fto.135
Woensdag 10 Maart 1915
29e Jaargang
Uit de Pers.
De Groote Oorlog.
Land- en Tuinbouw.
Uitgave van
de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
LAN iE VORSTSTRAAT 219.
Bureau te Middelburg:
FIRMA F. P. DHUIJ - L. BURG.
Drukkers:
Oosterbaan Le Cointro - Goes.
BfWM.uALr.1'9' mim*
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs
Per 3 maanden fr. p. post.
Losse nummers
ƒ1.28
0.08
Naweeën.
Terecht 'schrijft „Het Centrum"
Al heeft voor de sociaal-democratie de
Europeesche oorlog een ware crisis doen
uitbreken, "men make daaruit niet de ge
volgtrekking, 'dat haar einde nu ook aan
staande is.
Wel komen hare leiders voor heete vu
ren te staan, is wellicht een tijdelijke in
zinking van hunnen en haren invloed
op til.
Edoch, ten spijt van alle verdeeldheid
en "wilden strijd tusschen de partijen dei-
verschillende 'oorlogvoerende landen en in
den boezem zeiven dier partijen, staat
het 'maar al te zeer te vreezen, dat de
ontreddering, door den oorlog in de wereld
gebracht, ten slotte' haar macht eer zal
versterken, dan verzwakken.
Een nog verdere .uitgroei van militai
risme en socialisme is als een der gevol
gen van den afschuwelijken oorlog te
duchten.
Het moge paradoxaal klinken deze heide
in één. adem te noemen, toch (staan onom-
stootelijk deze twee zaken vast: lo. dat
de 'hooge vluicht, welke het .socialisme
genomen heeft, samenviel niet den ge
weldigen "wasdom van het militairisme;
2o. 'dat juist in het land, waar dit laatste
zoo jgroote hoogte bereikte, ook het socia
lisme een ongekenden aanhang vond.
Niets heeft het socialisme kunnen doen
ten spijt van alle phrasen om den
militairistischen stormvloed te keeren, en
het is merkwaardig, dat in dezen tijfel ook
van socialistische en revolutionaire zijde
aangedrongen wordt op het voortzetten
van, of het deelnemen aan den oorlog.
Het biilitairisme en het socialisme vin
den (beide hun voedingsbodem in het ma
terialisme, en dit geeft de verklaring van
hetgeen men, oppervlakkig beschouwd,
onvereenighaar 'zou achten.
Natuurlijk behoeft daarom nog niet elko
militarist een materialist te zijin, of iedere
socialist een voorstander van wapenge
weld.
De ondervinding leert anders.
(Maar er is gemeenschap .en overeen
komst in de systemen, en daarom
geve men zich niet over aan de illusie,
dat de oorlog, welke de nationale en
ook de chauvinistische idee zoo scherp
naar 'voren brengt, voor het socialisme de
genadeslag heteekent.
Ook daarom niet, wij! de .vernietiging
van zooveel welvaart en geluk, gepaard
aan de ontzaglijke moreele schade, dooi
den oorlog .aangericht, nieuwe bronnen
van ontevredenheid, zal doen ontstaan,
ter-wijl de verbijstering in de .geesten, do
verruwing en verwildering, de verheerlij
king van het geweld een verderfelijke uit
werking moeten hebben op ganser het
maatschappelijk leven.
Hoe zou men kunnen meenen, dat dit
alles ten voordeel zal komen aan de ge
zonde (sociale begrippen, of de propaganda
der Christelijke beginselen zal vergemak
kelijken?
Hoe zou men kunnen hopen, dat de
ware broederschap tusschen de volken en
de "vrede in den boezem der volken aldus
zullen 'worden bevorderd?
De taak der christelijke democratie
wordt door dezen oorlog veel verzwaard,
maar tevens noodzakelijker dan
ooit.
Men denke daar wel aan in dezen gru-
■welijken tijd.
Tegenover autocratie en revolutiegeest,
tegenover "militairisme en socialisme, zal
zij de rechten der volken hebben te ver
dedigen, en de grondslagen te leggen van
een boekomst, waarin niet meer, in
engen^ kring, de. een of andere „oorlogs
partij", of (eenige in hun taak jte kort schie
tende staatslieden en diplomaten over het
wel en wee van gausch een wereld
deel beslissen.
Beknopt overzicht van den toestand.
Uit de Duitsche berichten die telkens
van „afgeslagen aanvallen" gewagen, valt
op te maken, dat de Russen nog steeds,
min of meer krachtig offensief optreden.
"Vanuit St. Petersburg, oftewel Petro
gi'ad, komen dan ook tijdingen, die van
verschillende voordeelen melding maken,
die bij dat offensief behaald zijn, maar
die alle slechts als van plaatselijke be-
teekenis te achten zijn.
Gelijk we gisteren onder Telegrammen
meldden is de beschieting der veste Os-
sowiec met zwaar geschut na 5 Maart
opgehouden en sprak na dien datum
slechts het lichte geschut. De ontwik
keling van den strijd bij Augustof, die
Volgens hun berichten zoo gunstig voor
e Russen schijnt te verloopen, zal haar
terugslag wel hebben op den strijd rondom
Ossowiee.
In het gebied ten Zuiden van de Wieich-
sel, tegenover Warschau, schijnt weinig
te gebeuren. Bij de Pilica ontwikkelt zich
een groote slag, doch bijzonderheden daar
omtrent kermen we nog niet.
In de fvarpathen sneeuwt het.
We hebben reeds eerder gemeld hoe
de zware sneeuwval ernstigen strijd ten
eenenmule onmogelijk heeft gemaakt.
Gelukkig, misschien.
Uit de Boekowina. heet het, dat de
Oostenrijkers overal terug trekken en dat
de Russen op het punt staan Czeimo-
witz weder Je bezetten.
Een Engelsoh blad komt met dit nieit
erg geloofwaardige bericht. Onder het
grootste voorbehoud neme men er dus
nota van.
Op den Balkan gist het nog, zoodat
nog niet te zeggen valt, wat uit het gis
tingsproces zal voortkomen. Griekenland's
houding 'is nog onzeker.
Koning Constantijn wordt door de Duit
sche pers aapper gehuldigd en zijn ver
diensten voor Griekenland worden dubbel
onderstreept. Maar bij liet uitspieken van
de verwachtingen, die men van Grieken
land heeft, durft men toch niet verder
te gaan, dan te spreken van een „vootts
loopige neutraliteit", in dien zin, dat Grie
kenland toch vroeger of later de zijde
van de entente kiezlen zal. Terwijl men
de motieven voor het behouden van de
„voorloopige neutraliteit" meer in een
vrees voor Bulgarije, of in innerlijke af
gematheid en onvoorbereidheid zoekt,
dan wel in genegenheid voor de zaak
van Duitscihland en Oostenrijk.
Ten opzichte van Italië zijn de Duit
sche bladen nog zeer geheimzinnig. Wij
wezen gisteren reeds op een stillen aan
drang op Oostenrijk uitgeoefend om Ita
lië door consessies tot trouw aan het
bondgenootschap te bewegen. Inderdaad
'schijnen achter de schermen op een of
anderen grondslag tusschen Duitschland
en Italië onderhandelingen te worden ge
voerd.
De toestand voor de Dardanellen is
nog nagenoeg ongewijzigd, althans te oor-
deelen naar de berichten, die we ontvan
gen, en die niet altijd met elkaar klop
pen.
Het mag als een merkwaardig verschijn
sel worden beschouwd, dat de Engelsch-
Fransche aanval op de Dardanellen nog
volstrekt niet door Russische strijdkrach
ten aan de zijde van den Bosporus wordt
gesteund. Immers waren daar Russische
troepen aangekomen, dan' zouden daar
door de (Turksche troepen om en bij
Konstantinopel kunnen worden vastgehou
den.
Doch Rusland zal niet veel meer in
reserve hebben, waar het Oosberfront de
tegenwoordigheid van zooveel mannen
eischt.
's Keizers arbeid voor den vrede.
De bekende Amerikaansche journalist
James Creelman, die te Berlijn plotse
ling is overleden, was kort yoor zijn dood
tot een onderhoud met den Rijkskanse
lier toegelaten. Van dat onderhoud is
thans, naar de N. R. Ct. schrijft, in de
New Yorksche pers een van Duitsche zij
de als min of meer authentiek gewaar
merkt verslag gepubliceerd.
In dit interview wordt de verantwoor
delijkheid van den oorlog gelegd pp Enge
land; ook wordt het volle vertrouwen
uitgesproken in het uiteindelijk succes van
Duitschland. De Rijkskanselier vertelde
aan Creelman, dat hij den laatsten tijd
voor het uitbreken van den oorlog dag en
nacht in rechtstreeks verkeer met den
Keizer geweest waszeer dikwijls jvas 'hij
bij den Keizer. Den vorst schetsende,
zeide de Rijkskanselier:
„De spanning en den dagelijkschen ar
beid om den wereldvrede nog teredden,
om niet enkel zijn eigen yolk, maar ook
de andere volken van Europa te be
hoeden voor het onnoemelijke leed en de
verliezen van ,den algemeenen oorlog, toe
kende zich op zijn gelaat, dat een andere
uitdrukking aannam..
Telkens weer wordt de Keizer afge
schilderd als ,,'s wereld grootsben oor
logsverst". En toch zaten wij' samen al
maar te werken, te werken en nog eens
te werken voor het behoud van den vre
de. Ik zag den Keizer telkens weer,
woord voor woord, zijn telegrafisch be
roep op den Tsaar omwerken. Ik zag
hem zich voortdurend afpijnigen bij de
taak om met onbeschrijfelijke moeite de
juiste woorden te zoeken, om bij den
Tsaar er zoo sterk mogelijk op aan te
dringen, Europa te vrijwaren voor de
oorlogsellende."
Korte Öoriogsberiohten.
Men beweert, dat de Fransche re
geering tot ontbinding van het Garibaldi-
aansche korps heeft besloten. De Garibal-
dianen, moeten van alle voorrechten af
stand doen en dienst nemen bij het
Vreemdenlegioen; de andere kunnen naar
Italië terugkeeren en zullen groepsge
wijze naar de grens gebracht worden.'
Over de oorzaak van het incident is niets
kekend gemaakt.
Luchtaanval op Ostende. De
En'gelsche admiraliteit deelt mede dat
een luchtaanval op Ostende plaats had.
Zes 'vliegmachines vlogen uit, doch twee
keerden terug daar de petroleum bevro
ren was. De overigen bereikten Ostende
en lieten elf bommen vallen opi het
basin voor onderzeeërs en vier bommen
op het militaire hoofdkwartier.
De vliegtoestellen en hunne bestuurders
keerden veilig terug. Het is waarschijnlijk
dat belangrijke schade werd aangericht.
In het basin werden geen onderzeeërs
opgemerkt.
De Marinesecretaris Daniels te Was
hington heeft bevel gegeven, dat de krui
ser „Tacoma" van Porto Prince naar
Vera Cruz zal vertrekken. Waarschijnlijk
zullen ook andere oorlogsschepen zich
daarheen begeven.
Sedert gistermorgen :elf uur wordt
te Heerenveen kanongebulder uit het
Noorden gehoord.
Blijkens het Duitsche legerbericht
hebben de Duitschers in de voor hen
gunstig loopende gevechten ten N.-O. van
Prasnisch 3000 Russen gevangen genomen.
De Duiitsch ers in België. Met
toelating "van het ,Duitsch bestuur rijden
thans in de Vlaanderens de treinen en
trams weer op de volgende lijnen: lo.
Gent Oostacker Zaffeiaere Loke
ren; 2o. Gent Loochristijj; 3o. Gent
Rassevelde; 4o. Hamrne Moerzeke
Baasrode; 5o. Gent Wettenen Hamme.
Eerstdaags zal te Antwerpen een veiling,
plaats vinden van militaire auto's bij de
hangars van de Vlaamsche Kaai. De op
brengst moet echter minstens 72.000 Mark
bedragen.
Tweede Ka m e r.
Tot tweemaal toe bleek gisteren appèl
nominaal noodzakelijk. Eerst om half twee
was het vereischt minimum aanwezig.'
De Voorzitter deelde mede, dat hij met
het oog op de zaken, die nog voor het
Paasehreces moeten worden afgedaan,
heden zou voorstellen ook Maandag a.s
te vergaderen en dat hij de vergadering
precies om half twaalf zal openen omdat
het blijkt, dat men met het eenige minu
ten wachten toch geen succes heeft.
Heden 'zou' de gisteren aangevangen be
handeling van het wetsontwerp tot ver
betering van de militaire pensioenen'
voortgezet Worden.
Kamerlid Oosterbaan.
Van betrouwbare zijde verzekert men
ons, dat de toestand van het Kamerlid
Oosterbaan op 't oogenblik geen zorg
haait, integendeel, dat deze reden tot te
vredenheid jgeeft. De heer Oosterbaan is
Maandag iop eigen verlangen naar zijn
woning te Doesburg teruggekeerd.
Het Persbureau Vaz Dias, dat ons giste
ren bericht deed omtrent 's hoeren,
Oosterbaan's toestand, is dus blijkbaar
slecht ingelicht geworden.
Uitvoer varkens.
De "uitvoer van drachtige varkens is
verboden.
K ras!
In de ChristenlTy pograafdeelt de
heer Smit het volgende mede
Na ons spreken op de best geslaag
de propaganda-vergadering van de Afd.
Amsterdam, met F. van der Wal als
debater, kwam o.m. een jonge man
bij ons, die zeide christelijk gezind te
zijn, .doch juist daarom' meende, dat
geen Christen mocht wePkstaken. En
toen we hem o.m. vroegen: of hij was
aangesloten? luidde het bescheid!
„Ja, tot dusver bij de A. N. T. B."
Dat is heel kras
Tegen werkstaking en lid van een „mo
derne" organisatie!
Er valt nog veel te doen vooir de
ontwikkeling van onze arbeiders.
Deze jonge man dacht niet alleen pn-
juist over „werkstaking", maar was bo-
vendien verdwaald in zonderling gezel
schap.
Hoeveel „verdwaalden" zouden er: wel
niet zijn onder de 80.000 leden van het
„modern" Vakverbond? (Rott.),
Een dag extra verlof.
Door den opperbevelhebber van land
en zeemacht is de volgende order voor
de landmacht uitgevaardigd
Aan ieder militair der landmacht, die
in dit tijdvak van 30 Maart tot 2 Mei
a.s. op zijn beurt met verlof gaat yol-
gens de regelen door mij vastgesteld bij
order van 24 September 1914, B.L. no.
4790, kan éénmaal in genoemd tijdvak
24 uur langer verlof worden verleend
dan volgens genoemde regelen het geval
zou zijn.
Nog eens Ilovy.
Ook liberale bladen prezen hem, o.a.
De Nieuwe Courant (de hoofdre
dacteur) geeft omtrent hem' de volgende
persoonlijke herinnering;. Het was in 1906
dat. de heer Ilovy met eenige andené
landgenooten zich te Milaan bevond als
Regeeringsafgevaardigde op het Interna
tionaal Congres voor Armenzorg. In den
trein terugkeerend van een uitstap naar
het verrukkelijke Comomeer, bracht eon
reeds bejaarde Zwitsersche dame uit Ge-
nève, typische vertegenwoordigster van
het 'Zwitsersche protestantisme, een
vrouw, die zich door haar deelneming
aan het maatschappelijk werk in haar
vaderland had onderscheiden en ook bui
ten haar land bekendheid en synrpkthie
genoot, het gesprek op de congres-beraad
slagingen der laatste dagen. De lieer Hovy
uitte toen de klacht, dat in de langdurige
besprekingen over den bij uitstek menscih-
lievenden arbeid waaraan bet Congres
gewijd was, de naam van God slechts hij
hooge uitzondering werd genoemd. Ook de
Zwitsersche dame betreurde het, maar
zoo liet zij erop volgen dat zoovelen,
van allerlei ver uiteenloopende levensbe
schouwing hier broederlijk tezamen zijn
om te overleggen boe zij op de meest
doeltreffende wijze bet lot hunner hulpbe
hoevende medemenschen kunnen verzach
ten, kan toch niet anders dan God wel-
vallig zijn. Het vriendelijke gelaat van den
heer Hovy betrok en bijna gestreng, was
de toon die de hoffelijkheid van zijn
spreektrant temperde toen hij zeide: .Wie
zal dit zeggen, mevrouw? „C'est Son
secret". „Dat is Zijn geheim".
Deze uiting moge kenschetsend zijn voor
het exclusieve van zijn geloofsovertuiging,
deze belette hem, zooals gezegd, niet om
met andersdenkenden samen te werken
aan menschlievenden en vaderlandschen!
arbeid. Van de innige vroomheid van zijn
gemoed ging ook op deze. vaak een wel
dadige 'invloed uit".
„Kind van den Réveil" zoo voegt
De R011er d ammer hieraan toe -
was Hovy, maar ook „issu de Calvin",
nakomeling van Calvijn.
Daarin lag bet geheim van zijn god-
vruchtigen, vriend en vijand bekorenden,
wandel.
II e i d e-o n t g inn i n g.
In aansluiting aan hetgeen wij in ons
no. van gister schreven onder Land
bouw over de Heide-ontginning melden
wij, dat de gemeenteraad van Almelo
het goede besluit nam om vijftien Hecta
ren heidegrond aan te koopen voor f 250
per H.A. met het doel deze te ontginnen
en daardoor aan de werklooze arbeiders
werk te verschaffen.
Zou hier niet tegelijk, met Staatshulp
het stelsel in Oldenburg gevolgd kunnen
worden toegepast: steun aan jonge land
bouwers ter verkrijging van een eigen
gedoe-tje
Kaas voorraad.
De Full Cream Kaasbond te Amsterdam
ontving van het Rijks Centraal Bureau
voor den uitvoer van kaas de mede-
deeling, dat wordt toegestaan met ingang
van heden (Woensdag) van den aanwe
zigen voorraad nogmaals 25 pCt. te ver-
koopen.
Verpleegsters voor Suriname.
Ter beschikking van den gouverneur
van Suriname kunnen gesteld worden
twee, in Nederland gediplomeerde, erva
ren ziekenverpleegsters, om dienst te
doen, althans aanvankelijk, voor den duur
van drie, doch liefst voor vijf jaren, als
liefdezusters en afdeelingsverpleegsters in
het militair hospitaal te Paramaribo, te
vens belast met het toezicht op de vor
ming van verpleegsters aan die inrichting.
Prov. Bemiddelingsbureau v. d.
Landb ouw in Zeeland.
Op 9 Maart werd te Goes in de Prins
van Oranje een belangrijke vergadering
gehouden van het Prov. bemiddelings
bureau met verschillende Zeeuwsche bie
ten verbouwers. Het doel der vergadering
was een gezamenlijke actie op touw te
zetten, teneinde te bereiken dat meer reke
ning gehouden worde met de belangen
van de landbouwers. Reeds eenige weken
geleden verscheen over dit onderwerp een
artikel van de hand van den beer I. G. J.
Kakebeeke, Secr. van genoemd bureau,
Prijs der Advertentiën
15 regels ƒ0.50, iedere regel meer 10 ct.
3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend.
Bij abonnement voordeelige voorwaarden.
Familieberichten van 110 regels ƒ1.
iedere regel meer 10 ct.
waarin bepleit wordt, dat wijziging in de
contracten hoogst noodzakelijk is. Zeer
is dit punt op den voorgrond getreden
door de vele moeilijkheden, die de
Zeeuwsch-Vlaainsche landbouwers ver
leden najaar ondervonden hebben. De heer
Kakebeeke zet deze zaken nogmaals uiteen
en spreekt als zijn meerlinguit, dat de
volgende punten op de vergadering na
der onder het oog moet gezien worden
wel: le. de prijs der bieten, die de fa
brikanten wenschen te besteden in 1915,
2e. aanvulling van het contract in dien
zin dat de fabrikant niet willekeurig kan
optreden bij; het bepalen van de leverings
plaats en dat bovendien omlijnd worden
de bepalingen betreffende de leverings
voorwaarden.
Door den bond van S u i kerf a b ri kanten,
is de vorige week bepaald, dat de prijs
die besteed zal worden in Zeeland, be
draagt f 13.50. Nu is het zeer eigenaardig
dat in het noorden van ons land de prijs
f 14.50 is, ondanks de hoogere transport
kosten, die, op deze bieten komen. Op het
eerste gezicht lijkt dit wellicht een weinig
zonderling, doch daarvoor zullen wel be
paalde gronden aan te voeren zijn. Staat
dit misschien in verband met de con
currentie der nieuw opgerichte Coöp. Sui
kerfabriek Voorts deelt de heer Kake
beeke mede, dat de fabrikanten het voor
schot dit jaar weer zullen verstrekken
evenals vorige jaren en zij', maken er-
bovendien bij bekend, dat dit bedrag in
handen der verbouwers blijft indien door-
oorlogstoestand in het a.s. najaar on
verhoopt niet kan geleverd worden. Het
wordt den landbouwers dus zeer mooi
voorgehouden. Het contracteeren met Bel
gische fabrieken blijft uiteraard zeer ge
vaarlijk indien deze fabrieken geen vol
doende zekerheid stellen wat betreft de
betaling der bieten. Het is dus zeer
aan te bevelen, dat de landbouwers in
Z.-Vlaanderen hierop wel degelijk letten en
hun eischen stellen.
Tot zoover de heer Kakebeeke. Uit de
besprekingen die hierna over en weer
gevoerd worden, mogen de volgende pun
ten nog worden aangestipt:
In de eerste plaats wordt de opmer
king gemaakt of de bepaling inzake bet
niet terug vorderen van het voorschot bij
mogelijken oorlogstoestand, misschien als
lokmiddel gebruikt wordt om de 'land
bouwers er toe te brengen te contracteeren
tegen den prijs van f 13.50, een prijs die
.toch werkelijk niet te hoog genoemd mag
worden. Dit zal wel zoo beschouwd moe
ten worden, dat wanneer de fabrikanten
deze maatregel niet getroffen hadden, de
oorlogs-risico wat den verbouw der bieten
betreft alleen zou neerkomen op de land
bouwers. Hoe staat het nu met het aantal
H.A. bieten, welke dit jaar uitgezaaid ziul-
len worden? Men is van meening dat dit
geringer zal zijn als vorige jaren, in ver
band met de zeer goede prijzen, die ver
wacht kunnen worden van de verschil
lende andere artikelen. Het aantal H.A.
suikerbieten dat gecontracteerd wordt door
de speculatieve fabrieken is achteruit
gaande tengevolge van het meer door
dringen der coöperatie en het niet ge
lijken tred houden hiermede van de uit
breiding der cultuur. Wanneer dus de
bi e ten verb ou wer s zich solidair verkla
ren, dan kan van een actie ter verkrijging
van betere voorwaarden met recht iets
verwacht worden. Men moet komen tot
een geheel andere inrichting der contrac
ten, het telquec contract moet op dien
duur de wereld uit. We moeten de richting
uit dat de producent betaald wordt naar
gehalte en suikerprijs. Eerst dan komen
we op een zuiver standpunt te staan. De
tijd is evenwel te ver verstreken om
daarvoor dit jaar nog werk te maken.
Het kan nu alleen in de bedoeling liggen,
om met de fabrikanten te overleggen om
een hoogeren prijs te bedingten dan f 13.50.
Rekent men nu nog daarbij' de prijs van
f3.25 voor de pulp, dan vraagt men zich
onwillekeurig ai', of deze hooge prijs een
gevolg is van het duurder worden der-
grondstoffen, die in de suikerfabricage ge
bruikt worden, of is dit een meegaan
met den gewonen handel. In herinnering
worden nogmaals geroepen de Suikerbie
tenbonden in de jaren 1896 en 1897.
Verschillende van die vereenigingien zijn
toen opgericht om zich schrap te zetten
tegen de spec, fabrieken. Een nieuw le
ven hierin te blazen was zeer- zeker ge-
wenscht. Een landbouwer uit Z. Vlaande
ren deelt mede, dat de Belgische fabrie
ken evenals vorige jaren zullen contrac
teeren onder de gewone voorwaarden. De
meerling wordt nog uitgesproken dat de
fabrikanten zelf den prijs zullen verhoogert
omdat de oppervlakte bieten dit jaar aan
merkelijk ingekrompen zal zijn. Dat neemt
evenwel niet weg dat van den kant der
landbouwers invloed moet worden uitge
oefend op den prijs der bieten. Het resul
taat kan dan ook niet anders zijn dan
Contracteert geen, bieten dan tegen f 14.50
