o. 1$3 Donderdag 6 Mei 1915 39e Jaargang De Groote Oorlog. Staten-Generaal Uitgave van de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes: LAN 3E VQRSTSTRAAT 219, Bureau te Middelburg: FIRMA F. P. DHUIJ - L. BURG. Drukkers: Oosterbaan Le Cointro - Goes. VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG. Abonnementsprijs Per 3 maanden fr. p. postf 1.25 Losse nummers0.05 Prijs der Advertentiën 15 regels ƒ0.50, iedere regel meer 10 ct. 3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend. Bij abonnement voordeelige voorwaarden. Familieberichten van 110 regels ƒ1. iedere regel meer 10 ct. Tweede Kamer. I)e Jevensiniddelenk westie. Nog niet opgelost. Het debat over de levensmiddelen-kwes tie is gisteren op grooten schaal voortge zet. ;De heer De iUuralt (u.-l.) sloot zich zich aan bi] het betoog van den heien De Jong, er op wijzende, dat er verleden jaar 2 maal zooveel aardappelen worden verbouwd dan we "hier konden opeten. Tegen uitvoer van aardappelen had spr. geen bezwaar en van uitvoer verwachtte hij geen prijsstijging. Hij! gelooft echter, dat men om prijsstijging van. de aard appelen te voorkomen een geheel anderen weg moet inslaan. Zi. 'dienden de duurzame soorten te worden hie'r gehouden en moeten de niet duurzame Vrij kunnen worden uitgevoerd. Naar spï. vernam zou de uit te voerent voorraad worden verdeeld, over België, Zwitserland en Duitschland. Dat vindt hij zeer hoffelijk. Duitsche handelaren zouden hier komen, dat alles vindt spr. .goed) doch 'hij heeft bezwaar tegen de maxi- hram-prij'zen van f4 v.ooi' de kleiine, en f3.50 voor de zandaardappelen. Vele kleine boertjes die het juist van een goed aardappeljaar moeten hebben worden de dupe van den maatregel van clen Minister. Waarom mogen wel de ban kiers aan de Indische leening een zoet winstje maken en mogen de kleine boeren geen voordeeltje hebben? De boeren lij den op die wijze een schade van een paar millioen grilden. Men moet filantropie en zaken niet do o ree n haspelenHoe zeer spr. met dezen Minister en zijn arbeid is ingenomen, meende hij dat toch te moeten zeggen, en hij stelde ten slotte den Minister eenige vragen. Deze vragen luiden: lo. Is het juist dat de maximum-prijs voor verkoop van a.ardapptels naar het buitenland door 'den Minister Uitsluitend is vastgesteld, om prijsstijging te voor komen, of bestaan er andere redenen? 2o. Heeft de ervaring reedsbewezen, dat uitvoer van zeer beperkte hoeveel heid vruchten zonder maxirnunhverkoop- prijs voor het buitenland in het binnen land den prijs van die vruchten stijgen doet t 3o. Is de Minister bereid te voorko men. dat de vreemde aardappelhandelaren een kongsi vormen en den prijs der aard appelen voor uitvoer drukken en zlelf de oorlogswinst in den z'ak steken? 4o. Is de Minister alsnog bereid den maximumprijs voor het buitenland te ver- hoogen, in te trekken of te iwijzigén? Dat 't den minister niet zeer makkelijk gemaakt is en wordt moige blijken uit ten kort relaas van het verdere debat, waar in Z.Ex. door socialist en geestverwant danig bestookt is geworden. De heer Spiekman (S.D.A.P.) drong er bij den minister op aan, dat hij Zijn maat regelen niet te haastig zou nemen en den weg van de circulaires voor dien van kleine wetsontwerpen zou verlaten. Spr. verdedigde de houding, door die sociaal-democraten in deze aangenomen, en meende, dat van overheidswege bij lange niet is gedaan, wat in den beginniet is toegezegd. Hij stelde de Vraag, of het niet beter is, liever al die moeite en kosten, voor de invoering van den maatregel uit te strekken over het wittebrood en die tnsscbensoorten, dus tot alle soort van brood. Verder vroeg hij of de minister nog iets zou willen doen voor de werk- loozen. De heer Vliegen (S'.Di.A.P.) verdedigde eveneens de houding van de socialisbein tegen den heer Da Jong en bestreed den wensch naar een duurte-bijslag om van de noodige maatregelen af te konuen. Spr. steunde nader de motie-Schaper, er o.a. op wijzende, dat wanneer de ingetrokken, circulaire van 20 Maart ware uitgevoefrd, dit veel meer 'geld bad gekost dan Wat de socialisten nu willen. De heer Teenstra (V.-D1.) oefende scher pe kritiek, dat de minister al zijn econo mische maatregelen heeft genomen zonder de Kamer geraadpleegd te hebben, ter wijl hij wel adviezen ontving van aller lei belanghebbenden, dus partijdigen. De beer Tydeman (V.-L.) achtte zoowel zoowel de ingetrokken als de nieuwe cir culaire ontoelaatbaar, ook met jtiejt oog op de staatsrechtelijke Verantwoordelijk heid. 'Die minister Was zl.i. niet gedekt door eenig besluit van de Kamer of be- grootiagspost. Nadat de heer Ter Laan (s. d.) zich be paald 'had tot het maken van eenige op merkingen, en hij verklaarde het te be treuren, dat zoo slecht de hand gehou den wordt aan de uitvoerverboden, werd de vergadering verdaagd tot hedenmor gen, toen de minister z'n repliek aanving. Ook gisteren is dus het laatste woord nog niet gesproken over de levensmid- delenkwestie. 'We komen er morgen nader op terug. Beknopt overzicht van den toestand. De stroom van berichten van het ooste lijk front, in 't bijzonder omtrent de jon- ste overwinningen der Duitsrh-.0,ostenrijk- sche troepen in West-Galicië, houdt nog aan. Langzamerhand beginnen wij thans ach ter de waarheid te komen. Jammier echter, dat men niet meer gedetailleerde beschrij vingen belieft te geven. Zoolang de ver bondenen niet met nadere aanduidingen voor den dag. komen en namen van plaat sen geven, die veroverd zijn, zullen ,wij toch onze conclusies moeten opschorten. (Dat alles verhindert echter niet nu reeds vast te stellen, dat de overwinning] van de Duitsehers en (Oostenrijkers in. de Karpathen van het grootste belang is, wat zélfs de „Times" bevestigt. Een blik op de kaart, zegt het blad, leert den fe'rnst van deze tijding van strategisch standpunt, ook al mocht zij slechts 'bij benadering juist zijn. We merken nog op, dat het Duitsche communiqué nu ook dus in overeen stemming met de Weensche berichten melding maakt van meer dan 30000 Rus sische krijgsgevangenen. De correspondenten bepalen zich er toe in het algemeen te melden, dat een over gang over de Duinajec geforceerd is en dat de stelling,en cler Russen stormender hand genomen werden. De „Reichspost" vertelt nog, dat de Russen drie stellingen achter elkander verdedigden, maar achter elkander moes ten opgeven; toen was de overwinning verzekerd. Het „Berl. Tagpbl." meldt, dat de verbondenen de Russische loopgraven befzetten, terwijl de vijand zich op de) reservestellingen terugtrok. De verbonde nen, zegt het" blad dan, zetten hun of fensief voort en hebben reeds een sterke artillerie tegen de Russische reserve-stel lingen in het veld gebracht om haar val voor te bereiden. Bij Yperen vorderen de Duitsehers nog steeds, ziji het ook zeer langzaam, boom voor boom, boerderij voor boerderij. De Engelschen erkennen, dat ze reti- reeren moesten. Intusschen wordt, heel vaag aangegeven hoe de linie momenteel loopt. ,We zouden schier vergeten hebben, dat onder de oorlogvoerende mogendheden ook Montenegro gerekend moet worden. Uit alle streken van Montenegro komen ellende-berichten als gevolg van den ooi*- logstoestand. Vooral het gebrek aan le vensmiddelen in de verwijderde doelen en in de door de Oostenrijkers vetwoesté streken. De levensmiddelenverzorging van het land is bijna onmogelijk geworden door het telkens uitvaren van de Oostenrijksche vloot. Duizenden uit Bosnië, Herzegovina, en van de Cattaro-monden gevluchte ge zinnen zijn bovendien ten laste der regee ring. Verder bombardee'ren Oostenrijksche troepen dagelijks de steden en dorpen. De Oostenrijksche troepen durven een en ander Is ontleend aan een 'Figaro- telegram uit Cettinje zich niet rneeq aan een openlijken strijd op bet slagveld wagen en bepalen zich nu tot aanvallen op weerlooz© slachtoffers. Toch blijft de stemming, de Montene- gïijnen zijn aan harde tijd'en gewend, goed en vol vertrouwen. Montenegro is de Triple Entente ztee'r dankbaar voor al wat zij toezond en het wacht met vertrouwen] op het oogenblik, om, te zamen ïhet d© Bondgenooten, het offensief tegen Oosten rijk te kunnen hervatten. Aan den Yser. Het „Tielsch Nwbl." deelt een brief dd. 10 April mee te Tiel dézlep dagen van een Belgischen soldaat ontvangen: „(Wij zijn voor acht dagen in repos; getwjeest en nu liggen jwe w]eer in de schietgrachten aan den Yser. Vóór dat wij. uit repos zijn vertrokken, hejbben wij een revue gehad voor on'zen Koning, dat was 'zeer schoon. Ons regiment stond op' pen groote weide.toen Mies. in orde. was kwam onze Koning miet de Koningin] en Prins Leopold. In het midden vair ons regiment heeft de Jvoning toen een rede voering gehouden over .al de slagen die het 12e gedaan 'had en zei dat hij blij was) van een zoo schoon regiment te mogen Koning zijn, en nu zijn zoo®. Prins Leopold heeft plaats genomeln in onze rangen, dat was ook schoon. Toen hebben wij gedefileerd voor onze vorsten, Prins Leopold marcheerde ook in de le oomp. Nu zal ik je het leven eens vertellen in onze schietgaten. Wanneer wij; een. dag rust hebben, dan is het bij ons Zon dag, want dikwijls gebeurt het, dat fvie!| niet wéten Welke dag het is. Als de tijd komt dat we weg moeten gaan, voortzien we ons goed; we krijgen pataten te eten, maar beter dan vroeger in dei kazietrne, boonen of groente, altijd iets veTsoh, dan nog een half brood in onsi bazas, gort, koffie en eenige klontjes suiker. Tabak en eigarettén krijgen we ook dikwijls. Op een gegeven oogenblik Vertrekken wij; het gaat al heel donker worden,, als we de doorgeschoten huizien in b©t zicht krijgen. Onze oversten bevelen de pijp en de cigaretten uit te doen en te» zwijgen. Stil, gelijk een troep schuimers in een nacht, gaan en strompelen wij ovter de puinon, terwijl hier en daar het kanon buldert, of de obussen over ons hoofd fluiten. Wanneer wij aan de loop grachten gekomen zijn, verlaten de an dere mannen stil hun plaats en wij e'rsef- fens binnen. Maar het duurt niet .lang of daar komt een sergeant en we kun nen de wacht optrekken. Ik neem plan mijn geweer en steek er 5 pillen in en het bajonet er op. Dan is. het wacht woord: „Niemand laten passeeren!" En clan sta ik in donkere nachten; jk ont waar niets, dan water en soms komen dan een heele bende zeevogtels en meeu wen en vallen op de lijken. Eie® tijd lang sta ik te peinzen en eensklaps word ik gewekt door voetstappen. Als hij op 50 meters van mij! is, roep ik: halt, wie is daar? Doch het is de schildwacht, die jtnij komt aflossen. Ik ga naar mijn schuilplaats terug, werp het deksel over mij, leg mijn hoofd op mijn ransel en binnen 5 minuten slaap ik. Wanneer het mijn beurt is, word ik in den nacht nog eens gewekt om koffie te halen. In den dag mogen we ons. hoofd niet boven steken, want wij zouden het kun nen verspelen. In den morgen worden de schildwachten verstopt, overal ,waar ge dan rondziet, ontwaart ge nietsi dan puinen vajn huizen, ginder in de Verte steekt nog een afgebroken toren zijn kop uit, als wilde hij' den voorbijgangers nog. moed geven. Hij zou willen zeggenwan hoop1 niet, want binnen enkele dagen zult ge overwinnaar zijn. Eensklaps worden, wij gestoord door een gedruisch, als van een trein, die door do lucht snort, ein achter onze schietgracht ploft een voor wierp neer. Dan leggen wij ons. melder, want mien .wierpt somwijlen met mairmitten, waar die appelsienen uitvallen, ook zijn er nog een soort sigaretten, die fluiten glelijk een stoomtram. De vliegmachines brengen ons ook somwijlen citroenen, maar dikwijls vallen ze in stukken, voor dat wij1 ze kunnen oprapen. Zoo viel er laatst een op een dak en al de jan nen er af, heelemaal kapot. Als het koud is dan steken wij de stoof aan, .eenige steeraen en daar eeaa eimmiers bovenop met gaten ieir in en dan aan bet stoken en rookein, dat de tranen in onze oogen staan en wij zoo zwart zien als een schoorsteenveger. Zijn we bij elkander, dan vertelt de ©en dit, de ancler dat en zoo gaat jdë tijd soms gezellig voorbij. Vroeger heb ben wij onderkomen gehad hij de boe ren, maar die kwamen te veel loeren en nu hebben ze barakken getimmerd voor ons De gepantserde kruiser. Naar aanleiding van den ondergang der Léon Gambetta geeft de maritieme mede werker een belangwekkende beschouwing over dit Ischeepstype, die de belangstel ling van alle zeevarende mogendheden verdient.' Het oorlogslot, schrijft hij', is hard voor de gepantserde kruisers. Behalve Oosten rijk hebben alle oorlogvoerende mogend heden reeds schepen van dit type ver loren en wel in die mate, dat het verlies van gepantserd© kruisers het percent van alle andere verliezen ver overtreft. Duitschland verloor de Scharnhorst, Gneisenau, York en Friedrich Carl, d. i. een verlies van p0 perc., als men de de Blücher ook tot dit typ© rekent. Rus land verloor in October d© Pallada, een van zijn tg gepantserd© kruisers of 16 perc. Engeland verloor de Aboukir, Cressy, Hogue, Good 'Hope en Monmouth op een totaal van 34, dus ongeveer 14 perc. Japan raakt© door stranding in Februari de Asama kwijt en thans heeft Frankrijk een dergelijk schip verloren, hetgeen, daar het ,18 bezit, maar 5 perc. betee- kent. Vermoedelijk zullen deze verliezen, wel niet vervangen (worden, want, sinds de geboorte van de Dreadnoughts is de ge pantserde kruiser 'meer of minder over bodig typ© geworden, welker functies door den slagkruiser en den lichten krui ser overgenomen worden. De ervaringen in dezen oorlog doemen hem geheel ten doode. Oorspronkelijk was toch zijn be doeling niet de aanval op oorlogsschepen van den vijand, maar op zijn koopvaar- dijvaartuigen. Op de handelswegen lag zijn werk. Thans is gebleken, dat hij! voor dat werk niet deugt. Hij was niet sterk genoeg om het met de Duitsche vecht- schepen aan te binden en zijn meerdere kanonnenmacht kon zelden gebruikt wor den, terwijl zijn pantser onnoodig was. Een Japan8ch ultimatum aan China? Naar men meent bereidt de Regeering een ultimatum aan China voor. Het ka binet heeft besloten dat, wijl China's ant woord op de Japansche eischen onvol doende is, een ultimatum aan China zal gezonden worden. Men verwacht dat bin nenkort een keiz'erlijk edict daaromtrent zal verschijnen en dat de staat van beleg in Kwantung zal worden afgekondigd. De Russische nederlaag. Omtrent de overwinning der Duit sche en (Oostenrijksche legers in West- Galicië wordt aan het „Berliner Tage- blatt" het volgende gemeld: De zuidelijke vleugel van het Russi sche front in West-Galicië is over 36 kilometer hemelsbreedte volkomen door gebroken. De aanval geschiedde op alle punten met zulk een kracht, dat de Rus sen bij den eersten stormloop niet alleen de voorste linies, doch ook de plaatsen achter het front, di© hun tot kwartier dienden. Verloren. Slechts te Gorlice trachtten ziji taai stand te houden, waar om de stad onder het vuur der zWare artillerie moest [worden igenomen en iru vlammen opging. In de brandende stra ten ontstond een yérwoed bajonetgevecht, tot ook Gorlice in handen der Duitsehers en Oostenrijkers viel. Gevangenen ver klaren dat de uitwerking onzier artillerie alle verbeelding overtreft. Vier uur lang hielden de Russen in die hel stand. Divi sies smolten tot regimenten, regimenten tot compagnieën. Van 'een divisie zijn alle stafofficieren gedood of gewond. Ook verscheidene generaals bevinden zich onder de gesneuvelden en gekwetsten. Door ontzetting bevangen, verscholen talrijke Russische soldaten zich in de diepste hoeken der loopgraven. Dit alles was slechts ©en voorspel. De opmarsch werd voortgezet. (Wat tegenstand bood, werd afgemaakt. Het grootste deel der vijandelijke troepen ,gaf zich over. In stornrmarsch aangerukte reserven trokken ons tegemoet, doch werden overhoop gë- loopen en vluchtten halsoverkop. Terwijl in het gebied van Gorlice de beslissing reeds was gevallen, hadden onze troepen Vlak bijden Weichsel d© Dunajec reeds overschreden. Zij onder vonden in het centrum bij Karnow ech ter kracht'igen en taaien tegenstand. Maan dagavond was echter ook de centrale, stelling der-Russen daar ingedrukt. Beide vleugels waren zoozeer geschokt, dat zijl aan ontruiming moesten denken. Korte Oorlogsberichten. De drie in den grond geboorde En- gelscbe treilers (Jolenthe, Hero en North ward Ho) waren aan het visschen, toen een Duitsche duikboot verscheen en last gaf te stoppen. De bemanning begaf zich daarop in de sloepen en roeide weg. De treilers werden door van de duikboot ge zonden manschappen tot zinken gebracht. De bemanningen hadden ongeveer acht uur aan de riemen gezeten, toen zij ein delijk de aandacht (van een schip) trokken door liet verbranden van een hemd. Die Hero had nog getracht te ontsnappen, doch na een opwindende jacht, di© uren duurde, kreeg de duikboot den treilieg! onder schot en nadat het geweervuur was begonnen^ oordeelde de schipper het ver standiger te sloppen. De Turken hebben drie Engelsch© schepen, de Assiout, ide Billiter en chef City of Khios, in de haven van Smirna in den grond geboord. In .oorlogstijd krijgt men dikwijls vreemde geschenken, doch een zeer eigen aardig cadeau heeft onlangs de Keizerin van Duitschland ontvangen. Zij. kreeg namelijk toegezonden van de kookschooleen „oorlog'skoek", be reid uit aardappelen. Deze koek was zoo aangenaam van smaak, dat zij naar de kookschool toe ging en verzocht bij de bereiding hiervan aanwezig te mogen zijin. De Keizerin» die de „aardappeltaart" wenscht© popu lair te maken, zond er een, zelf gebakken, aan den Keizer in het hoofdkwartier. De Russische Zwart© Zee-vloot bom bardeerde de versterkingen op. de rechter flank der Tsjataldsja-linie en de haven van Karaboeroe. D<e U 5. De Keizer van Oostenrijk heeft aan den luitenant ter zee, ridded Yon Trapp, gezagvoerder van: de duikboot U 5 (die de Léon Gambetta in den grond heeft geboord) het ridderkruis van de Leopoldsorde met de oorlogsversierselen! verleend, aan den tweedien officier der duikboot, luitenant ter zee Seiffertits', de orde van den ijlzeren kroon derde klasse toet de oorlogsversierselen, aan de be manning gouaen en zilveren dapperheids- medaljes eerste, klas. Keizer Wilhelm heeft aan Von Trapp het ijlzeren kruis eerste en tweede klasse verleend. De Belgische recruten. De Temps" meldt: Ingevolge de wettelijke bepalingen van 1 Mei 1915 moeten alle Belgen van 18 tot 25 jaar, zonder eenige uitzondering, die zich thans in Frankrijk bevinden en nog, niet onder de wapens zijh, zich vóór half Mei doen inschrijven voor de lichting 1915 op het stadhuis van hun tegenwoordige woonplaats'. Wie zich op dien datum niet gemeld heeft zal worden beschouwd als dienstweigeraar en als zoodanig vervolgd. Na de heeren Renlrin en Delbeke, zonen van den minister van kolonieëni en oud-minister van openbare werken, is nu ook Pierre Levie, zoon van den oud minister, op het veld van eer gévallen. Toen de oorlog in Augustus losbrak meldden vier zonen vau minister Levie die twaalf kinderen heeft zich als vrij willigers aan. Gedurende een gevecht had hij zich al te zeer aan het vijandelijk vuur bloot gesteld, en een shrapnel kwam hem, even als .eenige andere wapenbroeders, neer vellen. Volgens een Exchange-bericht ver toefde de Keizer Vrijdag 1.1. met prins Heinrich te Antwerpen en bezichtigde Z. M. de havens, fin forten. De weinig© mensc-hen, die hem herkenden, verklaren, dat hij er goed doch oud uitzag. Vrijdag nacht beerde de keizer per extratrien naar Luxemburg terug. De 65-jarigie generaal Hugo von Sey- dejwitjz, die de oorlogen van 1866 lenl 1870 heeft meegemaakt en ridder, eerste en 'tweede klasse is van het ijzeren kruis, is. te vtelde gesneuveld. „(De Tijd" meldt uit Rome dd. 4 Mjei Zonder dat liiet nog, tot bepaalde vre desvoorstellen is gekomen neemt d© Hei lig© Stoel toch Mie maatregelen om het op 'het gesehikste oogenblik daarheen te Leiden. Sommige neutrale staten hebben hun medewerking toegeziagd, ook de Ne- de'rlandsche 'regeering stelt het initiatief op hoogen prijs. E'r wordt gezocht paap een voor alle oorlogvoerend© mogendhe den bevredigend voorstel, hétgeen aan nemelijker zou worden do oir hiet stadium dér machteloosheid waarin over en weep de militaire situatie sedert maanden ge komen is en die de volkeren uitput. De Heilige Stoel behoudt zich intusschen de( keuze van het juiste oogjenblik voor, het welk een algemeen Europeesch vredes congres zou inleiden. Twee Deensche koopvaardijkapiteins, de broeders' Frederik en Valdemar Ghris- tensen, hebben ongévieer vijf maanden ge leden -een hoeveelheid ko-pei1 (waarvan de uitvoer uit Denemarken Verboden is) naar Duitschland gesmokkeld op, hun eigein stoomschip, „de Carmen". Zij. zijn Dinsdag te Kopenhagen beiden veroordeeld tot 3 jaar gevangenisstraf met dwangarbeid en tot een boete van .12,000 gulden. Boven dien is „de Carmen" ten behoeve vlan den Peenschen staat verbeurd verklaard' en de veroordeelden zullen na hun vrij lating niét mieer als kapitein mogen va ren. Een officieel Russisch bericht deelt thans omtrent de ontploffing in de kruit fabriek te Ochta op 29 April nadere bi- zonderheden mee. Op 't oogenblik der ont ploffing w'arem er 578 arbeiders, wterk- zaam. Daarvan werden er 26 gedood of zoodanig gewond dat zij aan hun kwetsuren bezweken59 arbeiders werden in het hospitaal opgieno.men, 43 zijn ver mist. In de hulzemraakerij werden 4 arbei ders gedood, 3 verwond. Van de 18 sol daten, die de fabriek bewaakten, werden er 11 gedood, 4 gewond. Het Weensche Communi qué. Het effect van onze overwinning begint zichtbaar te worden. Het Russi sche front in de Beskiden Iboco-Syciopko- Lupkow is onhoudbaar geworden. Daar de ztegevierende verbonden troepenmachten onder voortdurende succesvolle gevech ten van uit het Westen naar Jaslow en Zwigrod voortdringen, is de vijand in deit Westelijken sector van het KarpathenfronÉ sedert heden morglen in vollen aftocht uit Hongarije, achtervolgd door onze troe pen. De Russen züjn aldus op een front van ongeveer 150 kilo meter lengte afgeslagen en met de zwaarste verliezen tot den terugtocht gedwongen. Zwieedsch stoomschip in den grond geboord. Een onbekend stoomschip van ongeveer 600 ton, komen-

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1915 | | pagina 1