:w. 104
Donderdag* SO Mei 1015
20e Jaargang
De Qroote Oorlog.
Staten-Oeneraa!
Uitgave van
<3e RaamL Venn. LUCTOR ET EMERGO
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
LAN JE VORSTSTRAAT 210,
Bureau te Middelburg:
PIRW1A F. P. DHUIJ - L. BURG.
Drukkers:
Oosterbaan Le Cointro - Goes.
Breiinbrood.
Zou 't waar zijn dat de mensohen nog
niet weten dat er bruinbrood te bekomen
is voor zes cent per half K.G.?
Zou 't waar zijn dat er Christenarfcei
ders zijn, die van dit bruinb'rood van
zes cent 'pond niet gediend zijn, en lie
ver het dubbele betalen voor een witte
brood
Wij kunnen 't niet geloeven.
Laat ieder die meeleef!, en het belang
van arbeiders en middenstanders zoekt,
zich de moeite getroosten de mensohen
voor te lichten.
Socialistische vrouwtjes (en mannen)
spreken kwaad van den maatregel. Maar
deze menschqn lellen wij niet mee. Die
laten zich door Spiekmans en Hugen-
holtzen, en hoe zij meer heeten mogen
bij den neus nemen. Hun gunnen wij
gaarne hun wittebroodsboterham van 25
cent per kilo. W ij zullen het gaarne
met den bruinbrooclsboterham doen.
Omdat die lekkerder is, omdat die voed
zamer is; eerlijk gezegd omdat wij er
aan gewend zijnen omdat die do
helft goedkooper ds.
Goedkooper, gezonder, voedzamer, lek
kerder! Wij hebben er respect voor.
Gemeentebesturen, wilt u, als het kan,
li haasten om aan alle menschcn met
gezond verstand en een gezonde ziel dit
bminbrood te bezorgen?
Hulde.
Een woord van lof mag' wel worden
gebracht aan den Bond van Nedcriand-
sche Onderwijzers, dat bij met zioo> groote
lankmoedigheid de opdrijving der oorlogs
kosten verdraagt.
Het is toch niet alleen die opdrijving
welke van ouds den openbare-ondettwij'-
zers in den weg zat, maar ook het ach
terwege blijven de!r, wij. gelooven wel
voor velen, noodzakelijke, loonsverhoo-
ging.
Op de bekende Haagsche meeting in
October 1912 werd voorgerekend dat „ver
betering van de positie der onderwijzers"
20 miljoen zou moeten kosten. Een aardig
Bommetje. Te meer, wijl niemand wist
waar het van daan zou moeten komen.
Wat echter niet wegneemt dat bij de
Kamerverkiezingen in 1913 aan de open
bare onderwijzers de vurig begteerde Irac-
tementsverhooging in vooruitzicht gesteld
werd.
Men kent den verderen loop der ge-
schiedenis.
Het vrijzinnig ministerie trad op; een
deputatie trok naar den minister om aan
de stembusbeloften te herinneren; doch
de minister wees er de deputatie op dat
de sociale wetgeving zoo groote uitgaven
■vorderde, dat althans bij' de eerstvolgende
begrooting niet aan salarisverhooging
Voor de onderwijzers kon gedacht wor
den.
Hierop is de dreigements meeting van
den Bond te Rotterdam gevolgd. Niet
minder dan drie groote zalen waren
propvol. De spiekers drongen aan oip
spoed; zij' noemden hun salarisverbete-
ring een „urgent staatsbelang". Een on
derwijzeres, de bekende mej. Suzle Groene-
Veld schetste den minimum!ijder als een
door honger vermagerd mensch, wiens
oude, versleten kleeding door de kost-
juffrouw niet meer gemaakt kan worden
•en die dus zelf zoo goed en zoo- kwaad
dat gaat pioet zorgen althans „heel" te
voorschijn le komen.
Andere sprekers gaven veel af op de
hoogo uitgaven voor oorlog'. De mannen
des oorlogs, zoo sprak men, krijgen alles
gedaan, en voor ons mannen des Vredes
doet men niets. En de krachtigste van
deze agitatoren, de bekende heer Os-
sendorp, schalde van „vrijzinnig boeren
bedrog" en militante voornemens, en
„niet rusten voor (het) doel zou zijn
bereikt".
En nu
De uitgaven voor oorlog worden steeds
hooger opgedreven. De mannen van den
oorlog krijgen al vaker hun zin.
Zegt ons, verdienen zij: geen lof die bij
dit alles zich kalm houden en met lank
moedigheid betere tijden afwachten?
Trouwens elke verbetering, die hocger.e
uitgaven vereischt, moest uitgesteld. En
het landsbelang gaat voor het belang van
den enkele.
Blijve een ieder dit inzien. Ook wanneer
de oorlog ook zelfs het jaar 1916 uit
moest duren.
;fc
Het Nederlandsche gezantschap bij het
Vaticaan.
Elders in ons hlad vindt men het be
richt omtrent een regeeringsvoorstel tot
lijdelijke instelling van een zoodanig ge
zantschap; de toelichting tot het voor
stel mede door ons opgenomen, doet zien
dat de regeering van meening is dat dit
,.i, i. rstel van de betrekkingen met
De Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs
Per 3 maanden fr. p. post
Losse nummers
1.25
*0.05
Prijs der Advertentiën
15 regels ƒ0.50, iedere regel meer 10 cfc.
3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend.
Bij abonnement voordeelige voorwaarden.
Familieberichten van 110 regels ƒ1.—»
iedere regel meer 10 ct.
den Paus door het landsbelang gevorderd
wordt.
Wij; wenschen dit voorstel met eenige
terughouding te begroeten. Wij zijn on
bekend met. de geheime gangen der diplo
matie, en kunnen niet oordeelen over
kle juistheid der inzichten Van hen die
aan de spitse van ons landsbestuur staan.
„Sentimenten, welke een betreurens-
waardigen wanklank zouden geven",
waartegen DeMaasbode bereids waar
schuwt, zijn ons vreemd. De statenroof
van 1.871, waardoor do Paus als wereld
lijk vorst werd onttroond hebben wij
veroordeeld; en iedere poging tot rechts
herstel wordt door ons toegejuicht.
Toch blijven er, ook al draagt de be
noeming slechts een tijdelijk karakter,
nog enkele vragen. In de eerste plaats
of een gezantschap van den Nederland-
schen S I a a t, bij 'den Paus, die op het
oogcnblik slechts het Hoofd eener Kerk'
is, toelaatbaar is. Zoo ja, of, wanneer
het hoofd der R. K. Kerk, aldus in de
Vredeszaak wordt gekend, met name liet
geestelijk hoofd der driehonderd miljoen
Kongfutsiancn in China, het hoofd der
Lutherschc kerk, bijv. in Scandinavië, of
van welke kerk ook, eigenlijk wel mogen
worden voorbijgegaan?
De tijd is te kort om deze dingen
historisch en principieel na te speuren.
Daarom laten wij het bij deze twee
vragen; en bepalen ons slechts tot deze
herinnering: Nederland is een slaat met
gemengde bevolking, wier meerendael
niet in den Paus als Hoofd der (gan-
sc-he) Christenheid gelooft; weshalve
een voorstel als dit onderhavige wel een
tweeërlei beoordeeling, moet te
beurt vallen, al naar gelang men geeste
lijk aan den „Roomschen" kant staat of
aan den „Protestantschen".
Wij1 merken dit op, ongeacht onzo er
kentenis van den machtigen invloed door
het hoofd der R. K. kerk geoefend, en
de weldadige gevolgen die van den
arbeid van den Pauselijken Stoel in 't
belang van den vrede mogen gehoopt
worden.
Bsknept overzicht van den toestand.
Men heeft gisteren nogmaals kiennis
kunnen nemen van de Veelheid der con
cessies, die Oostenrijk-Hongarije aan Ita
lië gedaan heeft.
De Duitsche rijkskanselier wist wel wat
hij deed, .toen hij in de vergadering van
den Rijksdag, dus als 't ware voor het
oor van de geheel© beschaafde wereld,
opsomde wat de Duitsche bondgenoot
Italië heeft' aangeboden. Trouwens,
't mocht nog; wel eens scherp in het licht
gesteld worden.
In Italië schijnt men echter niet de
minste 'rekening meer te houden met de
grootheid der concessies en met overwe
gingen van waardigheid en redelijkheid.
Men laat zich geheel beheerschen dooi
de machtskwestie, welke van beide han
delwijzen de meeste kans biedt op een
definitief succes en daarmede het ver
krijgen van voordeelenhet laten uit
vechten van de tegenstanders, die nu
tegenover elkaar staan, zonder interventie
van Italië aan de eene zijde, of een strijd,
met een deelnemen van Italië in den
anderen kant. Naarmate de berekening
omtrent die kansen uitvallen, zal de keuze
van Italië zijn.
't Spreekt vanzelf, dat Oostenrijk thans
afwacht wat Italië zal doen, en het bij
voorbaat op de groote verantwoordelijk
heid wijst, die het te dragen krijgt.
De bladen weerspiegelen w,at in regee-
ringskringen en onder het volk leeft.
De Pester Lloyd zegt, dat de afstand
van grondgebied opgewogen wordt dooi
de voordeelen, die vriendschap met Ita
lië zou geven. Wij hebben Italië nu alles
gezegd wat wij te zeggen hebben, schrijft
het blad, en wachten met rustig geweten
en in het bewustzijn van ons recht en
onze kracht zijn besluit af.
Het offer wordt niet gebracht, zegt een
ander blad, om nu vau Italië den vrede
te koopen, maar om het Italië van mor
gen tot vriend te hebben.
Wijst Italië het offer af, schrijft het
Neue Pester Journal, dan drage het voor
de wereldgeschiedenis de verantwoorde
lijkheid van den oorlog.
Pesti Hirlap en andere oppositiebladen
uiten zich in gelijken geest. De monar
chie heeft eerlijk .alles willen regelen wat
een goede verstandhouding met Italië zou
kunnen hinderen.
Vandaag zal Italië beslissen. Zal de
20sto Mei nog meer leed over Europa
brengen
Met vreeze in 't hart vraagt men
't zich af.
Versierde loopgraven.
Het Belgisch Informatie-Bureau ver
neemt uit Le Havre:
De Belgische soldaten hebben in hun
vrijen lijd, de loopgraven, die veilig achter
de 'inundatie liggen, op de meest oorspron
kelijke wijze versierd, hetgeen van een uit
stekend moraal gletuigt.
Deze dekking draagt den naam van „Vil
la van den Yser"; ziehier een windmolen
en een vliegmachine, uit plankjes wit hout
vervaardigd, wier wieken en schroef klap
peren in don wind. Verder is het een dorp
je in, 't klein met molen, kerk, kerkhof, uit
spanning, plein en bornput. Daar is d,o
„Villa der Galliërs 1915", dragend het
bordje: lste prijis van liet regiment. El
ders is er een dekking als drankhuis inge
richt met het uithangbord: „In dan haan,
tapt men zonder kraan".
De soldaten van de naburige loopgraaf
hebben oen soort van mozaïek, bij middel
van overblijfsels van vernielde huizen,
aangelegd, en vormend een schild met in
het centrum de Belgische leeuw, de natio
nale leuze, en, in reusachtige letters
„Overwinnen of sterven".
Op deze helling heeft een meester-hove-
nier met graszoden, mos, vetplanten en
bloemen een reusachtig schild aangelegd
met het opschrift:
Honneur a noire Commandant!
Vive le Rol, la Reine et la Pairie!
Baar ziet mei ©en dea' forten van Luik
met koepel, en met een granaat-huis als
kanon. Daarop het plein Marie-José. Ver
volgens een meestergewrocht, namelijk een
burcht in leem, hebbende nagenoeg een
meter zijkant, mot centraal werk, vier
flanktorentjes, ophaalbrug, schietgaten,
toegangsoprit.
Onzo soldaten hebben den Duitschen
Keizer niet vergeten, want mien leest „Villa
Kaiser s'ilpasse l'Yser".
Aan de Dardanelles
Ashmead Bartlett, di - op de Dardanel-
lenvloot der Bondigenooten vertoeft, steinde
eenige mededeelingen, die vooral doen
zien, dat de Bondgenooten nog voor een
reusachtige 'taak staan.
Het teerste deel van dien grooten slag om
het 'bezit van de hoogten van Achi Baba is,
seint bijl, gesloten en, hoewel het Britsche
leger 'toog niet in het bezit van deztel beheer-
schende stelling kwam, de vijand is toch
gedwongen z'ijin macht te ontsluieren en
het karakter van zijn verdediging en wij
zijn thans in staat, den vollen omvang van
de taak, 'welke ons wacht, te overzien.
Achi 'Baba is de eerste van de overbeer-
schende stellingen, waarop do Turken
stand kunnen houden, voor Wijl in staat
zijln in Gallipoli op te rukken en den noor
delijken oever van de Straat in onze
macht te krijgen.
Er liggen nog andere, haast even ge
duchte stellingen achter de eierste en al
deze 'posities zullen heuvel voor heuvel,
dal voor dal, loopgraaf voor loopgraaf ge
nomen 'moeien worden, voor het leger
de Straat voor de vloot kan openen en
haar in staat stellen naar Constantinopel
te stevenen.
Wanneer onze vloot evenwel de Straat
door is, is ook bet einde daar.
Men verwachte een verloop1 van den
strijd, zooals de loopgraafoorlog in België
en Frankrijk.
De correspondent roemt de dapperheid
en taaiheid der Turken, die nog zijn als
de mannen van Plewna onder Osman
pacha. Zijl vechten om hun leven ©n voor
de heilige stad, hun Constantinopel. De
overwinning zal alleen verkregen kunnen
worden evenals in Frankrijk, door meer
manschappen en ammunitie.
Het italiaansche leger.
Nu de toestand in Ilalië steeds dreigen
der schijnt te worden en bericht wordt,
dat het leger gemobiliseerd is en"tot elke
actie gereed, zal het niet onwelkom zijn,
in aansluiting bij reeds vroeger gedane
mededeelingen, nog' eens. het een en ander
over de Italiaansche weermacht te ver
nemen.
Italië heeft algemeene en persoonlijke
dienstplicht. De dienstplicht duurt 19 jaar
en begint op 20-jarigen leeftijd.
Het jaarlijks contingent wordt in drie
categorieën verdeeld. Do eerste categorie
wordt bij het staande leger gevoegd, de
tweede ook maar met verlof, de derde
wordt brj! de Territorial Militia ingedeeld.
De dienst in het staande leger duurt 2
jaar, waarna de manschappen 8 jaar bij
de reserve dienen, clan komen zij 4 jaar
bij de Mobile Militia en vandaar gaan zlij
voor de rest van hun diensttijd bijl de
Territorial Militia. De tweecl© categorie
ontvangt eenige maanden training en gaat
van het eene deel van het leger naar het
andere over, gelijk de rest.
De Italiaansche regimenten worden uit
alle deelen van het rijk gerecrutóerd,
'maar bij mobilisatie worden zij1 locaal
door de reservisten aangevuld in die dis
tricten waar do regimenten hun kwartier
hebben. Ongeveer de helft der reservisten,
bij de mobilisatie ingelijfd, heeft vroeger
geen aanraking1 gehad met de regimenten
waarin zij dienen.
De vredessterkte van het Italiaansche
leger bedroeg1 in het jaar voor den oorlog
14.121 officieren, 250.000 manschappen
en 55.727 paarden. De oorlogssterkte is
ongeveer 1.000.000 en wel 515.COO voor
het staande leger, 245.000 voor de Mobile
Militia en 340.000 voor do Territorial
Militia. Zooals reeds gemeld werd, zul
len, als de oorlog uitbreekt, 4 legers ge
vormd worden van twee tot vier leger
korpsen en een cavalerie-divisie.
De legerkorpsen verschillen in sterkte.
Het kan enkel 2 regulaire divisies bevat
ten of een Mobile Militia-divisie er bij
gevoegd krijgen. In bet eerste geval be
draagt de sterkte 25.0ÖO man met 1044
kanonnen, 18 mitrailleuses; in het tweede
geval 37.000 man, 134 kanonnen en 26
mitrailleuses.
Er zullen waarschijnlijk 14 in eerste
linie gemobiliseerde legerkorpsen zijn. Bij
de 24 divisies van de 12 bestaande leger
korpsen zijn er nog 26 Alpenbataljons
van do eerste linie met 38 compagnieën
Mobile Militia achter deze; 26 Alpen
bataljons van de derde linie, 54 bergbat-
terijen in eerste en tweede linie, 6 batal
jons Carabiniers en 23 bataljons mare
chaussee met Militia formaties achter
deze.
In vredestijd zijn er 389 bataljons Al-
pini, grenadiers, bersaglieri en linietroe
pen; 150 eskadrons cavalerie, 263 bere
den, veld, berg en zware batterijen en
190 compagnieën vestingartillerie en genie.
Bij mobilisatie breiden deze zich voor
alle drie linies uit tot 824 bataljons, 180-
eskadrons, 360 batterijen en 475 vesting
artillerie en genie.
De eerste linie, het garnizoen van
Libië, marechaussee en Ersatzl-troopon
niet meegerekend, zal waarschijnlijk be
vatten: 544 bataljons, 180 eskadrons, 360
batterijen, 20 regimenten vesting-artillerie
en 124 compagnieën genie, te zamen on
geveer 700.000.
De Italiaansche infanterie is gewapend
met hel. 6.5 mM. Mannlicher-Carcano
magazijn-geweer, model '91. Een deel van
de 'Territorial Militia heeft nog het Vat-
terli-Vitali geweer, model 70/87. De offi
cieren zijn gewapend met sabel en re
volver.
Toen de oorlog uitbrak was Italië juist
bezig, zijn artillerie-bewapening te her
zien. liet bezat ongeveer 100 veldbat'.e-
rijen, bewapend met het 75 mM. Krupp
Q. F. veldkanon en andere van een ouder
wapen. Jntussohen was het 75 mM., model
1911, aangenomen en eind vorig jaar
zouden 100 batterijen van deez kanonnen
afgeleverd worden. Verder beeft men nog
eenige 6 mM. batterijen Krupp-houwit-
sers en een groote verscheidenheid van
belegering s- en vestingkanonnen van
zwaar kaliber.
De normale belegeringstrein bevat 9,12
en 15 c.M. kanonnen en 15 en 25 C.M.-
houwitsers. i.
Het Italiaansche leger maakte vele moei
lijke dagen door, maar in de laatste
jaren is 't zeer verbeterd en het heeft
de ervaring van den Lybischen veldtocht.
In den tijd, welke sinds het begin Van
den oorlog verliep, heeft Italië zijn be
wapening kunnen voltooien en vooral do
veldartillerie en munitievoorraden kunnen
aanvullen, welke dit zeer noodig hadden.
Korte Oorlogsberichten.
Het gebruik van gassen. In
het parlement zeide Lord Kitchener, naar
aanleiding van het gebruik van gassen
door de Duitsohers, dat de Engelschen
en Fransohen besloten waren, soortge
lijke middelen aan te wenden teneinde
te voorkomen, dat de Duitsohers van een
oneerlijk verkregen voordeel zouden partij
trekken.
Het „Berliner Tageblatt" verneemt
uit Weenen, dat dr. Blaziowski, de burge
meester van Przemysl, naar Siberië is
gezonden, omdat hij had geweigerd op
25 April 'keizer Nikolaas bij zijn intocht
uit naam der burgerij te begroeten. Een
lotgenoot dus van burgemeester Max.
Bisschop Czlechowicz, de 72-jarige
Grieksch-Katholieke bisschop van Przie-
mysl, werd van zijn bisdom vervallen
verklaard en moest zijn paleis verlaten.
Hij kreeg een beroerte en stierf op 28
April.
Het Japansche gezantschap te Lon
den heeft meegedeeld, dat Japan in ztijn
ultimatum aan China het aanbod om
Kiaotsjou terug te geven niet had inge
trokken.
Daar de hCineesche regeering het ulti
matum in zijn geheel heeft aanvaard,
blijft het aanbod van Japan van kracht.
Een correspondent van de „Daily
Mail" seinde uit Lemberg, dat de Duit-
schers in liet Oosten motorfietsen mot
op de stuurstang een klein machinekanon
gebruiken. Tien aldus bereden mannen
zijn gevangen. Negen hunner konden hun
rijwiel Vernielen; het tiende viel de Rus
sen onbeschadigd in handen.
Hij meldt ook, dat de Russen op het
groote petroleumveld bij Boroslav 80000
ton olie Verbrand hebben om zlo niet
den vijand in handen te laten vallen.
Het Engelsche s.s. Drumcree, dat
eergisteren uit Barry vertrok, is getoïRe,-
deerd. Do bemanning werd gered.
Van het O o s t e 1 ij k Oorlogs-
terrein. Uit Berlijn:
Op de linie S hagory-Frauenburg zijn
eergisteren sterke vijandelijke troepen
machten aangekomen.
Ten Noorden en ten Zuiden van de
Nijlenien duren de gevechten voort.
Op bet Zuid-Oostelijk oorlog'stooneel
poogden 'de Ruissen eergisteren den ver
deren opmarsch van onze over de San
ten Noorden van P'rzomysl1 voortgerukto
troepen door tegenaanvallen tot staan te
bréngen. Al deze pogingen mislukten onder
zware verliezen voor den vijland.
De uit Hannoveranen en Oldenburgers
bestaande divisie maakte gedurende de
twee laatste dagen bijl de gevechten om
den San-overgang 7000 gevangenen, ter
wijl 4 kanonnen en 28 machinegeweren
in onze handen vielen. 1
Tusschén 'de Piliza en de boven-Weich1-:
sel, evenals ten Zu.d-Oosten van Przemysl
duren de gevechten voort.
D e „Transylvania". De alge
meene verontwaardiging', gewekt door
het torpetten ren van de „Lusitania",
schijnt de Duitsche regeering in het minst
niet tot béter inzicht gebracht te hebben.
De „Transylvania" tenminste, die van.
New York naar Glasgow kwam; is slechts
dank zij haar groote snelheid aan het
lot van de „Lusitania" kunnen ontsnap
pen. Passagiers vertellen, dat op het
oogenblik, dat de „Transylvania" de Ier-
sche kust naderde, de periscope Van don
onderzeeër op 300 yard achter het schip
gezien werd. De stoomboot zwenkte toen
zoo snel, dat de schotels in de eetzaal
omvielen. De „Transylvania" kon aldus
door haar snelheid aan het gevaar ont
snappen.
Aan de infanterie-regimenten van het
Belgische leger, die aan den slag bij den
Yser hebben deelgenomen, is het recht
toegekend den naam Yser in hun vaandel
te plaatsen. Hetzelfde recht is toegekend
aan de batterijen der 6e legerdivisie en
de 4e en 5e rijdende batterijen der 2e
divisie cavalerie. De 99o batterij mag de
onderscheiding „Staden" voeren.
- De houding van Italië. Vol
gens de „Stampa" zal Italië uiterlijk Don
derdagmorgen aan Oostenrijk cn Duitsch-
land den oorlog verklaren. Men verwacht
dat in de Kamer alleen de officieel©
socialisten zich tegen den oorlog zullen
verzetten.
De Drumcree. De Drumcree is
eergistermiddag om 2 uur 5 ter hoogte
van Trevose Head, Cornwall, getorpe
deerd. De eerste torpedo bracht haar
niet tot zinken. Ze wjerdi toein op sleep
touw genomen door een Noorsch schip.
Beide schepen werden hierop door de
duikboot vervolgd. Het Noorsche schip
gooide de sleeptros los en trachtte Zich
te bergen. Er werd nog' ©en torpedo afge
vuurd op de Drumcree, die spoedig zonk.
Het Noorsche schip keerde toen geziwind
terug en nam de passagiers van de Drum
cree aan boord.
Uit nadere berichten blijkt dat de
bemanning van de Drumcree ter reed© van
Cardiff is aangebracht door het Neder
landsche stoomschip Magdalena.
De Engelsche vlieger Braithwaite is
biji Versailles bij een proefvlucht gevallen
en doodgebleven.
Een antwoord van Duitschland op
de Amerikaansche nota wordt overwogen
en eerstdaags verzonden.
Tweede Kamer.
Kleingoed. De veilig
heidswet herzien. Haastige
spoed is zelden goed. Ver
anderlijk als de wind.
Men begon gisteren met ©en serie klei
nigheden, die met een schouderophalen
voor 't meerendeel schier onder den ha
mer doorgingen.
We noemen wetsontwerp wijziging van
wetten betreffende den accijns op het ge
slacht.
Wetsontwerp bijzondere regeling nopens
ontheffing en vrijstelling van personeel©
belasting in verband met de in 1914
plaats gehad hebbende mobilisatie van
land- en zeemacht.
