BDE LEIDING. Xo. S56 Maandag 2 Augustus 11)15 29e Jaargang De Groote Oorlog. Uitgave van de Naanal. Venn. LüCTOR ET EMESGO gevestigd te Goes. Hoofdbnream te Goes: LAN sE VORSTSTRAAT 219 Bureau te Middelburg: FIRMA F. P. DHUIJ - L. BURG. Drukkers: Oosterbaan Le Cointre - Goes. De Zeeuw VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG. Abonnementsprijs Per 3 maanden fr. p. post Losse nummers ƒ1.25 „0.05 Prijs der Advertentiën: 15 regels ƒ0.50, iedere regel meer 10 ct. 3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend. Bijabonnement voordeelige voorwaarden. Familieberichten van 110 regels ƒ1.—» iedere regel meer 10 ct. I. De laatste jaren hebben zich geken merkt door eenige geschillen in onze partij. Lang is alles met den mantel' der liefde bedekt gebleven. Doch eindelijk achtte De Standaard het noodig kla ren wijn te schenken, de geschillen bloot te leggen, in een lange asteriskenreeks de geschiedenis der antirevolutionaire' partij op te halen, en ten slotte de puntjes op de i's V"e zetten, zoodanig dat ten sl'otte maar moet worden uitgemaakt of de droeve ervaringen der laatste jaren gelegen ,zijn in de Leiding onzer partij dan wel in hen die het beter dan dezte meenen te weten. De aanleiding tot het naar voren bren gen van bet geschil heeft mén te, z'oekten in een brochure Van ds. Koffijberg, waar in deze mét 'aanhalingen uit geschrif ten van den leider aantoont dat dezie zijn theorie in zake het Volkenrecht heeft laten varen toen hij geplaatst werd voor| de praktijk: den inval der Duitschers in België. Een rechtstreeksche beschuldiging van onbetrouwbaarheid. ■Nu 'ziaJ dit geschrift van den bekwa men oud-leerling voor den ex-lleenneester niet bepaald z'ulk een verrassing geweest zijn, dat het dezen tot bet grijpen naar de rijzweep gedrongen heeft. Het is nimmer dr. Kuypers taktiek ge weest zich over een m'eeningsverschil ter stond te vertoornen. Hij - de man met den veldheersblik heeft, wanneer hij 'tóórnt, bet gevaar reeds over lang zien aankomen. En de toorn spreekt in hemi nimmer, alvorens hij weet dat anclerta middelen gefaald hebben. Zijn gjeWone taktiek is die van vleiend l'okken. Consta- teeren dat het goed gaat, maar' dat ter nog een paar uitzonderingen zijn; dat die nog moeten wegvallen. ,Die „delin quent" voelt dan wel dat het op hem gemunt is, doch de buitenstaander voelt 't niet. Hij ziet ook niets, want de band waardoor de ander zich gekneld voelt, is slechts een zijden draad, niemand zi'etj dien of hij moet er al heel dicht bij staan. De leider' heeft die kunst van vrien delijk dringen en trekken jen aan zich verbinden, dat geduld oefenen met den 'afwijkenden (dissen tieerendenbroe der van Groen van Prinsferer geleerd. Men leze er de Briefwisseling tusschen Groen en Da 'Costa maal' eens op na. Wtat 'n taai. geduld oefende deze leidei' niet, iom zijn heelemaal niet antirevolu tionairen vriend te overtuigen en telkens weer aan te hooren. Wat 'n kostelijke taktiek ;öm dezen zoo ver mogelijk ge lijk te geven, opdat hij hem ook voor 't, restje mocht winnen. Het duurt, lang vooi' de leider, recht streeks, en op den man af zijn meening ;zëgt, Wanneer ,hij meent dat het niet goed gaat. Zoo zeiden wij daar straks. Het gaat eerst langs een zacht lijntje, onmerkbaar, -maar foch gemerkt. Herinner' u maar zijn asterisk van 20 April 1914, getiteld „Rechter pour mieux sauter" (Een eindje terug voor het doen van een te beteren sprong!). Gij leesft daar Wie een sprong, een ziet van eenige beteekeuis wil doen, pleegt eerst eieit tiental schreden achteruit te loepen, neemt dan zijn aanzet, kan daardoor grooter, flinker .sprong doen, en Z'oo komt, hij er. Wie rijn aanloop te klein nam, haalde meer dan -eens den ziet niet. i Die les der wijsheid is ook aan de Antirevolutionaire' partij voorgehouden en ingeprent, toen ze in 1878, na (Grolein van Prinsterer's afsterven, en na Kap- peyne's ^ohferpe Resolutie, voor een onbekenden, dreigenden toestand kwam te staan. Enkele betweters k-eurden dit toenaf. Ze gingen eenvoudig te paard zitten; en {holden door. Vandaar, dat toen meer dan één politiek den nek brak. {Die.' partij djaarentegen was. wijzer. Ze (begreep de noodzakelijkheid om Voor •alle 'dollemanswerk op haar, hoede te zijn. Ze trok zich terug op een eiglen, afzondierlijk gecreëerd terrein. En wat anders was toen de uitkomst, dan dat ze tien jaren later reeds in het Kabinet zat, en er sinds nog twee malen zich vlan meester maakte. Vrucht van welk beleid was, dat onze acti-d viertienduhbeld werd, onze scholen mib boenen subsidie trokken, en nu reeds, door een liberaal Minister een generale poging wordt gewaagd, om ons in zake het. onderwijs recht te doen. Het gevaar ligt nu maar hierin, dat enkelen, door dit succes ietwat over moedig geworden, vergeten hoe. we z'oo- ver .gekomen zijn, en onder bet varen het dieplood ongebruikt laten liggen. Gelukkig mag gezegd, dat onze partij, heel 'tland over, in die waaghalzerij allerminst trek heeft. Er leeft in onzten kring, in alle pro vinciën, te hooge en te heilige ernst, om 't op een worp in den blinde te wagen. Men voelt terdege w|el, dat het succes van later dagen ons geestelijk leer ver zwakt, dan gesterkt heeft. Men ziet in, dat ter in den geest, die vóór nu 20 jaar dien toon aangaf, heiliger energie tintelde, dan in Wat nu in luid geroep' uit mieer dan één hoek ons tegenklinkt. Zielfs onder de jongeren; ten dit vooral mag oorzaak van zoo hooge blijdschap zijn; keert men van de bui tenwacht weer naar de binnenkanten terug. Mien voelt, dat er iets begon te haperen, te knarsen, te schrijnen, en jvioelt dat 't rad om oli:e vraagt. Niet, dat allen dit reeds in- 'z' i e n, /naar die er niet aanwillen, min deren toch. Een hooger ernst dia door die gelederen gaat, steekt Vanzelf aan. Bet „reculer pour mieux sauter" is in. onze fw'eede periode, na, Groen's afsterven:, het groote middel geweest, om er in eersten zét te komen. Van daar thans de veldwinnende overtui ging, dat het, daarheen terug m o iet. Wee z ij n er reeds he 'e n o p weg! Hier spatieerden wij' enkele uitdruk kingen, om te dolen verstaan, wat wij bedoelen. ,Een tevreden boon en een dreigende vingfei', ziedaar de indruk van dergelijke) vriendelijke driestarren. Wij kunnen ons dan ook niet voorstellen dat zij- wie 't aan gaat niiet zouden hebben opgemierkt Wat er gaande was. Nu heeft dit vroeger, toen de- anti revolutionaire partij .minder bestudeerde mannen telde, betrekkelijk (weinigen gehin derd. Zij, dien het hinderde, gingen of geraakten de pairitij uit. Zij die blev|en warén het vrijwel met de leiding eens. Doch, sinds dé Vrije Universiteit een scharle van bekwame, jefligdige jurist en afleverde, werd het steeds moeilijker die eenstemmigheid op bepaalde punten te bewaren. Beknopt overzicht vati den toestand „Tijdelijk gebrek aan schietvoorraad." Dit is: volgens den Russiscben staf de aanleiding tot den terugtocht der Russen op de fortenlinies van de Njemien en dé Bug. De aanvoeren .van munitie, die ovter Archangel hebben plaats gehad, zijn dus niet in staat geweest, om in de behoefte te voorzien. Rusland is /nu ook tot den munitie-aanmaak in het groot overgegaan, naar het voorbeeld van Duitschland. Frankrijk en Engeland. i Een gevaarlijk' tegenwicht tegen dezte fabricatie op> groote schaal1 vormen echter' de stakingsbewegingen onder die (arbei ders, en de reVolutionnaire woelingen in de groote steden' van Rusland. De nieuWte opperbevelhebber, generaal Roeski, heeft 'zelfs in een dagorder de houding der ar beiders in dezie omstandigheden scherp gelaakt en ©en voortzetten der stakingen kortweg gequalificeerd als landverraad. Nog is Warschau niet gevallen. Niemand twijfelt er aan, of men zal' eerstdaags van groote dingen hooren. Het (groote Russische, léger moge op het .papier reeds onder de bescherming Van de Veilige fortenlinie zijin aangeland, in Wer kelijkheid staat het nog aan de WeicKsel en Zuidwaarts tot aan de Dajester. De kunst 'zal' nu wezen, deze ontzaglijke troepenmassa's met hun jkHjlgsmateriaal, zonder al' te groote verliezen daarheen te leiden mét den sterken en van alle hulp^ middelen der oorlogskunst goed voorziie- nen vijand op hun Melen. Nóg is de kans niet uitgesloten, dat de Duitschers een tip van het groote légen van vacfer Tsaar afsnijden. „ffet, Vaderland" wijst er op, ciat die Russen, ondanks de verschrikkingen van den terugtocht, altijd nog tijd en gelegen- 'fieid te 'kunnen vinden om de "bevolking 'mede te voeren. Het recept yan 1812 wordt mmw toegepast. Debevolking, achter het terugtrekkende leger, wordt, 'gedwongjen de! dorpen, die 'zij; "bewoont en zooveel mo gelijk ook de steden, te ontruimen; de woningen worden in brand gestoken, de te véld staande oogst vernield, de voor raden verwoest, het vee, voor zoover het niet kan Wórden meegevoerd, geslacht, Wat men ,mee kan 'nemen neemt men inee, 'Wat men' niet mee kan nemen wordt verbrand of vernield, \©n dan gaat het Voorwaarts, vóór het terugtrekkende léger uit, het groote Rusland in. Hoeveel hectaren woeste grond zal Europa meer "bezitten dan voorheen, als deze oorlogeenmaal achter den rug is? Een jaar van den -oorlog i's nu voorbij. En nog is er van vrede geen sprake. Immers, wie> zou de vredesonderhande lingen inleidenDe een voor den ander bedankt <er voor, hoezieer zij. ook naar den vrede verlangen. De Paus heeft andermaal een poging gewaagd, om de volkeren te bewegen aan den strijd een einde te maklen. De Romeinsche correspondent van „De T'ijd" zéndt aan zijn blad den tekst van dezén jongs ten y redes brief. Laten we een paar zinnen citeeren: „Men (werpe ons1 niet tegen, dat aan de- zén 'geweldigen oorlog gje-en einde kan worden gemaakt zónder het uiterste wa- pengéwield. Mén izie af yan het voor nemen om elkander te vernietigen en be- grijpe, dat naties niet {kénnen worden uitgeroeid. De verslagenen en verdrukten tandeknansen onder het juk, waarin men. hen wil dwingen en bereiden een wraak neming voor, terwijl' zij aan hun nage-, slécht een erfenis van haat en .wraak zucht overgeven. Waarom Zou men dan niet thans in be raad .zonder hartstocht, de rechten en bil lijke wenscben der verschillende volken in overweging nemen? Om) welke reden zóu men niet thans met goeden wil een onmiddellijke of mid dellijke wisseling' v,an Igedachten beginnen, ziooveel' mogelijk rekening houdend met bedoelde rechten era wvny chen, om op die Wijze een einde te maken aan den vreiet- .selijlken oorlog, gelijk vroeger in dezelfde omstandigheden geschiedde Gezegend .de gene, die het 'eerst den olijftak des vredesi zél' verheffen, en zijin vijand de rechter hand aanbieden door hem billijke vredes Voorwaarden in uitzichtte stellen. {Meer dan op een sterk léger en een fciachtigen Vestinggordel steunen het. evenr. wicht 'der Wereld, de voorspoed en He vrer de der volkeren op wederzijdsche inschik! kelijlk'beid en de eerbiediging van ieders rechten en waardigheid. i Ziedaar dan de kreet van vrede, op dezén treurigjen gedenMag'uit het diepste: onizer ziel oprijdend. Alle vrienden desi vredes in de''geheele wereld noodigen Wij luit, ons de hand te reiken om het einde te bespoedigen Van een oorlog, die sedert een jaar Europa verandert in een uit gestrekt slagveld." Och, de bedoeling is. goed, doch wie Zal 't oor leianen aan deze gemoedelijke taal? Men past w:el op, dat z'n gemoed niet ontvarikélijjk wordt voor dergelijke smeekr 'beden. WantVan het 'Zwaard is de beslissing gevraagd. De vermaning is dan ook over 't alge:- iméen met izieer weinig waardeering ont vangen. De Italiaansche pers erkent de goede bedoeling, doch acht die thans voor ver wezenlijking nog niet vatbaar, want 't staat er yjeieJ1 te feunstig voor, voor Duitse hl'and. Ook de FransC'be bladen achten de po gingen, om: thans tot vrede te komen, ontijdig, want vrede op dit oogenblik Zoq sléchts voor de: midden-rijken gunstig zijn. Dé Duitsche pers vreest ook, dat de uit werking nihil' 'zial zijn. De „Frankf. Ztg." verwacht, dat in de oorlogvoerende landen bij velen, verbit terd en verhard door den verjareudéra oorlog, de aanmaning de gewaarwording Zal wekken, waarvan Faust spreekt Kling' dort 'umber, wo fromnie Men- schen sind. Die Botschaft hör' ieh wohl, allein mir 'fehlt der Glaube". De verantwoordelijkheid voor het ont ketenen van den oorlog onbesproken lar tend, erkent bet blad de waarheid van) 's pausen opmerking, dat ookT voor dq Voortzétting van den oorlog verantwoor delijkheid bestaat, bij'na even groot als die voor de ontketening. Indien echter, gelijk' de Paus dat werascht, het conflict zonder verder wapen geweld tot een einde jzal k'omien, dan is dat slechts mogelijk 'als niet alleen het plan om den tegenstander met de .wa penen te Vernietigen, maar ook dat om hem1 politiek te vernietigen, Wordt op gegeven. ■En 't is zeer de vraag of dergelijke vredelievende denkbeelden, reeds ingang hebben gevonden 'bij de leidende heerert in de oorlogvoeren de Tanden Zware offers' worden, ivan hen gevraagd, doch bij hun verhardheid en verblind heid komen zij niet gauw' tot verootmoe diging en schuldbesef. Uit ds Argonnen. In de „Vossische Zeitung" vertelt dr. Max Osborn van een bezoek aan de Ar gonnen. Hij' beschrijft de moeilijkheid vara den strijd. Wijd en zijd geen mogelijkheid om eenig overzicht te krijgen. Men ziet niet mée-r •dan een paar meter Voor zich uit. Geen schootsveld en ternauwernood een waar nemingspost voor de artillerie. Regiments commandanten moeten, om de leiding: van' hun compagnieën in de hand te houden, vaak vijftig pas achter de voorste stelling hun kwartier 'Opslaan. Njet minder be zwaarlijk is de voeling met de naburige troepen. Overal struiken, kreupelboseh, manshoog gras, alle mogelijke woekerplan ten, netten van wortels, moerassige plek ken, kuilen en heuveltjes. Een labyrinth naar alle kanten, alleen bestaande nit hin dernissen. De officieren hier kennen heel goed het plagend rijmpje, dat in Zuid-Duitschland ontstaan is: Hnitata, de Argonnen Hebben Wij' Weer een boom gewonnen. Zij zeggen heel' ernstig: zoo' was het werkelijk. Om iederen boom moest en moet thans nog geplukhaard worden. De Franschen verdedigen 'zich met heldhaftige dapperheid, die door onze soldaten zeer wordt geroemd. Het is een verbitterd® strijd met de liefelijke nieuwe wapens, handgranaten, geslingerde bommen, onder- aardsche gangen, onderaardsche mijnen eni brandpijpen. Vaak ïoopen de Duitsche en Fransche stellingen in evenwijdige gol vingen en spiraallijnen door het bosch, zoodat men elkaar wederzijds voortdurenjdi met flankvuur kan vermaken. Op één plaats waren de onzén rechts en links vooruitgekomen, terwijl het midden niet zoo snel meekwam. Onmiddellijk schoven do Franschen zich in de bocht van onze stelling en verschansten zich daar. On ze mannen noemden dat zeer onaardig den etterbuil, die hun een tijd g|evroet- lig hinderde. (Eerst na hardnekkige ge- Vechten gelukte het hun den etterbuil open te maken. Geien man van den voor uitgeschoven vijandelijken post bracht er het 1'eVen af. Zoo moet hier gewérkt wórden. Op die punten echter, waai' nu reeds sedert maanden op: deze wijze gevochten wordt, is het voorbij met het „maagdelijk" bosch. De Weelderig woekérende, oude hoornen zijn stuk geschoten en vernietigd als op den Hartmannsweiler in de Voge lzén. Gisteren goot het uren l'anig. (Opi zich zelf isi'dat geen genoegen, maar voor den bezoeker is het aangenaam, omdat het bij dat weer tusschenbeide wat rus tiger toegaat aan het front. Er opi ver trouwen kan men echter ook niet. De be zoeker kon daarom zonder al' te zéér te hinderen iets uitvoeriger het oord der verschrikkingen bezien. Toen echter dq zón de regenwolken en den nevel verjaagd! had, ging het naar ouder gewoonte: ver der en spuwde het vuur zijn verderf naar kantenSedert September hebben onze mannen in het geheel zéven dagen ge teld, waarop zij: geen doodein en gewon den hadden. Een Duitsche oorlogsstatistiek. Naar aanléiding van de verjaring van het uitbreken van den oorlog maken de bladen de volgende statistiek' openbaar; ten eerste: de centrale mogendheden heb ben tot nu toe aan vijandelijk gebied, bezet: in België 29000 vierk1. K.M., ia Frankrijk 21000 vierk. K.M., in Rusland 130.000 vierk. K.M., in liet geheel dus 180.000 vierk. K.M De vijand houdt: in den Elzas 1050 vierk. K.M., in Gali- cië 10.000 vierk. K.M., in het geheel 11.050 vierk. K.M. Ten tweede: het totaal aantal krijgs gevangenen bij afloop' van het eerste oorlogsjaar in de Duitsehe gevangenkam pen en hospitalen bedraagt 898,869, onder- wég naar de kampen zijn 120,000 man in Duitschland, totaal 1,058,869, in Oosten- rijk-Hongarijé in het geheel ongeveer 636,534. Dat geeft een {totaal1 aantal van ongeveer 1,695,400 aan krij'gsgévangenen. Aan Russen alleen zijn in Duitschland 5600 officieren, 720,000 onderofficieren en maat schappen, in Oosteni'ijk-Hongarijb 3190 officieren, 610,000 onderofficieren en man schappen, Waarvan epu groot, deel door Duitsche troepen gevangen genomen is. Het totaal aantal Russische krijgsgevan genen bedraagt 8790 officieren, 1,330,000 onderofficieren en manschappen. Ten derde W{areri aan oorlógsbuit op de Duitsche verzamelplaatsen tot Juni .geteld 5834 buitgemaakte kanonnen, ,1556 machi negeweren; een groot deel Van het buit gemaakte geschut en Van de machine geweren Is niet weggebracht Maar bij de troepen gebléven voor het gebruik tegen den vijand. Hierover ontbreken nauwkeu rige opgaven, men Kan echter den Krijgs buit stellen op zéven- tot achtduizend ka nonnen en twee- tot drieduizend machine geweren. Korte Oorlogsberichten. fDe Easier Nachriohten heeft van een (ziekendrager1 jn hét Italiaansche le gér bizonderheden géhoord oyer den slag aan de Isonzo, die den 27en Juli is ge ëindigd, ,na izionder onderbreking méér dan 100 uur te 'hebben geduurd. Het vervoer van gewonden, waarmede nog| minstens vier of vijf dagen gemoeid ziul- len zijn, had de krachten van het per soneel zoo uitgeput, dat hulp van burgers pntbodén moest worden. Het aantal ge kwetsten is met "50.000 niet te hoog geschat. Er zijn vrij veel zwaargewon den tijdens het vervoer overleden. Merk waardig noemde de zegsman van het blad, dat de haat tegen de .Oostenrijkers Ver dwijnt als men tegenover hen giestaan heeft. Er wordt ridderlijk gevochten. Zeer vfeel Italiaansche officieren, ook hoofd officieren, zijin gevallen; de namen zul len midden Augustus alle gepubliceerd zijn. Dé Oostenrijksche verliezen zijin ook! groot, doch waarschijnlijk niet meel* dan de helft der Italiaansche. De Italiaansctolei artillerie 'zou; in dezen slag over .600 zware kantonnen hebben beschikt. Keizer Frans Jozef heeft aan aarts hertog Egenius, den aanvoerder der Oos- ténrijkscbe troepen aan het Ziuidw|este- lijke front, met een eigenhandig geschre ven brief het kruis voor militaire ver diensten geschonken. De Keizer heeft, zich ook tot „zijn tegen Italië strijdende strijd macht" gewend. Hij schrijft o.m., dat hij, met een hart van dank vervuld, de héér lijke wapenfeiten van deziei 'legermacht gedenkt. Van de K au k a s i s c h e grens. Het Russische communiqué uit den Kau- kasuis 'meldt: In de kuststreek een fusil lade. Op de rest van het front géén enkele actie. De HandeLsoor log. Er is een Amerikaansche vrouw onder de doodeni van de „Iberian". v De dokter van de „Iberian" zégt, dat 'zonder waarschuwing, een granaat over het schip vloog, die zes manschappen doodde. De onderzeeër op een mijl af- stands, gaf bevel het schip te verlaten. De bemanning roeide zes uren in de booten, alvorens te worden gered. Twee van de acht gewonde mannen stierven aan hunne kwetsuren, waarbij ook een Amerikaan (geen vrouw). Een torpedovernieler ge zonken? Volgens betrouwbare berich ten uit Konstantinopel is in dé Zwarte Zee ter hoogte van Keeken, ten Oosten van Sdhile een groote vijlandelijke torpe dovernieler gezonken. Uit Beriijjn, (dj.icl. 1 Augustus. Het com muniqué van het groot hoofdkwartier méldt: Ten Noorden van den Njeimen hadden gevechten plaats. Ten Noord-Westen van Roshan maakten wïj verdere 'vorderingen. Vijandelijke tegen aanvallen Werden afgeslagen. In de maand Juli werden t u s- schen de Oostzee en de Pilriza 95.025 Russen gevangen geno men, 46 kanonnen (waaronder twee zware), 4 homwerpers en 230 machine- géweren buit gemaakt. Onze troepen, die ten Noorden van IwangSorod over de Weichsel' waren ge trokken, slóegen hevige vijlandelijke tegen aanvallen af. Bij den daarop volgenden uitval veroverden wijl de hoogte bij Pod- zamedze. Wijl maakten meer dan 1000 g'evangenen. Tusschen de boven-Weichsel1 en de Bug heeft de vijand zich gisteren opnieuw op- gésteld. In den loop v,an den dag sloegen Duitsche troepen den vjj|and uit zijn stel lingen bijl Kurow (ten Oosten van Nowa Alexandrijla), ten Zuiden van Lewza, ten Zuid-Westen en ten Zuiden van Cholm, atemedej tenZiuid-Westen van de Dubjeriko. De vüjland heeft daarop van weerszijden vgn de Bn|g en op het front, tusschen de Bug: en ten Zuiden van Lewza den terug- tocht voortgézet. Biji de achtervolging zijn onze troepen reeds door Cholm genikt. Op het Zuid-Oostelijk ooiiogstooneel na mén de Duitsche troepen in de maand Juli 323 officieren en 75.719 man ge vangen; zij veroverden 10 kanonnenl en 126 mitrailleuses. Duitsche vliegeniers. Uit Genève wordt aan de Voss. Ztg. gemeld, dat in Fransche bladen verscheiden be richten voorkomen over de verrichtingen) van) Duitsche vliegeniers aan het Fransche front. Na het bezoek in de laatste dagen aan Duinkerken en .Vlardijck, vlogen dei vliegeniers boven Grevelingen (en wierpen bommen op de gemeente Petit Fort Phi-

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1915 | | pagina 1