\o. 346
Woensdag 31 Juli 1915
39e Jaargang
VALSCHE WETENSCHAP.
Feuilleton.
TWEE BUREN.
De Groote Oorlog.
Uitgave van
de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes;
LAN i E VORSTSTRAAT 2!S„
Bureau te Middelburg;
FIRMA F. P. DHUIJ - L. BURG,
Drukkers;
Oosterbaan Le Cointre Goes.
2fe Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG,
In meerdere vrijzinnige tijdschriften ko
men af en toe nog artikelen voop waarin
de lagere levens- en wereldbeschouwing
op vrij cynische wijze gepropageerd wordt.
Met een oppervlakkigheid die geen gren
zen kent redeneeren heel- en ha.lfgeleer
den over hetgeen zij evolutie noemen,
en in verband brengen met de afstam
ming van den mens oh. Hierbij wordt dan
velerlei op den rug van Darwin gescho
ven, waaraan de man evenmin schuldig
is als wjj die de hoogere levensbeschou
wing zijn toegedaan, en buigen voor Hods
Woord.
In een vrijzinnig blad kwam indertijd
deze verhandeling voor
De mensch heeft inwendig veel over
eenstemming met een varken. En wat
het uitwendige aangaat, vooral wat het
gelaat betreft, zijn schier 'alle typen
uit het dierenrijk onder het mensch-
dom vertegenwoordigd.
Waar de wetenschap zoo duidelijk
en beslist het uitspreekt, da.t we in
alle opzichten en van alle kanten de
sprekende kenmerken vian het zuiver
dierlijke vertoonen, om de eenvoudige
reden, diat do mensch van het dier
afstamt -ep van het apengeslacht is,
daar past ons als lee-ken een eerbiedig
stilzwijgen, ook al slaakt ons hart de
innige verzuchting: -och wialrte dit ont
zettend gteheim onder duizend Hitnalaja-
gcbergt'en begraven gebleven".
Nog mooier is hetgeen de schrijver hier
op laat volgen:
Zoekt ge achter 't gordijn naar uw
afstamming, van achter dat gordijn ver
schijnt voor u het grimassig, kluch
tig grijnzend gezicht van een baviaan
of orung-oelang in nature. Hoed af!
Ondanks uw verbazing en ergernis kunt
ge een glimlach niet onderdrukken, ook
ial valt het u moeilijk bij deze eerste
ontmoeting de noodige et'ikette in acht
te nemen en het woord „papa" te sta'-
melen. AVelk een diepe bewondering ge-
Voelt ge voor ©ene wetenschap, wiejr
Onderzoekingen u zulke verrassende
resultaten weten te leveilen.
Nu de wetenschap aldus spreekt, legt
g-e de hand op den mond en laat dat
ruigharig monster in uw geslachtsboom
klauteren.
Dit. is echter oog niet genoeg, wiant
in die lijn voortgaande, aanschouwt ge
een onafzienbare reeks voorvaderen, af
dalende of opklimmende, van de ge
wervelde zoogdieren tot de insecten en
infusiediertjes, z-'elfs de bacillen niet
uitgesloten, die ons ook „in den bloede"
bestaan.
De schrijver zegt bet wat ruw. Maar
vele menschen, gel-eerder en beschaafder
dan hij, zeggen in anderen v;orm hetzelfde.
En dat vinden allen die nog vasthou-
den aan de waarachtigheid der Schrift,
stuitend.
De Heere zegt in zijn woord (Genesis I):
„Laat ons menschen maken naar Ons
beeld, naar Onze gelijkenis". En dit woord
is voor den eenvoudige maar ook voor
den geleerde onder ons genoieg.
1 an den geleerden en schijngeleerden
aanbidder van de evolutie geldt hetgeen
de Schrift zegt (Jeremia 728)„de waart
2)
Zij konden niet anders, zeiden zij, en
daarom kon Van Degen naar zijne mee
ning ook niet anders; zoo kwam- h'ijl dus
slechts zelden ter kerk, maar 't had im
mers z5jn voldoende reden Kon hij daarom
geen goed Christenmensch ziijln? Hij had
toch belüjldenis gedaan zoo goed als elk
ander, had een dure plaats in de bank
voor den preekstoel, die meestal door zijn
vrouw of een der kindieren beziet werd.
In de Collecte gaf hliji goOd', als hij een
kind liet doopen zelfs een Manken gulden,
en dan kw'am de dominee op het doop-
maal en schonk 'hliji een fijne flesch, en
lid van 't Nut was hliji ook 'wat wilde
men meer?
Dit was de godsdienst van Van Degen,
en als een onzer lezers mteent dat, zij van
■net veel beteeklenisi is, Willen wïji hem! vol
strekt biet tegjenspreken, maar Ier alleen!
nog bijvoegen, dat er in de Isteden jen
dorpen van ons christelijk vaderland dui
zenden gevonden worden, -wier godsdienst
beid is ondergegaan en uitgeroeid van
hunnen mond".
Maar niet -alleen de waarheid ont
breekt dezen wijzen, ook de wetenschap
pelijkheid is in hunne leer ver te zoe
ken.
't, Is waar, Darwin verkondigde de stel
ling, dat door toevallige ontwikkeling van
lager tot hooger de geh-eele ladder van
levende schepselen iia oneindige v or in
wisseling is ontstaan.
Maar men vergete niet, dat onder de
leer van het Darwinisme zooveel op de
markt gebracht wordt, wat de groote ge'-
teerde nimmer heeft uitgesproken of be
doeld.
Darwin zelf liet boven aan deze ladder
eenige weinige soorten staan, als onmid
dellijk door God geschapen.
'Het zijn Huxley, Hacikel, Biichner e.ia.
geweest, die de nog altijd voorzichtige
stellingen van den Engelsclren geleerde
voerden op den weg van het. teugelloos
materialisme.
Andere geleerden als Bastian hebben
daarom Harikel en do'zijnen verweten, dat
zij wijsbegeerte en natuurwetenschappen
met elkander verwarden, dat zij aanleidin
gen, voorwaarden en onderstellingen to-t
het wezen der 'zaak maakten. Ook prof.
Virchow, een der grootste geleerden van
onzen ftfijd, heeft o.-a. op do 13de alge
meene vergadering van de door hem ge
stichte Duitsche anthropologische Vereeni-
ging uitdrukkelijk verklaard, dat het Dar
winismfe inog in de lucht hangt..
Waar dan nog iets bij komt.
Jaren geleden schreven wij naar aan
leiding der dagb 1 adberichten een en an
der in verband met de vondst van het
skelet, of liever eenige verspreide, waar
schijnlijk niet eens bij elkander behoorende
beentjes van den z-oo,gen aa mden smal-
neuzige menschaap (pithecanthropus erec
ties) de tusschenaapsoort, die de groote
schakel vormen 'moet tussc-hen menisch
en aap, in de leer der afstamming, zoo
als de school van Darwin haar aangeno
men heeft.
Nog altijd, derhalve sinds 1896, het
jaar waarin deze aap in de verbeelding
der schijngeleerden der vorige eeuw werd
ontdekt, zoekt men naar dit vierhandige
monster, dat de gewenschte oplossing van
het afstammingsvraagstuk brengen zou.
Immers nog op dit oogenblik hèe-ft men-
Van dit langb-egeerde dier nog zoo-wat niets
gevonden. Zekere doctor Du Beis, 't is
waar, vond in een kali (riviertje) op Java,
wel eenige beenderen, naar hij meende
van dezen onbekenden aap; doch Pro
fessor yirchow te Leiden kwam hem' al
dadelijk deze illusie benemen door de
bewering, .dat deze fossiele beenderen
voor de afstamming niets bewijzen.
En .in dit stadium van „wij weten het
(nog) niet" ignoramus 1 - verkeert
de physiologiscbe wetenschap, die het
Darwinisme predikt, ten huidigen dage
nog.
Bij een zoodanige materialistische leer
komt men tot de meest cynische uitspra
ken.
Eenige jaren geleden is door J. B. I lav-
craft, professor te Cardiff, in zijn werk
over „Darwinisme en Maa.tschappelij-ken
Vooruitgang" geleeraard. dat er ni-et al
te veel pogingen moesten aangewend wor-
niets meer, ja, veel minder nog omvat.
Beden t© meer voor allen, die- waarlijk
levende Christenen ztijn, -om hun licht, niet
onder een korenmaat fce verbergen, maar
het helder te laten soblijinen.
Zulk een man was bakker Stevens, de
bu-urman van onzen koopman. Hij' schaam
de zich het Evangelie van Christus niet,
sedert het -ook h-em door het geloof eene
kracht Gods tot zaligheid geworden was.
Voorheen kende hij het als zoodanig niet,
maar toen, een pa-ar jaar geleden, de over
leden predikant door een waarlijk levende
vervangen was geworden, die het- Woord
Gods recht sneed en de blijde boodschap
des heils duidelijk deed weerklinken, was
bakker Stevens -een der eersten geweest
bij Wien het'licht -de duisternis deed wijken,
en wiens ziel vrede en zaligheid vond
in den gekruisigden -en op ge wekt,en Hei
land der zondaren. Sinds dien tijd stonden
zijne woning en zijn hart open voor allen
die God vreezen of naar Zijln-e waarheid
begeerig waren, en elkte arbeid op het
gebied van het Koninkrijk der hemeltent
vond in hem een warm voorstander. Dit
maakte hem als altijd gehaat bij dogenen,
die in den- dienst en de wegen des Heeren
geen lust hadden, zoodat hij zich vair die
zijde menige spotternij, krenking, belteedi-
den om de kranke menschen in onze
maatschappij te genezen.
Het was b.v. maar goed, volgens hem,
dat. Koch's tuberoulin-e geen baat gege
ven had, anders zouden er nog m-eer
„teringachtige individuen" blijven leven.
Men weet dus, waar. men het aan toe
heeft mei deze mannen.
Afgegleden van Gods Woord zijn zij
in woord en daad den Heidenen gelijk
geworden.
Met dit te zeggen, verachten wij even
wel de wetenschap niet. Integendeel, wij
juist zijn het die de ware wetenschap
zoeken, wijl zij1 uil God is, die naar de
Schrift -de -God dor wetenschappen ge
naamd wordt.
Alleen maar bestrijden wij de v a 1 sche
wetenschap, welke brutaalweg God in Zijn
Scheppersrec-ht, ja in Zijn heslaan aan
randt, en zich tevreden stelt met elkaar
afwisselende voor de vaste waarheid uitge
geven veronderstellingen onder den schijn
geleerden naam van hypothesen.
Met dergelijke wetenschap heeft ons ge
looi geen gemeenschap.
Een gebedsure niet, een bededag!
lie Nederland sc he afdeeling der Evange
lische Alliantie heeft aan alie Probestant-
sche kerkeraden een uitnoodiging ge-zon
den om op Zondag 1 Augustus, wanneer
de oorlog,juist een jaar duurt, in de bede
huizen sateen te kooien, ,,oin in het ge
bed te- denken aan den nood -der tijden,
aan elkander, aan de strijdende Christen-
volkeren, hunne en onze nooden den Heer
op te dragen, te smeeken, dat Hij een
einde doe komen aan dezpn tijd 'van lij
den, door ons vrede te brengen en z-oo
te bewaren do eenheid des G-eesbes, die
er is tussehen allen, die Hem belijden".
We juichen het streven van d-eae cor
poratie natuurlijk z-ecr toe, gelijk we
sympaIhiseeren met elke opwekking tot
dieperen ernst en vuriger gebed.
Wc beschouwen de opwekking van de
Ned. afd. der Evang. Alliantie echter
alleen als een herinnering voor misschien
een paar predikanten, die in het bidden
met -de gemeente gaan verflauwen, immers
bijna alle godsdienstoefeningen hadden de
laatste maanden, ja van het begin des
oorlogs af, het karakter van een ure des
gebeds voor den vrede, en we 'mogen
vertrouwen, dat onze voorgangers daar
mede voortgaan.
Onze verlangens strekken zich -evenwel
o-ok nog verder uit. Behalve de weklelijik-
sche gebedsure mo-eten wij ook nog 'hebben
een algemeenen bededag, waartoe de re
geering de noodige- stappen neme.
Wij- hebben vroeg-fer reeds geschreven,
hoe wij' ons dien dag voorstelden. Op een
gewonen werkdag, door de regeering vast
gesteld, trede een algemeene rust in. Elk
bedrijf worde dien dag Zoo mogelijk
stop gezet.
En op dien echt algemeenen bededag
Vereenigen wij ons in de bedehuizen, om
met de gemeente onze belangen in de ge-
bede voor den troon Gods neder te leggen
en vergeving te vragen voor onze per
soonlijke en nationale zonden.
Volhardt de regeering bij haar weigering,
dat dan de gezamenlijke kerken een dag
bepalen, doch liever ware het ons, indien
de overheid zich geroepen gevoede een
zo-odanigen .algemeenen bededag uit te
schrijven
Dat de ga.nsche Christelijke Pers hierop
bl'ijve aandringen.
ging en benadeeling moest laten welgeval
len, maar God gaf hem genacle oin dat te
kunnen. Voornamelijk van zijn huurman
den koopman had hij; vee-1 te lijden. Vroe
ger hadden zij eene buren vriendschap
onderhouden, doch -sedert -Stevens fijn was
was dit geheel veranderd; want Stevens
meende, dat het ziijln dure roeping was
geworden, -gelijk Van Degen het noemde,
den gieheel in idle dingen dtezer wereld ver
diepten koopman gedurig te herinneren,
dat er iets veel jglewiohtigers v-oor ons
Menschen is na te jagen, dan het goed
dezer aarde, en hem aanhoudend in liefde
en ernst te vermanen -om vóór alles het
Koninkrijk 'Gods en Zijne gerechtigheid
te zoeken. Van Degen verdroeg dit niet
lang; het vriendschappelijk verkeer werd,
minder, en toen zijln buurman hem op
zekeren avond er over onderhield, dat hij
des Zondags zijnen winkel open had en
hem in goeden ernst verzekerde, dat God
hem -op den duur niet zou kunnen zegenen,
indien hij' voortging den Zondag te ont
heiligen en als -een heidlen ondier de chris
tenen te leven, toen wferd Van Degen ge
weldig hoos, noemde, den bakker een
albedil, een die beter inleende te-zijn dan
anderen, een schijnvrome, enz., enz., en
van dien dag af vermeed de koopman zorg-
Abonnementsprijs
Per 3 maanden fr. p. post.
Losse nummers
Ssknopt overzicht van den toestand.
De jongste communiqué's uit het Oosten
vormen weer ican aaneenschakeling van
11 uissisch-e nederlagen.
In Noord-Wes't-Rusland hebben de Duit-
schers Tukkum en Siuxt bezet en zijln
daarna doorgedrongen tot de monding bij
na van de Aa. Van Doblen uit wordt nu
Mitau (aan de Aa) ernstig bedreigd, tenzij
de Russen pogen zullen achter een dei-
vele zijrivieren van de Aa stand te houden
en Mitau te Verdedigen.
Bij Prasnysoh trekken de Russen meer
en moer op ide Narew te-rug. In Zuid-
Polen beginnen -de Russen verder terug te
wjijken en zal nu ltadom waarschijnlijk
wel door de bondgenooten bedreigd wor
den. Bijl Sokal werd de Bug geforceerd
en daardoor wordt de positie van d-e Rus
sische legermassa's in Oost-Galicië in ern
stig gevaar gebracht.
Wij zullen het bij deze opsomming maar
laten tot de -gebeurtenissen zich nog ver-
dor ontwikkeld hebben en den overzicht
van den toestand onder één ooglpunt moge
lijlk wordt-
Het -is intuisscheii wel duidelijk, dat al
deze offensieve bewegingen der central-en
als naaste -do-el hebben de omsingeling
en de overgave vam Warschau.
Daarvoor was het noodig, de Russische
.troepen uit Galicië te verdrijven en zie te
noodzaken tot den terugtocht, en begon
de opmars-ch .naar den spoorw-eg Luiblin
Chiolm; door het bezetten van dien ver
bindings,weg 'zou het geheele zuidelijke
front van het Russische leger verlamd
zijn en zou Warschou moeten vallen.
De ,,Times"-c-orrespondent te Warschau
meent, dat -dit niet zoo gemakkelijk zal
gaan. De legers, -die Rusland daar heeft
bijeengebracht, noemt hij de beste die ooit
in het veld zijn gebracht-in dezen oorlog.
Aan Ihet hoofd dezer liegers staat Oen
nieuwe generaal, wienis naam nog niet
mag wórden genoemd, een naam buiten
Rusland volkom-en onbekend, maar die,
volgens den ,,Times"-berichtgever. binnen
een maand wereldberoemd zal zijn.
Gok de ,,Times"-berichtgtever meent, dat
de strijd, die thans in Rusland begonnen
is, van het allergrootste belang zal zijn.
Wellicht zal het (geh-eele lot van d|en oorlog
van de daar verkregen resultaten afhan
gen.
Een nederlaag van h-et Russische leger
zou dit wellicht voor geruimen tijd elke
offensieve 'kracht ontnemen, elen neder
laag van h-et Duitsche leger zou den ge-
h-eelen veldtocht doen verliezen door de
Midden-En ropeasche land-èn.
Een tragisch „toeval".
Een ritmeester vertelt in de „Fra.nk1-
furter Zeitung" het vo-lgendé eigenaardige
geval: liet had gedurende den nacht flink
geonweerd en daar ik vrij van dienst was,
m-aakte ik een kleine wandeling, waarhij
ik voorbij een s-oldiatenkerkhof kwam, dat
ongeveer 300 pas van mijn kwartier ligt.
Onze brave dorpsgeestelijke zag ik naast
een baar staan, waarop een zeer jonge
huzaar lag. Daarnaast stonden vier oude
mannen van den landstorm, die ijverig
een .graf groeven, wat in den natten grond
geen gemakkelijk werk was. Een kort ge1-
bed en de kluiten vielen neer op bet
lijk. Reeds wilden de mannen Van den
landstorm weggaan, toen de geestelijke
hun verzocht, nog -een graf te graven,
daar hij niet altijd mannen daarvoor had.
Alleen een van de vier bleef en ging
aan liet werk. Ik sprak nog even met
hem en hoorde, dat hij uit. Baden kwam
/■las
„O.Om
Prijs der Adverientiën
115 regels ƒ0.50, iedere regel meer 10 ct
3 maal plaatsing wordt 2-maal berekend,
Bij abonnement voordeelige voorwaarden,
Familieberichten van 110 regels ƒ1.
iedere regel meer 10 ct.
en -een kleine boer was met aein grootte
famüiie. De oudste jongen moest nu o-ok
opkomen. Tenslotte was hij klaar -en vol
trots z-a,g hij op zijn werk. waarvoor de
geestelijke hem hartelijk' dankte. Wie weet,
zei hij bij het weggaan voor welk Vrod-
lijlce jongmenscih, ik oude kerel dit graf
gegraven heb-. Tegen den middag kwam
ik weer het kerkhof voorbij, toen ik zrtu
gaan eten. Weer stonden daar eenige man
nen van den landstorm met den geeste
lijke stil te (bidden. Toen ik dichterbij
kwam, zag ik op die baar mijn landstorm -
man. Op den terugweg was hij door een
granaatsplinter getroffen. Hij had Voor
zichzelf het graf gegraven.
Een blik in de toekomst.
We zouden allen wel graag willen weten
hoe de oorlog -afloopt. Hoe dom, dat ook
nog geen enkele Europeesoh© militaire
specialiteit ons daarover ingelicht heeft
en nu (tenslotte een Amerikaan ons in
dezen te hulp moet komen.
Het is kolonel Harrison, die beweert,
te weten, dat h-et als volgt gaan Z-al
In Juli
W s t e 1 ij k f r o n t. Geen verande
ring.
Italiaansch front. V-erbreediirg
van het front van de Italianen, wat. den
vijand noopt zij'n strijdkrachten te ver
dubbelen.
Russisch front. Groot Duitsob
offensief in de buurt van Warschau. Te
rugtocht van d-e Russen in Polen
T u r k s c h front. Langzame Vorde
ringen aan d'e ü-ardan-ellen, in Armenië
en Mesopotamië. Medewerking Van Italië
tegen de Darda.nellen
In Augustus
Westelijk front. Geen Verande
ring. Vermeerderd (munitie-verbruik. Uit
breiding van het Engelsch-e front.
Italiaansch' front. Belegering
van Triëst en Po-la. - - -
Russisch front. Staking Van het
Duitsche offensief (bij gebrek aan man
schappen). Plaatselijke aanvallen van de
Serviërs. Organisatie van het nieuwe
BalkanverbondInmenging van Roemenië.
Turksch front. Inmenging van
Bulgarije.
In September:
W e s t e 1 ij k front. Algemeene aan
val van de Duitschors in het Noorden.
Ontzaglijk munitie-verbruik.
Italiaansch-enRussisdhfront.
Verbinding van de Zuidelijk© fronten
(ItaliëServiëRoemenië). Algemeen of
fensief tegen Oostenrijk. -Opmarsch van
de Russen aan belde vleugels.
[Turksch fro-nt. Ineenstorting van
Turkije. Val van Constantino-pel, opening
van de Dardan-ellen.
In October
Westelijk front. Stilstand van het
Duitsche offensief. Snellere vooruitgang
van het Fransche offensief, dat tot aan
de linie OostendeMaubeuge—Arden-
nen-Luxemburg-Metz,-Straatsburg komt.
Italiaanse h-R u s s i s o h front-
Herovering van Galicië door de Russen.
JnvaJ in Hongarije van drie kanten. Vlucht
van de lOostenrijksche regeering naar
Duitsohland. Terugtocht van de Duitschers
uit. Koerland en -Oost-Pruisen.
Turksch front. Einde van den oor
log met Turkije. Een groot gedeelte van
het expeditie-leger wordt naar Europa te
ruggebracht.
In November:
W e s t e 1 ij k front, De Duitschers
opnieuw teruggeworpen. Op verscheidene
punten wordt hun rechtlijnig front door
broken.
vuldig' met; zijlnen buurman in aanraking
te bómen, ein werd Mji voor dezen een
recht lastige buur, die g-eene gelegenheid
ongebruikt liet om h-eim te kwellen ten te
grieven, iets waartoe bet nabuur zijn op
een dorp zoo overvloedig gelegenheid geeft.
De hakker verdroeg1 dit echter geduldig,
bleef Van Degien beleefd gro-e-ten, en sprak
n-ooit. kwaad van hem, wat dezen nog
temeer verbitterde.
Maar wij wilden slechts van den koop
man spreken, en zij'n ongemerkt reteds
over zijnen huurman begonnen; keerlan
wijl dan tot -den -eerste terug. Hij heeft
juist zijne boeken weggeschoven en de
pen achter het oor gestoken; hij ziet nog
eenmaal het blad door, waarop hij gecij
ferd heeft, en haalt diep adem.
„Mijne zaken staan nog niet slecht",
sprak hij met ee-n gelaat veel htel-derder
dan te voren. „Ik kan nog ieder voldoen
die iets te- vorderen heleft, en houd nóg
over. Maar morgein? Kon ik slechts
v-oor eene maand 1000 gulden leemten, dan
was ik geholpen, want tegen dien tijd heb
ik wel zooveel Ibinueng-e-kregte'n, dat ik
die som kan teruggeven. Maar van wien?"
Dat bleek eene moeilijke vraag- te zijn,
Want de koopman bracht zijn© "hand aan
het hoofd ©p ging in gedachten de gansche
rij zijner vriend-en en bekendlen rond, zo ie
der een te vin-den, -op wien h-iji zijne hoop
bouwen kon, Daarna -sprong- lpj gp en
g-ing met groote schreden peinzende het
vertrek -op neder, en vond nog niemand.
Vervolgiens- stond h-iji stil, leunde met den
elleboogi op den -schoorsteenmantel, en
tuurde op den. eng'el die onder die glazen
stolp op de pendule zat, doch deze bleef
zijln bedaardheid hehouidien en gaf hem
evenmin troost. (Misschien war-e hij wei
den gans-chen nacht daar zoo blijven staan,
had niet eindelijk zijn liefhebbende gade
hem gesmeekt zich toch ter ruste te be
geven en zich niet eente ziekte op den
hals te halen. Hij liett zich bewegen, ont
kleedde zich met haas-t en deted ju-ist de
lamp pit, toen de haan van -hakker Stevens,
die als alle'hanen van vroeg opstaan hield,
zijln eerste geluid deed hoorein, en
't. is 'zonde haast om het te schrijven, maar
het laatste woord van den koopman was
een vloek tegen het wakkere beest en zijn
vromen meester, want het was hem als
kraaide de heimek-oningj victorie, omdat hij
in de engte zat.
I
(Wordt vervolgd.)
