SINGER.
Amerikaansche Orgels
Bericht van Inzet.
een leid oi aankomende leid
A. S. J. DEKKER - GOES.
NAAIMACHINES,
SINGER Naaimachines
Notarishuis - Middelburg.
Dinsdag II Mei 1915,
SINGER Maatschappij.
L
ie
SPEENVARKENS te koop,
TWEE VAARZEN,
een Koe, van haar 2de kalf,
Advertentiën.
Feuilleton.
De Talauereilanden.
HUWELIJK.
Weduwe of Jongedochter
een Paard.
een Werkpaard
een Boekbinder of Halfwas,
een Handknecht gevraagd,
een Handknecht gevraagd,
eene nette Dienstbode,
een Meid
een Meid
een Meid
een Dienstbode benoodigd,
Het beste adres voor Mani"facturen is dat van L. E. RIVIERE Greote Markt, hoek Gravenstraat, Middelburg.
VAN HOOGST DUURZAME CONSTRUCTIE.
Men vrage den geïllustreerd en catalogus!
Betaling naar wensch van den kooper
SJC OOK OP AFBETALING
Zij, die verhinderd waren
aanwezig te zijn op de Vergadering
van Huiseigenaren, gehouden 30
April j.len die instemmen met
het toen genomen besluit tot het
richten van een adres aan Gede
puteerde Staten van Zeeland, kun
nen daarvan doen blijken door het
inzenden, vóór of op II Mei a.s.,
van hun naamkaartje aan het
adres van:
J. PLAZIER, Turf kade.
kunt U krijgen in al onze winkels,
die men aan dit uithangbord
kan kennen-
Depots alom.
w. b. eiken Kabinet, Pianino,
Salon- en Slaapkamermeubelen,
puike Yeerenbedden, Gaskronen,
Brandkast, koperen Geyser met
geëmailleerde badkuip, Tapijten,
Karpetten, Loopers, Kachels en
meer Huishoudelijke Goederen,
benevens Gouden en Zilveren
"Werken.
EEN MENWAGEN
Telegrafisch Weerbericht.
Te koop bij inschrijving
Bekend ADRES voor eerste klasse
Dit ééne woord zegt alles, wanaeer er
sprake is van
want SINGER-Naaimachines zijn een
Eerste-Klas Fabrikaat, dat zich reeds
meer dan 'n halve eeuw voor alle huis
houdelijk en industrieel werk met roem
gehandhaafd heeft.
De Notaris J. W. VERHULST zal
verkoopen:
des morgens ten 10 uur,
GOES, Korte Kerkstraat A 120.
MIDDELBURG, Langeburg B 9,
hoek Wal.
VLISSINGEN, Walstraat 33.
Alles te bezichtigen Zaterdag en Maan
dag voor den verkoop.
De Vendumeesters
DE GROOT HONDIUS.
Te ontvangen havens Sint-Philfpsland en
Nieuw-Vosmeer of station Borgen op Zoom
350 H L. Bravo's.
140 Eigenheimers.
80 Rood Star.
Te ontvangen stations Rilland of Krabben
dijko
260 H.L, Bravo's.
100 Eigenheimers.
Te ontvangen station Goes:
200 H.L. Bravo's.
Te bevragen bij den heer W. F. K.
LENSHOEK te Kloetinge.
TE KOOP
bij A. DINGEMANSE, Mr. Smid
West-Souburg.
bij F. DE WITTE te Zoutelande.
TE KOOP
oud 10 en 11 maanden, bij
L. MATTHIJSSE te Meliskerke.
TE KOOP:
Naar maarnemingen in den morgen van
6 Mei medegedeeld door het
Kon. Ned. Meteor. Instituut te De Bilt.
Hoogste barometerstand 773.5 te Memel,
laagste 756.6 te Bodoe.
Verwachting tot den avond van 7 Mei:
Zwakke tot matigen veranderlijken wind,
meest zwaarbewolkt, waarschijnlijk regen-
of onweersbuien, aanvankelijk nog vrij
warm.
Op Zondag 9 Mei a. s. hopen
mijne geliefde Ouders,
ADRIAAN GIDEONSE
en
ADRIANA MARIJS
hun 25-jarige Echtvereeniging te her
denken.
Hun dankbare dochter,
A. K. GIDEONSE.
Middelburg, Schroeweg 6 Mei 1915.
1890. Soli Oeo Gloria. 1915.
Zondag 9 Mei a.s. hopen onze
I geliefde Ouders
ADRIAAN HOUTERMAN
en j
LEVINA WONDERGEM
hun Zilveren Huwelijksfeest te her-
denken. i
Hunne dankbare Kinderen.
Sint Laurens, Mei 1915.
Heden overleed na een langdu
rig lijden onze innig geliefde Moe
der, Behuwd- en Grootmoeder,
WiLLEMINA RIEMENS,
Wed. van A. Louws,
in den gezegenden ouderdom van
ruim 82 jaar.
De Heere, Die geen rekenschap
geeft van Zijne daden, doe ons in
Zijn wil berusten.
Uit aller naam,
CHR. LOUWS.
Oostkapelle, 5 Mei 1915.
V Ondergeteekenden betuigen hun
hartelijken dank voor de talrijke blijken
van warme belangstelling ondervonden
gedurende de ziekte en na het overlijden
van onzen geliefden Zoon, Broeder, Zwa
ger, Oom en Verloofde
PIETER BEAUFORT,
overleden in de Roode Kruis-kliniek te
's-Gravenhage op 29 April, ter aarde
besteld te Oud-Vossemeer op 4 Mei j.l.
De diepbedroefde familie,
.T. BEAUFORT Oud-
W. BEAUFORTHoli.eman Vossemeer.
A. C. LINDHOUTBeaufort
A. LINDHOUT en Kinderen jüreaa-
A. SORBER en Kind, 's Gravenhage.
C. P. BEAUFORT, Oud-Vossemeer.
N. DEURLOOBeaufort
M. C. DEURLOO
en Kinderen
M. STEKETEE-Beaufort i ^leuwdoiP
M. STEKETEE 1
en Kinderen j
Ca. PIPPING, Oud-Vossemeer.
Oud-Vossemeer, Mei 1915.
(Residentie Menado.)
(Slot.)
In. het Koloniaal Verslag over 1887 le
zen we: ,,Op de Sangi-eilanden kwamen,
eenige gevallen van menschenroof aan
het licht, waarvan de daders door het
inlandsch bestuur weiden gevat, terwijl
er ook eenige lieden werden terechtge
steld, die 'zich hadden schuldig gemaakt
aan het levend begraven van zoogenaam
de heksen", en om 1888: „Laten de toe
standen op de Sangirgrocp. ofschoon al
daar sedert 1882 een controleur is ge
plaatst, nog veel te wenschen over; er
ger nog is het gesteld op de aan de San-
gireesche radja's onderhoorige Talaut-
eilanden. die geheel aan zichzelve over
gelaten zijn, (daar de gemeenschap tus-
schen de beide groepen door de veelal
hooge zeeën voor inlandsche vaartuigen
zeer bezwaarlijk is." Als een eerste stap
tot voorbereiding van een betere orde
van zaken werd in dat jaar op voorstel
van den resident Stakman op de Talauer-
groep en wel te Liroeng, een posthouder
in dienst gesteld om onder de bevelen
van den controleur te Taroena werkzaam
te zijn. Het mag hier wel gereleveerd
worden, dat de heer Stakmen een dei-
weinige residenten is geweest die toen
reeds inzagen dat de Sangi- en Talauer-
*4* Hartelijk dank aan allen voor de
vele blijken van belangstelling bij bet
overlijden van onze geliefde Zuster
RIESJE JOHANNA WILLEMSE
ondervonden.
Uit aller naam,
A. WILLEMSE Dz.
Oostkapelle, 5 Mei 1915.
VERSTREKKING VAN ONGEBUILD
TARWEBROOD EN TARWEMEEL
TEGEN VERMINDERDE PRIJZEN.
Burgemeester en Wethouders der ge
meente Middelburg brengen ter openbare
kennis, dat, ter uitvoering van de missive
van den Minister van Landbouw, Nijver
heid en Handel dd. 24 April 1915, nr.
455, afd. A. S„ door hen eene regeling
is ontworpen, krachtens welke, na goed
keuring 'door den Minister van Landbouw,
Nijverheid en Handel, in de gemeente zal
worden verkrijgbaar gesteld
a. ongebuild tarwebrood tegen den
prijs van twaalf cent per Kilogram, gaar
gebakken met eene speling in het ge
wicht van vijf procent;
b. ongebuild tarwemeel tegen den
prijs van zestien cent per Kilogram.
Ten einde de uitvoering der regeling tc
kunnen voorbereiden en zoo spoedig mo
gelijk, nadat de Minister van Landbouw,
Nijverheid en Handel de regeling za!
hebben goedgekeurd, met de verkrijg-
haarstelling een aanvang te 'kunnen ma
ken, wordt ieder hoofd van een huisgezin
of allcenloopend persoon, die gebruik
wenscht te maken van de gelegenheid om
hetzij ongebuild tarwebrood, hetzij onge
build tarwemeel tegen de hierboven ge
noemde prijzen te koopen. uitgenoodigd
daarvan ten spoedigste na Maandag 10
dezer aangifte te doen aan den broodbak
ker zijner keuze, onder opgave:
voor zooveel hoofden van huisgezin
nen betreft, van het aantal leden van het
gezin, kinderen beneden den leeftijd van
twee jaren niet medegerekend.
Het verdient voor eenen goeden gang
van zaken dringend aanbeveling, dat be
langhebbenden zich opgeven bij hun ge
wonen leverancier.
Nadere inlichtingen worden ter Ge
meente-secretarie verstrekt.
Middelburg, den 4 Mei 1915.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
P. DUMON TAK, Voorzitter.
W. A. J. SNOUCK HURGRONJE,
Secretaris.
Een Wedn. zoekt langs dezen weg in
kennis te komen met een
uit den boerenst., leeftijd bij of boven
de 45 jaar, om na overeenkomst een
huwelijk aan te gaan. Geheimh. verz.,
tevens geheimh. verzekerd.
Brieven onder letter N, Boekh. F. P.
D'HUIJ, Middelburg.
Notaris FRANCKEN te Eist bericht
dat de Fruitplantage „Werkhoeve" te
Eist bij vorige annonces en notitiën
breeder omschreven, is ingezet en met
1000 hoogen gebracht op f 66000.
De toeslag blijft bepaald op Woens
dag 19 Mei 1915, des namiddags 2
uur, ten koffiehuize van den heer Hoe
bink te Eist.
Inmiddels kunnen borgen worden ge
steld en zijn inlichtingen te bekomen
ten kantore van voornoemden Notaris.
eilanden een schoone toekomst konden
hebben; aan zijn-bemoeiingen hebben die
eilanden dan ook veel te danken en wat
de Talauer-groep betreft kan gerust ge
zegd worden dat de vrij snelle opkomst
daarvan van zijn bestuur dagtcekent. met
medewerking van de zending. In het Ko
loniaal Verslag over 1890 komt nog het
volgende voor: „Wat de gedeelten van
het gewest betreft, die nog onder inlandsch
zelfbestuur staan, is de Europeesche in
vloed. dank zij ook het werk der zen
ding, het meest merkbaar op de Sangi-
eilanden met hun reeds grootendeels tot
het christendom overgegane bevolking
Achterlijker zijn de toestanden op dd
onderhoorige Talauer-groep, maar ook
daar is men thans op weg naar orde
orde en ontwikkeling. Zware misdrijven
kwamen al minder voor, terwijl de vroe
ger telkens oprijzende geschillen tusschen,
de negorijen waren uitgebleven en ver
schillende kampongs een veel beter aan
zien hadden gekregen.'-'
Zoo gingen die eilanden gestadig voor
uit in beschaving en ontwikkeling, hoe
wel er van tijd tot tijd nog krachtig
moest worden opgetreden tegen minder
goede elementen. jZoo moest in 1889 de
radja van Siauw (Sangi-eilanden), die
reeds sedert de eerste plaatsing van een
controleur te Taroena (1882) het Euro-
peesch bestuur heimelijk had tegenge
werkt, ook door opruiing en bedreiging
van de ons welgezinde radja's, in het
belang der openbare rust en orde naar
Java verbannen worden. Ook verkreeg
nog omstreeks medio 1893 (de resident
Stakman was inmiddels in 1892 afge
treden) de politieke toestand op de Ta-
lauer-eilanden een bedenkelijk aanzien
door de .opruiende en honende hande
lingen, welke zekere zich tot djogoegoa
van het landschap Arangkaa (Karakelangs
Noordkust) opgeworpen hebbende Raren-
gang niet afliet zich te veroorloven tegen
andere hoofden, wier volgzame gezind*
heid jegens het gouvernement hij blijk
baar niet kon uitstaan, daarbij allerlei
daden van geweld plegende. f)e daarop
gevolgde tuchtiging van de kampoeng
Arangkaa, waarbij Rarengang gedood
werd, maakte zulk een indruk op de gan-
sche bevolking in die streken, dat na
dien tijd er geen rustverstoringen meer
hebben plaatsgehad en de verhouding
tusschen- het gouvernement en de ver
schillende zelfbesturen niets te wenschen
heeft overgelaten. De ruwe toestanden,
welke nog slechts zoo kort geleden op
de Talauer-eilanden heerschende waren,
hebben er van lieverlede geheel plaatsge
maakt voor zachtere zeden, terwijl de
evangelisatie gestadig voortgaat.
Nog rest ons met enkele woorden de
zending te bespreken,
Vóór de 'komst der Nederlanders in
Indië was op deze eilanden reeds gear
beid door de Portugeezen. Nadat hun,
bezittingen in handen der Vereenigdei
Compagnie waren gevallen heeft dit han
delslichaam ,dat altijd zooveel dit met
zijn oogmerken niet in strijd was voor
de verspreiding der christelijke religie
zorgde, ook die streken niet vergeten en
ze door predikanten laten bezoeken, die
de menschen doopten en op verschillende!
plaatsen scholen oprichtten. Er is echter
op die eilanden nooit een predikant be
paald gevestigd geweest. Toen de Com
pagnie in de 18e eeuw langzamerhand)
achteruitging, werden die bezoeken tel
kens met langer .Jusschenpoozen onder
nomen, om eindelijk geheel gestaakt te
worden. Eerst in den aanvang van de
19e eeuw werden deze eilanden op aan
dringen van den bekenden predikant Kam|
te Amboina weder van tijd tot tijd be
zocht: van een behoorlijk behartigen hun
ner belangen was echter nog geen sprake.
Ongeveer 50 jaren geleden werd einde
lijk op initiatief van ds. Heldring de zaak
ernstiger aangevat en lm sloot men vie}
zendeling-werklieden voor de Sangi-eilan
den en vier voor de Talaus-groep beschik
baar te stellen. Aangezien de Regeering,
zich beschouwde als erfgename der Oost-
Indische .Compagnie, en als zoodanig1
steeds haar verplichting had erkend de
inlandsche christengemeenten uit de da
gen der Compagnie te onderhouden, wer
den ook voor de gemeenten op de Sangi
en Talauer-eiland en door het gouver
nement gelden beschikbaar gesteld. De
zendeling-werklieden ontvingen vrijen
overtocht, f 250, voor uitrusting, bene
vens een jaarlijksche toelage van 1500,
met vooruitzicht op verhooging tot f 1000.
Er werd daarbij gerekend op eigen ver
diensten. maar al heel spoedig bleek,
dat van in hun eigen onderhoud voor
zien door het uitoefenen van een ambacht
in die afgelegen en armoedige streken
geen sprake kon zijn, zoodat de Regeering
Te bezichtigen bij den Edelachtb. Heer
P. S. BUTEUX, Burgemeester, Oost Sou
burg. Inschrijvingsbiljetten worden inge
wacht tot Zateraag 8 Mei, 's namiddags
2 uur bij den lieer G. VAN DE PUTTE,
Visoweg 4, Vlissingeu.
TE KOOP
een HENGSTVEULEN,
en met October
een HANDKNECHT gevraagd,
bij M. MALJAARS, Aagtekerke.
TE KOOP
4 jaar met Merrieveulen, bij
P. BROUWER, Westkapelle.
Terstond gevraagd
bij J. v. d. WAL, Bruinisse.
Met October
bij A. G. PEPER, Aagtekerke.
Met October
bij M. HOUTERMAN, te Biggekerke.
Gevraagd tegen half Mei
EEN BAKKERSKNECHT,
met het vak bekend. Luxe Brood- en
Banketbakkerij A. U. LE COINTRE,
Stationsstraat Middelburg.
Tegen October
bij J. WOUTERSE, Biggekerke.
Mevrouw WITTEVEEN, Koningsweg
no. 1 te Vlissingen, vraagt terstond
die genegen is 1 Juni a. s. mede naar
Den Haag te gaan.
Met October
benoodigd, bij P. WISSE Sz., Domburg.
Van stonden aan of met October
gevraagd, bij P. MALJAARS Pzn. te
Domburg.
Met October
gevraagd, bij P. DEKKER Jz. te
Meliskerke.
Met October
benoodigd, bij J. BOSSELAAR, Aagte
kerke.
Met October een
bij J. LOOISE, GapiDge Meiwerf.
Wegens ongesteldheid met Juni
bij Mej. BLOK, Lange Delft B 141.
genoodzaakt word de toelage te verhoogen,
tot 11800 'sjaars. De omstandigheid, dat
de uitgezondenen 'geen bizondere oplei
ding hadden (genoten voor hun toekom
stig werk, bleek een ernstig nadeel; da
meesten waren niet berekend voor hun
taak, vooral de TaJauer-eilanden. troffen|
het in dat opzicht bizonder slecht. Een
zeer gunstige uitzondering daarop maak
ten wijlen Keiling, Steller en Schroder,
op de Sangi-eilanden, en het is zeer ze
ker ook door hun hulp en medewerking
dat het aan ons bestuur gelukt is de
toestanden op de Sangi- en Talauer-eilan
den in korten tijd zóó te verbeteren,
of liever „Dienaren des Woords" zooals
ze thans genoemd worden, een alleszins
voldoende opleiding genieten.
Lieten, zooals we boven gezien hebben,
nog geen 30 jaren geleden de toestanden,
vooral op de Talauer-eilanden bijna in
alle opzichten te wenschen over, van
lieverlede is dat alles veranderd: geen
bloedige twisten meer tusschen de kam
pongs onderling, zware misdrijven komen
er zeider taeer voor; de veiligheid van
personen en goederen laat weinig te wen
schen over, kortom, er is een heele om
mekeer tot stand gekomen. De bewoners
van de twee eilanden-groepen behooren
thans tot onze trouwste en rustigste
onderdanen, terwijl hun aanhankelijkheid'
voor ons yorstenhuis, evenals bij de
Minahassers, zeer groot is.
E. J. JELLESMA,
oud-resident van Menado.
