Donderdag 18 Augustus 1915 89e Jaargang A o. 865 DE LEIDING. De Groofe Oorlog. GOES. K. BRANTS. TTTTT1—nil l l in i> i imii Uitgave van de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes: LAN iE VORSTSTRAAT 21». Bureau te Middelburg! FIRMA F, P. DHUIJ - L. BURG, Drukkers: Oosterbaan Le CoinO-e Goes. Voor de Raadsverkiezing op Maandag 16 dezer beveelt ,,De Zeeuw" gaarne nan den candidaat der drie Rechtsche partijen, den heer VI. Bovendien was het een strijd van Rechts tegen Links, maan van een on voltallig aanw'ezig Rechts gesteund door socialisten, vrijzinnig-democraten en mal contente liberalen. Saanl kfon mfeirn af breken, maar opbouwen niet. Ook kon deze tusschentij'dsohe crisis voer ons alleen slagen indien het punt Waarom bjet ging de antirevolutionaire politiek in haar beginsel had ge raakt. Doch daar was geen sprake van. Het ging enkel en alleen maar om het blijvend gedeelte. En dan zijn doel te willen bereiken door de verwerping ©ener he. greeting. jNfaar a.-r. opvatting altijd be dje nkelijk Bteter ware geweest tot 1909 te Wach ten. Dan had bij de stembus met het Kabinet kunnen afgerekend worden. Re yteïbaasring van die Scrisis w]a|s al het ongfereede niet waard, waarop de te vroege uitlokking :er van ons is te stade geko mén. Het is een jaar lang tobben geweest mfet' een meerderheid tegenover aich; en d'e liberalen waren uit den brand. [BoVendien er was niet gerekend mot het partijverband. Met het Centraal. Co mité of rntet den voorzitter is niet gel raadpleegd; en nu zaten mtet beau in het Centraal Comité, let wel, de hoeren Heemskerk en Talma. Hier is geen sprake geweest van een «onvoorzichtigen opzet van een ©ePstbe ginnende; maar van een optreden wil lens en wetens van 'een jn alles door kneed staatsman van den eersten rang. Dr. K. vebt maar één oplossing; zij is deze: da(t mie-n gedacht hééft: er is iiog zooveel werk voor den boteg, la tejn wij ons .optreden Vervroegen, met oog op de Verzekering; dan zijn w'a in 1913 'zeker klaar. Maar de uit komst slaat ons bijna deze veronderstel' ling uit de' baud. Immers de Ve'rzteké- ring kwam tel nauwePnood binnen, en het Tarief bleef beelemaal in de ge boorte steken. Het Centraal Comité, dr. Kuyper voor al, hebben inmiddels in 1909 hard gé Werkt om bet Kabinet ©ene grtoote meer derheid te bezorgen. En de partij bleef het Kabinet trouw. Men hoopte op be tere dagen. Men verwachtte veel van idenburg. Dr. Kuyper kwam in de Ka mer terug. 1 I i Edoch, het Kabinet, dat hard werkte, rekende niet met den tijd die snlel veil1- vliegt. Talma, in stede van Kuypers wjelik over te nemen, kwam met nieuwe, rege lingen, waarin hij zelfs het gehleele Velt .zekeringswezen zocht tie betrekhen. Een l'euzenpoging die slaagde, doch fa laat om in 1913 geheel te Worden afgedaan, Het bleek dat men ook te Veel plan nen kan maken en overwegen. Het gé- volg was dan ook dat Talma op souri- mige punten jets anders dan Kuyper bböd, doch geen ander systeem er in zla't. Met de conclusie in no. 35 zijn wij .hiet dan ook eens: „'Wie Van achteren zich de Vraag stelt, Wlalt voor het land, voor de arbeiders, en voor de antirevolutionaire partij pro bater ware geweest, onmiddellijke ter- handneming van de ontwerpen die de heer Talma in 1908 gereed vond liggen, en zoo snel afdoen en van, dat in 1911 er alles door jyas, en 19111913 voor de in- en Uitvoering overbleef dan wel bet besluit el ooze proefnemen, om in 1913, niet dan op het nippertje af, al thans de wetsontwerpen iep 'door te ha len, kail in het geven van zijn antwoord moeilijk anders dan voor het eerste, plei ten". In n-o. 36 -schiet 'dr. K. een onder soort pijlen af op het Kabinet Hecms kferk. Hij behandelt daar de spciëteitó qjuiaestie. Hij verhaalt daarin dat dit Ka binet jlit minder -ernstige monnieln be stond dtan /het Kabinet-Mackay. Een betoog d-at op menig' eenVojudig leze» Uit ons volk grooten indruk gemaakt zal hebben, doch wat ons aangaat, ons pijnlijk heeft, aangedaan. 't Is waar, de liberalen hebben zich niet ontzien sommige led-en van dit Ka binet, omdat zij nu eenmaal niet zoo stroeven ernst op het gèl-aat vertoonden als sommige hunner voorgangeren uit de zeventiger jaren, „jolig christendom" to schelden. - r In de liberale pers kon men bij- hun optreden lezen: muis turen op den Kuy1. perkoers, doch voor men daar is sna- kerijen. [Hiermede heeft men dezen hoeren on recht aangedaan, 't Is waar Heemskerk en Kolkman zijn m|enschen met teen bigt mtfedige levensopvatting, vol getèondo vroolijkheid, maar of dit als een gebrek aan ,oVerserieusheidmotet aangemerkt worden, zouden wij niet gaarne beweren. Wie Keuchenins van nabij gekend heeft, die houdt vol, dat. deze een machtig hu morist was;, eu 'wie nog veïder in do geschiedenis onzer partij tléruglgaat clip herinnert zich bet vroolijke temperament van jhr. J. 'L. de Jonge. Niemand zal evenwel aan -dezle mannen in hun open bare optreden ernst godsvrucht ont zegd hebben. En wie hJen kende, kon dit ook niet. Bovendien hoorden wij1 mleer1- malen fuit den tno-nd van dr. Kuypers naaste vrienden, hoe mtet name mr, Heemskerk door dr. Kuyper wordt, gé waardee'rd om. diens ernstigen antirevolu tionai ren ondergrond Dr. Kuyper zoekt echter bet minder ernstige van de leden van het Kabinet in het lidmaatschap van de sociëteit in Den Haag. Groen, Elout, Keuchenins, Iiuypér wal len geen lid van een sociëteit. Ook niet de overige antirevolutionairen. „Men ge'- voelde toen steeds aan hun optreden dat er een heilig ien hoog ernstig probleem was dat hen van de "Linksche leden scheidde. Dit kenmerkte ook het Kabi net van 1901; doch niet dat van 1909. Integendeel. Laat ons alleen opmerken dat De Ne derlander waarheid bovenal aan het artikel ;van dr. K. grooten af breuk heeft gedaan, door een artikel „So ciëteitsleven", Waaraan wij later zoo noodig een en ander zullen ontle-enten. Doch hiertoe is een afzonderlijk artikel noodig. Bij trouwe opkomst. Bij trouwe opkomst schijnt ons de Ver kiezing van den heer Brants, zeker. Maar dan moeten alle kiezers Van Rechts Maandag' .niet ailc-en zelf gaan stemmen, maar ook hunne- vrienden waar schuwen dat zij ook alzoo doen. Altijd zijn er kiezers die het op een herstemming willen doen aankomen. Maar bedenkt dan toch, lieve vrienden, indien gij het op een herstem'ming laai aaUkorrian, dat wij dan in den regel weg zijn) 'i Wilt gij dat Brants naar den Raad gaat om daar uwe belangen mede te behartigen, dan .moeten 'wij Maandag allen op onzten post; dan moeten onze trouwe medewer kers, vooral onze jongemannen van da R. Jv. Propagandaclub van nu tot Maandag wakker ;zijn, de vrienden aansporen, her inneren, .overreden; en op den stemdag geen .pogenblik laten verloren gaan, om stemtonen, te winnen voor onzen candidaat. Onze candidaat heeft bij de stemming op 9 Juli 422 stemmen gehaald. Dat Was een ^nooi cijfer. Maar, bedenkt nu wel: op 16 Augustus moet hij) er minstens 70 meer hebben, anders komt hij er niet. De volstrekte meerderheid Was op 9 Juli 510; het zal er op 16 Augustus allicht slechts enkele cijfers onder ziijn. Een ieder kan. nu uitrekenen hcevcel steihmen onzle candidaat noodig heeft, boven pn behalve de 422 Rechtsche stem men, die vroeger op hem zijn uitgebracht. Zij er daarom een trouwe opkomst! Beknopt overzicht van den toestand. Naar den vrede W,e zeiden in ons vorig overzicht leeds, da,t de verovering van Warschau de vraag naar voren bracht, of nu dé vrede aanstaande is. De neutralen koesterden hoop, dat nu het begin van het einde er was. Het Amerikaansche Nieuws'-agentschap „United Press", een bureau dat 700 van de voornaamste Amerikaansche bladen be dient, meende ook een poging' te moeten wagen pin vredesvoorstellen uit te lok ken. Het heeft de stoute schoenen aange trokken en aan Keizer Wilhelm een tele gram gezonden, waarin (het den klefzer vroeg, op liet lo-ogenblik, nu Warschau gevallen is, den grondslag aan te dui den welken Duitschland noodig acht om den Europeesc.hen vrede te verziekeren en de beschaving het best te bevorde ren. Het bureau wees ier tevens op, wel ken, grooten invloed het streven der neu trale openbare meening Voor den vrede h-ehben kaai, indien definitief de v-obr1 waarden omschreven zijn. (De Duitsehe keizer heeft daarop door zijn Rijkskanselier Von Bet.hman-H'ollwteg doen antwoorden, dat hij aan het v'erz-otek van de „United Press" om bij dezle ge legenheid een proclamatie u,it te vaardigen tot zijn spijt niet voldoen kon. De rijkskanselier voegde hieraan de verklaring toe, dat 'Duitschland vóór. al les hoopt, da.t de overwinning bij War schau het einde van den oorlog zal ver haasten en herinnerde er aan, dat de keizter in al zijn proclamaties verklaard heeft, dat Duitschland vecht voter de waar borgen van een duürzamen vrede en voor haar nationale toekomst. Deze vrede zal allen naties de Vrij heid der oceanen verzekeren, en bet mo gelijk maken, den; vooruitgang en bd scliaving te dienen door een vrijen han d-el over de geheele wereld. De bedoeling van het Amerikaansche Nieuwsbureau was goed. Daaraan valt niet te twijfelen, doch wederom is duide lijk geworden, dat e,en vredesactie moiet uitgaan van alle -onzijdige landen teza men, niet van de eerste de beste keu kenmeid of van een Persvereeniging, ook aj vertegenwoordigt dezle 700 Voorname dagbladen. Duitschland komt met sohoone woor den. We willen gaarne aannemen, dat ze ernstig hedoekl zijn, loch aan w o o r- d-en ontbreekt het ons niet. We heb'- ben daden noodig. Er dient gehandeld te worden. En vooralsnog is geen der partijen ge'- nei-gd een krachtige vïfödesactie in te lei den. Ook at zucht men naar Wede. sfe ïjc 'Geleidelijk vallen de vestingen aan de Nareflinie in Duitsehe handen. En de Russen retireere.n nog steeds. Hun plan om de legérs terug te trek ken op de lijn OssowietsjBialoistock— Erest'-Litowsk zal niet geheel uitgevoerd kunnen worden, want Ossowi'etsj wordt door de Duitse,hefs belegerd en kan dus moeilijk meer een steunpunt vormen van de nieuwe Russische linile. Militaire deskundigen zien in de jongste opératies der Duitschers bij' Ossowietsj de uitvoering van het oorspronkelijk plan van veldmaarschalk ,V'on der Goltz, die de Russisch© legers door parallelle be wegingen tegen Brest-Litowsk, uit het Noorden van Ossowietsj, in het zuiden van Cholm, wilde afsnijden. Men vermoedt' dat de Duitschers de versterkingen voor dit optreden -aan dq \Yeichs©l'-lini© heb ben ontnomen. Von Mackensen's druk .in" cj-e richting .Wlodawa en Rrest'-LitpWsk hangt nauw samen met het optreden hij' Ossowietsj', i Met^ dit plan hangt ook de 'helegiering van Kofno .samen. De uit het noorden aanrukkende troepen moeten de geheele Njemen-linie in handen hebben en sloe gen nu het beleg voor Kofno. Tot nog toe heeft grootvorst Nikolaas zich aan de omklemming weten te ont rukken; maar in 'Duitsehe kringen acht ipèn id oor het opdringen van de Duitsehe legers de positie dier Russen zeer ge vaarlijk, vooral door d'e bezetting Van dé vestingwerken aan den Naref, en door den overtocht van de Wiepïzi, waardoor den Russen belet wordt van een natuur lijk© belemmering gjiebruik te maken, en een nieuwe positie achter die rivier in te nemen. ■De Duitschers .schijnen thans ook tot de meening te gaan overhellen, dat do op de R'ussen behaalde succleissen in de eerste plaats mörelele gevolgen zullen heb ben. In liet „Berl. Tagebl." schrijft b.v. de bekende Moraht o.m. Onze strategische successen aan de Wteichsel belasten Degelijk onze overige vijanden. Althans psychisch. Zij ontnemen hun de hoop op een ontlastend Russisch offensief in afzien- baren tijd en l'a.ten hen aan zich zelf Over. 'Nooit zouden Frankrijk, Engeland en België het .zonder Rusland's beloofd of fensief' togen Berlijn gewaagd hebben, ten oorlog te gaan. Thans hebben zij met de vrucht van den Russiscihen terugtocht te rekenen. Het groote getal «overwicht van 1914 is voorgoed verloren. Onze succfessen voor Warschau en Iwangorod belasten verder Italië en Ser- ,vië, die op; leen. vastlegging van Oos- tenrijk's krachten door Rusland gerekend hadden en zij ontlasten Turkije. De Rus sische bedreiging uit het noorden is ge heel, die van uit den Kaukasus groo tendeels opgeheven. De dagelijks in Frank rijk en Engeland besproken idee omtrent hiet overbrengen van Duitsehe troepen van' Oost naar West laten wij mét opzet buiten bespreking. De neutralen, wonend bij het ooste lijk oorlogsterrein, zien dit alles aan ten wij wachten er op, dat zij hun houding ■bepalen. Nog is alles in wording. Waaraan (echter de onbeslislen in Noord en Zuid van militaire zijde herinnerd zouden kunnen worden, is het volgende, gewichtige feit, door den Veldtoclht van dit jaar geleerd: Het Russisch offensief werd gebreken tegen de Kavpathenmuur, in de Mazuren, taan de: Dunajec, aan de San, bij Lémberg, aan de Boeg, aan de Wteichsel, Njemten en. 'Dubissa. Lauweren oogstte Rusland alleen bij zijnterugtochtsstrategie. De laatste dagen van Warschau. Een oorlogscorrespondent van de „Chi cago Daily News" geeft in zijin blad een beschrijving van de manier waarop de ontruiming van Warschau heeft plaats gehad. Hij verliet de stad een paar dag|en voordat de Duitschers er binnen kwamen Met hem gingen d-e Britstohe, Fransche, Belgische en Servische consuls, hun ar chieven met zich voerend. De Amerikaan sche consul alleen was gebleven. De evacuatie was begonnen op 15 Juli. Door de Russische reigjeerteg werd vrij vervoer verstrekt aan de vertrekkende menigte. Wekenlang reden duizende vrachtkarren langs de wegén, die naar het Oosten lei den, en elke trein werd 'volgeladen met mannen, vrouwen en kinderen. Meer dan 300.000 inwoners, waaronder de helft der Joodsche bevolking zich bevond, verlieten aldus de stad, terwijl anderzijds de boe ren uit de omstreken bijl groote troepen er binnentrokken. Uitjgjeput. en ellendig zag men deze landlieden in 'eep einde- looze processie, met hun vee,tem alles wat zijl hadden ku;nnan medenemen, door de straten trekken. Men schat het aantal g|ezinnen, dat al dus huis en have moest yerlafcen, op vele tienduizenden. De correspondent wist vier gevallen mede te duelem van perso nen, die meer dan een millioen btezaten en thans tot den bedelstaf zijln gébracht. Tegelijkertijd Werd alles Wat den vijand van dienst kon zijln, vernield of onbruik baar gemaakt. Met koortsachtige haast werden de machines uit de fabrieken ge nomen en oostwaarts weglgevoerd. Ma chinerieën en installaties die te gjroot ol te moeilijk verplaatsbaar waren om te worden meegievoerd, werden met dyna miet vernield. Dag en nacht hoorde men' de ontploffingen. Nadat het dynamiet zijln werk had gedaan werden de mtetalten overblijfselen met zo-rgi bijeengezocht en de stad uitgevoerd. De bladen verschenen voor het laatst toen zij het bevel tot ontruiming! hadden aan ie kondi'gten, waarna de zetmachines uit. elkaar werden genomen en 'tegelgjk met het voor het Zétten btenoodigd lood werden verzonden. Nauwelijks1 een enkele tón koper werd in de stad achtergelaten. Alle koperen voorwerpen in winkels, fa brieken en magla'zïjlnen, zoowel als1 die welke in de huishouding, in gebruik zijn, werden verzameld en meegjenomen. Dag' en nacht waren soldaten bezig met het afhalen der telegraafdraden van d-0 palen. Evenzoo werden de; groote- bronzen klokken uit den kerktoren genomen, op dat de vijiand er geen bommen van zou kunnen maken. In de kerk v,an het HeGi|g(e Kruis in de Kravovskystraat was het hart-ivan Chopin begraven. Het grafgewelf werd ge opend en het kostbare reliek werd er uit genomen en naar Moskou gebracht. De telephoon-central© werd geheel leeg gehaald; de dynamo's der eleotrische tramwagens, ide wielen en alle onderdeden die den Vijiand konden dienen, Werden weggenomen. Waar dit mogjelijk was. werd de te veld staande oogst door de soldaten binnenge haald; waar dit onmogelijk was werd zij vernietigd, terwijl de omliggende dorpen met den grond werden -gelijk gemaakt. De bteWoners der voorsteden Van War schau moesten tijdelijk naar de binnen stad verhuizen om het terrein vrij te laten aan de militaire autoriteiten. Levensmiddelen kostten in deze laatste dagen tienmaal meer idan een maand gteleden. En zelfs was er geen drinkwater meer in de stad te krijgen, omdat de VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG, Abonnementsprijs Per 8 maanden fr. p. post1.25 Losse nummers0.1® Prijs der Advertentiën 1—5 regels 0.50, iedere regel meer 10 ct, 3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend, Bij abonnement voordeelige voorwaarden. Familieberichten van 110 regels ƒ1, iedere regel meer 10 ct. machines, die de pompen dreven, waren weggehaald. Elk voertuig en bijlna alle paarden wer den over den Wei chsel gebracht. Tweeduizend huurrijtuigen werden door hun eigenaar de Stad uitgedreven onl ergtens op den weg naar Moskou een schuilplaats te zoeken. Tallooze troepen arme menscben wer den de rivier overgezetzijl moesten ver der maar zien dat ziji te voet een goed heenkomen zochten. Al het goud en ook het papieren geld werd met de laatste treinen, die nog lie pen, weggezonden. Juweliers begroeven hun juweelen. In de laatste dagen kon nog slechts ruilhandel worden gedreven. Een Duitsch mijnenschip op de Engeleche kust De bladen brengen ons verschillende berichten, die gewagen van de helden daden en hc-t einde van den Diiitscheu mijnenlegger en hulpk'ruiser „Meteor." Na een koene doorbraak door de vij andelijke bewailing,sschepen, aldus een officieele Beriijinscbe nieuwstijding, heeft bet mijinenschip „Meteor" op verschillen de plaatsen van de Engelsche kust mijnen gezaaid, en daarna handelsoorlog gevoerd. In aen rmcht van den 7den Augustus stiet de „Meteor" ten Zuid-Oosten Van da Orkney-eilanden op den Britschen hulp kruiser „The Ramsey", viel dezien aan en vernietigde hem. Veertig man der be manning, onder wie vier officieren, kon den worden gered. Den volgenden dag kwant de „Meteor" tegenover vier Engelsche kruisers te staan. Daar de strijd zonder vooruitzicht was en een ontkomen onmogelijk, liet de com mandant zijn schip zinken, 'nadat de bew manning, de Engelsche gevangenen en de bemanning van een als goeden prijs in den grond geboord zeilschip in veilig heid gebracht waren. De geheel© bemlanning van de „Meteor'' is behouden in een Dnitsoh© hlaven aan gekomen. Volgens een Zweedsch blad vertelde de kapitein van - den schoener „Jason" de volgende bijzonderheden over het Var- gaan van zijln schip en van de „Meteor". Op reis van Falkenberg naar Granton met een lading mijinhout werd de „Ja son" Maandagmiddag bij1 Horns Riff dooi den Duitscben hulpkruiser „Meteor", welke de geheele bemanning aan boord nam, in brand gestoken. Kort daarop liep de „Meteor" op een- mijn of vloog, door een Engelsche tor pedo getroffen, in de lucht. (Dezle me- dedeeling van den kapitein berust op een dwaling. De- „Meteor" werd zlooals uit de officieele mededeeling van den ma rinestaf blijkt, door den commandant tot zinken gebracht, - toen hij1 zag, dat een strijd met vier Engelsche kruisers nutte loos zöu zijn.) 1 Allen, die zich aan boord van de „Me teor" bevonden, gingen in de booten, en werden later door een Zweedschen traw ler opgenomen, Pezig gaf de Deense he. zeelieden pan de kanonneerboot „Ab'so- lo-n" over, welke hen naar Esjb-erg bracht. De bemanning van d-e1 „Meleor" bleef aan boord van het Zweedsche schip. De „Jason" was- 'voor 42.300 kronen tegen oorlogsschade verzekerd. Tenslotte verhaalt een Londensch be richt het volgende- omtrent „The Rom- sey" en de „Meteor'D Hef kleine Engelsche gewapende pa trouilles-chip „The Romse-y" is den 8en Augéstus door den Duitschen hulpkrai- sei' „Meteok' in de Noordzee in den grond geboord, 4 officieren en 39 man schappen zijn gered. Toen dé „M'eteor" daarna een escader Engelsche kruisers in het zicht kreeg en de commandant inzag, dat ontvluchten onmogelijk wlas; verliet de bemanning het schip en werd dit door den commandant opgeblazen. Van „The Romsey" zijn 65 man ver dronken. Atrecht in nood. De Belgische minister van Staat Van dervelde heeft onlanlgls den bezoek ge bracht aan Soisséns en Atrecht. Over Iaatstgtenoemde plaats schrijft hij; in de Petit Parisien: „Atrecht is een toonbeeld van lellende De kathedraal ligjt bijlna gjah-eel in da straat, waar het p-ujin. den; weg1 verspert. Menige voorgevel is door één 'enkele gra naat tot stof gereduceerd of vertoont ga ten, die er door granaatscherven in ge slagen zijln; Het stadhuis, een juwéel van bouwkunst, heeft betreurenswaardige! schade opgeloopen. In tal vaar straten js niet één huis meer intact. Vóór den oor log had Atrecht 26.000 inwoners; 'Thans herbergt het nog sledhts 1200 huisbe waarders' en enkelë troulwje werklieden, verder een paai' huiseigenaren en kleine winkeliers, die door niets van hun win- kela waren weg 1e krgtgen, El ken. da#

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1915 | | pagina 1