203 Maandag 31 Mei 1915 29e Jaargang; iT De Groote Oorlog. X X Uit de Pers. Uitgave van de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes: LAN iE VORSTSTRAAT 219, Bureau te Middelburg: FIRMA F. P. DHUIJ - L. BURG, Drukkers: Oosterbaan Le Cointre - Goes. JBBWBPMBMBBMP——BWIliilHIHI II3BMBWHPWBB— Botha contra da Wet Lr is „namens eenige vrienden van bet Zuid-Afrikaansehe volk" een brochure verschenen„Louis Botha contra Gene- raai I)e Wet"( met onuitgegeven stukken) door AI. P. Val ter. Uit die onuitgegeven stukken" blijkt op meer dan ééne bladzijde dat, hetgeen hip-i' te lande gefluisterd werd, in Zuid- Afrika aJs notoire feiten vaststaat, name lijk dat Generaal Louis Botha in 1S00 een schadelijken vrede met Engeland heeft voorbereid, tegen den uitdrukkelijke)) wil van Sieijn en De Wet in, dat hij de Vrijs taters die gezind waren den strijd 0111 hunne onafhankelijkheid ten einde toe te voeren, verraderlijk aan hun lot heeft overgelaten, en ten slotte, toen Zuid- Afijika in Engelands handen zou worden gespeeld, belet hoeft dat oorlogsvoarraden wei-den vernield, onder bedreiging met ontslagneming en opstand. Zeer wordt gelaakt Botha's onwillige, krachtlooze houding te velde, zijn nalatigheid om dun vijand allerlei voordeelen te onthouden-, zijn grof verzuim, zijn slechte invloed, zijn geheime vijandelijke kuiperijen tegen de Vrijstaters, en zijn onbetrouwbare rap- jjorien aan Kroger. Wij komen op deze belangrijke onthul lingen terug. Zij hebben dubbele waarde, nul terwijl Botha alle eer geniet he laas, welk een eer! en zijn eerlijke tegenstander Christiaan De Wet zucht in de gevangenis, ofschoon men h e m niet du rf t v er m o orde 11 Bij de begrafenis va)) De la Rey waren tienduizend Transvalere tegenwoordig. Toen De Wet naar voren trad om een woord te spreken op De la Rey.'s graf, kon de menigte zich niet bedwingen; zij juichte hem toe. Die toejuiching, op die plaats, beteekende: instemming met den vermoorde, ver0curdeeling van verraad, af wijzing van de staatkunde van Botha, den vereerder van den Britsoben overheerdër. V a k o- n d e r w ij s. In de „Standaard" lezen wij: Weer werd op het parlementaire altaar een schoof neergelegd uit het groote Rap port van de Onderwijs-Commi ssie, die door Prof. Dr. Woltjer werd geleid, en nu wel een ontwerp ter regeling van het Vakonderwijs. Gelijk hij, die thuis is in het parle mentaire archief, zich .herinneren zal, was reeds in 1903 in het toenmaals ingediende groote wetsontwerp voorde b c s c h e r- ming van den Arbeid een breed© reeks artikelen opgenomen, die- op dit zelfde onderwerp doelden, en alleen over liet leerlingenwezen een veertig artikelen ten beste gaven, terwijl het nu ingediende ontwerp er slechts twintig meer omvat. Natuurlijk is, toen het Ministerie Kuyper medio 1905 aftrad, hiervoor allengs het ontwerp van de Commissie-W.oltjer in do plaats getreden, en het is dan ook aan dit laatste ontwerp dat het nu aangebo den wetsvoorstel in hoofdzaak zijn inhoud ■ontleent. Edoch, mei niet onbelangrijke afwijking. Zoo gaat dit ontwerp er niet in mede, 0111 cle vakschool in lager en middelbaar te onderscheiden. De Minister, die het indiende, kon zich evenmin vereenigen met den te uitgebrei&en zin, dio aan liet begrip van vakonderwijs gehecht was. Met name kon hij er niet onder opnemen de eigenlijke opleiding, de kweeking van ver plegers, en zooveel ïnieer, noch ook de landhouvv-leerlingen. die thans onder Mi nister Postlnuna hooren. En in de derde plaats is mr. Gort V. d. Linden van oor deel, dat in de wet zelve minder, en wat meer in detail verloopt beter in alge- meene' maatregelen van Bestuur zal (e regelen zijn. Dit komt uiteraard neer op een geheel nieuwen opzet Van de zaak, die de rege ling dan ook uitermate vereenvoudigt. Het ware geen overbodig werk geweest, zoo aan de Memorie van Toelichting, in Bijlage, een overzicht was toegevoegd geworden van de regeling dezer materie in het Buitenland. Het feit ligt er nu eenmaal toe, dat we in Nederland op industrieel terrein bij onze buren verre ten achter staan, en dat daarom aan adviezen over deze materie van fabrikanten, Kamers van Koophandel ei> dirigenten v'an vakscholen niet te veel waarde kan worden gehecht. Men is ons elders zoo zeer verre vooruit. Waarom gaat de Minister dan wel af de adviezen van landgenooten, die ef ten achteren bleven, en hecht hij ie veeleer hoogere waarde aan de ad- en die in <je regeling van het Buiten- voor ons liggen? o«velen zenden hun zoons niet nog altoos liever naar het Buitenland, dan ze hier te lande te laten opleiden. Blijkt hieruit toch niet, dat we ons nog steeds op geheel verkeerden weg bevin den? En toch, op de adviezen van wie met dien achterlijken toestand vrede nemen, gaat ook deze Minister nu af. Ze'fs het zoo hoognoodige onderscheid tusschen vakscholen van lagere en van middelbare orde werd nu weer afgeketst. We v roezen It ft lië's'oor log verklaring, '23 Mei 1915. Ziehier nog een puntdicht van Anony mus in liet (feïll. Zondagsblad van Van 't Land niet den „Heil'gen Stoel" schonk nu de Onheil'ge Geest, Tot vreugde van de Hel, een duivelsch Pinksterfeest. Ja, Satan Zendt, te kwader uur. Óók wel zijn „tongen als van vuur!" Manncngebrek, toenemend vro uwe n0verschot en z;wak nageslacht. fn „Moleschott" van 9 Sept. '14 weid een berekening gemaakt van het aantal militairen, dat vermoedelijk in don oor log sterven zou. Het blad nam een sterf tecijfer van 150 per 1000 aan; er zou den dus - - naar de gepubliceerde iegcr- «terlcten sterven <50.000 Duibschers. 672.000 Franschen. 90.000 Engelschen. 900.000 Russen. 210.000 OOostenrijkers en 1 lokgaren. 51.000 Belgen. 60.000 Serviërs. 2.733.000 Militairen totaal. Sedert die taxatie zijn echter ook Japan en Turkije in den strijd betrok ken; sedert lieeft de oorlog ©en onver wachte uitbreiding ter zee gekregen; se dert hebben alle oorlogvoerenden hun legersterkte weten uit te breiden, door oproep hunner reserves en van nieuw© lichtingen, door indienstnemen van vrij willigers. Wanneer de legersterkte onbekend is, wordt het, natuurlijk nog moeilijker een schatting der sterfte' te maken, terwijl een ander nog onbekend punt is of het moderne verniel- en moordmateriaal het sterftecijfer vergroot of verkleint. Zooals het er thans uitziet schrijft „Moleschott" z;al het aantal soldaten, dat door wonden of ziekten, door ver driet of gebrek sterft niet het aantal man nelijke burgers, die den oorlog ten offer Vallen, wel 5.000.000 bedragen. Volgens tot ons komende verhalen is het aantal vrouwen en kinderen dat vermoord wordt, betrekkelijk gering, d.w.z. gering, in rekenkundige boteekenis, tot het totaal aantal vrouwen in Europa. Zooals bekend waren reeds vóór dezen oorlog' in Europa meer vrouwen dan man nen aanwezig. Volgens opgaven van V err ij n S t u a r l bedroeg i i in liet aantal vrouwen per 1000 mannen Portugal 1090 Noorwegen 1064 Groot-Brittan je 1063 Spanje 1062 Denemarken 1052 Zweden 1049, Zwitserland; 1035, Oostenrijk 1035. Duitschland 1032 Rusland 1028 Frankrijk 1022 in het aantal vrouwen per 1000 mannen Nederland 1021 Finland 1021 België 1013 Italië 1010 Hongarije 1009 Rumeniö 974 Bulgarije 958 Servië 949 Griekenland 921 Japan 983 Britsch-Indië 963 Ver. Staten N.-A. 954 Australië 907 Formosa 897 In de landen boven de streep was dus een vrouwenoverschotin de landen onder de streep een vrouwentekort. In ons land zijn dus ongeveer 60.000 vrouwen meer dan mannen (de bevol king op 6.000.000 berekend). Door som mige personen wordt, dit feit aangevoerd om te bewijizen, dat niet alle vrouwen trouwen kunnen, daar er geen mannen genoeg zijn en de. vrouwen dus enz. Zonder nadere gegevens is die conclu sie echter niet juist. Immers als het over schot van 60.000 door zuigelingen ot door weduwen ouder daji 75 jaar wordt voorgesteld, is er geen gebrek aan huw bare mannen. De statistiek wijsl uit, dat het vrouwenoverschot geen Zuigelingen zijn, maar wel dat cv vele vrouwen ouder dan 55 jaar onder zijn. Wat de menschen op denhuwbaren leeftijd betreft, zijn er iti ons la>l ongeveer 5000 vrouwen méér dan mannen f2055 jaar), een verschil, dat van 'geen noemens waardige beteekenis is. daar het onge veer 42.5 pet. der geheele bevolking, dus bijna 3.000.000 menschen betreft. De verhouding: 1000 mannen op 1021 vrouwen, die voor ons land berekend is, geeft ook de verhouding' voor geheel Europa aan. Wie in Engeland of Spanje tot hel vrouwenoverschot behoort moet dan maar naar Servië of Griekenland gaan of mot een nict-KutopeesChèn echt genoot tevreden zijn. Voor Duitschlahd alleen was do ver houding reeds ongunstiger, daar in dat Rijk 1032 vrouwen per 1000 mannen wonen. Schat men hel aantal mannen op 35.000.000, dan zal (lus het aantal vrouwen 36.120.000 helden bedragen; het aantal huwbare maniiên mï vrouwen be droeg dus hoogstens17 000.000 respect. 18.060.000. Het vrouw ëooverschoi. be droeg in Duit.schlaracl 1*120.000. Indien daar dezelfde verhouding bestaat wat leeftijd en geslacht belieft, als in, ons land, dan was liet overschot van huw bare vrouwen ongeveer 90.000 Door den oorlog bestaal nu de gevoede kans, dat het aantal huwbare Duitsche mannen met 1,5 millioon zal afnemen; in geheel Europa niet 5 millioen. Het totale vrouwenoverschot in Duitschland zal dan meer dan dubbel zoo groot worden en het overschot der huwbare vrouwen zal enorm stijgen, ja. eerst nu zal er sprake van zijn. Het verdwijnen van bijna één tiende deel der volwassen nier non zal leiden tot het sluiten" van lYnndër huwelijken, maar ook tot een kleiner en ziwak na geslacht. „Vaderl." Voordrachten over gezondheidsleer door Prof. Dr. R. H. Snit et. Elders is hetzelfde het geval. Zoo werden te Berlijn per 1000 geboren jongens en 1000 geboren meisjes ouder dan 50 jaar: 435jongens en 519 meisjes, en ouder dan 70 jaar184 jongens en 306 meisjes (verhouding is 100-163). Beknopt overzicht van dan toestand. In den Duitschen Rijksdag heeft de rijkskanselier Vo-n Bethmann llollweg oen [ede uitgesproken, die naar het hart van velen was, blijkens de onophoudelijke tee kenen van instemming in de vergadering zelve en do persstemmen daarna. Op heftige wijze en vol echte veront waardiging maakte hij zich tot tolk der gevoelens van alle afgevaardigden zonder uitzondering', toen hij gewaagde van die in de wereldgeschiedenis vobcbeeldeloozc trouwbreuk van den v'oorinaligen bondge noot Italië. Het komt ons niet ongewenscht voor hier, op de plaats van het oiorlagsoveï- zicht, kortelijks hij 's rijkskanseliers rede stil te staan. Hij wees er dan op dat Italië, zonder dat een druppel bloed was vergoten, zonder dat 'het leven van- een enkelen Italiaan in gevaar was gebracht, een lange reeks van concessies kon krijgen, n.l. land in Tirol en aan de tsonzo, zoover ar Ita- liaanseh gesproken wordt, bevrediging van do' nationale wenschen betreffende Triest, de vrije hand in Albanië en de waar devolle haven Valona. Vertrouwde Italië het aanbod niet? De staatslieden te Rome, aldus de rijks kanselier, hadden het recht niet voor de vertïouwenswaardiigheicf van andere na ties denzelfden maatstaf aan te leggen, dien zij voor eigen verdragstrouw ge bruiken. Diuitschliand stond er met zijn woord borg" voor, dat de concessies zou den worden verwezenlijkt. Kwam het te laat met de concessies? Het was daarom te laat, omdat de staatslieden te Rome er niet voor terug- gedeinst waren, lang tevoren, toen de Driebond n©g leefde, waarvan de koning en de regeering ook n,a het uitbreken van den wereldoorlog uitdrukkelijk Ver klaarden, dat deze verder bestaan bleef, omdat zij lang tevoren zich met de Triple Entente zoo innig hadden verstaan, dat zij zich niet meer uit hare armen kon dien losmaken. Reeds in December wa nen er teekenen te bespeuren, die op de zwenking van het Kabinet duidden. Het is altijd nuttig twee potjes op het ♦uur te hebben staan. Italië had ook reeds vroeger zijn voorliefde voor „extra dansjes" getoond. Maar hier waren we niet in, een dans zaal, hier is een bloedig slagveld, waar op Duitschland en Oostenrijk-Hongarije op leven en dood worstelen tegen een we reld van vijanden. Den gcbeelen laatste®, tijd, aldus ver volgde Von Bethmann Hollweg zijn rede, kwam het verstand niet meer aan het 'woord,* alleen de straat regeerde. Door bel goud der Triple Entente en door een gewetenlooze oorlogscampagne (de Mee ning1 alzoo als slavin in teugels geklemd door de Drukpers, zooals Da Costa klaag de) was een bloeddorstige stemming ont slaan, waardoor de koning met revolutie en alle gematigden overal met moord gedreigd werd, als zij niet mede wilden doen de krijgsklaroen te steken. Over hel; verloop der onderhandelingen mét Oostenrijk, over de draagwijdte der Oostenrijksche concessies werd het volk zorgvuldig onwetend gehouden. Zoo kwam het, dat na do ontslagneming van het kabinet-Salandra er niemand meer gevon den word, die den moed had het vormen van een kabinet op zich te nemen, dat in de beslissende debatten over de oor logsvolmachten geen spreker der Constitu tioneel© partij in den Senaat of in do Ka mer do boteekenis van de vérstrekkende Oostenrijksche concessies ook maar tracht te tot haar recht te doen komen. Vervolgens schetst hij wat Duitschland gedaan heeft om de breuk van Italië met den Bond te verhoeden en hoe hot ,de ondankbare rol ten deel viel om den trouwen bondgenoot O.-II. aan te raden de ..verdragstrouw van den derden bond genoot door het afstaan van oude erf landen te koopen. Toen de rijkskanselier tenslotte aan den rijksdag .den warmen dank des Keizers voor zijn medewerking overbracht en er een zekeren nadruk op legde, toen hij do afgevaardigden „vertegenwoordigers des volks" noemde, uitte zich de spanning van het huis in langdurige teekenen van instemming, waaraan de tribune, tegen alle regels in, van harte deelnam. Op dat oogenhlik, zeide de „Voss. Ztg.", werd in zekeren zin symbolisch uitdruk king' gegeven aan de drieëenheid van kei zer, rijksdag en volk. Zaterdag is het debat, gehouden over mogelijke gebiedsuitbreiding. Door man nen van de ïlteest uiteienloopendo richting zijn woorden gesproken, die weerklank vonden hij rijksdag en volk, en waaruit de éénheid met het gansche volk sprak. Om te beginnen de soc.-dem. afgevaar digde Ebert, die verklaarde, dat de so ciaal-democraten in dezen reusachtigcn strijd alle krachten inspannen voor de zelfstandigheid on onafhankelijkheid van Duitschland. Wij zijn het met' de breed© kringen van alle volken in dat opzicht eens, al dus sprak hij, dat wij een vrede willen zonder een ander volk tc overweldigen. Daarom kanten wij ons tegen elk streven, dat den vrede van allerlei veroveringen afhankelijk wil maken. Wostarp, de conservatief, was niet zoo maak en wilde dal Duitschland in ieder geval zich alle mogelijke waarbor gen verzekerde, dal niemand het meer zal wagen naar de wapenen te grijpen. Dat kunnen wij, zeide hij, slechts berei ken, als wij alleen de militaire, econo mische en politieke belangen van het Duitsche rijk laten gelden en casu quo ook voor gebiedsuitbreiding, die jraox dat doel dienstig kan zijn, niet terugschrikken. (Zeer juist! rechts). Dé nationaal liberale afgevaardigde Scheller sloot zich bij de woorden van Ebert aan en verklaarde vreemd eigen dom to zullen eerbiedigen, en geen buiten sporigheden te zullen begaan, zooals Ita lië tot schande der nienschheid begaat. Toch wil Hiiji iets verder gaan. Wij voe ren, zeide hij, geen veroveringsoorlog, maar do ongehoord groote offers aan goed en bloed maken het ons tot plicht ons tastbare waarborgen te yerzekeren dat deze offers niet te vergeefs zijn gebracht. Als deze waarborgen grensuitbreiding noo- dig maken, ten einde heter te zijn toe gerust tegen aanvallen, dan achten wij het onzen zedelijken plicht dezie grcns- verandering tot stand te brengen. En toen Liebknecht op kapitaalbelan- gen zinspeelde werd hij lang uitgejouwd, en tenslotte door den voorzitter tot do orde geroepen. Servië dreigt 't kind van de rekening te worden onder de voogdij' van de en tente-moge n d lie do n Men is tenminste bezig het kleine land een kwalijke bejegening aan te doen, om dat het waagt zich tegen de door de geallieerden aan Italië gemaakte conces sies te verzetten. De Russische peïrs be gon met een zachten druk op Servië uitteoefenen en thans is mien te St. Peters- burg met grooten ijver en kleine dreige menten bezig Servië aan het Verstand VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG, Abonnementsprijs Per 3 maanden fr. p. postf 1.25 Losse nummers0.05 Prijs der Advertentiën 15 regels /"0.50, iedere regel meer 10 ct. 3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend. Bij abonnement voordeelige voorwaarden, Familieberichten van 110 regels f 1. iedere regel meer 10 ct. te brengen, dat het in het belang van de groote zaak moet afzien van menige zijner gerechtvaardigde aanspraken. De „Birsje- wya Wjedomosti" schrijft, dat de toetre ding van Italië tot de triple entente van zoo onschatbare waarde is, dat Servië dat feitelijk den oorlog heeft doen uitbreken, elk offer brengen moet. Ook do „Roeskoj© Slowo" en andere bladen, schrijven in denzei f den geest en uiten bedreigingen tegen Servië voor het geval het moei lijkheden zou willen maken, wegéns do tian Italië gemaakte concessies. De panslavistische verecniging te St. Petersburg komt er voor op, dat men Servië ondanks het ingrijpen van Italië in den oorlog, garantiën geeft voor de Verdediging van de belangen der Sla- Ven. Deze min edele trek fn de politiek der on te n t e - m o ge n d beden, in 't bijzonder van Rusland, wekt natuurlijke diepe ver ontwaardiging. De kleine staten mogen wel meehelpen de kastanjes voor hun bondgenooten uit het vuur te halen, doch voor de (rest moeten zij maar goedvinden, dat dezen met hun belangen gaan sollen. Voor de gegevens van de slagvelden pn de feiten uit den zee-oorlog zijn we voor ditmaal zoo Vrij naar de losse be richten te verwijzen. Er is in de internationale atmosfeer een hevige spanning. Het is of een nieuwe oorlogsneurose is uitgebroken, zegt het „Vad." niet ten onrechte, een massa- neurose, die geheel© volken infecteert met de dolle begeerte naar den oorlog. We denken aan den Balkan. Het gist er nog geweldig. Thans staat Griekenland op de nomi natie, om zich in den strijd te werpen. Indien het verhaal van de „Nowoja" waar is, dat Prins George van Grieken land de Fransche Regeering de voorwaar den heeft medegedeeld, waarop Grieken land bereid is het voorbeeld van Italië te volgen, dan kan men verwachten, dat dié dag spoedig zal aanbreken. De Entente moet Griekenland voor den tijd van 10 jaren volle bescherming te gen aanvallen van Boelgarije gerandee- ren, natuurlijk in de eerste plaats aan zijn Macedonische grenzen, want vandaar dreigt het Boelgaarscbe gevaar. Verder moet Turkije verdeeld worden en het bezit van die steden, die aan Griekenland zullen worden toegewezen, zoowel als van de vergoedingen die het in Klein-Azië zal ontvangen, zullen de Entente-mogëndheden desgelijks moeten waarborgen. Zoo tracht ieder zijn gebied te ver- grooten, zijn machtssfeer uit te breiden. De expansiezucht is zóó algemeen en d© na-ijver zóó groot, dat iedere actie noodwendig een andere na zich sleept, tot do chaos niet meer te overzien is. Griekenland's wenschen zijn nog maar een begin van de meest ingewikkelde Balkan-kwestie. Dat de lcaart van den Balkan in onge wijzigden staal den oorlog overleeft, is haast niet denkbaar. Oorlogsneurose en expansiezucht doen hun werk. Duitsche spionnen als Belgische soldaten. Calais, 26-5-'15. Een der bericlitgtevielrs van het Hbl'i schrijft Ze waren met hun tweeën. In Viissin- gian waren ze met anderen door 'den consul van het moedige voorzien om via, Engeland naar Frankrijk over te steken. Hun mili taire papieren waren in orde en, het daarin vermelde signalement klopte vrijwel. Arg waan koesterde men niet. De reis verliep zonder incidenten en aldus kwamen ze te Folkestone. Hier troffen ze hun noodlot, in den vorm van een voor den actieven dienst te velde afgekeurden soldaat. Het toeval wilde n.l., dat deze jongé man, die wegens een chronisch géworden borst ziekte, opgedaan aan den Ysier, was afge keurd, van hetzelfde bataljon en de zelfde comjiagnio was als de twee, de zgn. ontvluchte gevangenen. Zooals het gewoonlijk gaat in zulke gevallen, infor meerde het jongemenséh naar Peer Diei én Chef Zus. De ondervraagden gaven hierop ontwijkend.© antwoorden. D© jongleman kreeg achterdocht, liet echter niets blijken, doch zette op huin papieren een bijzonder teekentje, waarna hij zijn chefs Waar) schuwde. Jlet tweetal werd nu in 't oog giehouden. Na ©enig© uren kwamen we in Calais. Hier staan gewoonlijk veel Bel gische militairen !de komeniden op te wach ten len helgroeten de aanstaande strijd makkers met den Vlaamschen Leeuw en de Brabamjonne. In één woord, er is dan wat drukte en rumoer, en del rangen loepen dan wel wat dooreen. Bovendien begint 't dan. al wat te donkeren, een toestand dus geknipt om ongemerkt er tusschen uit te knijfpen. Dit zou dan ook zonder de achterdocht van den afgekeurde den twee

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1915 | | pagina 1