t oop echt bode. No. 187 Dinsdag 11 Mei 1915 29e Jaargang RS, rzen, GEN. ■ER, ECHT iecht Staten-Seneraal De Groote Oorlog. gen. echf echt een Meid mheid, ren, Huis- en Koper ewerking, stus 1915. Voorzitter- taris. rwijs, alleen mfaier 1915. retaris Van e n prijs. RS, lo e tin ge. Vlissingen, omweg. Zwaneburg, ud, straat, Souburg. Smid, skerke (W). US te 'e (Gawege). |W. VAN DE S e r o o s- CRE, Zoutelande. AGE Pz. te te Ritthem. jaarden kan Boschzicht, ÏS te Grijps- d Oostkapelle. [EERBURG, zoekt tegen sje, es werken en Meisje, ïn. »t Mevrouw euzen, tegen Uitgave van de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes: LAN SE VORSTSTRAAT 219. Bureau te Middelburg: FIRMA F. P. DHUIJ - L. BURG. Drukkers: Oosterbaan Le Cointro - Goes. VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG. Abonnementsprijs Per 3 maanden fr. p. postf 1.25 Losse nummers0.05 Prijs der Advertentiën 15 regels /"0.50, iedere regel meer 10 ct, 3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend. Bij abonnement voordeelige voorwaarden. Familieberichten van 110 regels ft. iedere regel meer 10 ct. Wegens Hemelvaartsdag verschijnt Donderdag geen no. van ons blad. Geart vloek. Op één punt hebben wij den Volks zanger Speenhoff onrecht gedaan. Op get- zag van andere bladen beschuldigden wij hem van een veis te hebben gezongen met den bekenden nation alen, de verdoe,- ïnienis over zich inroependen vloek. In De Nederlander komt de be schuldigde dit nu ontkennen. Wel kwam er in het bedoelde vers van dezen sa- ciaal-démocraat een uitdrukking voor, waarin 'Gods Naam genoemd wordt trouwens uit dien m'ond al stuitend ge- nofeg doch de zware vloek ontbrak er in. Door vfermelding dezer tegenspraak bie- dten wij op dat punt den heer Speenhof! rechtsherstel. i. Op andere punten schijnt de man her doeid D© hebben aan De 'Nederlan der .beterschap te beloven. Helpen wij 't Wenschen. In 't btelang van dat „volk" hetwelk, naar wij in Het. Volk van heden lazen, van meening is dat aan hun zangers Pisuisse en Speenhoff niet mag geraakt worden, want zoo lezen wij' daar zij behooren bij ons, met hun gezon de (I) boert. Gore liedjes of kwaKerij. Onder de volkszangers van den jona sten tijd maakte ook Pisuisse zich naam. In de 1 Mei-bijeenkomst der S. D. A. P. heeft, hij een zijner liederen voorgedragen „Jopi met de peren.". Wiji kennen dit tied niet, doch vermoeden, dat het een goor product is; omdat ©r in gezongen wordt van een meisje dat met de ge bakkon peren blijft zitten, en omdat mevrouw Wibautv. Berlokom tegen den voor de vrouw aanstootelijken inhoud, van dit lied heeft geschreven. fn Het Volk wordt tegen de critiek van mevr. Wibaut geprotesteerd en on dubbelzinnig partij' gekozen voor „Pi- suisse en zijn kunst". De schrijver verwerpt wat men onder kunstavonden verstaat, n.l. viool- en ander spel, waarbij men zich verveelt; beveelt voor de „volksavonden" der S. D. A. P. volkskunst aan, „kunst die de arbeiders grijpt, kunst die zij! voelen als de hunne"; prijst Pisuisse en ande ren, „die met hun liederen, oud als hét volk zelf is, tot de groote massa, gaan", en juicht het toe „ook als wij eens een lied te hooren krijgen dat naar somtniger meening op 'het kantje af is". Wie tegen schunnigheden in deze „volkskunst" op komt, noemt deze schrijver een kwaker. „Laat ons toch (zoo schrijft hij) niet aan kwakerij doen, maar verheugd zijn dat, óók in dezen tijd, om gezonden humor kan gelachen worden. Ook al wordt, die humor ontleend aan een meisje dat met gebakken peren blijft zitten! De volks kunst, zooals die tot uiting komt in de liedjes van Speenhoff en vertolkt wordt in de „levenszangen" van Pisuisse, die volkskunst is reeele kunst en de zangers nemen geen vijgeblaadje voor hun mond. En laten zij die daarnaar niet willen luisteren, watjes in hun ooren stoppen!" Laat men in de S. D. A. P. toch be grijpen dat dergelijke, kunst en dergelijke moraal de menschen niet verheft of be schaaft, maar neerhaalt en verdierlijkt. Zij roepen „la béte humaine" het dierlijke in den mensch naar voren. Een welkom. Uit verslagen in de socialistische pers blijkt dat Speenhoff en Pisuisse sociaal democraten zijn. Blijkbaar was dit. yoor wat Speenhoff aangaat, geen nieuws doch voor wat Pisuisse aangaat, den man van Het H andels blad, scheen het een openbaring te zijn. Trouwens deze heer 'zou niet de eerste journalist zijn die van de vrijzinnig democratie naar het socialisme overloopt, en stellig ook niet de laatste. Wij lezen in.'.Het Volk, van de hand van denzelfdan schrijver, in het voren staande stukske door ons geciteerd, den volgenden welkomstgroet aan deZen nieu wen partijgenoot-kunstbroeder „De mededeeling dat ook Pisuisse par tijgenoot is, was Voor mij een verrassing, maar tegelijk een openbaring. Pisuisse heeft door het beoefenen van zijn kunst zijn plaats weten te vinden temidden van ons. Daar hoort hij en daar moet hij blijven. Hartelijk welkom; Pisuisse! en stoor je niet aan het puriteinsch afschuwgebaar van een enkele uit onze rijten I"1 Zoo is. ook in de S, D. A. P. de fat- soens- en zedelijkheid santithese, binnen gehaald, zeker wél om er niet weer uit te verdwijnen. Tenzij, wie legen het rea lisme van Pisuisse gekant blijft, ter wille van de goede zeden de gelederen verlaat, en dat is slechts „een enkele"1. Wat dan overblijft is de grooie, homo- geene S. D. A. P. met haar geurige „volks kunst". Ge»n reden voor. Wij ontvingen een groot verslag van een Maandag te Middelburg gehouden vergadering ter gezamenlijke anti-duurte- actie van cle S. I). A. P. en den Christc- lijken Bcstuurdersbond. Uit het verslag dat men ons zond doch dat wij niet opnemen, blijkt echter niet, waarom de Christelijke B.-B. en dc Sociaal-democraten moesten., samengaan. Wel sprak de voorzitter van den C h r i s- tel ijk en B.-B., B. Kruze, van omstan digheden die 't noodig maakten, name lijk dat de Regeering niet ge- noeg doet, en gewaagde de heer Baas, uit Zaandam, propagandist van de N.V. van Christelijke Handels- en Kan toorbedienden van een klachtenboekje dat gezamenlijk moesl worden opengedaan: Doch hetgeen deze spreker te berde bracht, ook met de loftuiting op het Ka merlid Schaper voor diens goede woor den er hij, had best ook door den Chris- telijken B.-B. alleen, zonder samenwer king met zijn natuurlijken geestelijken tegenvoeter de S. D. A. P. kunnen uit gesproken worden. Zijne Christelijke hoorders hadden dan niet behoeven te luisteren naar "de socia listische propaganda-rede van den heer Spiekman. Gelukkig was de vergadering slechts matig bezocht ,en hebben de man nen van den Christelijken Besluurdersbond misschien nu al spij.t van hunne samenwer king, waarmee gewonnen is een socialis tische rode te meer met velerlei eenzijdig heden en onjuistheden en een groote dosis ontevredenheidszaad. Of wij dan niet weten dat vele ar beiders gehukt gaan onder de gevolgen van den oorlog? Of wfj de werkloosheid niet zien die er heerscht in de bouwvak ken, de verhoogde prijzen van levensbe hoeften en van wat niet al niet 'betreuren? Of wijl in de groote arbeidersgezinnen niet liet ongemak der verlaagde loonen erkennen en het nadeel van minder'krach tige voeding? 0 ja, maar al te zeer. Doch wij wen schen te waarschuwen tegen eenzijdigheid. Do malaise heerscht niet in alle arbeiders gezinnen en ook niet in arbeidersgezinnen alleen; de gemobiliseerden hebben voor een zeer groot deel voordeel bij den te- gemvoordigen toestand. Duizenden die de zen winter werkloos zonden geweest zijn, hebben een vast salaris genoten, in den vorm van Rijksuitkeering aan hunne ge zinnen; en wat de voeding onzer solda ten aangaat, velen eten nu in een dag meer en beter vleesch dan thuis in een heele week. Do regeering deed werkelijk haar best om de gevolgen van den oorlog te verzachten, ook door de prijszetting. Wat 'van socialistische zijde tegen het bruinbrood, ook te Middelburg, gezegd is, als "zou het, oudbakken, niet te eten 'zijn, berust op een dwaling. Trouwens,; wij moeten Iets over hebben voor de omstandigheden. Zie naar D u i t s c fa- land. Men dankt God, dat ons land niet in den oorlog gewikkeld werd, en men staat tegelijk van de menschen, van de regee ring, van ide Koningin adres aan de sprekers te Middelburg te vorderen dat zij nog meer zullen geven dan zijl reeds deden, een normalen toestand Zullen scheppen, waarbij niemand iets heeft op' te offeren of na "te laten. Dat de patroons, vooral in den land bouw, wien het de laatste maanden zoo goed ging, nog eens vermaand worden lot herziening dér loonen, waar zulks behoort, achten wij uitnemend; doch dan moet ieder geval op zichzelf behandeld worden; dat bij de particulieren op méér dadelijken steun in den Vorm van werk verschaffing wordt aangedrongen, ook dit valt je loven; dat men critiek oefent op regeeringsmaatregelen, wie 'zal het Ver bieden, maar men wekké geen verwach tingen op, die geen enkele regeering kan verwezenlijken, en spreke geen woorden die het vertrouwen op de regeering zou-, de,n kunnen schokken. Immers deze doet wat zij kan om honger te voorkomen of te lenigen. Ten slotte. Zonden onze C h r i s t e- 1 ij k e menschen, bestuurders en bestuur den, werkgevers en arbeiders te zaam niet eens leeren verstaan dat de Heehe zoo goed zegent met water als nret wijn, ,en dat er ook is eeoi verzadi ging met Gods goedertierenheid (Ps. 90:14)? i s 11 n a D-e S t a n d a a r d schrijft, Het zinken van de „Lusitania" op de lersche kust, heelt heel Europa en Ame rika, ja, meer dan deze beiden aange grepen. Hel is een dor ontzettends to feiten iii deze toch reeds zoo aangrijpende krijgs- historie. De „Titanic" was even ontzettend in haar zinken, maar er was toen geen menschenhand in 'den jammer geweest, dan een hand di© hielp, en het Nearer my God to Thee! dat van het zinkend schip uit aller hart 'opging, gaf aan den bitteren jammer zelfs wijding. Maar nu ging 'tvnn den mensch uit. Van een duikboot onder water. En in die duikboot van een officier, die last gaf tot vuren. ,En die dit bevel gaf, wetend dat het leven van bijna twee duizend onschuldigen er aan hangen zou. Men ijst als men 't indenkt. En toch, wat zijn zelis die honderden passagiers nog, vergeleken bij' dc tiendui zenden slachtoffers die in België, in Polen, in Gallicië nu reeds buiten het leger gevallen zijn. Al te gader mannen en vrouwen en kinderen, even onschuldig als deze passagiers op de „Lusitania". Angstig zijn reeds de getallen van de gesneuvelden, de gewonden, en cle zoelc- geraaktcn uit de millioenen en nogmaals millioencn soldaten, die op Oost- en Westfront in deze negen maanden als 't slachtoffer van clen oorlogsgod vielen. Maar de landbevolking leed nog harcler. Er zijn streken waar letterlijk geen huis overeind staat, en geen gezin ongedeerd bleef. En onder dit alles door zoncl Amerika maar aldoor scheepsladingen vol moord tuig naar Frankrijk en Engeland, om maar bij handvollen het goud naar zich toe te trekken. Is 't niet haast, of heel cle bevolking der wereld in zelfverdwazing verviel? Van clen Zondvloed heelt men vaak gepoogd in schilderstukken een afbeel ding te geven, of om in 't lied dien ont- zettenden gruwel te bezingen. Maar mag niet zonder overdrijving ge zegd, dat we nog nimmer met onze voor stelling den jammer van clen Zondvloed zoo nabij waren gekomen als nu? Letterlijk niets wordt ons gespaard! G even en nemen. Onder dit opschrift schrijft D e R o 11 3 r- dammer terecht Wijl wezen er onlangs reeds op, hoe in cle „Gids" de heer Dr. Colenbrancler, zoo als vóór hem reeds meer mannen van doorzicht oncler dc liberalen, het volko men fiasco van de openbare neutrale volksschool voor heel cle natie erkende. Hij ried aan, om het voorstel van de Staatscommissie voor de Grondwetsher ziening dienaangaande, aan te nemen en tevens vuurde hij de liberalen aan, om eig'en bijzondere scholen te gaan oprichten. Tegfen deze concessie van links war© dan allicht algemeen kiesrecht te verkrijgen, meent de Schrijver. Dit advies heeft ür. Colenbrander een duchtige schrobbccring van cle zijde van „Het Volk" opi den hals gehaald. De heer Colenbrander blijkt, zoo meent „Het Volk", niets van cle strekking van het algemeen kiesrecht te begrijpen. Want geeft men cle neutrale volksschool prijs voor de ver krijging van het algemeen kiesrecht, dan verliest men met de ééne hand, wat men met de andere hand wint voor de strekking dier arbeidersklasse (lees: van de sociaal- democratie). Daarom moeten de socialis ten thans de frontmaking van de liberalen overnemen, in wier hand zij niet langer veilig is. Van socialistisch standpunt is dit vol komen juist gezien. Wat was de groote opvoedkundige fout van cle openbare sphool? Dit., clat zij meende, door enkel verstandelijke ontwikkeling het volk te kunnen vooruit brengen. En het gevolg? Dat de menschen een vol hoofd, maar een leeg hart kregen. Voor het hart bood het liberalisme niets. Het bracht verstan delijke en stoffelijke ontwikkeling, maar het hart bleef onbevredigd. En het socia lisme voorzag in die behoefte. Zoo werd de openbare school cle wegfbereidster voor het socialisme. Geen wonder, dat de sociaal-democratie zich voor de openbare school zoo warm maakt. Haar aanhangers hebben voor het onderwijs hunner kinderen geen cent over. Voor de partij, voor de vakbeweging offe ren zij, daarvoor eischen hun aanvoerders vrijmoediglijk het penningske hunner vol gelingen. Maar voor de school dan klinkt het liedje heel anders, dan kan er van het sobere arbeiders-budgtet geen cent af. Daarom betale de Staat de openbare, „neutrale" school, verplichte liefst ook hen, die er niet van gediend zijn, om die school te bezoeken en drijVe zoo do volks- jeugd zelf in cle armen cler sociaal-demo cratie. Het sluit als een bus. Mogen de liberalen tijdig naar het ad vies hunner eigen mannen luisteren! Maar laten wij daarop niet rekenen. Laat ons zorgen, clat een flinke recht- scbe meerderheid aan het voorstel der Staatscommissie straks na 1913 kracht kunne bijzetten De W i 11e b r o odp a.i' I ij In het „Friesch Dagblad" geeft Jan Politicus aan zijn „Waarde Neef' deze koddige beschouwing over de wittebroods actie cler socialisten in de Kamer: „Ze z'ijn nu in de „wittebroodsweken": De mannen van de S. I>. A.; P. Nu, zo hebben vóór en met Paschèn zooveel zure appels, wrange citroenen en bittere komkommers geproefd en el kaar naar het hoofd gesmetendat ze zich uit een ruwen winterstorm jn een zoel lentezuchtje verplaatst moeten voe len, nu ze eendrachtelijk, arm-in-arm ge haakt, aankloppen bij de poort van 't regeerkasteel, zeggende: „Geef ons witte brood De man Schaper, ging voorop. Anders 'n kranige socialist, neef! daar niet van maar 't was toch 'n zielig gezicht, den pienteren Groninger, die eenmaal bij afwezigheid van Troel stra met minister Kuyper een prin cipieel debat aandorst over de diepst lig gende beginselen, waarbij hij, cle niet- gesLudeerde „man-uit-het-volk" de eer van z'n vaandel flink hooghield 't was een zielig' gezicht hem, in oorlogstijd, wanneet ook tal van belastingbetalers blij zijn, als hun gezin de buik vol krij gen kan, hem nu te zien fulmineere®, omdat het „proletariaat" z'n „witte brood" niet krijgt. Natuurlijk, woorden genoeg1. Maar argumenten waren er zoo zeld zaam in als de oogen op armelni's soep B.v.„Men krijgt er oprispingen door". Of ook: „De lui willen het niet en zullen het mot tegenzin eten, wat slecht is voor de maag". Of, nog fraaier: „Som mige lieden, vooral zij die zwaar moeten werken, kunnen 't bruin brood niet ver dragen en moeten wittebrood hebben!" Is dat nu 'n man, die 't vo-lk kent? Laten cle boeren in Holland en Utrecht en overal, waar geen roggebrood ge- gelen wordt eens tot hun Aai, hun Thijs, hun Gart of hoe de „vaste knecht" of „losse arbeider" heet, zeggen: „Hier heb je wittebrood, man! je moet hard spitten, of straks maaien en hooien, dan kun je 't met bruinbrood niet doen, heeft Schaper gezegd" ik geloof" neef! dat Aai en Thijs, Gart en Knclis, hoe absoluut onsocialistisch ze zijn opgevoed, toch ernstig over 'n massa-staking zou den gaan denken! i De .longli ,van Hoorn, zei 'terg scherp. Hij sprak van „bluf". Ja, van verachtelijke „demagogie". Liberale snuifjes aan de S. D.A.P Zóó ver, neef! ga ik niet. Ik neem aan, dat de „roode" heeren 't ernstig meenen en dat ze den tieren hengst van bet socialisme thans meenen te moeten span nen voor een bakkerskarretje met witte brood, Schaper met het zwaard Van Goliath-Marx op den bokik neem aan dat het „Heiligen ernst" is. Maar.... even glimlachen moet ik.... Tweede Kamer. Ook de derde termijn za- verstrekt worden. Klaag liederen. Speenhoff geoor deeid. Zondagsarbeid. Juten praat voor de kussens. Gisteren is voortgegaan met de behan deling van de wetsontwerpen tot aan vulling en verhooging van het VIIIo Hoofdstuk der Staatsbegrooting voor 1915 (Buitengewoon Crediet); van het wets ontwerp bestendiging van den staat van beleg en tevens van de motie K. Ter Laan, betreffende handhaving van het recht van vereeniging en vergadering en eerbiediging van de vrije keuze van bladen en geschriften bij; cle dienstplich tigen. Er bestaat geen vrees, dat de minister de gevraagde som, den derden termijn van het mobilisatie-erediet, niet zal krijgen. De Kamerleden durven zelfs niet zin spolen op tegenstemmen, doch de minister moet wel weten, dat er talrijke wen- schen zijn, waaraan hij goed zal doen zooveel mogelijk aandacht te schenken. Hij moet uren aan uren bemerkingen hooren, adviezen aanvaarden en verzoe ken in ontvangst nemen. De heer Van Leeuwen (S.-D.) vroeg rui mer geldmiddelen voor de interneerings- kanipen, opdat de toestand daar wat gun stiger zal zijn voor de geïnterneerden. Voorts vroeg hij het transporteeren van Belgische vluchtelingen niet meer te doen geschieden door gewapende militairen. Die vluchtelingen zijn tocli geen boos doeners. Vervolgens besprak deze afge vaardigde de pogingen tot ontwikkeling en ontspanning van de militairen gedaan, de mobilisatieclubs en allés wat er mee in verband staat; tot verveling toe, zoo dat de minister hem tot spoed moest aanzetten.^ De heer Duyinaer van Twist (a.-r.) vervolgde op zijn manier het verinng- lijstje,' Deze spreker stond nader stil biji de voorziening in de godsdienstige behoef ten. Er ontbreekt, nog veel aan, zeicle hij. [Er zijn veel te weinig veldpredikers om allen te bereiken en do soldaten hebbeni recht op hét voldoen aan hun godsdien stige behoeften. Er wordt ook veel le weinig geld voor uitgegeven. Vooral de christelijke militaire tehuizen hebben ge brek aan regeeringssteun. Wel hebben de neutrale tehuizen regeeringssteun. Daar treden menschen op als een zekere heer Speenhoff, van wien een schepeling van de Nautilus schreef, dat hiji de vuilste liedjes zong en cle gemeenste laai uit braakte. Zoo wordt ook aan de neutral© Sol- datencourant subsidie verleend, doch niet aan de Nederl. Krijgsman, een blad Van de Christelijk Militaire Vereeniging, dié al 30 jaar bestaat. Spreker klaagde verder over onnoodige werkzaamheden en oefeningen en in specties op Zondag. We zullen niet bij al z'n verdere opmer kingen stilstaan, evenmin bij' die van den socialist Hugenholtz over anti-militaire tooneelstukejs en socialistische propagan da. Ook niet bij de grieven van den heer Juten, den r.-k. afgevaardigde van Bergen op Zoom. De belangstelling was bij den 'laatsten spreker al heel gering geworden. Ten slotte sprak hij voor den voorzitter en voor Dolk en Bichon. Toen de beide laatsten heeren weg gin gen bleef hij maar doorpraten, tot de voorzitter het moe begon te worden en ei- een eind aan maakte. Als Juten vanmorgen de draad van zijn. verhaal maar heeft kunnen vatten! Beknopt overzicht van den toestand. China moet het afleggen tegen Japan. Na eerst aan Dnitschland de bezitting] van Kiautsjau te hebben ontrukt, die met groote kosten tot een flinke havenstad was ontwikkeld, heeft Japan thans gebruik; gemaakt van de Europeesche verwarring, om (zijn hand op China te leggen. En China geeft toe. Het weef, dat het niet in staat is zich te verzetten tegen de Japansche bedreiging. Dit is de eerste stap van Japan opj den weg, om de leus te verwezenlijken: Aizië voor de Aziaten! gelijk het „Hbl." terecht opmerkt. '|Het gele gevaar verbreidt zich lang zaam, maar zeker. Da positie der Europeesche volken in Azië wordt steeds ernstiger bedreigd. Ja, inderdaad moeten alle koloniale landen dit optreden van 'Japan met zorg beschou- Wat de houding van Italië aangaat, de onderhandelingen zijn nog in Vollen gang. i De toestand te Rome is nog onver anderd. In elk geval is hij niet slechter geworden, doch evenmin is er van een verbetering sprake. Of de breuke met Turkije spoedig ge volgd «zal worden door een breuk met de andere centrale mogendheden, zal dus nog moeten blijken. /De stemming 'is overigens nog Zeer oorlogszuchtig. Bijna de geheele pers in de groote ste den zong weer mede in het ophitsende koor van de „idea nazionale". De voor standers van de ontijdigheid onder de parlementsleden worden zélfs hoogverra ders genoemd en 'rebellen, die door Von Biilow betaald worden. Daartegienover schrijft de „Avantidat de groote meerderheid van Kamér en Senaat eindelijk haar iirredentisch maskeil moet afwerpen en zonder omwegen uiting geven aan den wensch, dat de onzijdig heid moet worden gehandhaafd. kDe zeer groote meerderheid van het land, schrijft dit blad, is tegen een oorlog. De regeering neemt intusschen den schijn aan, dat zij tot den oorlog zal overgaan.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1915 | | pagina 1