O. 838 Woensdag* 30 Juni 1915 39e Jaargang De Groote Oorlog. Zeeuwsche Stemmen. Uitgave van de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes: LAN3E VORSTSTRAAT 219. Bureau te Middelburg: FIRMA F. f». OHU1J - L. BURG. Drukkers: Oosterbaan Le Cointre - Goes. In de familie. F'rcf. Fabius, de verdienstelijke ver zamelaar, heeft er herhaaldelijk op ge wezen en. de vrijzinnigen hebben het herhaaldelijk ongevraagd gezegd, dal er nauwe verwantschap bestaat tussohen vrijzinnigen en socialisten. Zij spraken dit vooral uit bij een stem- "busstrijd. I-let „Utrechtsch" Dagblad" schreef in Oct. 1900: „Tussohen liberalen en so cialisten ligt, bij eenheid van levensbe schouwing slechts een nuance van zacht rose tot vuriger purper". De ..Prov. Gron. L't." troostte zich in Juli 1897 over Winschoten, waar Mr. froelstra gekozen was, aldus: „In Win schoten krijgen de liberalen nog kans op een zetel. Trouwens geen groote kans; dit district schijnt voor goed aan de radicalen of. socialisten ten deel te zijn gevallen, 't Blijft in elk geval in de familie". Volgens de „Zwolsche ,Ct." zeide Mr. van Houten in Febr. 1889 te Hengelo het volgende: „Wel verre dat de sociaal democratische partij hunne belangen be vorderen door de liberalen ten onder te brengen, doen zij1 zich zelve schade niet alleen, maar verzaken beginselen zoo na aan. de hunne verwant, begin selen voor welker toepassing zij nim mer den steun der clericalen Sullen kun nen. erlangen. „Gij, volkspartij, of hoe gij u ook noemt, wekt ijver op voor de publieke zaak, maar k i os als u w vertegen woordiger hem. die u het naast en van nature aan het hart ligt, trek met hem gelijk op. en spring niet door het maken van allerlei bokkesprongen uit het gareel naast uw langzdam; maar ze ker optrekkend paard". (Ontleend aan dé „Oranjevaan" van 26 Febr. 1889). Het was dan ook begrijpelijk, dat „Het Vaderland" in 1897, bij] het bericht, dat Mr. Troelstra te Tietjerksteradeel gekozen Was, de vlag uitstak; en het eenige vreemde daarbij was, dat de na tionale driekleur werd gekrenkt. Eigenaardig toch. dat, ondanks deze aangetoonde verwantschap de sociaal democratische neef. na in 1913 nog zoo braaf met den liberalen oorne te hebben .saamgedaan, dezen "nu op vele plaatsen te lijf gaat. Zou "t ook kunnen zijn ómdat deze laatste, ook wegens aftakeling, te veel raaciszetels bezet houdt, in verhouding tot zijn krachten? XLV. Ter Goes staat weer in het teeken van den politieker: strijd. Ach ja! En menigeen pinkt een traan weg in z'n droefheid over de snoode practijken van die „bestand-brekers". Wlaarom is alles niet bij1 het oucle ge bleven, éee 'tGing alles weer zoo kalm en, zoo zucht mén. nu heeft men haat en nijd weer binnen ons rustig stedeke gehaald. Alsof zie die haat en nijd al ■dien tijd op non-actief gestaan hadden Ja, die Verkiezingen hebben het bij ons gedaan. Ze staan helaas maar in een slécht blaadje. En niet om niets, hoor. ■Gaat de practijk maar na, en gp staat ver baasd hoe men er op los draait, kuipt, jokt, scheldt, vleit en krijt, plakt en scheurt, 'tls een hanjer slechte tijd, als linksche heeren van 't nachtelijk duistéS profiteeren, om hun reclaimebiijetten on- défrteekend door „vele rechtsche kieZers" ongezien in brievenbus of gang te wer ken, en -als roeiboot en kanoi geheim zinnig over het water glijden en donkere gestalten zich tegen de kademuren afteeke- nen; en men 's anderen daags slechts gis sen kan, waar bet in zlwarte hlokletters uitgevoerde advies aan de kiezers „geze* ten" heeft. De verkiezingskoorts is hoog gestegen, als men na 't middernachtelijk uur rond gaat met trapleer, stijfselpot en bundels biljetten; als men de „hoop des vader lands", kleuters van tien en elf jaar nog niet eens droog achter de ooren papa's politieke tegenstanders hoort, be en veroordeelenals de jongens hun mim pels wegbergen, om aan de actie te kun nen deelnemen; als winkelier A (van kleur 1) klant B (van kleur 2) verliest «of ge boycot wordt door C en D (van kleur 3).' Dan is 'teen booze tijd. Een tijd van oude plunje en witte das sen, van pamfletten en meetings. Een tijd, waarin het persoonlijke élé ment naar voren treedt, in al z'n boos- aardigheid. Arme candidaten! 'Kindermeel en wagensmeer ziet men met een 'reclameprentje geadverteerd met het veelzeggende bijschrift: Vóór en >na hét gebruik. Zoo zou men ook van verkiezingscan- didaten"portretten kunnen geven met. hét onderschrift: Vóór de verkiezing. Na de verkiezing. Ge zoudt sommige adspirant edelaoht- baren kwalijk herkennen in de beide kon terfeitsels. En wat al ontevredenheid onder die heeren. Vóór de verkiezing schreef er een met hevig fronsende pen aan den uitgever van de krant„Waarjom moest mijn naam met zlooveel kleiner letter in de aanbe velingsadvertentie staan dan die Van mijn tegencandidaat?" Na de verkiezing schreef een ander, die den slag verloren had, maar niette min de „oorlogskosten" moest betalen: „Waaiiom hebt ge mijn advertentie zoo veel gnooter geplaatst, dan ik bedoeld had?" Maak het den mensch.cn maar eiens naar den zin, zioodat ze èn vóór èn na da verkiezing gelijkmatig tevreden zdjtn en blijven! Altijd heeft de verkiezing het gedaan. Doch, apropos (nu in ernst), dat moet eens uit zijn met die beschuldiging. Of is de verkiezing alleenlijk veroordeeld om de wijze, waarop ze gevoerd wordt? Ja? Dan verraadt uw meening al heel weinig waardeering van de aan het volk toegekende voorrechten van de consti- tuti onéele monarchie En dan wordt het tijd, dat het op wat waardiger wiijjzte Van bet kiesrecht ge bruik maakt. Zóó, dat de tegenstanders in het verkiezingstoumooi elkander steeds in de oogen kunnen zien, dat al hun daden het dag licht kunnen verdragen en zionder dat de goede verstandhouding in de gemeente twee weken vóór en acht maanden na den stemmingsdag op den loop is. Dit kan best. Dit moet kunnen. Doch dan sleure 'men niet langer z'n eigen beginsel door het slijk, door te strijden Met ongeoorloofde en onwaardige mid delen. De naam van de partij, ons beginsel, zij ons méér waard dan de kansen in den Verkiezi ngss'trij d Wien de schoen past „Maar", zoo zegt men op kwasi-vef- ontwaardigden toon, „er is toch een „maar", 'tls wel waar, dat het aan ons ligt, als de verkiezingen in een kwaden reuk staan, maar nu staat de zaak toch eenigszins anders. Is er dan niet zloo iets als Giodsvrede of bestand? Moesten we in deze omstandigheden niet liever de eendracht trachten te bewaren?" Maar eilieve, dan was 'tmaar het beste, dat we het heele kiesstelsel naar den rommelzolder brachten. Het deugt wel, maar men gaat er zoo onhandig mee om, dat het de menschen bang maakt. Dus, beng maar op. Dit is geen praat. Laat men trachten op waardige wijze den verkiezing^ „strijd" dit woord mocht Wel uitge bannen worden! te voeren. Is men van alle zijden gezind om in plaats van het persoonlijke element het beginsel, waar 'tom gaat, op den voorgrond te plaatsen, dan is er van strijd in den ongunstigen (zin van het woord geen sprake meer. Gaat men tot zoover met deze beschou wing accoord, dan z'al men ook voelen, da)t de gemeenteraadsverkiezingen met wat men noemt den „Godsvrede" nie mendal te maken hebben. Wat er wèl onder valt, is nooit door de gezamenlijke partijen vastgesteld. 'tWare, ter voorko ming van veel misverstand, verwarring en tweedracht, wel gewenscht geweest, dat men zich vooraf met elkander had Verstaan omtrent de strekking van een bestand in de huidige omstandigheden. En m.i. had men dan alleen die po litieke actie kunnen stopzetten, die de zetels onzer ministers en de positie dei- Kamers in gevaar zou kunnen brengen. Anders niets. De mannen aan hét roer van staat heb ben het vertrouwen en het is niet ge wenscht, dat ze op het kritiekste oogert- blik hun taak op anderen moeten over dragen. Om een dergelijk debacle te voor komen zou een soort bestand gesloten moeten worden, een soort Treuga, Dei, om het met een geleerd woord uittedrufc- ken. Dit woord heeft een geschiedenis. Mag ik: u ze even uitleggen aan de hand van de aanteekeningen, die een in zender in het „Vaderland" dezer dagen maakte? Treuga Dei is niet eenvoudig de La- tijnsc.be vertaling van het woord „Gods vrede"; de begrippen komen historisch niet geheel oveTeeu. Wat toch is het geval? M Vóór er van Treuga Dei sprake was, had men al een „Fax Dei" (letterlijk „Godsvrede") gekend. Door de geestelijkheid ingesteld, be doelde men met dezen Pax Dei naar den algemeenen wereldvrede te stevenen. Dit nieuwe beginsel is het eerst opgekomen in Bourgondië en in Frankrijk. Niemand mocht voorlaan bloedwraak nemen of zich aan gewelddadigheden schuldig maken; niemand zich gewapend vertoonen, elke schuld proest vergeven zijn, enz. enz.; wie weigerde dezen Pax Dei aan te nemen, werd gestraft met den ban en andere kerkelijke straffen. Met hoeveel geestdrift nu die Pax Dei ook werd begroet echter voor namelijk alleen door de minderbedeel den, die bij de voortdurende oorlogen en veeten steeds aan bet kortste einde trokken, en mede het gelag betaalden spoedig bleek djat hij in geenen deele te houden w(as, en dat men door te veel te willen hebben niets bereikte. Vandaar de invoering van den Treu- g!a Dei (Treuga. 'overeenkomende met het Spiaansehe en Portugeesche Thagua en het F natische Trève) waarbij bepaald werd, d|at van Woensdagavond lot Maan dag in den vroegen morgen, de wapenen moesten rusten enz', en djat elke overtre ding der vastgestelde bepalingen Zon wor den gestraft met excommunicatie. (Dit geschiedde voor liet eerst in 1041 in Acquitanië). 1 ij 1 I i Nu hebben we ook een soort Treuga Dei, doch doordat men niet weet wat men diaarmee wil bereikt mén niets. X- Goes nu breekt het „bestand". Onze tegenstanders begonnen ermee. En de rechtsche heeren besloten op verschil lende gronden ook den „strijd" te (aan vaarden. Zelfs voor lien, die van meening waren, dtat er een „bestand" gold, was er vol doende (aanleiding om met candidaten in zee te giaan. Hoeveel te meer voor lien, die in 'het bestand het misbruiken van een vergeten instituut zien. Straks gaan we dus naar de stembus, om te trachten onze rechtsche candidaten paar het college der vroede vaderen af- teviaardigien. JMen Vergete echter nimmer, dat de klamp met meer waardigheid en dieperen ernst dan anders dient gevoerd. Laat men wederzijds de hartstochten niet onnoodig en niet yialsch prikkelen. De ernst des tijds eischt, dat we meer dan anders tweedracht vermijden. Weg met 'alle valsche agitatie! KEES VAN DER MEER. Beknopt overzicht van den toestand. Rusland's kansen worden er de laatste dagen niet beter op. Als men de comnrani- qué's met oordeel' des onderscheids leest, zal' men tot de conclusie komen, dat binnenkort geen Rus meer op vijandelijk grondgebied zal, staan. Men wil daii ook, dat Rusland de gedachte aan een spoedigen en afzonder lijken vrede niet opgeeft. Hot gaat deze geruchten echter zoo krachtig mogelijk tegen. Hel, is dan ook ietwat voorbarig, om maar dadelijk de gevolgtrekking te maken, dat in Rusland gedacht wordt aan de mogelijkheid van een afzonderlijken vrede miet Duitsehland te sluiten. Toch Vond'de Russische pers het blijk baar noodig aandacht aan de zaak te schenken en het denkbeeld krachtig te verwerpen. Ze houdt vol, dat Rusland vast hesl'oten is aan de zijde Van de geallieerden den oorlog tot een Zegevie rend einde to brengen. Maar dan moet het geld hebben. Veel' geld. En wel van Engeland en Frankrijk. Want, zegt men, Rusland moest tot dusver den zwaarsten last van den oor log dragen. Wat België en Frankrijk moesten dra gen telt men klaarblijkelijk niet, en wat Engeland aan offers brengt evenmin. Rusland is derhalve een kostbare bond genoot, een reuze-sl'okop, die, wanneer hij zijn mond zet aan de schatkist der entente-mogendheden, wel eens spoedig den bodem zou 'kunnen laten zien. De last die op de Westelijke mogend heden wordt gelegd, is wel zwaar. Want zij hebben niet alleen de kosten van hun eigen oorlogvoering te dragen, de persoon lijke en financieele offers om te zorgen, dat hun legers voltallig en goed gewa pend blijven, en dat er een voldoende voorraad ammunitie is, maar zij moeten' ook de Russische legers van wapens, ammunitie en geld voorzien. Een zware eisch, voorwaar. Toch zul len Frankrijk en Engeland zich wel eens bedenken, eer ze Rusland iets weigeren, want als Rusland uitvalt, is in het Westen do zaak Voor de geallieerden verloren. Wat het Westerfront aangaat, hier schijnt men tegen Augustus een nieuwe actie te willen inluiden. Zooals 't nu gaat, komt men er nooit. Lloyd George sprak in zijn laatste rede van de verdere mogelijkheid eenjer nieuwe Duitsche concentratie tegen „on ze" troepen in het Westen. Dit acht ook de „Times" waarschijnlijk genoeg, en daarom was 's ministers beroep Zoo drin gend. „Wij hebben er altijd op gewezén, dat een nieuw offensief gereed gemaakt zou worden, krachtiger en overweldigen der dan ooit, om Calais te bereiken". Van andere zijde wordt beweerd, dat Duitse hl and tegen het einde, van Juli achttien nieuwe legerkorpsen in bet Veld zal kunnen brengen. "Deze zullen hoofd zakelijk uit twee klassen militairen be staan, nl'. uit den tweeden ban van den landstorm .(dus manschappen, die vroe ger niet gediend hebben en nu geoefend worden) en uit de reserves, die in mid- den-Duitschland rust nemen. Men verwacht, dat deze troepen in het begin van Augustus in het veld gebracht zullen worden, maar een bijna even groot aantal' mannen 'zlal uit Galicië moeten Wor den teruggezonden, omdat zij; na de ontzettende vermoeienissen, welke zij doorstaan hebben, noodzakelijk rust be hoeven; zij zullen dan weer een reserve vormen. De troepenmacht aan het front zal dus niet belangrijk versterkt kunnen worden. Dit ter geruststelling van heft; die al een overweldigend offensief van Duitsch- l'ancl verwachtten, als eerst met Rusland is afgerekend. Wetens ohap in de loopgraven. Er zijn vaak in de Duitsche bladen korte berichtjes aan te treffen, die van humor niet geheel zijn ontbloot. Een humor, die echter niet altijd als Zoodanig is bedoeld Het schijnt namelijk dat de Germaan- sche natie, zelfs in deze benarde en ruwe tijden, haar reputatie als weten schappelijk en oudheidkundig volk. niet gaarne verloren ziet gaan. En vviji kun nen herhaaldelijk vernemen, dat de Duit sche soldaten in de loopgraven nog tijd vinden om zich aan oudheidkundige on derzoekingen te wijden. Dat deze geolo gische navorschingen in waarheid aan het front plaats vinden, bewijzén de zeer wetenschappelijke mededeelingén, Welke in een bijeenkomst der „Anthro- pologische Gesellschaft" te Berlijn dooi den directeur van het Museum voor Volkskunde, dr. Schuchhardt, zijn ge daan. En aan de ernstige bedoelingen van dezen geleerde valt toch waarlijk niet te twijfelen. Uit Polen Zijn kort geleden aan het oudheidkundig museum van de Marken, Vier-en-twintig voorwerpen toegezonden, welke uit een Germaansche onderaardsche gang uit de 2e eeuw onzer tijdrekening afkomstig blijken te zijn. Behalve eenige kostbare steenen, bevond zich in die gang een munt met de beeltenis Van Sa bi na Augusta, de gemalin van keizier Hadrian us, die van 117 tot 138 heeft geregeerd. i I f j Aan het Westelijk front, ten noorden Van de Ai sne, in de nabijheid van het dorp Bucyie-Long is een Berljjnsch stu dent er in geslaagd bij het aanleggen van een loopgraaf een rij van 31 graven uit de oudheid te vinden. De voorwerpen, die hij op deze plaats aantrof (armban den en speerpunten), wijzen volgens, prof. Schuchhardt er op, dat de „feldgraue" student te doen had met een overblijf sel' uit den Kelten tijd (4e en 5e eeuw: v. Chr.) Tien schedels en een ongeschon den skelet kwamen bij de uitgraving te voorschijn. Ook 'de Duitsche krijgsgevangenen in Rusland schijnen een buitengewone Voor liefde voor oudheden te bezitten. Doch in hun interneeringsikampen ontbreekt hun het geschikte terrein voor hun onder zoekingen. Zij stellen zich dus tevreden met het aankoopen van merkwaardige kunsthistorische voorwerpen, die hun door ondernemende handelaren worden aangeboden. En hun 'kooplust blijkt der mate sterk te zijn, dat het Russische ministerie van Binnenlandschei zaken een verbod heeft moeien uitvaardigen hetwielk aan dit handeldrijven een einde maken moet. De Russische regeering vreest na melijk, dat op deze Wiijze vele kostbare oudheidkundige zaken aan het l'and ont trokken,. Worden. Spannende oogenblikken. De ooggetuige in het Britsche hoofd kwartier beschrijft goed geslaagde mijn- operaties bij Armentières. De ontploffing van een eerste reeks mlijnen dwong den vijand over een open terrein terug te VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG, Abonnementsprijs Per 3 maanden fr. p. postf 1.25 Losse nummers0.05 Prijs der Advertentiën I5 regels f 0.50, iedere regel meer 10 cfc, 3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend, Bij abonnement voordeelige voorwaarden, Familieberichten van 110 regels f 1. iedere regel meer 10 ct. trekken, waar hij door geschut- en machi negeweervuur werd weggemaaid. Daarna lieten de Engelschen een mijn springen, die op Zoodanige diepte Was aangebracht, dat de grond er als door een aardbeving door werd geschokt en de mijngalerijen van den vijand werden vernield. Verder beschrijft de ooggetuige een gevecht in de lucht. Een Engelsch vlieg tuig viel op 4000 voet hoogte een grootem Duitschen tweedekker aan; op tweehon derd meter afstand beschoten de vlieg tuigen elkaar met hun machinegeweer, totdat het Duitsche vliegtuig begon te slingeren en terwijl de motoren ophielden te werken, in zonderlinge bochten daalde. Het Engelsche vliegtuig vloog verder onu zijn verkenning onder het vuur van het Duitsche luchtgeschut te volbrengen, toen het plotseling werd getroffen door eeni granaat, die het benzinereservoir door boorde en de .benzine in brand stak. Het door vlammen omgeven vliegtuig daalde in de richting van de Engelsche linie onder het geknal van de munitie van het machinegeweer, die door de hitte ontplofte. De revolver van den vlieger ging ook af. Bijna het geheele geraamte van het vliegtuig werd door het yuur Vernield en de schroeven liepen zoo warm, dat zij tijdens de daling ophielden te draaien. Zoowel de vlieger als de waar nemer hadden erge brandwonden, toen zij binnen de Engeteche linie landden. In Lemberg. De Oostenrij'ksche oorlogscorrespondent van het Berliner Tageblatt. schrijft over Lemberg Lemberg is ongedeerd, maar rondom de stad ziet men overal' in breeden kring de sporen van den strijd, die in Sep tember en thans geleverd is. Na den laat- sten sl'ag zijn de Russische witkielen en roode kruismannen van het station, de Russische soldaten, officieren, politie agenten, popes; kooplieden, spionnen van. de straat, de Russische kranten uit de c-afé's en de Russische vlag van den stadhuistoren verdwenen. Alleen de Rus sische schilden, opschriften en proclama ties zijn achter gebléven als doode letters van machteloos geworden heerschappij. Ik heb geziene burgers der stad, grw» tendeel's naar hun aanteefcening]en, laten vertellen over den Russischen tijd. Een Poolsche dame, die den heeien tijd hieeft meegemaakt, terwijl haar echtgenoot dooi de Russen als gijlzelaar was meegenomen, vertelde mij Toen de eerste geruchten opdoken, dat de stad ontruimd moest worden, waren wijl als verlamd van ontzetting. In gedisci plineerde groepen trokken infanterie, trein en cavalerie door de straten in-de rich ting van Grodek. Tussohen hen in mar cheerden gevangen Russen, joegen auto mobielten van den staf, rolden beschadig de vliegtuigen. Duizenden arme joden kltemden Zich jammerend aan de soldaten, die hun goedmoedig te eten gaven en den vermoeiden ook wel toestonden hun pak ken op de wagens te leggen. Vervolgens l'ag de stad dood tussohen de beide fron ten, tot de witte vlag op het stadhuis door de Russische vervangen wérd. Met muziek trokken de Russen binnen. Infan terie op de straat, kozakken links en rechts op het trottoir. De kozakken had den onderweg geplunderd en begonnen onmiddellijk een merkwaardigen handel. Bankbiljetten van honderd en zielfs dui zend kronen wisselden zij in tegen vijftig zestig en zeventig kronen in Zilver. En kisten van honderd Trabuco-sigaren, die zij uit de tabakfabriek van Winnikï ge haald hadden voor twee kronen. Andere zaakjes waren echter minder voordeelig voor de bevolking. Op de publieke straat pakten soldaten vreedzame burgers bij het been, waardoor zij vletten en trokken hun de schoenen uit. Zij vroegen boe l'aat het was en namen dan het horloge van den gevraagde mee. Ik zielf, zoo zei de dame-, heb me niet te beklagen gehad. Ik had officieren van de stad-commandantuur in kwartier, die zich tot den laatsten dag toe fatsoen lijk gedroegen en bij het vertrek mijn meiden zelfs nog zeer royale fooien ga ven. Een van him oppassers, een groote, domme, goedige Tsjerkes, deed vrijwillig al' het zlware werk, zooals houthakken, water dragen en vloer schrobben voor de dienstboden. Aan het alcoholverbod voor bet ge heele Russisch© leger werd streng de hand gehouden, miaar de dorstige soldaten wis ten zich toch steeds weer te helpen. Ook vele joden tapten, ondanks de zlware straf fen, die er opi stonden. Het meubilair van verlaten huizten beschouwden de Russen als vogelvrij. Dat de stad van de monarchie afga- sneden was, had vooral voor de ambte naarsfamilie pijnlijke gevolgen. De lands- bank bad eerst nog geld kunnen voor schieten voor de salarissen, maar op den

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1915 | | pagina 1