Dinsdag S3 Maart 1915 39e «laargang So. 146 De DorlopoersiÉ Mopiedeii. De Qmoie Oorlog» Uitgave van de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMEfRGO gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes: LAN 5E VORSTSTRAAT 219. Bureau te Middelburg: FIRMA F. P. DHUIJ - L. BURG. Drukkers: Oosterbaan Le Cointre - Goes. Zij, die zich met ingang van 1 April a. s. op „De Zeeuw" abon- neeren, ontvangen de tot dien datum verschijnende nummers GRATIS. Turkije. Er is in dezen oorlog veel dat den on- zijdigen toeschouwer tegen de borst stuit. Daartoe behoort onder meer dat aan dezen oorlog mede wordt deelgenomen door het Osmaansch© Rijk, en nog wel als bondgenoot van het Christelijke Duitsehland. Al voor jaren heeft alwat Christelijk denkt, er op gehoopt dat eindelijk den Turk het verblijf in Europa zou worden ontzegd. In 1912 was er kans geweest dat deze 'wensch vervuld wierd. Doch helaas, de Groote Mogendheden beschik ten dat het veroverde door de Christen vorsten uit den Balkan aan den Sultan zou teruggegeven worden. Men denke slechts aan Adrianopel, nu juist tvveq jaren geleden, door de Grieken en Ser viërs na de grootste inspanning ver overd., en zoo menige andere stad met 't bloed van duizenden dapperen ge kocht, die alle weer moesten worden los gelaten. of prijsgegeven. Nog één schrede, en de Sultan was zijln Europeesch bezit kwijt geweest. Thans zit hij nog wel niet zoo vast op zijln zetel,'maar het ge vaar van uitbanning is dan toch afge wend; zoo hebben het alle zes de Groote Mogendheden in hunne wijsheid besloten. Turkije heeft over meerdere gebieden buiten Europa slechts een nominaal ge zag. Egypte, over welk land het ook slechts een gezag in naam oefende, is dezer dagen door Engeland veroverd; terwijl in A'riabië en Koerdistan 't Turksch gezag 'ook zeer gering schijnt. Nog verloor het Tripoli aan Italië; Bulgarije, Oost- Roemenië, Albanië, Bosnië, Ilerzegowi- na, Novibazar, Cyprus, eenige Sporaden, Creta, en meerdere bezittingen'; zoodat dei wereldlijke macht van den Sultan zeer besnoeid is. Zijn geestelijke invloed blijft echter nog groot, dewijl hij tevens het hoofd is van den mohamedaanschen gods dienst. De Turken woonden oorspronkelijk aan Ob en Irtys in 't Altaïgebergte. Van daar trokken zijl in de vijfde eeuw onzer jaar telling naar het land ten Oosten der Kaspische Zee. In de achtste eeuw gingen bij tot den Islam over. Toen in de 13e eeuw de Mongolen Turkestan binnen drongen, begaven de Turken zich onder aanyoering van Soliman I naar Armenië. Langzamerhand breidden zij zich uit in Phrygië, ontrukten aan het Westersch Ro- meinsche Rijk verschillende gebieden, veroverden in Europa Thracië en in 1389 Servië, na, de nederlaag' der Serviërs op het Lijistervekl hij Kossowa. Kort daaro-p veroverden zij Walachye, Bulgarije, Ma cedonië, Thessalië, en in Azië de landen tot aan den Eufraat, terwijl zij onder aan voering van hun Sultan Bajasid I in 1396 bij Nioopoli Sigjsmund van Hongarije ver sloegen, en zegevierend tot Stiermarken;, Bosnië en de golf van Korinthe voort trokken. Een latere Sultan, Moerad II, zette de veroveringen in Europa voort en sloeg in 1444 en 1448 de Christenen bijl Varna en op het Lijsterveld bij Kossowa. Zijn zoon Mohammed II, veroverde in 1453 Constantinopel, het oude Byzantium, de hoofdstad van het Oostersch Romeinsohe Rijk, onderwierp den Peloponnesus en) maakte geheel Servië tot een Turksch© provincie, veroverd© Albanië, bracht diel Tartaren in de Krirn ten onder, ontrukt© aan het Poolsche Rijk Moldavië, en ver overde Otranto, dat aan Italië behoorde. Achtereenvolgens vielen ook Armenië, Arabië, Egypte, Syrië, Palestina, Perziö, Rhodos, Belgrado, Griekenland en Hon garije in hun handen; en ontnamen zij aan het rijke Venetië haar rijke eilanden in de Aegeïsche Zee. Eerst in 1571 werd in den zeeslag bij Lepanto aan hun roof zucht paal en perk gesteld. Sinds,dien tijd verminderde de macht der Sultans; gevolg hunner verkwistende, zedelooz© leefwijze. In de zeventiende eeuw leefde hun macht nog eens op, om in 1683 weer te gaan tanen. In dat jaar sneuvelde de grootvizier bij het beleg van Weenen, bri V1©r jaar later, na hunne nederlaag bij -uohacz, moesten zij aan Oostenrijk veel van het door hen veroverde weder af staan. Meerdere oorlogen, met Oostenrijk en Rusland vooral, volgden, alle welke eindigden met verlies van grondgebied. In 1814 moest het 't beschermheerschap over de Jonisch© eilanden aan Engieland af staan. In 1821 stonden de Grieken op. In 1826 verloor Turk'ij'e aan Rusland het rechtstreeks ch gezag over Servië en dei Donait-vorstendommen; in 1828 Kaukasië en het beschermrecht^over Moldavjë en AValachye. Griekenland werd vrij ver klaard. Moeilijkheden met Egypte ontston den, die in 1833 tot gedeeltelijke onafhan kelijkheid van dat land leidden, terwijl de Sultan moest beloven voor de vijan den van Rusland de Dardanellen af te sluiten en aan geen oorlogsschepen den toegang tót de Zwarte Zee toe te staan. De verwikkelingen met Egypte werden door vier groote mogendheden Engeland, Rusland, Oostenrijk en Pruisen beëindigd,, terwijl in een nieuw Dardanellen-verdragj de Porte zich verplichtte de straat der Dardanellen en die van Konstantinopel in vredestijd voor vreemde oorlogsschepen! gesloten te houden. Sinds dien tijd viel Turkije van het een© ongeluk in het andere. In 1856 bij de beëindiging van den Erim-oo'rlog werd de Zwarte Zee neutraal verklaard, voorts deed Rusland afstand van 't bescherm- recht over de Bonauvorstendooimen en stond het aan Turkije den Donaumond af. In 1862 verloor Turkije Roemenië. Van 18661879 was Creta in opstand. In 1866 verloor het Seffvië, in 1867 ging weer ©en stuk van zijn gezag over Egypte veil oren. In1 1871 moest a,an Rusland het recht tot heb hebben van oorlogs schepen in de Zwarte Zee woirde'n ver leend. In de jaren voor 1880 Ve'rlooirl Tuakijo de overige Donauvorstendoimmen en Cyprus, in de 20e eeuw Bosnië eiï Hetrzegowina, Albanië, Thessalië, Kreta, Thracië en Macedonië. Een klein stukje is den Sultan in Europa overgebleven. Duitsehland is zijn warme bondgenoot. Op het ©ogenblik heeft Turkije ee'n zwa- ren strijd te voeren tegen de vereenigde Franseh-Eragelsclie vloot om de openstel ling etn het bezit der Dardanellen. Hei is niet te zeggen wat dat wprden en wAartoe het leiden zal. Zoolang de mo gendheden Turkije de hand boven het hoofd hielden, bleef „de zieke man" op de been. Maar nu drie van de zes mo gendheden zfch 'tegen hem kennen, twee andere het te volhandig hebben om hem te hulp te komen, en de zesde, neutraal, maar met te grooter belangstelling heb schouwspel, zonder ook miaar oen schijn van steunbieding, staat aan te staren; is igeen voorspelling mogelijk omtrent het geen den Turk in de naaste toekomst te- wachten staat. En nog minder wat wel da .gevolgen zullen zijn vfan deze for- ceering van een onrecht dat eigenlijk in den grond Oen rechtsherstel of reohts- eikenning is. Want de sluiting der Dardanellen nu ruim gans-ch ©en eeuw, een maatregel, door Engeland doorgedreven, was een on recht jegens Rusland, waarmee men wif- de beletten dat een Russisch oorlogsschip van Siehastopol de Middellandsohe Zee zp.u invaren. Zooals De Standaard in haar uitbeeldenden stijl terecht ge noemd beeft: de muilband dien Rusland in het Zuiden moest dragen, terwijl het alleen in het Noorden mocht wild zoeken. Maar dat Noor-den zit thans, gjelijk een groot gedeelte van ieder jaar, als ijs zoo vast, daardoor is Rusland als 't ware gebonden; -en nu zullen zij die hem meer dan een eeuw reedsgiebo-nden hielden, zij zfelven hem v!an dien band ontdoen. Engel-and en Frankrijk zullen nu de Dar danellen o-peri schieten, o-mdat Turkije de zijde van Duitsehland koos. En Rusland staat al gereed -o-m m-et zijn vloot Con stantinopel binnen te varen, en zijn le ger ui-t Odessa over te voeren. Dat .hierdoor Engeland bezig is Rus land in de Middellandsche Ziee opper machtig te maken, en een nieuw gevaar voor zijn handel en voor den voortgang zijner wereldmarkt te scheppen, het doet er niet toe, als maar Turkije dood is; de irest zal wel in orde komen. Engel-and dat D-uitschland nekken wil en Rusland de oppermacht wil bezorgen, het .z-ou in Gladstone's tijd onmogelijk geweest zijn, hoe hartgrondig dezfe groei tere dan Asquith ook den „Grootmoorde naar van het Oosten" haatte. Het is wel zoo, als D e S t a n d a a rd concludeerde, over meer dan de Middel landsche Zee wordt bij Byzantium be slist. Het kan zijn dat Turkije ondergaat, in Europa althans, maar dat het in zijn val nog .iets mee sleept. Wij willen het met belangstelling ach teraan kijken. Verleden, heden, toekomst. Professor Opzoomer, die een halve eeuw terug een der meest vooraanstaanden was in de toen nog machtige en krachtige li berale partij, gaf in 1870 een geschrift uit, waarin hij Frankrijks onrecht in den oorlog van 1870 aantoonde. Zijn betoog over recht en onrecht kondigt hij aldus aan Wat is recht? dat behoort bij alle din gen de eerste vraag te zijn. Is zij door het versland beantwoordt, dan komt aan gevoelsaandoeningen, aan voorliefde of te genzin, geen .stem meer toe. Zijn standpunt tegenover een drietal der thans in den oorlog gewikkelde mo gendheden wordt op deze wijze omschre ven: Er is inderdaad een beschaving, aan wier spits Frankrijk staat. Maar het is een beschaving die ten ver'derve strekt. Het is een beschaving van den schijn, van het Vernis. Waar haar geest door dringt, sticht zij enkel kwaad. Laten we aan de< hoogere standen der Russische maatschappij: ons spiegelen. Weg met al wat ons verfransehen kan. Wij, leden van den grooten Germaanschen stam, laten "vve ons Germaansch karakter, dat reeds den Romeinen eerbied afdwong, in stand houden! Zijn conclusie, welke ook in onze da gen nog wel mag herhaald worden, luidt: Zoo er niet een groote wedergeboorte plaats heeft en waar z;ijn de Tevens krachten om haar te bewerken? is Frankrijk reeds het volk van het ver leden, terwijl Engeland zich in het he den vastzet, en de toekomst aan Noord-Amerika en aan Duitsehland be hoort. In 'toog- houdende dat hier niet van de naas te toekomst gesproken wordt, kan men in "1915 wat in 1870 beweerd werd, gerust herhalen. Weer een. De Duitsche Zeppelin-aanval op een Ncderlandschen handelsstoomer de „Zevenbergen" is w-eer een van die) ergerlijke sehenningen van het volken recht, waarover liaast niemand meer zijln verbazing uitspreekt, omdat feitelijk heel Nederland in deze dagen in een toestand van permanente verbazing! verkeelrt. Gelukkig mislukte de aanslag. Doch hij had ook kunnen slagen, en een twintig tal onderdanen van een neutrale mogend heid hadden daarbij het leven kunnen verliezen. Den wil nemende voor de daad, mogen, wijl niet anders dan een ernstig protest tegen zulk gruwzaam optreden van Id-en, ,Duitsche-n vlieger tegen Nederland,- stehe schepelingen doen uitgaan. Voor onze regeering w-eer een sfehoone1 gelegenheid te meer om aan de oorlog voerende mogendheden te doen Weten dat „neutra,al" -niet beteekent zich maar al les te moeten laten welgevallen. Baknopt overzicht van den toestand. De- Russen zijn in Memelgeweest. Althans blijkens het Duitsche commu niqué van gisteren, dat in sobere woorden vertelt, hoe de Russen na een korten strijd ten Z. van de stad en een hardnekkig straatgevecht weder verdreven zijn. Overigens wordt hier weer het oude liedje vernomen. Het lied van baibaaisch- heid en weerwraak. Onder de bescherming der Russische troepen zon het Russische gepeupel zich te Memel vergrepen hebben aan have en goed van de inwoners, en het particu liere eigendom op wagens geladen en over de grenzen gebracht hebben. Een nader bericht omtrent deze ge beurtenissen dus belooft de Gene rale Staf zal nog gepubliceerd woi den. Dit is dan ook tot recht begrip van wat hier gesc-hied is zeer noodig, want thans is het nog niet duidelijk hoe zwakke Russische strijdkrachten" als 'tware verdwaalde groepjes Memel hebben kunnen leegplunderen, wanneer de Rus sen niet de geheele streek behe-erschten. Een paar bijzonderheden omtrent deze belangrijke plaats zullen den lezers niet onwelkom zijn. Memel is de Noordelijkste stad van het Duitsch© rijk en ligt op de smalle land- wig benoorden het Kurische Haf, tus- -sch-en de Oostzee en de Russische grens. Memel telt 21,500 inwoners. In het raadhuis hebben de koning era de koningin van Pruisen in 1807 verblijf gehouden. Van de stad vaart men aan den Noor- derhoek over naar de landtong Kurische Nelirung, waar een 's zomers druk be zocht hadhuis ligt. Twintig kilometer ten N. van Memel ligt aan de Russische grens het dorp Nimmersatt, met een badhuis, dat de noordelijke plaats van Duitsehland is. Memel is een belangrijke handelsplaats, die vooral door het scheepvaartverkeer niet Rusland, door den graan- en hout handel, tot bloei is gekomen. Als vesting is de stad sedert jaren opgeheven; het werd vroeger als burcht van de Duitsche orde beschouwd, en voor verdediging in gericht. In 1757 word het door de Rus sen veroverd, en in" 1812 korten lijd dooi de Russen bezet. En na den Sen Maart 1900 en vijftien wederom door de Russen bezet te zijn, z-ou de stad nu weer door hen ontruimd zijn. Het St. Petersburgsche telegram geeft straks wellicht zekerheid omtrent het lot der stad. Terwijl de strijd in het gebied benoor den de Weichsel met groote hevigheid voortduurt hetgeen men aan de ge ringe resultaten niet zou zeggen .blijkt uit alle- berichten van de beide partijen, dat in den boog, door de Weichsel in Polen gevormd, niets gebeurt, dat ver andering van het front tengevolge heeft. De strijd wordt voornamelijk op de A-eide vleugels gevoerd; in het centrum bepa len de beide partijen zich tot waarneming. In het uiterste zuidelijke deel van hun linie- staan de Russen tegenover de .Oos tenrijkers, in de Boekowina. D-e pogingen, der laatsten om den Proeth over te ste- steken en de Russen uit het 'N. deel van de Boekowina te verdrijven zijn mis lukt, \-A i n i op Als een zeer markant bericht mocht gelden het afslaan van den uitval der be zetting van Przemysl, die volgens Pe- trograd den Oostenrijkers 4000 man gekost zo-u hebben. Gelijk men zich herinnert wordt deze Galicische stad reeds eenige maanden doon de Russen belegerd. Markanter is echter nog de tijding ,dat de bezetting der vesting zich juist over gegeven heeft. Weliswaar zijn we tot nog toe eenzijdig ingelicht, doch in verband m-et den mislukten uitval mag men aan nemen, dat het slot van het drama, bet binnentreden van, de uitgehongerde stad, voor de Russen kinderspel is geweest. Met de verovering van Przemysl is,de strijd in Galicië in een geheel ander sta dium gekomen. Het Oostenrijksche leger krijgt hier een steeds moeilijker taak. En Italië? Het echec, der geallieerden bij de Dardanellen had diepen indruk ge maakt c{y het volk en de voorstanders, der neutraliteit voelden zich gesterkt. Zal nu de val van Przemysl weer de oorlogspartij wakker schudden1! We vreezen Op het Westelijk front hebben nog geen jihgrijlpende gebeurtenissen plaats ge had. Of rekent men de verovering- van) Gross- en Klein-Reichsackerkop-f door de D-uitschers 'daaronder, en del herovering van Klein-Reichsackei'kopf door de Fran sehen? De Reichsackerskopf ligt in den hoek van het kleine Duitsche gebied, dat dooi de Fransche troepen bezet is, in den) Elzas'. Uit bet Duitsche- bericht blijkt,; dat die kop-, een hoogte met bosch be groeid, (b'ez-et Was door twee bataljons Fransche Alpenjagers, stoutmoedige eij dapper© verdedigers -en kloek© aanval lers, 'die in het berggevecht een welver diende .vermaardheid verkregen h-ebhen'. Die Reichsackerskopf Werd door de D'uitschers !bie>storm!d en na heVigje- gel- vechten (genomen; doch de Alpen jagers; waren ,niet voornemens deze nederlaag) ongewroken Ie laten. Zij deden herhaal de aanvallen op de stelling1, Waaruit zij zoo juist waren verdreven, aanvallen die aanvankelijk afstuitten pp- de puitsUhd) verdediging, piaar die, nadat de Frau- 'schen versterking hadden verkregen, leid den tot het hernemen van een deel der stelling. (Om het andere deel wordt de' strijd nog voortgeze-t. Omtrent den duikbootoorlog en den luchtoorlog vindt de lezer -elders in dit blad 'nieuwstijdingen en beschouwingen1. De feiten volgen elkaar de laatste da gen zoo verrassend snel op-, dat 't haast onmogelijk fwordt aan elke krijgsverrich ting een lange beschouwing vast te knoo- pen. Immer hachelijker wordt de positie van de regeering der Vereenigde Staten. Er Ls heel wat zelfbewustheid en kloek VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG. Abonnementsprijs Per 3 maanden fr. p. post1.25 Losse nummers0.05 Prijs der Advertentiën 15 regels f 0.50, iedere regel meer 10 ct. 3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend. Bij abonnement Voordeelige voorwaarden, Familieberichten van 110 regels f 1, iedere regel meer 10 ct. moedigheid to-e noodig om de hooge po sitie der Unie te handhaven. De Standaard wijst er in een driestar op, hoe van drie kanten tegelijk moei lijkheden opduiken. Eerst de herrie in Mexico. Dan de be antwoording van de Duitsche duikbooten- blokkade met een blokkade tegen Duitsch- lands in- en uitvoer. En in de derde plaats de China-Japan-kweslie, met de mogelijkheid van een belemmering van de positie der Unie in de Zuidzee als 't Japan gelukt Joeantsiikai en onder te krijgen. Nemen we het slot der Standaard beschouwing onverkort over: „Van meet af wfezen we er op, wat hachelijke posilie voor de Vereenigde Sta ten te komen stond. Toch hadden we ons niet voorgesteld dat 't, kras als hu, plotseling van drie kanten tegelijk zou kunnen dringen. De opening van het Panama-Kanaal neemt er wel tragische allures door aan. Wel toch beschikt de Unie over ecu krachtige vloot. Die vloot toch telt 177 -eenheden, waaronder niet minder dan 35 eerste klasse slagschepen, behalve een 30 kruisers, maar als het tot verweer naar twee kanten" tegelijk moest komen, in do Zuidzee en in den AÜantischen' Oceaan, dan kon de zeeworsteling toch een hoogst bedenkelijk karakter aannemen. Te meer, daar het leger niet meer dan 85.956 man schappen met 4812 officieren telt. Er komt dan wel nog een landmilitie van 6216 officieren met 91.627 manschappen bij, maar al'neemt ge dit alles, saam, als 10.000 officieren met ca. 200.000 man schappen, dan is dit cijfer, zOo 't tegelijk naar Oost en West moest dienst doen, toch veel te onbeduidend, om den goeden uit slag der worsteling' te verzekeren. Als het er ten slotte op aankwam om op leven of dood te vechten, zou van zelf do Unie wel onverwijld alle v'er- eischte kracht ontwikkelen om haar hooge positie te handhaven, doch dat zou ons opnieuw met verlenging van den oor- logsduur bedreigen, en den neutralen! Staten van Europa het schild, dat ze thans nog eenigermate dekt, ontnem-eln. Toch moet 't gewaardeerd, dat President Wilson er niet aan dacht, om in zijii schulp te kruipen. Moedig kwam hij ook nu weer, voor eigen c-oeconomisoh belang zeer zeker, maar toch ook voor de hand having van een nobel oorlogsrecht op." Het verlaten slagveld. Een zeer aanschouwelijke beschrijving van het vreeselijfce der verlaten slagvel den geeft dr. Steiner in de „Berliner Lokal-Anzeiger". Hij' schrijft: Bijna het geheele gevechtsterrein, waar het tiende Russische legercorps zijn doodsstrijd gé- streden heeft, heb ik in de laatste dagen afgereden. Ik zag het slagveld bij Scliir- wind, Wladislawo, Wirballen, Kibarty. D© met lijken bezaaide wegen bij Soe- walki, Augustowo en Sepockin en de heelo rit waren een gruwelijke crescendo- van den dood, welks vreeselijke inclrukjken mijl niet meer -konden Verlaten. Ik klan mijl niets troosteloozer voorstellen dan zoo een eindelooze weg, aan welks grauwe vuile randen, diep het veld in slechts lij ken van mensch en dier liggen. Een gebied bij'na z:o|0 groot als Oost- Pruisen, waarvan de grond bijna overal met bloed is besproeid, waar talloozb lijken bosch, weide en slooten vullen, waar men, of men wil of niet, bij' iederen stap moet zien, dat zich hier een der grootste tragedies der wereldgeschiedenis heeft afgespeeld. Op een heuvel te midden van het slag veld, zijn groote groepen Van hoeren de gesneuvelden aan het begraven. Sedert drie dagen graven zij reeds en' nog steeds komen zij niet hun gruwelijk werk niet klaar. Het doet pijnlijk aan, dat men hun de schoenen heeft uitgetrokken en dat de onbedekte voeten verstijfd omhoog ste ken. Dit doen de boeren geregeld. Zij denkende do-oden hebben geen schoenen meer noodig en wijf wel. Bovendien is, de lucht bewolkt en lang zaam en in groote vlokken begint het te sneeuwen. Wij rijden een hollen weg in, die langs de plassen naar een dorpje leidt. Het dunne ijs in de poelen en op vele plaatsen gebroken. Op die donkere plekken steken armen, voeten en paardenkoppen uit. Onder een houten brug liggen de dooden dicht' naast en over elkaar. Duitschers en Russen te hoop. Velen 'gijn zoio diep weggezonken in de sneeuw, dat men nog slechts de handen of een stuk van het gezicht ziet. Wraak. In de „VI. Stem" schrijft een Vrijwil liger een roerend schoonen brief aan zij-ni kameraden, die gevallen zijn, in grooter getal dan behoefde, als men geestelijk e,n materieel heter was voorbereid ge- 'weest.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1915 | | pagina 1