hem.
oop.
*\o. 180
Maandag 3 Mei 1915
29e «laargang
ERS,
W met
ae,
irzen,
dster
ide
De Groote Oorlog.
ngen.
ireur
loden
de
„OORLOGSBROOD
C. R. C.
bs, ierseke.
igs van 10
reken in
D
SR Jz.,
iddelburg.
weg.
ezichtigen
ieelandia"
te Mid-
Domburg.
p", Veere.
iddelburg.
den zaai,
huur ge-
leele.
ire
j, Kerspel,
j SMITS,
E, Koude-
Uitgave van
de Naaml, Venn. LUCTOR ET EMERGO
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
LAN ÜE VORSTSTRAAT 218»
Bureau te Middelburg:
FIRMA F. P. DKUIJ - L. BURG.
Drukkers:
Oosterbsan Le Coiritre - Goes.
ss
Hoe komt men aan goed bruinbrood
van 12 ct. per Kilo?
Zooals men weet, heeft minister Posthu-
ma onder intrekking van zijn eerste le
vensmiddelen-circulaire, welke onuitvoer
baar is gebleken, een tweede circulaire
opgesteld. En deze is zóó gunstig ontvan
gen, d*at aangenomen mag worden, 'dat
binnen korten tijd in de meeste gemeenten
van ons land o.m. goed oorlogsbrood tel
verkrijgen is tegen 12 cent per K.G.
De lezer weet, boe de minister zich
voorstelt ongebuild tarwe brood Verkrijg
baar te stellen tegen een door Z:Ex. te
bepalen prijs, welke voorloopig op 12
öents per 'K.G. gesteld zal worden, en
goedkoop ongebuild tarwemeel tegen
den prijs van 16 cents per K.G. voor
die personen, welke gewoon zijn meel
te koopen, ten einde daarvan vo or hun
gezin brood t© bereiden of te doen
bereiden.
Het ligt nn in zijn bedoeling aan ,de
gemeenten het ongebuildc meel te ver
strekken tegen een prijs, die toelaat den
verkoopprijs van bet z.g. oorlogsbrood
voorloopig op 12 ct. per K.G. te stellen.
Elke gemeente ontwerpt een controle
regeling, welke zich moet aanpassen aan
de plaatselijke omstandigheden.
Zooals we „zeiden, was de ontvangst
van dit voorstel door de gemeentebesturen
nog al gunstig. Over 't algemeen is men
van oordeel, dat de plannen van den
minister zeer wel uitvoerbaar zijn, en; van
verschillende zijden is de meest loyale
medewerking bij de uitvoering toegezegd.
Zeker, er werden ook nog: wel enkele
bezwaren geopperd. Hier vleesde men,
dat 't gebruik van oorlogsbrood straks
als 't nieuwtje er af is toch weer
zal verminderen; daar Vreesde men, dat
de controle-regeling een moeilijk vraag
stuk zou blijven en allerlei bezwaren zou
opleveren voor publiek en broodleveran
cier beide, voornamelijk door bet voor
gestelde kaartensysteem.
'Doch nergens is de circulaire voor on
uitvoerbaar verklaard. Over 't algemeen
is men van oordeel, dat met wat goeden
wil de bezwaren gemakkelijk te overwin
nen 'zijn.
't Valt te betreuren, dat hier en daar,
van de zijde van het publiek een van
minder sympathie getuigend oordeel ver
nomen wordt. De socialisten b.v. hebben"
bij voorbaat reeds geprotesteerd tegen den
dwang, die den minderen man opgelegd
wordt, om oorlogsbrood te eten. Maar ook
in onze kringen vergeet men maai- al te
vaak, dat het om z'n goede kwaliteiten
de vergelijking met andere voedingsmid
delen glansrijk kan doorstaan, en dat het
niet schaden zou, indien dit brood Sn
ieder gezin, hetzij rijk of arm, op tafel
kwam.
't Strekt den personen, wier lichaams
gestel het.toelaat het zware oorlogsbrood
te eten, niet tot eer als zij er den neus
voor ophalen. Vooral in deze tijden, waar
in wij reeds goozeer bevoorrecht wotr-
den boven millioenen medemenschen,
mocht men wel iets bescheidener in z'n
eiscben zijn.
De burgemeester van Leiden gaf in
dit. opzicht éan pooi voorbeeld met zijn
pleidooi voor het gebruik van ongebuild
tarwebrood en pet de verklaring, dait
hijzelf geen ander brood dan dit zou
eten.
Doch om op de voorgestelde maatrege
len terug te komen, in vele plaatsen heeft
het gemeentebestuur de zaak ter hand ge
nomen, om zoo spoedig mogelijk het volk
ervan te doen profiteeren. In Middelburg
Kal men binnen enkele dagen wieten, of
de noodige samenwerking tusschen ge
meentebestuur, bakkers en publiek ver
kregen kan worden. In Goes is de zaak
eveneens in voorbereiding en naar ver-
lujdt zullen de Goesche bakkers de cir
culaire een goede ontvangst bereiden. Het
kan wellicht zijn nut hebben, dat allen,
die van plan zijn ;zich steaks zoo
mogelijk van goedkoop bruinbrood te
voorzien, zich nu reeds bij hun burge
meester vervoegen, opdat de gemeente
besturen weten, of en wanneer aan de
uitvoering van de ministeriëele circulaire
gevolg moet worden gegeven.
Deze circulaire geeft, zooals men weet,
°ok plannen aan de hand omtrent de
verkrijgbaaxsfcelling van rogge, varkens-
Geesch en groenten.
1Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG»
Abonnementsprijs
Per 3 maanden fr. p. post1.25
Losse nummers0.05
Prijs der Advertentiën
15 regels /"0.50, iedere regel meer 10 ct,
3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend.
Bij abonnement voordeelige voorwaarden.
Familieberichten van 110 regels ƒ1.—»
iedere regel meer 10 ct.
IV© willen voorloopig echter alleen
mecdeelen hoe minister Posthuma zich
voorstelt bet ongebuilde tarwebrood onder
de mensehen te brengen:
Ieder hoofd van een huisgezin of alleen-
loopend persoon, die gebruik wenscht te
maken van de gelegenheid om ongebuild
tarwebrood tegen verminderden prijs te
koopen, doet daarvan aangifte aan den
burgemeester.
De burgemeester verstrekt een brood
kaart.
De minister heeft een ontwerp brood
kaart gemaakt, dat ©r aan de voorzijde
aldus uitziet
No.-
BROODKAART.
Gemeente
wonende-
kan op deze kaart van af 1915
tot en met 1915
bij den broodbakker
wonende-
voor zich en zijn gezin personen)
ten hoogste
kilogram brood.
vervaardigd van uitsluitend ongebuild
tarwemeel, koopen tegen den prijs van
zes cents per halve kilogram.
d n
1915
De Burgemeester,
Gp de broodkaart kan, op vertoon daar
van, gedurende het daarop aangegeven
tijdvak tot een maximum van gemiddeld
een half kilogram per dag en per pfelföoon,
kinderen beneden den leeftijd van twee
jaren niet medegeTekend, tegen contante
betaling van zes cents per half kilogram
uitsluitend ongebuild tarwebrood worden
betrokken bij den claarop vermelden
broodbakker.
Op den laatsten dag van den op de
broodkaart gestelden termijn kan door den
afnemer tegen inlevering van zijne brood
kaart, bij den burgemeester een nieuwe
broodkaart worden verkregen.
De broodbakker, die op de broodkaarten
ander brood dan ongebuild tarwebrood
verstrekt of doet verstrekken, ©ene on
juiste laanteekening .op de broodkaarten
stelt, of doet stellen, een onjuiste- op
gave (indient Sof' op eenige andere wijze,
al dan niet in v-ereeniging met den afnle;-
mer tracht misbruik te maken lof te doen
maken, wordt door den burgemeester van
bet gegiste! geschrapt en is niet lange!
bevoegd ongebuild tarwebrood, overeen
komstig de vastgestelde regeling, te be
trekken.
Den ho-uder eener broodkaart, die tracht
op 'zijne bifoodkaa'rt ander brood dan -onge
build tarwebrood te verkrijgen of op ©eni
ge andere wijze misbruik maakt of tracht
te maken, wordt zijn broodkaart door
den burgemeester ontnomen, terwijl een
nieuwe kaart aan hem niet meter wordt
verstrekt. Zulks geschiedt eveneens, in
dien op de broodkaart opzettelijk onge'-
build tarwebrood wordt betrokken, het
welk niet gebruikt wordt voor menschelijk
voedsel of voor andere personen dan voor
den 'houder der kaart of leden van diens
gezin dient.
De achterzijde van de kaart is ver
deeld in 140 genummerde vakjes, 10 rijen
van 14.'
De aanteek-ening van de op dezie brood
kaart gekochte hoeveelheden ongebuild
tarwebrood geschiedt door doorhaling
van één vakje voor elk half kilogram
gekocht brood. [Bij elke doorhaling wordt
door of namens den leverancier een pa
raaf gesteld.
De verbruiker is verplicht nauwlettend
toe te zien, of het juiste aantal halve ki
logrammen is doorgehaald.
Ziedaar een uiteenzetting van het brood
kaartensysteem. Het moge op 't eerste
gezicht ietwat ingewikkeld schijnen, bij
nader inzien zal het betrekkelijk eenvou
dig blijken.
Waar een wil is, daar is een weg,
en daar vervallen in de praktijk de be
zwaren.
Moge die goede wil .aanwezig zijn bij
gemeentebesturen, bakkers en verbruikers.
Oneerlijke concurrentie.
Het wetsontwerp-Aalberse is met
bijna alle aanwezige stemmen door de
Tweede Kamer aangenomen, en gaat, naar
verwacht mag .worden, eenzelfde lot in
de Eerste Kamer tegemoet.
Wij wenschen den Afgevaardigde uit
Almelo met dezen uitslag geluk. Hij
heeft er lang genoeg voor gestreden. De
middenstand, aan welks bloei hij zljh
leven verpand heeft, zal hem voor deze
aanvankelijk geslaagde poging dank we
ten. En allen, die bij den gezonden bloei
van onzen middenstand belang hebben
zullen met dezen verblijd zijn.
Er waren nu eenmaal in den handel
uitwassen bloot gekomen, die noodzak-o
lijk moesten worden uitgesneden. Er
worden ongerechtigheden gepleegd, die
zoo ver gingen dat 'de lange arm van
den strafrechter ze niet bereiken kon.
Praktijken werden straffeloos gevolgd,
die niet door den beugel konden, omdat
zij gericht (waren op het oeconomisch®
leven van den naaste. Wij noemden er
reeds enkele staaltjes van in onze Ka
meroverzichten.
Welnu, de wet Zal trachten deze broe
dermoorden en doodslagen te breidelen,
en een guiveren handel te bevorderen);
de- mannen met het ruime- geweten te
signaleeren en den eerlijken winkelier en
koopman te- beschermen. Een eerste be
scheiden poging biertoe is de wlet-Aal-
berse.
Natuurlijk zullen er nog heel wat on
gerechtigheden ongebreideld in den ,Ne-
derla.ndschen" handel voortleven; nog
[menigeen zal door truc-jes of zottigheid-
jes trachten -zijn mededinger te benadee-
len, of althans diens voor-deelen tot zich
te- trekken. Doch, al worden dan maar
enkele van deze geniepigheidjes onscha
delijk of onmogelijk gemaakt, de drei
gende ringer van de Wet staat opgehe
ven, en allicht houdt dit van meerdere
of ergere, of nieuw* „misdrijven tegen bet
leven" terug.
En vooral dit laatste achten wij veel
gewonnen.
Een wet met een preventief karakter
heeft ook groote waarde. Voorkomen is
beter dan genezen*
Zeegevecht bij den Moord Hinder.
Zaterdagmiddag is de Engelsche kanon
neerboot „Columbia" door twee Duit-
sche torpedobooten uit Zeebrugge ter
hoogte- van -den Noord Hinder in den
grond geboord. Zij 'zonk in twee minuten;
70 man (zijn verdronken. Een Noorsch
stoomschip heeft (nog .getracht de ongei-
lukkigen te redden, doch bet gelukte h-efmi
niet. 'Later zijn de Duitschers achtervolgd,
door -een [Engelsche torpedojager.
Zondagmorgen is te Rotterdam het
Noorsche schip .„Varild" uit Haugesund
binnengekomen, dat getuige is geweest
van een gevecht bij d-en Noord Hinder.
De kapiteit' van de „Varild" vertelde
aan de- Maasbode-redacteur het volgende
Zaterdagmorgen werden wij: in de
Noordzee aangehouden door twee Duit-
sche torpedobooten, fte scheepspapieren
werden nagezien en het schip onderzocht,
maar alles werd in orde- bevonden. Wij
konden onze reis voortzetten en de Duit
schers, die ons zéér goed behandelden,
wenschten ons gelukkige thuiskomst.
Vooral een der officieren was zeer vrien
delijk hij wuifde ons nog langen tijd na.
Toen wij ten hoogte van den Noord
Hinder kwamen het was ongeveer 2
uur in den namiddag bemerkten wij
daar drie bewapende Engelsche 'trawlers,
die als (mijnenvegers ,di-enst deden. (Te
gelijk zagen wij' ook dat de Duitsche tor
pedobooten ons gevolgd waren en de
Engelsche trawlers in h-et zicht had-den,.
Onze positie werd hoogst hachelijk, want
wij voeren als het ware in de schietbaan
van beide partijen:. Wijl namen derhalve
een anderen koers, doch yoor wij: goed
en wel gekeerd waren, open-den de Duit-
sche torpedobooten het vuur op -de drie
trawlers, die tzich dapper verdedigden.
De Engelschen manoeuvreerden uitstekend
en ofschoon materieel in de minderheid,
wist een dier trawlers een Duitsche tor-
pedoboot zoodanig te treffen, dat de
brug bijna geheel Vernield werd en twee
officieren, die (daarop stonden, in z'e&
werden geslingerd. Een hunner, die ge
wond was, is latei- door een Engelsche
trawler opgepikt, ide tweede werd door
ons gered; tot onzfe groote verrassing;
blejek het dez'elfde te zijn als de officier,
die ons des morgens met Zoovéél vrien
delijkheid had /behandeld. ,Een der En
gelsche trawlers kwam echter op de
„Varild" toe en wij moesten onzlen ge
redde .afgeven.
Het gevecht duurde twee uur lang met
onverminderde heftigheid voort, en merk
waardig was hoe de trawlers door snelle
manoeuvres wisten te ontwijken, zoodat
zij niet getroffen werden. Zij1 hadden on-
dertusschen draadloos gewaarschuwd en
weldra kwamen vijf Engelsche torpedo
booten ter .hulp snellen. De Duitschers,
gingen daarop op de vlucht in Oostelijke
richting, achtervolgd door de Engelschen,
die sneller ivoeren, en, naar alle waar
schijnlijkheid, de Duitschers inhaalden.
Er werd nog herig gevuurd, doch welk
het resultaat is geweest is niet te zeggen.
0e beschieting van Duinkerken.
De Belgische oorlogscorrespondent van
„De Tijd" schrijft:
De Duitschers hebben 't nu op de stel
ling Duinkerken onmiddellijk voorzien,
na den sleutel van Calais, Iep-eren, niet
in handen te hebben gekregen. De Duit
sche bezetting va.n Dixmuiden heeft een
krachtigen aanval gedaan op het Belgische
front, ten einde na den mislukten over
gang van liet kanaal van Ieperen bij
Steenstraate, een overtocht van den
Yzer bij Dixmuiden te' forceeren. Het
geen hun evenmin gelukt is.
Met groote kracht hebben zij gepoogd
over 't water te komen en hun ponton
niers 'deden [waarlijk dapper werk, maar
't was 'vergeefsch, want de Belgische ar
tillerie schoot onbarmhartiglijk al hun
arbeid stuk en maaide de mannekés weg.
Zoo bleef de overgang hier in onze han
den.'
Even boven Nieuwpoort bij Leffingh
hebben de Duitschers sinds eenigen tijd
monsterkanonnen geplaatst om de slui
zen van Nieuwpoort te bombardeeren,
zooals aanvankelijk gemeend werf, doch
waarvan de draagkracht verder geschat
wordt. Een ervan werd onlangs door
een onzer vliegers buiten gebruik gesteld.
Opmerkelijk was, dat, toen de Duitsche
aanval bij Bixschoote-Langemarok ingang
was, twee oorlogsschepen rond zeven
uur en een half 's avonds uit d-e richting
Duinkerken kwamen de kust afvaren en)
gingen post vatten Noorf-Westwaarts,
Nieuwpoort, waar ,nog twee andere tor
pedobooten in linie lagen. Een uur aan
een stuk begonn-en de schepen dan te
varen, al (wat ze var-en konden, in de
richting van 't land over Nieuwpoort
weg.-
In de lucht was het een oorverdoovend
geronk en geraas van vliegmachines. Vijf
Duitsche torpedobooten zijn in de Noord
zee thans gesignaleerd en voorts een tor
pedoboot met vier onderzeeërs.
De torpadeering van de „Leon Cambetta'"
De „Korrespondenz" publiceert een me-
dedeeling over de torpedeering van de
„Le-on Gambetta". Volgens het verhaal
Van den commandant van den onderzeeër
kwam het vijandelijke schip ongeveer te
middernacht 20 mijlen ten zuidoosten
van 'Kaap Leuca met gedekte lichten in
het gezicht. De onderzeeboot lanceerde
een torpedo op ongevéer 500 M. afstand
op het achterschip, een tweede torpedo-
ter hoogte va.n de schoorste-enen. Beide
waren treffers.
Vijf minuten na het torpedeeren legde
het schip [zich op zij, zoodat de com
mandant begreep-, dat een derde torpedo
niet meer .noodig was. Negen minuten
na het tweede schot was h-et oorlogsschip
verdwenen.
De Franschen 'zetten in dez-en korten
tijd nog Vijf booten uit. Tot groot leed
wezen moest van redding der drenkelin
gen worden afgezien. Toch mag worden
aangenomen, dat de bernannin-g der vijf
booten zich heeft 'kunnen redden, vooral
daar -de .zee kalm was.
De houding van de bemanning van de
onderzeeboot .noemde de commandant
bewonderenswaardig en boven allen lof
verheven.
Korte Oorlogsberichten.
Aanslag op een luchtschip-
loods? Zaterdagnacht bemerkte de
schildwacht bij de luchtschiploods te Bies-
dorf, niet ver van Berlijn twee mannen,
die naar de loods slopen. Nadat de schild
wacht driemaal luide „werda" riep, ren
den heide verdachte mannen weg in de
richting Friedrichsfelde, waarop de post
twee (schoten op de vluchtende loste. De
daardoor gealarmeerde wacht begon de
vervolging, waarbij zoowel door de man
schappen als door de vluchtenden scho
ten gelost werden. Bij heerschende duister
nis het was 10 uur 's avonds mis
ten de schoten beiderzijds. De crimineel®
politie te Berlijn, Biesdorf en Kaxlshorst,
die aanstonds verwittigd was, volgde het
spoor der vluchtelingen, die in het bosch
verdwenen. Tot op dit uur is het resul
taat der vervolging nog niet bekend.
B ij het S u e z-k a n a a 1.
LONDEN, 1 Mei. Het Pressbureau
bericht een schermutseling nabij het
Suez-kanaal tusschen een kleine Turk-
sche macht en Indische cavalerie. De laat
ste maakte -eenige gevangenen.
De Gazet van Brussel parodieert het
oorlogs-nieuws-langs-een-omweg
„De „Nowoje Wremja" van Pete'ograd
publiceert een brief van zijn correspondent
uit Bern, zeggende, dat het nieuws te
Stockholm is aangekomen, dat de „Cor-
riere della Sera" een telegram uit Val
paraiso zou ontvangen hebben, volgens
hetwelk de „New-York Herald", via Bue-
nos-Ayres, uit Guatemala het bericht zou
ontvangen hebben, dat in het laatste num
mer van de „Times" een telegram uit To
kio, via Ceylon, van den partikulieren
korrespondent van het Engelsch blad, zou
verschenen zijn, dat, in overeenstemming)
met de- „N. R. Ct.", meldt dat er rond
Atrecht wederom een slag geleverd wordt.
De uit Engeland te Stavanger aange
komen kapitein van het Noorsche stoom
schip „Hohil" heeft, maar uit Duitsche
bron gemeld wordt, fneegedeeld dat de
verbreking van het scheep vaart verteer
tusschen Engeland en Nederland in ver
band staat met het leggen van een nieuw
mijnveld door de Engelschen ter afwering
van Duitsche duikbooten.
De Vlamingen moeten zoo goed in
het Belgische leger vertegenwoordigd zijn,
dat, zij „er 68 procent van uitmaken.
De Tsaar is te Sebastopel aange
komen.
Duitsche vliegers gered. Het
van Viissiiigen uitgaand stoomschip „Ame
rican" heeft 5 mijl bewesten het licht
schip „Noordhinder" twee Duitsche vlie
gers uit het water gehaald en op bedoeld
lichtschip gebracht. Het vliegtuig is ge
zonken.
De- beide Duitsche vliegers, die op de
Noord-Hinder" waren aangebracht, zijn in
den nacht van Zaterdag op Zondag te
Vlissingen met het transportvaartuig „Vlis-
singen" aangekomen en kruinen heengaan
waar zij willen.
Het Fransche communiqué van gis
termiddag meldt:
In België is er niets nieuws.
In Argonne werden in den nacht van
30 April en 1 Mei twee Duitsche aan
vallen nabij Bagatelle gemakkelijk afge
slagen.-
In het Bois le Prêtre namen de Fran
schen verscheidene loopgraven. Zij maak
ten 130 gevangenen en veroverden een
machinegeweer. De Franschen behielden
het veroverde terrein.
Een Fransch vliegtuig werd in den
morgen van ,1 Mei getroffen door een
granaatscherf, die het reservoir deed
springen. De vlieger slaagde er in binnen
de Fransche linies te dal-en, na op een
hoogte van 400 meter hoven de eerstel
Duitsche- linie gevlogen te zijn. Het toe
stel werf gedurende dezen moeilijken
tocht met kogels doorzeefd en op het
oogenblik van landen onder het D uitschei
artillerievuur genomen. De vlieger werd'
echter niet geraakt.
Een deserteur meldde, dat sedert twee
maanden in de omstreken van Dixmuiden
in -een sector, waar sedert verscheidene
maanden niet gestreden werd, een inge
nieur van Krupp de installatie leidt van
een marine-kanon, dat op zeer grooten,
afstand schieten kan. Het is dit kanon,
dat Duinkerken zou hebben beschoten,
-een afstand van 38 Kilometer bestrijken
de. Slechts negen granaten zijn afgevuurd,
bij het tweede en laatste bombardement.
Men mag aannemen, dat het kanon be
schadigd is (door dit bombardement, dat
groote-re stukken biet lang ktinnen vol
houden, of dat de voortdurende vluchten,
der Fransche aviateurs in deze streek
het schieten deden ophouden.
De Franschen bombardeerden gisteren
een der zuidelijke forten van het retran-
chement-kamp van Metz.
Een Russisch schip getor
pedeerd. Volgens een bericht uit Va
lencia (Ierland) is een Russisch stoom
schip, geladen met steenkolen, bij het
eiland Blasket (op de Zuidwestkust van
Ierland) door een Duitsche duikboot ge
torpedeerd en de bemanning gered.
Nader wordt gemeld:
Het Russische stoomschip „Svorono",
van Port Talbot naai- Archangel, is door
de duikboot „U 23" in den grond ge
boord. De bemanning van 24 koppen had
ter nauwemood den tijd om het schip te
Mevrouw
ndags vrij.
