(to. 330
Vrijdag' 3 Juli 1915
39e Jaargang
STEMBILJET
vier leden voor den Gemeenteraad,
OP 9 JULI 1915.
De Groote Oorlog.
Binnenland.
Uit de Provincie.
f 1.25
,0.05
Uitgave van
de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
LAN JE VORSTSTRAAT 219,
Bureau te Middelburg:
FIRMA F. P. DHUIJ L. BURG.
Drukkers:
Oosterbaan Lo Cointre Goes.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG,
Abonnementsprijs
Per 3 maanden fr. p. post
Losse nummers
Prijs der Advertentiën
15 regels /"0.50, iedere regel meer 10 ct,
3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend.
Bij abonnement voordeelige voorwaarden.
Familieberichten van 110 regels f 1.
iedere regel meer 10 ct.
VOOR DE VERKIEZING VAN
60
s v
5-3
NAME N.
VOOR
LETTERS.
BLAAS
BRANTS
A.
K.
BRUEL
DE DIE
DONNER
J-
J-
FRANSEN VAN DE PUTTE I. D.
KAKEBEEKE
W.
MOL
dr. D.
PILAAR
PLAZIER
POLS
VIENINGS
J-
J-
M.
J. W.
Het Stembureau houdt zitting in de Trouwzaal, van des voormiddags
acht tot des namiddags vijf uur.
Met het oog op het groote aantal candidaten hebben wij met een handje het
puntje aangewezeü, dat zwart moet gemaakt worden om onze candidaten
te stemmen.
Gij kunt dit, zoo het noodig mocht blijken, uitknippen en hiervan gebruik
maken in het stemhokje bij het zwart maken van vier witte stippen op uw stembriefje.
Dus zwart maken het 2e, 5e, 10e en 12e witte puntje, wanneer gij voor de
Rechtsche candidaten zijt.
De schaden.
Het schrikkelijk pleit om het wereld-
machtsoverwicht houdt aan. Geen der mo
gendheden schijnt er aan te denken, om
vrede te verzoeken. Dit kan ook haast
niet. Immers het zou heteekenen erken
tenis van geknakte strijdmacht of uitge
put weerstandsvermogen; en de overwin
naar zou zich haasten door het opteggen
van zware oorlogslasten en het opeisohen
van grenslanden dit den overwonnene te
■doen gevoelen. Volhouden tot het bitter©
.einde schijnt derhalve aan weerszijden
het parool' te moeten blijven.
Toch zou ook voor de overwinnende
partijen, gesteld dat de Entente wint, een
overwinning geen overwinst baren; 1870
.heeft dit bewezen.
Bovendien beteekent een zoodanige vrei-
<de een ongemeene vermeerdering van
kapitaal verlies. En dit laatste is al zoo
.bedenkelijk groot.
Het gezamenlijk bedrag der Staatsschul
den van de landen in Centraal Europa
was 96 miljard gulden, dat is 96 duizlend
miljoen; waarvan 35 miljard reeds totaal
•vernietigd kapitaal, zijnde schulden van
■vroegere oorlogen.
In vredestijd, zoo lazen wij dezer dagen
in de ,,N. Rott. Ct." tellen da gezamen
lijke legers in Europa 7,570.000 man,
terwijl de oorlogsvloten te kamen bestaan
►uit 2356 schepen, met eene bemanning
van 450.000 man. Wat kost dit alles?
Per jaar geven uit voor leger en vloot:
Engeland f 965,000.000; Oostenrijk-
Hongarije f 235.000.000j Duitschland
'J 1.176.600.000; Frankrijk f 725.000.000;
Rusland .f 1.130.000.000; België
f60.000.000; Nederland f 55.000.000. To
taal' f4.346.600.000.
Wanneer wij hier de andere landen
Spanje, Italië, Turkije, Portugal, Dene
marken, Zweden en .Noorwegen en de
Balkanstaten bijvoegen, zullen we niet
ver van de waarheid zijn wanneer wij
zeggen clat in vredestijd in Europa, aan
leger en vloot wordt uitgegeven, ruimi
6 milliard, dat is 6.000.000.000 gulden
per jaar.
Op 't oogenblik evenwel is! dezie toe
stand veel' erger. Thans zijn er in Europa
minstens 21 miljoen soldaten onder de
wapenen.
Reeds sloten de vier grootste oorlog
voerende mogendheden een ïeening van
elk ongeveer 4000 miljoen gulden.
Duitschland alleen offert per dag zestig
miljoen gulden aan den oorlog. De oor
logskosten over geheel Europa mogen der
halve gerust geschat worden op 200 mil
joen gulden daags, fti de elf maanden dat
de oorlog reeds duurt, kon derhalve het
aan den oorlog weggeworpen geld wel
eens zestigduizend miljoen gulden Wor
den. Wat te denken van op zoo enorme
schaal weggeworpen geld!
En dan wordt nog niet eens gedacht
aan de verloren gegane honderdduizenden
menschenlevens, de kunstschatten, bouw
werken en monumenten; de schade aan
handel en bedrijf, de duidende verminkte
en voor hun leven onbruikbaar geworden
jongemannen; de duizenden weduwen en
weezen, wier toekomst vernietigd werd;
de honderden handels- en oorlogsschepen,
vliegtuigen en duikbooten die verloren
gingen.
Is het wonder dat men op middelen.
zint orit de oorlogen in de toekomst on
mogelijk te maken?
Beknopt oyerzicht van den toestand.
Duitschland's antwoord op Wilson's
tweede Lusitania-nota zal een afdoend
antwoord zijn.
De correspondent van de „New-York
World" te Berlijn seinde dit aan zijn
blad.
De bron is vrij onverdacht.
Amerika en Duitschland zullen het dus
wel met elkaar kunnen vinden.
De nota, die de volgende week klaar
zal zijn, «al aan Wilson's wenschen en
ernstig verlangen tegemoet komen.
Bedoelde dagbladschrijver vernam nog,
dat het resultaat van het bezoek van den
Rijkskanselier in bet groote hoofdkwartier
is geweest, dat er een overeenstemming
tot. stand gekomen is ten aanzien van
den duikbootenoorlog en de handelsvloot,
welke door het ministerie en de admirali
teit practisch uitvoerbaar wordt geacht
en ten doel heeft de vrijwaring van sche
pen, die Amerikaanscbe passagiers vervoe
ren tegen torpedo-aanvallen.
Intusscben is er één ding, dat niet
schijnt te zullen veranderen. Dit is, dat
Duitschland den duikbootenooHog tegen
over Engelsche koopvaardijschepen niet
zal wijzigen en dat, behoudens het aan
bod om aan de Amerikanen een veiligen
overtocht te 'verzekereneenige verdere
wijziging in Duitschlands politiek tegen
over vijandelijke schepen, zooals het eerst
aanhouden der schepen, het geven van
gelegenheid aan het scheepsvolk om in
do booten te gaan, geheel en al afhangt
van Engelaud's eigen optreden tegenoveW
de duikbooten.
Do strijd in het Oost'a wordt met on
verminderde hevigheid voortgezet.
In de Russische gouvernementen Lu
blin en Cholm krachtig offensief der ver
bondenen. Het front ondergaat nu iederen
dag verandering.
Iederen dag verliez'en de Russen terrein.
Een Russisch communiqué meldde, dat
een Duitsch eskader getracht heeft bij
Windau, aan de monding van de rivier
van dien naam (een 100 K.M. noorde
lijk van Libau) een troepenmacht aan
land te zetten. De poging werd door de
Russische torpedobooten, die de bescher
mende 'Duitsche oorlogsschepen op de
vlucht dreven, .verhinderd. Mogelijk zal
deze poging tot landing in nauw verband
staan met de voorgenomen nieuwe ope
raties, waarbij het geen betoog behoeft,
dat zulk een landing in den rug clei'
Russische troepen van allergrootste be-
teekenis wezen zou.
Op het Westelijk front zijn de Duit'-
schers weer krachtig aanvallend opgetre
den in het Argonnerwoud, waar hun of
fensief, volgens het Fransche avond-com
muniqué, geleid heeft tot een gedeelte
lijk succes bij Bagatelle. Van hun kant
kunnen die Franscben tegenover dit suc
ces geen enkel behaald voordeel stellen.
Op den Balkan rommelt het nog. Wat
'zullen de Balka.n-st.aten doen?
Ze weten het nog niet?
Ze zijn te koop. En wie liet hoogste
bod doet, kan ze krijgen. De diplomaten
reizen als commies-voyageurs van heide
groepen der ig|roote mogendheden Boeka
rest, Sofia, Belgrado en Athene af. om
de regeeringen te winnen.
Doch tot heden Zonder succes.
Voor den Rus zijn de kansen weer,
gekeerd, en (dit heeft het onzeker ge
maakt, wat men in 't Oosten zal te wach
ten 'hebben.
'tls altijd een rommel geweest op den
Balkan, en dit zal vooralsnog wel zoo
blijven.
Hooge staatkunde kent men ei niet.
Een ras van Scaevola's.
In de „VI. St." vinden we de volgende
fragmenten uit een Vlaamsch. soldaten-
dagboek
„En het is daar dat vriend Planke werd
gedood... Tien dagen later vind ik hem
hier teïug... Gekwetst zooals vriend Plan
ke, kruip ik op handen en voeten om de
kogels te vermijden... Ik betast vriend
Planke, vind zijn notaboekje en neem
het met 'mij mee om het later aan zijn
familie als „souvenir" te geven... 'tKan
dienen om mijn eigen naam in te zetten
en ik schrijf: Louis van den Berghe, Mira-
beaustraat 7, iRijssel... Ik zweer op mijn
eer van bij geval van leven, de dood
van vriend Planke te doen toekomen...
Ik ben in mijnen hals geschoten, heb
drij kogels in mijn linkerbeen die nu
niet erg :zieer doen, maar mijn rechter
voet is frut... Ret kost me veel moeite
o.m over den grond te kruipen en sedert
de veertien dagen dat ik hier rondkruip
heb ik nog niet anders gegeten dan 't geen
ik op het vekl vind... Dat is nu al veer
tien dagen, zeg ik, dat ik hier lig, en
nog geen brancardier gezien, ze loopen
hier niet dik en als 't niet betert dan gaan
ze mij hier dood vinden nevens Planke...
Die brancardiers moesten beter uit hun
oogen zien...
Ik denk aan mijn moeder, aan mijn
vrouw, als ook aan mijn broeders en zus
ters... Ik heb de zakken van Planke afge
tast denkende er een mes te vinden om
mijnen schoen open te snijden en mijn
voet te kunnen verzorgen... Ik vond niets
als het notaboekje en een horloge, die
ik 'alle dagen opwind om te 'zien hoe
laat het is... Word ik gered, dan krijgt
de familie Planke dat óók terug... Ik heb
een lamme hand die me bet kruipen
moeilijk maakt... .Nu z'ou de oorlog bin
nen 23 dagen moeten gedaan zijn, dan
zouden ze mij hier misschien komen ha
len... Ik bid alle dag voer Planke en
voor mij in passant, dat God ma veri
lioore en mij redde... Ik weet niet juist
hoeveel dagen er sedert 15 October vesjoo-
pen zijn maar ik schat dat we nu zoo
wat den 30en moeten zijn. De eerste
dagen heb ik uit de ransels van cloocfe
soldaten beschuiten gehaald; dan heb ik
Van veldvruchten geleefd, maar nu kan
ik niet meer kruipen, ik moet, willen
of niet, blijven liggen, mijn voet doet me
verschrikkelijk pijn.tot morgen.
„Zoo kruipt hij nog een paar dagen
rond, tot hij door een briefdrager wordt
gevonden, die 'hem naar een Fransche
loopgraaf Jjfengt. (Maar bij een gevecht
blijft hij opnieuw liggen, tot hij eindelijk
voor goed wordt gered
Ik heb geen chance. Ik dacht vannacht
te vertrekken en de Duitschers deden een
hevigen aanval, de kameraden moesten
vechten en lieten mij liggen. En nu van
daag ben ik weer. alleen, maar daar komt
hulp, en men vecht weer opnieuw en
nogmaals word ik door de kameraden
achtergelaten... Ze trekken er uit en la
ten mij liggen, maar daar komen de in-
fiïmiers van het 148e en die verlossen
mij; op dezen oogenblik dat ik schrijf
worden mijne wonden verbonden... Ik heb
een boterham gegeten, en een sigaret van
den majoor gesmoord, ik ben gered.
Korte Oorlogsberichten.
B1 'ij: f t Duits c li. In de Osna-
brucker Zeitung van Zaterdag j.I. schrijft
Walter Bloem: „Wat Was het voor den
oorlog toch fabelachtig gemoedelijk in de
WereldAlles was georganiseerd, alles
klopte en harmonieerde tot in de kleinste
bijzonderheden: Iemand kon op zijn stu
deertafel in Berlijn efèn wereldreis1 opma
ken met iedere aansluitingen onder-
Weg ontmoette hij slechts vrienden! De
naties bejegenden .elkander met eerbied
en sympathie. De eeuwige vrede, d© ge
meenschappelijke hulpvaardigheid lot ont
wikkeling' der menschheid schenen ver
zekerdDaai' is de oorlog gekomen
en heeft ons de oogen geopend: wfe leven
te midden van wilde beesten, die het
oogenblik niet kunnen afwachten, om ons,
Duitschers, naar de keel' te springen en
ons te verscheuren. Jongens, vergeet deze
les niet! Als nauwelijks dei vrede hersteld
zal zijn, als de algemeen© gemoedelijkheid
weder met moeite zal z'ijh verkregen, dan
zullen de vordesidyllen en wereldverbroe-
deringsdroomen weder opduiken. Maar dan
raad ik ublijft ongemoodelijk, w'antrou-
wend en onverzoenlijk. Gelooft niemand,
behalve uw eigen volk; houdt de hand aan
het zwaardEn wanneer iemand die melo
die van den vrede speelt, slaat hem de
fluit van de lippen weg. Bljtft dapper, held
haftig en sterk; blijft aaneengesloten, onge
naakbaar, ijverig blijft Duits1 ch!"
Hoe onchristelijk! Gelukkig, dat niet alle
Duitschers zoo daarover denken.
De Voss. Ztg. verneemt uit Rome,
dat de diplomatie van het Viervouidigvfer-
bond te Sofia nog niet het geWensehte
succes heeft gehad'. Het jongste aanbod
aan Bulgarijle heeft ontstemming teweeg
gebracht in Servië en Griekenlandhoven-
dien kant Servië zich tegen den Bulgaar
se hen eiscli van onmiddell'ijken afstamj
van grondgebied. Servië verlangt een
volksstemming in het gebied, westelijk van
den Vardar.
Een Nederlandsch koopman in ma-e
nufacturen, (die deze week voor zaken
Crefeld bezocht, vernam daar, dat wegens
gebrek aan katoen, de fabricage van manu
facturen met hindernissen te kampen
heeft, die weldra onoverkomelijk zullen
Naar meu weet zijn onlangs in Luik
Verscheidene spionnen gefusilleerd en
zwaar bestraft, wijl ,op -hen bevonden pa
pieren aanwezen, dat zij aan het Fran
sche leger Duitsche troepenverplaatsingen
hadden gemeld. Uit het verhoor dezer
spionnen worden thans eenige bijzonder
heden bekend, die schijnen aan te dui
den, dat een groot spionnen-net ovei)
Rijnland zijn brëede vertakkingen heeft.
Vooral in Trier, Goblenz1, Keulen, Wies-
baden en andere kleinere plaatsen schij
nen die spionnen verbindingen te heb
ben aangeknoopt met agenten, waarvan
er ©enige ,uit Antwerpen en Brussel, an
dere uit Utrecht, Arnhem, Amsterdam en
Rotterdam komen. Deze agenten, onder
wie zich ook vrouwen en meisjes bevin
den, maken de reis d.oor Duitschland met
„Ausweispapiere", waarin zij als juwe
liers .of antiquiteiten-handelaars staan aan
gegeven. In Trier werd de bevolking uit
drukkelijk door de autoriteiten gewaar
schuwd voorzichtig te zijn in hun spreken
met onbekende personen, övenal in het
Rijnland wordt thans een ernstig onder
zoek ingesteld, diat tot hiertoe nög geen
resultaten heeft opgeleverd.
Te Kiïby Moorside, hij Malton, i3
een boer, George Anton Harman Lorenz',
tot drie maanden gevangenisstraf en 600
gulden boete veroordeeld, omdat hij in
het onwettig bezit was van twee sein
lampen. De 'eene lamp kon tot op- een
afstand van 4800 tot 9000 M. haar licht
Verspreiden. De beklaagde zeide, dat hij
die lampen gebruikte voor werk op dó
boerderij. Hij ontkende, dat hij een Duit-
schei' w.as; wel had hij een Duitschen.
vader gehad, maar hij: was in Engeland
geboren. Hij is dadelijk in hooger beroep
gegaan en tegen twee borgstellingen van
3000 gulden elk op vrije voeten gela
ten.
Een Lloyds-telegl'am uit Baltimore
(Ierland) meldt, dat de Noorsche bark
„Thistlebank" ('2430 ton) met graan van
Bahia Blanca naar Queenstown gister
avond ter hoogte van Fastnett (Cork) ge
torpedeerd is. Een gedeelte der bemanning
is te Baltimore geland.
Toi'pedeerimg „Armenian".
De berichten van den Amierikaanschen
consul te Bristol over het verlies van men
schenlevens van Amerikanen bijl het tor-
pedeeren van de „Armenian" brengt in
offitiëele kringen te Washington opwin
ding teweeg, vooral ook met het oog op
de verwachting van een gunstig antwoord
vjan Duitschland op de Amerikaanschd
nota.
Men is van meening, dat het schip
onderzocht had moeten worden en de
opvarenden in veiligheid gebracht alvo
rens het tot zinken gebracht wterd'. Aan
Gerard werd opgedragen respectievelijk te
de Amerikaansche ge-zanten Page en
Loinden (en Berlijn inlichtingen omtrek
het gebeurde in te winnen.
De isolatie
van het internoeringskamp te Harderwijk
is opgeheven.
De uitvoer
van schellak is verboden.
Publicatie.
De Territoriale Bevelhebber in Zeeland
enz., ter standplaats Middelburg, heeft
de navolgende verordening vastgesteld
Artikel 1. Allen, die zich in Zee
land bevinden, zijn verplicht, op de eerst©
vordering van de ambtenaren, genoemd
in artikel 8 van het Wetboek van Straf
vordering, of van militairen met den rang
van korporaal en hooger, patrouillecom
mandanten, of schildwachten, stil te hou
den en zich volkomen te legitimeeren en
te motiveeren met welk doel zij zich ter
plaatse ophouden.
Artikel 2. De Burgemeesters zullen
van deze verordening onverwijld afkondi
ging doen in hun gemeente.
Artikel 3. Overtreding van deze ver
ordening wordt gestraft met hechtenis van
ten hoogste eene maand of geldboete van
ten hoogste drie honderd gulden.
Uitgegeven te Middelburg, 1 Juli 1915.
De Territoriale Bevelh. in Zeeland enz.,
BR OCX.
Gemeenteraad van Goes.
Zitting van Donderdag 3.30 u. nam.
(Gedeeltelijk reeds in een deel der vo
rige oplage opgenomen geweest).
Rij de behandeling van het voorstel tot
wijziging der verordening betrekkelijk de
mestvaalten, bestrijdt dhr. Pilaar
't betoog van dhr. Risch. Spr. voelt niets
voor de verordening en betwijfelt of' de
termijn van 1 Jan. 1916 wel in 't oog
gehouden zal worden. Spr. wil een rui
meren termijn, opdat intusschen de zaak
in studie genomen kan worden.
