kei torst, Zaterdag 17 Juli 1015 20e Jaargang *o. 243 •=3Wg EN O, iop, iRAS, tulen, INEN. rrouw. ïje, RECHTEN EN PLICHTEN. De Oroote Oorlog. icht Sen. 259 B. reulen, j*kpaard den, •ij ving lerceelen 2 perc, LOOP ISPAN, ippels, ïrpeen. iffrouw iZEN voor jaren: rijpskerkej ienenweg' ■n met 42 Zwanen- te leveren LA.UPOT 3ór den 1 |ke tN.-B.) Joosland. tke. IURG. vPAARD ILEN, bij IVING: roeden kleine Iter de hof- sweg. Ë4 Juli, bij lelburg. tame. fcrke. |tot 21 Juli S—MARIS hgen te be- les KOOP ir, Ir of op 24 T. FELIUS, Goes. 1 Hoekstra. raagt liefst lie verdere (•richten. Uitgave van de Na&ml. Venn. LUCTOR ET EMERGO gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes: LAK 5E VORSTSTRAAT 210, Bureau te Middelburg: FIRMA F. P. DHUIJ - L. BURG. Drukkers: Oosterbaan Le Cointre - Goes. De Zeeuw VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG. Abonnementsprijs Per 3 maanden fr. p. post Losse nummers ƒ1.25 „0.05 Prijs der Advertentiën: 15 regels ƒ0.50, iedere regel meer 10 et. 3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend. Bij abonnement voordeelige voorwaarden. Familieberichten van 110 regels 1. iedere regel meer 10 ct. Gemeenteraadsverkiezingen. De Zeeuw steunt de candidaten der antirevolutionaire kiesvereenigingen, der halve in Vlissingen I P. G. LAERNOES Sr. Vlissingen li J. H. DOMMISSE. Terneuzen J. DE BRUIJNE C. WOLFERT H. VAN WIJCK Sr. Kapelfe-Biezelinge A. MOL. Iu onze eeuw worden verschillende ver houdingen beredeneerd, die in de zestien de en zeventiende eeuw, tot bloeitijdperk van arbeid, nijverheid en handel', voov onze vaderen zoo vast stonden als eert paal. Tot deze verhoudingen rekent man ook die van Patroon en Werkman. Dat verschil tusschen toen en nu is mede een gevolg van velerlei, waarop wij in ons artikel' „Ongelijkheid" reeds de aandacht vestigden. Uitvindingen, toe passing van den stoom, de opheffing van het gilden-wezenen meerdere veranderin gen deden den innigen band tusschen'den Patroon en zijn Knechts te loor gaan. Het patronal'e, het vaderlijke van den patroon viel weg; hij' werd eenvoudig werkgever, en de knecht ging al' meer te rug tot de positie van werknemer. Arbeid werd koopwaar. Deze dingen zijn van den beginne niet al zo o geweest. In Gods schoone schepping is al wat leeft organisch. Dat wil zeggen, al les wat aan het levende wezen is, zijn organen, die ieder hun eigen taak hebben, en tegelijk tot eenzelfde doel saamwerken. De plant komt op uit een wentel, groeft) op in stengel' en blad en bloemen. Ieder dezer organen heeft zijn taak, doch tie zamen werken zij aan het groote doel: der plant: het voortbrengen va.n vruchten en zaden. i Tegenover organisch staat mecha nisch. Wat leeft bestaat organisch; wat dood is bevat geen organen. Het kan uit deeten bestaan die aan elkander zijn -gelijmd of geplakt, doch die in geen (organisch) verband tot elkander staan, al zitten zij' onbeweeglijk aan. elkander vast. Nu is de plant een stoffelijk organisme. Maar er zijn ook zedelijke organismen. Onder anderen het huisgezin, een orga nisch lichaam, waarvan de leden (man, vrouw, kinderen) de verschillende orga nen zijn en de man het hoofd is. Die organen zijn ieder op zich zelf compleet, en hebben ieder hun aparte levenstaak, doch saam werken zij tot het bereiken van cle aan het huisgezin toekomende be stemming. Een zoodanig organisme is nu ook het bedrijf. De patroon is het hoofd er vUn, de werklieden zijn de leden. Hieraan zal men kennen of een bepaald bedrijf een levend organisme is, wanneer dezie ver houding tusschen den werkgever en zijn vaste arbeiders gevonden wordt. Die pa troon. heeft over zijn werklieden gezag te oefenen, gelijk de huisvader dit heeft over zijn gezin. De werklieden hebben den patroon te gehoorzamen, gelijk de .kinderen dit hun vader doen. Dit isi een van de i echten die de patroon voor zich heeft te handhaven, en ee.n van de plich ten die de Werkman tegenover hem heeft in acht te nemen. Hierin nu is voor den Christen niets vreemds. Immers hij weet dat de Heerq het alzoo beschikt heeft dat hij de Kneclhi en zijn baas de patroon zal zijin; en hij weet ook dat Gods Woord hem, tot gehoor zaamheid aan zijn patroon „in den Heere' vermaant. Om des Heeren wil' beeft hij te gehoorzamen ook den harden heer, we tende dat hij een Heer© heeft in de hemelen. Hiertegenover staat evenwel' dat de patroon jegens zijn werklieden recht en gelijk heeft te doen, hen niet hardelijki, 'zij het ook ial met vaste hand mag bestu ren. Zorg heeft te dragen dat allen öettl behoorlijk hun toekomend loon genieten, hij ziekte of invaliditeit worden gesteund. op bepaalde uren ruston kunnen van hun arbeid, op bepaalde dagen vacantia heb ben, een enkele maal, als dat kan althans, eens gezamenlijk met hem een ontspan ning genieten. Hier is sprake van plichten van den patroon jegens den werkman, en van rechten die, voor het meenendee) althans, deze mag doen gelden. Wanneer men het beeld van hoofd en leden vasthoudt, valt 't niet moeilijk aan to toonen -dat het zoo in de organisatie van het bedrijf behoort toe te gaan. Al de leden van een lichaam werken saam om het heele organisme, het lichaam te onderhouden, en het hoofd geeft de leiding. Zoo pok in het bedrijf. Alle leden van het bedrijf doen hun best om dat bedrijf te verheffen, en den goeden naam van dat bedrijf op to houden, enilde patroon geeft daarbij toon en richlinlg aan. Meerdere rechten en plichten worden in het bedrijf 'wederzijds vastgelegd. In een ideale zondelooze maatschappij zou dit niet noodig zijn. Maar in een door do zonde ontredderde maatschappij wel'. Doch ook in een bedrijf vVaar de vreezie Gods en het Woord Gods pverheersohen zlulten velerlei plichten, doch dan niet als plich ten, maar al's van-zelf-sprekende zedelij1- ke verbintenissen worden in acht geno men. Ook in het bedrijf geldt: zoo één lid lijdt, lijden alle leden mtede. Ook is het ongeoorloofd dat in hetzelfde bedrijf de patroon zijn eigendom bovenmatig; zou, kunnen vergrooten, terwijl de werklieden steeds minder worden. Ter andere z'ijde zij' er een streven open baar om het werk in dienst van den patroon z.oo goed mogelijk te doen. Zoo hebben alle leden van het bedrij.fslich.aam) evenals het hoofd bepaalde functiën ta 'verrichten, waardoor het getoete lichaam! wordt gebouwd. Want zoo is het ook bij het menschelijk lichaam. Daar is geen' enkel lid dat tot. het andere zlou kunnen zeggen: ik heb u niet van noode. Maar wederkeerig werken de lieden van heb lichaam voor zichzelf, gelijk als een lid lijdt, al de andere leden mléde lijden. Vooral, ja in de eerste plaats wordt van onze Christen-arbeiders verwacht, dat zij getrouwelijk dienen zullen. Eerlijk zullen zijn. Zich niets van den patroon toeeige nen. Zijn gereedschappen netjes behan delen. Niet luieren in de uren, waarin hij va.n hen werken mag verwachten. Hem ter wille zullen zijn in den druksteni tijd, wanneer hij van hen tegen verhoo ging van loon voor het overwerk, eenigef uren meerder arbeid vergen zou, in 't be-i lang- van .z-ij'n bedrijf. ITem vooral niet. in zijn goeden naam zullen benadeelen. En zoo zij reeds aan dezie zonde zich hadden schuldig gemaakt, terstond met deze zonde breken zultendewijl zij weten dat wie zijn .zonde belijdt en laat, barmhartigheid zal' verkrijgen. Er zijn in menig bedrijf treurige' toe standen. Dat komt vooral' omdat velen cloor afgunst gedreven worden, de plaats niet wenschen in tei nemlen, welke God de Heere hun in de maatschappij 'en in het bedrijf heeft aangewezen. En .de vrees bekruipt ons niet zleklen dat ook onder de Christen werklieden velen of weinigen zich door dergel ijken geest uit den afgrond laten bezielen. De patroons zijn geroepen tot strikte rechtvaardigheid, waartoe behooren eenl vaderlijke behandeling, behoorlijk! loon, en trouwe opvolging van alle wettelijke be palingen. Doch ook de werkman verrichte zijn werk met de meest mogelijke nauw gezetheid, zij in alles schappelijk, behan- dele zijn meesters land alsof het het zijne Was, bestïijde eiken v.orm van dagdieverij bij .zijn jongere collega's en bevordere in alles, in samenwerking met den patroon, de Christelijke verhoudingen. Aüe drie. Laten onze vrienden te Goes zorg dra gen dait (Woensdag alle Rechtscihe kie zers gaan stemmen en dat zij stemmen op alle drie de candidaten. Dat wil zeggenop D onn er, op P1 a- z| i e!r 'Bix op V i <e n i n g s. )Öok op Vienings en vooral op Vie- nmgs. Bij de eerste stemming zijn eri op> de,zen candidaat veel minder stemmen uitge bracht dan op Piazieï. Dat komt oimdat niet alle Rechtsoho kiezers zich hielden aan de Rechtsoho lijst. Indien de kieners wisten hoe zij hiea- mee de leiders dupeeren en de Katholie ken heleedigen, zij zoiuden allicht zich van dergelijke demonstraties onthouden. Nu de Katholieken althans een groot deel van hen op onze candidaten stemmen, mogen zij vorderen dat wij ook stemmen op den R.-K. candidaat. Niet omdat Yienings Roomsch is; maar omdat de Roomscben, krachtens hun kiié- zersaantal, 'recht hebben op twee verte genwoordigers. Stemmen, ook op Plazier; niet omdat hij' ,Christelijk-histarisch i'S, maar omdat de Christelijkhist'Oirischeri, krachtens hun kiezerstal, recht hebben op minstens één zetel in den gemeenteraad. De vrijzinnigen bezetten in den Raad tien Zetels van de dertien. Dat is niet recht; dat is oureclht, schreeuwend onrecht. Zie maar eens naar de pa's gehouden stemming. Zij haalden met hun meest gewilden candidaat den heer Kakebeeko 544 stemman; daar zijn nog ongevec'ii honderd Rechtschc stommen bij'. Doch goed, laten die stommen altegaal! Vrijzinnige stemmen geweest zijn. Dan is dit. stemmencijfer n,og slechts de helft va.n het. aantal opgekomen kiezers, f Zes vrijzinnige raadsleden zouden daar om, bij 'jiet stelsel van evenredige verte genwoordiging, ten stadh'uize mogen ze- telan. 'Doch zie, er zijn er tien.'- De kiezers doen derhalve niet kwaad, wanneer zij daarvan twee zetels opdragen aan een 'C.-iH. en een R.-K.. De derde Zetel blijft natuurlijk aan den A.-R. Onze leus blijft derhalveALLE DRIE. Niet op een ander. De fout wordt veel gemaakt dat onze menscton stemmen bijvoorbeeld op' twee mannen van Rechts en op een liberaal. Wij vreezen dat sommigen zich hiertoe ook nu weer zullen laten verleiden., Daarom wenschen wij1 in tij!ds ernstig hiertegen 'te waarschuwen. Te meer wijl het nu niet gaat •onn de meerder heid, zooals bij de eerste stemming, maar om de meeste stemmen. Stel er worden uitgebracht 11.90 stem men. Hiervan verkrijgen Donner: 6Ö0, Pla zier 580, Vienings 55'0'. Er hebben dus 30 Rechtscihe kiezers niet op Plazier ge stemd, die pemfen b.v. dr. Mol; en 50 hebben niet op Vienings gestemd die ne men b.v. dan toer Putte. Nu krijgen rlr. Mol en Fransen v. d. Putte elk 590 stemmen van links. Mol krijgt er nog 30 va.n Rechts bij en beeft er dus (520; en de heer Fransen v. d. Putte krijgt er 50 van rechts bij en heeft) dus 640 stemmen. Zoo zijn dan gekozen. Donner, Mol en Fransen v. d. Putte. jHad men van Rechts alle drie de can didaten gestemd dan waren de Reoktsohe candidaten gekozen geweest. Derhalve: in geen geval een vrijzin nige ier bij nemen. Ook niet één minder. 'Ook niet één minder nemen. Wie ziegt: ik s'tem alleen Donner en Plazier; en het derde vakje laat ik open, die stemt daardoor indirect op die Vrij zinnige candidaten. In het geval, zoo straks genoemd, drijft hij' 't stemmencijfer der tegenpartij -op; in het geval in deze onderhavige driestar bedoeld, drijft hij het sjtemmencijfe'r der eigen partij naar beneden. Omdat het nu niet gaat ;om de meer derheid, maar om de meeste stemmen. Bij een stemming gaat het om de meerderheid, de helft plus één; bij een herstemming gaat het om de meeste stemmen. Wie daar één stem meer hoeft dan zijn tegencandidaat die is gekozen. Ook al beeft hij niet de) volstrekte meerderheid. Ja al hadden zij allen de volstrekte meerderheid, toch zouden de drie afval len die de minste stemmen hadden. Met andere woorden: bij de herstem)- ming beslist de betrekkelijke meer derheid. En daarom is hier de boodschap stemt alleen de eigen candidaten, én dan alle drie. Donner verzekerd Laat u dit niet wijs maken: wijl zijh van Donniers herkiezing zekér. Wie dit denken zou, doorziet 'tgevaalil niet. Indien wij niet altegaar het puntje voolij Ronners naam zwart maakten, zouden al licht de 'beide anderen meer stemmpn haten dan jiij'; 'en dan kwamen zij er in, en hij bleef er hui ten. .Daarom, kiezbrs, straks in )het stemt kotje: 'eerst Donner z'wkrt gemaakt, dié staat no. 2 op de kaart, en dan al lei- bei dé twee onderste; dus DRIE TE ZAMEN! Niet me8r op Brants. Stemt vooralniet meer op den heer Brants. Die staat nog wel op de stemkaantj dat moest natuurlijk, omdat hij in her stemming kwam. Maar hij heeft zich tet ruggetrokken. En hij verzoekt dringend aan de kiezers niet pp hem te stemmen. Trouwens 't spreekt van zelf, wie nu op Brants ging stemmen, zou daardoor aan Donner en Plazier en Vienings stem- ïpen ontrooven, Zoodat zij' in de mindoït- heid bleven. Althans twee hunner. Daar om: niet meer op Bi rants. Wanneer herstemming? Herstemming te Goes op Woensdag 21 Juli. Zie de advertentie. 'K/om zoo vroeg mogelijk. Toch gekregen. De minister van marine mag van ge luk spreken dat hij ten laatste de porfce- feuille-quaestie heeft gesteld; de kans toch was groot dat hij zijh twintig miljoen Voor den bouw van "twee kruisers niet had gekregen. Van alle kantien rezen de bezwaren, en dat niet van de eersten de besten, maar van de hekwaamsten, de autoriteiten eerste klas in de Kamer. De Meester pleitte uitstel en Van De venter drong op nadere overweging aan. Lohman bleek ontevreden en v. d. Voort v,an Zijp critiseerde vernietigend. (Ofschoon de heer Lohnuan de voor stellen iop zichzelf hartelijk steunde, De indruk was dat deze 20 miljoen in 't water gegooid geld zou blijken, nu daar met .ieder nieuw jaar nieuwe, ver beteringen en vergrootingen in belt krui sers-type vallen yiast te stelten. Het is toch al meer gebeurd dat mét den bouw van een Nederlandsch oorlogs schip begonnen ,werd en dat toen. bet schip iaf was, inmiddels de naburige vol ken "schepen van veel beter constructie in de vaart brachten, waartegen het z'oo- genaamd nieuwe Nederlandse be type, in dien het eenmaal zioo ver komen mocht, niet bestand zou blijken. Bovendien was 't de vraag of Nederland zich nu niet meer behoorde te gaan toe leggen op den bouw van duikbooten. lntusschen bij monde van de woord voerders der drie Rechtsche partijen, de heeren Lohman, Notens en Van Zijp, wiercl in 's ministers dreigement dat hij. bijl ver werping heen zou gaan, berust en de gevraagde som onder protest toegestaan. In dazen tijd den premier naar een nieuwen minister van marine te laten zoeken, dat ging niet aan. Dit stel ministers behoort den ganschen duur van den oorlog aan te blijven. En 'tgaat gced zoo! Dit troost ons bij- het dure koopje dat den lande deze week geleverd werd. Befeopt overzicht van den tcestand. ~ÖP l?5t Westelijk front werd de hevige worsteling, die aan beide zijjden van het Argonnenwoud plaats vond, ook op 15 Juli voortgezet. De naam' van. het Argonnenwoud heeft een somheren klank gekregen. Hier in dit donkere, op sommige plaat sen schier ondoordringbare woud van 40 K.M. diep en! 'met een afwisselende bre)edte van 8 tot 12 K.M. in N.O. Frankrijk, ligt de hoop en de steun /en het geluk van duizenden begraven. Sedert September is bet Argonnenwoud het tooneel van moorddadige gevechten. Men zal zichherinneren, dat 'bij! der( grooten opmarsch naar Parijls de troepen van den Dimtschen kroonprins het wond binnen drongen, aanvankelijk de Fratv s'chen voor zich uitdrijvend. Doch de Fransehen herstelden zich en vielen den kroonprins zoo heftig: aan, dat deze ge noodzaakt werd terug te trekken en zelfs den zoogenaamden ouden Romeinischen straatweg prijsgaf, wat hem als een groote Eoiut aangerekend werd. Kort daarna zijn de Duitsfc.to.rs er in geslaagd een weinig vooruit fc© rukken, doch sindsdien heeft zich een positie oorlog ontwikkeld, die reeds vele offers heeft .geëischt, en nog eischt; want de kroonprins s'chijhl nog steeds suicces te verwachten op zijn pogingen, om hieif de frontlinie te verbreken. Een paar Weken geleden greep men moed, toen men ten N.O. van Vienne le Chateau een Fransohe linie over ean breedte van een kilometer genomen beeft en men vervolgens ten Z.-W. van Bon- leuilles een Fransch© beuvelstelling van 3 K.M. breed en l 'K.M. diep wist te ver overen. Uit de plaatsbepaling blijkt, dat dit alles is geschied op een front, ,dat in horizon tale lijin het noordelijke gedeelte van de Argonnen doorsnijdt. De Franschen be twisten het Duitsohei succes en zeggen, dat zij de Diuitsche aanvallen afsloegén en den) kroonprins een nederlaag bezorgden, maar geven intusschen toe, dat de Duitschers 40Ü meter vooruit kwamen'. De Duitschers waren er iu geslaagd zich in het bezit te stellen van hoogte 285, genaamd „La Fille Morte", (het doode meisje) 3200 M. ten Z.W. van Bour- reuilles', een strategisch punt v,an dén) eersten rang. Lanig hebben zijl echter niet plezier ge had van dezen winst, want de hoogte is nu weer in Fransche handen overgegaan'. De Kroonprins is thans weer enkele idealen armer. 't Is blijkbaar onbegonnen werk eikaars linie te foroeeren, en men begint in té zien, dat al' deze kleine partieele) suc cessen zoo weinig toedoen aan de be reiking van het doel, dat de beide par tijen zich stellen en dat bij elke voorbe reiding voor een aanval' wordt behaald; „het doorbreken van de vijandelijks linie". Onder de Belgische soldaten. Uit een sociaal oogpunt beschouwd maakt de .oorlog de menseh'en gelijk en doet ze verbroederen als 'in den schoot eener groote familie, waarvan de solda ten de leden zouden uitmaken. A Vat is dan ook meer roerend, in dien gedachten- ga lig, dan dëzé anecd.ote, welke een ka meraad aan de „Legerbode" mededeelt. Het 12e linie dat onder, 'zijne vrijwil ligers den jeugdigen prins Leopold telt, legde oefeningsmarsohen af. Het Was stik kend toet, en alles voorspelde een on,- Weder. Langs de bleekgrauwe stofferige) baan, die daar als ©en. onmogelijk lint} door de vlakte slingerde, stopten de jon gens al zingend vooruit, met do met kof fie gevulde veldflesch aan den gordel. En naarmate de mars oh vorderde, klonk! hét: Quatre kilometres sans bofte, Sans boire, sans bofte. Er werd balt gecommandeerd. En eenieder dronk een sfevigen slok. Eilaas! een onlangs van een instructie kamp aangekomen schacht, toen bij, zijne) Veldflesch aan de lippen w:0iu brengen, trok een beteuterd gezicht, eh Werd bleek van aandotening. Ehwel, wat iS er gaande, kameraad? roept men hem toe. Sjeemenis, daar beeft iemand me eene ferm© poets gebakken; ér is geen druppel koffie meer in mijne Veldflesch. En clé dorst verschroeit mijl de keel... antwoordt de dompelaar met nagenoeg strikkende stem. Hebt ge dorst?, sprak alsdan een heel jonge soldaat. Ehwel, drink, kame raad, 'zielhier mijne veldflesch En prins Leopold reilde vlug zijnen gezel zijne flesch toe. Licht over het geval van den pastoor van Battice. (Het Belgisch Bureel Voor 'Land en Vrijheid deelt ons mede: Men lierihnert zich misschien, hoe het begin van den oorlog het Belgische dorp. Battice werd vernield. De pastoor ver telde daarover. Nu vertelde een Duitsch deserteur aa.n het „Rott. NwsM." een; verhaal, dat wellicht de quaestie oplost- Het was een stadje in België, waar wij hebben huisgehouden, omdat zooge naamd de franc-tireurs een onzer offi cieren had doodgeschoten. Ik zie tot nog gebeuren, een van mijn kaméraden een kerel, die een oude rekening had te vereffenen;, die eenvoudig uit een raam den kapitein op den korrel neemt ein naar de andere wereld helpt. Toevallig had ik den vorigen dag. bemerkt, dat hiji een paar patronen lés in zijn zak' droeg. Waarom hij dat deed, terwijl hij tocli patronen genoeg in den gordel droeg", heb ilc toen gevraagd, waarop hiji mi] antwoordde: „Hier staat een naam op". Dat had ik toen niet begrepen, maar toen ik den man 'zlag schieten, begreep ik het opeens. Hij! had miet opricht geert patroon uit den voorraad genomfeu om dat anders het had kunnen uitkomen, wie een schot had gelést. Trouwens werd het toen niet eens onderzocht. Het heette weer: burgers en het dorp werd platgeschoten. Vredesgeruchten. De Florentijnsche „Randiera Socialista" schrijft: Van Rusland, Amerika en Frank' rijk ontvangen wij steeds dringende ver zoeken om een conferentie bijeen te roe pen, teneinde van gedachten te wisse- |an gaan, bij "autelande.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1915 | | pagina 1