste burcht" voorhoudt en het eerste vers daarvan afschrijft met de woorden „gru wel en bédrog" onderstreept, mag héli wel verwondering wekken, dat de censor dit, n-og wel -door „een Duitscher" ge maakte en nu zielfs op Engeland toegepas- te(!) lied voor de nieuwe kolonie toe laatbaar heeft bevonden! De loopgraven aan den Yser. Een correspondent van de „Times" deelt in zijn blad een en .anider mede over een bezoek, da,t hijl bracht, aan het Bel gische front in West-Vlaanderen. Hij werd rondgeleid door -ee-n officier van dien ge- nêralen staf, die elkén duim grond in' dezie streek kbn-dei, zoodat hij, met. zijin geleid© slechts - eenige uren daags langs de loopgraven Wandelend, in staat was binnen drie dagen het geheel© front ta bezichtigen. l Het eerst dat daar de aandacht trekt is dat het onmogelijk is, om, onmiddel lijk onder den waterspiegel "komend, iéts te graven, Wat gelijkt: op' een loopgraaf, in de géwone beteek'enis 'van het woord. Hier zijn al de z.g. loopgraven eigen lijk boven den grond aangelegde wallen van -aarde o-f zandzakken. 'Hieruit kan men zich een denkbeeld vormen van het zlwar-e werk dat, dikwijls onder een he vig vuur der s-cherp-s-chutt-ers werd ver kregen door aanl-eg in zigzagvorm of door het maken van -een aantal bruggen van zandzakken. Er bestaat een belangrijk verschil in de wijze waarop in de verschillende sec ties der lo-opgrav-en wordt gezórgd voor de zindelijkheid en de inachtneming van de voorschriften der hygiëne. Op som mige plaatsen ziet alles er prachtig uit. D-e grond in de loopgraaf is geplaveid en schoongeveegd; de „hofwoningen", dia natuurlijk aan den binnenkant onder de borstweringen zijn aangelegd, zien er or delijk uit, en -d-e namen zlijln o-p artistieke Wijze- aan de voorzijde aangebracht. In een aantal van de loo-pgraven die er h-et ordelijkst en bet zindelijkst uitzagen, moest fluisterend Worden gesprokén, op dat de aandacht van den vijand niet zlo-u Worden géw-ekt. Andere loopgraven lagen weer honderden yards, van .d-e Duitsch© linies, ^af met een ondoordringbaar moeras' er tusschen. Maar als men bij een com fortabel ingerichte loopgraaf kwam, dan kon men er steeds zeker van zijn, dat aldaar de officieren meeleefden met hun manschap-pen en hun het leven op al lerlei Wijze trachtten te vferaang-enamen. Onder de-zie officieren zijn mannen waar elk leger tro-tsch op -zóu kunnen: zijin. In een der lo-opgrav-en had men, deels te onzer ©er, deels om den vijand ta plagen, deels ook om. de manschappen wat afleiding te geven, twme „eapouillo-ts" zoioals de groote bommen van de loiopgraafmortieren /worden genoemd op cle Duitschers afgeschoten, die- zlich o-p -een afstand v'an slechts 40 yards bevonden. Op dezen korten afstand heeft de Capouillot natuurlijk een baan met een Zeer hoogliggende kromming. Zij scheen 'zeer langzaam op den Jre- gane-n grond neer te dalen. Toen zij neerplofte, was er een prachtige ont ploffing, en de omtrek Werd bekaaid met puin en splinten. Het schieten der

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1915 | | pagina 1