*o. 219
Zaterdag 19 Juni 1915
29e Jaargang
auw
Kaesbt
URG,
briek,
eveulen,
planten,
KKEN,
iZEN,
aaier
NECHT
KNECHT
sknecht,
d
D
De Groot© Oorlog.
JAM.
en een
$5 ets.
2
de zakken 5
O H.L. 2'/,
eer 5 cents
half antlira-
roor Uw vul*
cokesbestel*
t Politiebu-
8.30, n.m.
raat,
>skerke (W.).
m
jskerke (W.).
lebehooren,
PLEIJTE,
Middelburg.
DRIAANSE,
bij W. VER-
tveulen, en
ïht gevraagd,
erke.
[PAARD te
üeverskerke.
P. G. Adres:
ïELISSE Jz.,
ns langdurige
of G. G. bij
naar
Zoutelande.
ti Zeeland te
bij overeen-
:er Z bureau
aan of met
Zandijk bjj
St. Laurens
Uitgave van
tie Maaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
LAN HE VORSTSTRAAT 219.
Bureau te Middelburg;
FIRMA F. P. DHUIJ - L. BURG.
Drukkers:
Oosterbaan Le Coïntre - Goes.
ïïe Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs
Per 3 maanden fr. p. post
Losse nummers
1.2ë
n 0.05
Prijs der Advertentiën
15 regels ƒ0.50, iedere regel meer 10 ct.
B-maal plaatsing wordt 2-maal berekend.
Bij abonnement voordeelige voorwaarden.
Familieberichten van 110 regels ƒ1.
iedere regel meer 10 ct.
BERICHT.
Zij, die zich met ingang van I Juli
a.s. op ,,De Zeeuw" abonneeren,
ontvangen de tot dien datum ver
schijnende nummers kosteloos.
Eedswetje en Bestand.
De vrijzinnige pers is woedend over
de verwerping van het Eedswetje. ooral
Het Vaderland en Het Hand-els-
b 1 a d schelden er maar op los in z'ell'ver
geten kwaadheid. Daar gaat natuurlijk
niemand op in. Wie redeneert er nu tegen
een toornig mensch! Maar de Middel1-
b u r g s c heCo u r a n t. redeneert kallmier,
al vertelt zij nog wel een en ander van
dr. Kuyper, waarvoor zij-, riep deze haar
er toe op, wol geen bewijizien zou weten
bij te brengen. Natuurlijk laten wij! ftit
zoo en gaan alleen in op datgene wat do
rechtsche partijen in de Eerste Kamer
raakt.
D e M i d d e 1 b. Courant dan schrijft
f I
Wal de houding 'der rechtsche .meer
derheid van de Eerste Kamer zoo on
sympathiek maakt, is de onoprechtheid
van de uitgesproken motieven voor de
verwerping. Iedereen wist, dat de eeds-
kvv'estie niet één kwestie is van anti
these tusschen links en rechts, maar
van rechts onderling, en dat daarom
deze kwestie van de baan moest wor-
,den geschoven. Dat het nu aanhangige
voorstel afkomstig is van den katho
lieken minister Regout, dat het indertijd
verdedigd is door den anti-rev. minister
Heemskerk, dat gaf blijkbaar slechts
nieuwe motieven ter afwijzing.
1 I a j
Wat de beschuldiging van onoprecht
heid in de motieven aangaat, merken wij
op dat dit niet geldt voor de Roomscho
partij. Immers deze had reeds in 1910
bij monde van den heer Reekers tegen 't
toenmalig ontwerp-Nelissen verschillende
bezwaren opgesomd, waarmee de heer
Hovy aceoord ging. De heer .Reekers heeft
diezelfde bezwaren herhaald en meerdere
Roomscho Kamerleden hebben deze be
aamd en aangedikt. Trouwens, ook op de
anti-revolutionairen mag dit odium niet
rustenwant. ook zij hebben wel degelijk
de regeling van hot Eedsvraagstuk gelijk
die door minister Neliss.e-n werd bedoeld,
bestreden, zoowel in de Pers (o.a. in De
Standaard van 1 Oct. 1910, door den
heer Hovy, aangehaald door De Zeeuw
van 22 April j.1ais in de beide Kamers.
En wat de Christelijk-His torisShen aan
gaat, slechls één lid dier partij was bij
de stemming aanwezig: de heer De Vos,
van wien bekend is dat hij zeer dicht
bij1 de anti-revolutionairen staat. Hen trei't
derhalve de blaam van onoprechte moti
veering allerminst. i
Maar De M i d del'bur g-s-cho
Courant herinnert zich misschien
niet voldoende de geschiedenis.
In de zitting der Tweede Kamer van
25 Maart, toen de algemeens beraadsla
ging over het Eedswetje zou beginnen,
kwam de motie aan de orde, voorgesteld
door de hoeren Lobman, de Visser,' No-
lens, v. Wijnbergen, Rutgers en v. d.
Voort v. Zijp, en door dr. de Visser toe
gelicht. om wegens den „Godsvrede"
aan het ontwerp toe te kennen het ka
rakter van een noodwet.
Na heftig verzet van links is deze
motie met de stemmen van links tegen
rechts met 47 tegen 31 stemmen ver
worpen.
Door deze verwerping was de houding
althans der antirevolutionaire partij be
paald. De „Godsvrede" verbood volgens
h.en de behandeling van zoo diep ingrij
pend wetsvoorstel en sneed elke prin-
cipieeie discussie af. Dit standpunt werd
door haar in Tweede Kamer en Pers
aangenomen. Immers er was alle reden
Voor. Reeds tegen het ontwerp-Nelissen
(zie o.a. Standaard v,an 22 Nov. 1910)
was o.a. het bezwaar aangevoerd dat het
een zoo uiterst gewichtig vraagstuk zon
der ernstige studie of discussie zoo maar
ter loops wilde uitmaken. Een bezwaar dat
nu te meer klemde omdat het bestand
er toe drong.
De Tweede Kamer heeft van haar anli-
clericalistische overmacht gebruik ge-
maakjt en het ontwerp doorgedreven.
Reeds in dit feit ligt de weerlegging der
bewering van de Midde 1 b urgsche
als zou de eeds-quaestie niet zijn ge
weest een quaestie van antithese tusschen
rechts en links. Dr. Kiuyper heeft trou
wens deze weerlegging in de Eerste Kamer
geleverd in een rede welke drie en een
halve kolom van de Handelingen be
slaat.
•Het -argument dat het ontwerp afkomstig
was van minister Regout en verdedigd was
door minister Heemskerk, (oud-minister
Eohman, de jonge De Waal Malefijt en
Be Rotterdammer) zegt natuurlijk
niets. Tegenover hen staan weer andere
juristen en theologen in en buiten do
Kamers, wier oordeel ook wel wegen mag.
Namen noemen schijnt ons onnoodig.
'De vrijzinnigheid in de Tweede Ka
mer heeft nu tot driemaal toe naar anti
revolutionaire opvatting den „Godsvrede"
Verzaakt. Eierst in de quaestie der Lijk
verbranding, toen in die dor Strafopschor
ting; eindelijk in die van den Eed, het
welk, althans wat den Eed betreft, zelfs
door -den minister van justitie gevoeld
werd. Het nu gevallen votum der Eerste
Kamer, en geen ander, mocht derhalve
v erw a-c h t worde n
Bsknojï? overzicht yan don toestand.
Als we 1815 met 1915 "vergelijken, dan
roepen we uit: Hoe zijn dc tijden toch
veranderd
In wezen waren de porlogen voor hon
derd jaar niet anders dan nu, 't waren
ook wieede slachtpartijen, maar toch is er
wel eeniig Verschil 'tusschen den strijd
eooals die in (1815 in België gevoerd
werd e-n den huldigen oorlog.
Wat is de veldslag van 18 Juni 1815,
welke over het lot van gansch Europa
besliste, vergeleken hij de veldslagen, clio
dezer dagen geleverd werden? Een ge
beurtenis als die bij Waterloo is in het
kader -van den hedendaagschen oorlog
slechts een episode, nauwelijks den al-,
gemeenen toestand beïnvloedend
En welk -een ontzaglijk verschil in uit
rusting en hulpmiddelenBlücher en Wel
lington wisten niet van elkilars weder
varen, Napoleon en Ney éven min, of
schoon nauwelijks 10 K.M. hen van el
kaar scheidden. En thans hebben de legen-
chefs het gev-echt over fronten v-an hon
derden kilometer's geheel in handen en we
ten elk oagenblik wat op elk punt van
belang gebeurt, dank zij telefoon en lucht-
verkenners.
En de oorlogsmiddelen
Allen hebben reeds ervaren hoe do
moderne techniek dienstbaar gemaakt is
aan het wreede .oorlogsmanster.
Schier dagelijks leest men van nieuwe
uitvindingen, di-e moeten dienen, om op
steeds groot er schaal dood en verderf
te zaaien in dc vijandelijke legers.
Aan beide zijden zijn de uitvinders
geesten gemobiliseerd en men put zich uit
in het bedenken van moordtuigen, wel
ker uitwerking -afgrijzen wekt.
Thans zijn de Duitschers weer met een
uitvinding' v.oor den dag gekomen, die
hun de oorlogvoering vergemakkelijkt. Zij
gebruiken volgens berichten lïit War
schau aan de Bziura een nieuw werk-
.uig om draadversperringen uTt den weg
te ruimten. Het -bestaat uit een metalen
cylinder, .gtevuld met een mengsel van
benzine en kreosine, onder hoogén druk.
Bij: opening van een kraan wordt ©en
straal brandende Wl-oeistof twaalf tot
vijftien voet ver gespoten. Met deze
werktuigen smelt men draadversperrin
gen door, daar de vlam zóó heet is, dat
zij als -een schaar deze draden doorsnijdt.
Dit nieuwste oorlogsmiddel is niet Van
z-oo groote beteekenis als b.v. de 42-c.M.
mortieren, maar toch, gewichtig genoeg
om de Engelse-hen, die aangespoord door
den romanschrijver Wells, met groote
energie begonnen zijn uitvinders aan te
spor-en om ook -eens een of ander oorlogs
middel -op de 'wereld te brengen, tot
jal-oerschheid te /verwekken.
(De duikbootoorlog blijft dagelijks z'n
slachtoffers eiscben. Al is het percentage
van de Engelsche in- en uitvarende vloot,
dat door de projectielen der onderzeeërs
getroffen wordt, niet groot, toch ziet Al
bion met leede oogen z'n handelsvloot
krimpen.
Intusschen schijnt men in Duitschland
zelf niet erg tevreden te zijn over de
resultaten van die U-campagne.
D-e Taglicbe Rundschau protesteert zelfs
tegen de campagne zelf en keurt het af,
dat in het geheim pogingen in het werk
gesteld worden om den duikboo-toorlo^
krachtiger dan ooit voort te zetten.
Het blad stuurt -er tenslotte op aan
dat men den oorlog niet alleen tegeai
trawlers en yisscbe/rsschepen maar ook
tegen -den transatlantischen handel zal
voortzetten.
De Duitsch-Oostenrijksche troepen zet
ten hun zegevierenden opmarsch van het
Westen uit naar Lemberg voort. Steeds
verder wordt het Russische front terug
gedrongen en voortdurend dichter nadert
de linie der vijandelijke achtervolgers het
laatste bolwerk der Russen in Galicië.
Miet de bezetting van een deel van
Griodek -zijn dc bondgenooten Lemberg
reeds tot op een afstand van ongeveer
23 KjM- genaderd.
Leggen wij de lange officieel© berichten
'van Fransch-e en Duitscbe zijde over do
gevechten aan h-et Westelijke front naast
elkander, dan blijft de indruk voortduren,
dat binnen de (beid-c linies nu en dan
zeer hevig wordt gestreden, en dat dage
lijks krachtige pogingen worden onderno
men oin de frontlinies te verbreken, maar
dat de partijen voorloopig nog wel in even
wicht zullen blijven.
Het gisteren gepubliceerde Romeinsch>»
communiqué over den strijd op het Zui
delijk slagveld, leert ons dat de Italianen
go-ede vorderingen maken aan en over
de I son zo, en dat Görz (Goritza) reeds
bedreigd wordt.
Het station moet reeds gedeeltelijk ver
woest zijn.
De psychologie van den soldaat.
Een Italiaan publiceerde een artikel,
waarin de wij'ze wordt behandeld, waarop
het menschelijk organisme reageert op de
de schokken, die het in den oorlog on
dergaat.
(De schrijver heeft gelegenheid gehad
met vele gewonde Fransohen te spreken
de antwoorden waren meestal helder en
duidelijk en verklaren, hoe meer of minder
ontwikkelde menschen toestanden kunnen
verdragen, waartegen in gewone omstan
digheden hun verstand, hun g-eheel-e we-
zfen zou in opstand komen.
Zij zijn gehypnotiseerd - „men rent
vooruit, holt, struikelt, staat weer op,
vuurt, alles als in een droom", tijd en
ruimte verliezen alle beteekenis en „men
houdt op, zichzelf als eene persoonlijkheid
te gevoelen, men is maar een deel, een
molecuul in eene Vormloo-ze, kronkelende
massa. Gok ihaterieele invloeden dragen
y-eel tot dit hypnótisoeEen bij. Op sommi
gen heeft het lawaai, dat in don slag
Wordt ige'ma.akit, denzeifden invloed als.
Chloroform. Eén soldaat verklaarde, dat
hij bij gelegenheid yan een v reeset ijken
strijd van man tegen man het gtevoel
had, also-f hij uit zijn lichaam was ge
treden en zichzelf zag bewegen en toe
slaan al-s ware hij eên andter.
In dezen hypnotisohen toestand kan er
geen sprake zijn van moed of van vrees
achtigheid, maar soms komt de vechto/nde
tijdens het gevecht tot bezinning en dan
kan een gevoel van overweldigende ont
zetting daarvan het gevolg zijn. E-en voor
beeld hiervan geeft het. verhaal van een
verkennings-patrouille, die onder kanon1
vuur werd genomen en één man verloor,
waarop zij in paniek geraakte en de vlucht
nam naar een nab-ijzijnde hut. Daar ble
ven zij versuft schuilen tot een onbedui
dend, zonderling gezegde hun plotseling
hunne bezinning hergaf.
Na den slag hernemen verstand en ge
voel hunne rechten en dan staat, men
verstomd hij het herdenken Van wat ge
beurd is en wat men gezien heeft.
Twee pendanten.
Een aardig samentreffen van twee ar
tikelen, vermoedelijk op denzelfden dag,
mogen wij c'onstateeren.
(Die Standaard schrijft onder heit
kopje „jBelgië" het volgende:
Het kan niet anders, of de vraag, wat
België's lot hij de Vrcdefinale zal zijn,
prikkelt veler nieuwsgierigheid.
Ons dunkt, men kan zich de moeite
van zulke disputen sparen, en het is
zeer de vraag, of 't niet wat vroeg rijp
Van Beieren's Koning was, om nu needs
van zijn semi-officieele lippen zekere bei-
dreiging o-ver België's Volksbestaan, alls
onafhankelijk volk, te doen uitgaan.
,-Zo-over zijn we nog niet.
Eerst moet uitgemaakt, en wel uitge
maakt op 1 slagveld, op welk van dezte
drie 't uit zal loepenop een triumf van
de vier over de drie; oftewel op een
bukken van de vie r voor de d r i eof
eindelijk op een i n 't g e 1 ij k breien
Van de zeven.
Als we eerst zóóver zijn, dat de keuze
uit deze drie heslist is, zal voor België
de .beslissing vallen. ,E-en 'beslissing die
ook wij aan het naburige land zoo- ge
lukkig als 't slechts even kan, toewen-
schen.
Geheel afgezien -echter hiervan zijn er
twee geheel andere vraagstukken, die met
België's toekomst in verband staan, en
waarop te Havre en te Brussel de aan
dacht zich wel iets sterker concentreé-
ren mocht.
De eerste van deze twee hoofdvragen
is, hoe bij het sluiten van den vrede te
waken zal zijn tegen terugkeer van het
noodlot, dat België, gelijk in de dagen
van Spanje, Lodewijk XIV, Napoleon, en
?oo ook nu weer, nogmaals het slag
veld van Europa vvo-rde.
De ligging -tusschen Frankrijk en
Duitschland is hier het fatale. Het Baï-
rière-traclaat heeft niet gebaat. W|at het)
Weener Congres verzon, heeft niet ge
holpen. Wat in 1839 bezegeld werd, kon
geen veiligheid schenken. Wat Chineescho
muur Zal hiér dan voor de toekomst
do nationale ellende weren?
En dan in de tweede plaats, hoe ont
komt Vlaanderen voor de toekomst aan
de Waalsche hegemonie? Ook na al wat
reeds bedacht en [beproefd is, om de
ziel van 'tVlaamsche element weer te doen
opleven, van druk vrij is Vlaanderen in
taal en politieke huishouding nog lang
niet.
Die twee nu: Geen slagveld van Euro
pa meer, en de Vlaamscbe volksziel weer
oplevend, dat zijn de twee problemen,
die vanzelf zich stellen, en om oplos
sing vragen.
Naar wat kant ook de vrede oversla,
het zijn deze twee problemen, die zich
niet tot zwijgen laten brengen. Eerst met
de oplossing van deze twee vraagstuk
ken is België voor de toekomst gered.
En in de Vlaamsche Stem schreef
Frans Wittemans dezer dagen o.m.
Maar de linkef-monding van de Schelde,
wat voor belang heeft het bezit er van
voor België's welvaart? Zij heeft alleen
een strategische beteekenis; want sedert
de vrijmaking d-er Schelde in 1863 heeft
het feit dat zij in de handen der Nederlan
ders is, ons weinig schade of hindernis
aangebracht. Om deze strategische betee
kenis hoeven wij Zeeuwsch-Vlaand-eren
zeker niet te verlangen.
Dat Nederland het land van Axel, Hulst
en Terneuzen hehoude. Het heeft er im
mers zijn zonen voor opgeofferd in de
XVIe en de XVIIe eeuw, als het er op
aankwam aan Spanje zooveel land mo
gelijk te ontnemen om aan de opkomende
Republiek "fier /Voreenigde Nederlanden
een voldoende bestaart te verzekeren. Eén
ding zullen we niet gedoogen: dat m-eit
aan het ons bevriende, aan het broeder
lijke, gastvrije Holland eenig onrechtvaar
dig kwaad berokken©Als Vlamingen
is het onze plicht alle moeilijkheden uit
den weg te ruimen die ons met onze
atamgenooten van het Noorden zouden in
de war kunnen sturen.
Wat een zonderling verschijnsel het
ovterdrevene nationaliteitsgevoel bij1 vele
menschen ontwikkelt I Voor zichzelf zullen
zij van hun buurman niets verlangen en
vooral hiervoor niet het geweld gebrui
ken; maar als nationaal gezind, koint het
glev-oel in hen op, een stuk land te wil
len afnemen dat hunne nooit gekende
voorvadjeren in een ver verleden bezeten
hebben, waarvan wij persoonlijk evenmin
als deze laatsten o-oit een eigen voordeel
zullen hebben, en waarvoor zij hun leven,
dat hunnler 'familie en "het kostbaarste
wat zij bezitten, willen wagen, voor het
geval dat hun collectief inzicht een nieu
wen oorlog met den vijand, door hunne
verovering verbitterd, zou veroorzaken.
Wanneer zal 'de mensenheid eens van
die gevaarlijke ziekte genezen zijn?
Waar is Rusland kwetsbaar
De Achilles-hiel van Rusland zit in
Bessarabië. Gelukte 't Oostenrijk tot daar
door te dringen dan eerst zou mten een
echte Oekraine-qualestie krijlgten. Gelijk men
weet 'is de Oekraïne- (het woord beteekent
grensgebied) in Zujd-Rusland, de Zuid
westelijke grensprovincie van Rusland ter
zijlde van het oude Polen. Hét westelijk
deel: de Poolsche 0|ekraine, kwam in
1793 bijl de tweede verdeeling van Polen,
een der gemeenste bedrijven der toenma
lige regeeringen van Praise-n, Rusland en
Oostenrijk, aan Rusland. Om nu de Rus
sische Polen gloed wakker te maken moet
Oostenrijk (of Roemenië, dat ware nog
Meter!) Bessarabië zien to be-zetten.
Maar Rusland heeft nog een andere
kwetsbare plek en tw'el in ,het hart, en
dat is- Petersburg (Petrograd). Hiervan
leest, men in de Tag1, van die hand van
Professor Schiemann het volgende:
„Een groote mogendheid is Rusland
eerst geworden door het bezit van het
v ooi uitgeschoven bolwerk Petersburg aan
de kust van de Oostzee- en klein te krij
gen is Rusland alleen door den val van
Petersburg. De groote dwaling van Napo
léon was, dat hij Moskou voor het cen
trum- van Rusland hield, de groote dwa
ling van Karei XII was het, in plaats van
zich in Lijfland vast te- zetten, en het
ontstaan-de Petersburg de wortels af te
snijden, zich in Pol-en te vestigen en nog
maals dat hij later niet tegen het reeds
ontstane Petersburg optrok, maar tegen
Poltawa.
„In Petersburg heeft alles zijn zetel,
wat in Rusland de werkelijke Uiacht
vormt. Hét hof, alle centrale autoriteiten,
de heilig© synode, die de geheele geeste
lijkheid legeert, de Doema, de pers die
voor het geheele land den toon aangeeft,
het gedeelte van de Russische kringen,
wier zonen, als gouverneurs dé provin
cies regeeren of de hoog® posten in het
leger bekleeden. Wie het in Rusland tot
eenig gezag wil' brengen, moet zijn weg
over Petersburg nemen.
Slechts hier, besloot de sc-hr., is de
politieke machtspositie van Rusland zioo
te treffen, dat zij inéén stort, of in andere
woorden: slechts in Petersburg kan men
Rusland tot den vrede dwingen. Slechts
een bedreiging van Petersburg kan een
verovering van Finland mogelijk maken
en slechts daar kan men de heerschappij
over de Oostzee veroveren. Daar liggen
de sleutels van de toekomst en wachten
op dengene, die ze afhaalt."
Het is te hopen dat noch Oostenrijk,
noch Duitschland deze dwaasheden uit
halen. Het zou den grond leggen voor
een nieuwen oorlog in afzienbaren tijd.
Elzas-Lotharingen is hier een baak in zep.
Dr. Malan en „ons Afrikaner nasie".
Uit een brief uit Kaapland:
„Die beste nuws, wat ek jou hier die
week kan vertel is dat dr. Malan finaal
besluit liet om Die Burger tie redigeer
en ook om hom te gee aan diie politiek.
Ek denk dat die saak van ons volk al
half gewonne is met so'n voorman
Dit was nie sijl begeerte- nio maar diel
-Uiann-e wat voel vir die toekoms vat|
ons Afrikaner nasie, het so'n drang op
hem uitgeoefend, dat hij! na v'eed strijd
die posisie aanvaar het. Daar was feiteiik
gteen ander uitweg nie ©n -tien. is dit nie
alleen 'n uitweg', maar -ook Hie helft-a
van die sirijld. slat so'n man aan dia
hoof staat. Denk maar aan die prestige
wat die saak al dadelijk win met si}
naam. Hij word met reg beskou als don
van die grootste van teenswoordiga Afri
kaners. Ek denk so dikwels in die laasto
dag© aan Maca-ulay s'n uitlating oor Wil
liam Pitt: A great man called to power
a,t a (great crisis by the voice of the whole
nation. En dit is' seker, wat Afrikaner is,
juig die besluit van harte toe. Mag hjjj
maai- word, wat Pres. Wilson is in Ame
rika, dié -ook uit betrekkelikie obskuri-
teit dadeljik die leiding -op homjgteneem h©L
In Dr. Malan word hetiggaain Wat ek tot
die grootheid van 'n Afrikaner reken
vastheid van beginsel, karakter, godsdiéns j
en 'dan nog 'n helder hoof en 'n wijle blik.
'n Uitgeknipte leier vir ons arm volk,
wat aan w-egsink isElk het bajé
moed in die toekoms; die dingle sal nou
reg kom".
De /schrijver zegt nog, dat men in kerke
lijke kringen wel betreurt, dat dr. D. F.
Malan, die predikant bijl de Ned. Ger.
gemeente to Graaff Reinet is, voor de
kerk verloren gaat, maar men erkent);
dat hij! in zijn nieuwe werk misschien voor
kerk en volk meer kan doen.
Volgens do Gape Times is de heer M.
Wartena, van Ons Land tot de redactie van
de Ruiger toegetreden. Secretaris van de
redactie en directeur wordt de heer Fred.
Dormehl. N. R. Ct-
De „Lusitania".
Bij de voortzetting van het onderzoek
in zake het torpedeeren van do „Lusi
tania" werd o. in. Alfred A. Booth, pre
sident van de Cunard Line, gehoord. Hij
Verklaarde, dat, nadat in October de
stroom van Amerikanen die naar hun
land terugkeerden had opgehouden, het
bij de maatschappij: -een punt van over
weging had uitgemaakt de „Lusitania"
en de „Mauretania" in het geheel' niet
te laten varen. Later werd besloten do
„Lusitania" toch in de vaart te houden.
Men rekende er daarbij niet op winst te
maken, wat dan ook niet is geschied.
Om de kosten echter zooveel mogelijk
te beperken werd besloten, da.t slechts
drie vierde van de stoomketels zoude®,
worden gestookt, waardoor de snelheid
van 24 tot 21 knoopen werd teruggebracht.
Daarmee werd een besparing aan kolen
en aan personeel' beoogd. Toch kon dit
niet de oorzaak van het torpedeeren van
het schip zijn geweest, want met die
snelheid was het toch het snelste pas
sagiersschip, dat in dezen tijd de zeeën
bevoer.
In antwoord op een vraag van den
procureur-generaal1 antwoordde- de heer
Booth, dat hij geen waarschuwing om
trent de voornemens der Duitschers had
ontvangen vóór het schip reeds in zee
was. Te voren was wel1 iets bekend gé
worden omtrent de aanwezigheid van
onderzeeërs in de route, die het schip
zou nemen, maar hij herinnerde zich'
niet, dat in de directie-vergadering dien
tengevolge besloten werd de snelheid
van het schip to vergrootenMaar Zelfs
al! was dat wel gedaan, dan had het
niets geholpen. Te voren was zoover hij
wist geen schip met meer dan 14 knoo
pen snelheid getorpedeerd geworden. Dé
onderzeeër kan dan ook naar zijn mee
ning het schip niet achtervolgd hebben,
anders had die aan de oppervlakte der
zee moeten varen en was dan zeker ge
zien geworden.
De directie had de kapiteins instruc
ties gegeven om in de oortogszöne de
waterdichte schotten gesloten te houden
en hen gewaarschuwd niet in de oorlogs-
I