(KERS. it iae-s9 koop, fto. 187 Maandag 1 Maart 1915 89e Jaargang bads. fid sen Het Eedswetje. De Groote QorSog. Binnenland. I REN, KERS. V TEGEM. mn. EGENlc i-kalfvaars |ns, mht i;k. 1)765. Adv.-Bur. I ïikbaar zijn f IS.— veu- na gedekt het veulen- er dan 100 den lieflieb- van nu af ind, Oostelijk >m beschik- veulengeld. lekt te zijn, ronde, moet ild worden. 100 paarden hebbers ver even bij [laden «dij, soiled teer noodig. te openen, contant f6 teeland: |L, Souburg. lapelle. ipelle. Cleverskerke. Ing lialf April, DE BUCK, lm u i d e n. Idsdienst, door mperland, s. Ibaar), bij Ier, Kruiuingen. techt, Ibenoodigd, bij i"—Oele vraagt tnwoordige tegen Mei L. GELDOF, Uitgave van de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO gevestigd te Goes, f Hoofdbureau te Goes: LAN 3E VORSTSTRAAT 210. Bureau te Middelburg: FIRMA F. P. DKUIJ - L. BURG. Drukkers: Oosterbaan Le Coïntre Goes. De Zeeuw VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG. Abonnementsprijs Per 3 maanden fr. p. post Losse nummers ƒ1.25 „0.05 Prijs der Advertentién: 15 regels ƒ0.50, iedere regel meer 10 ct. 3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend. Brj abonnement voordeelige voorwaarden. Familieberichten van 110 regels ƒ1. iedere regel meer 10 ct. De regeering heeft een wetsontwerp in gediend, hetwelk spoedig zal worden be handeld, wijl het al negen maanden oud is, en er bij uitstel gevaar bestaat dat nog langer met den eed de hand gelicht zal worden. Het is het ontwerp tot nadere regeling van de gevallen, waarin de eed zal gevorderd blijven, en die waarin zal worden vergund met een belofte of ver klaring te volstaan. Met den eed wordt de hand gelicht. Het maakt een stuitenden indruk wan neer daar voor de rechtbank een getuige verschijnt, die weigert den eed af te leg gen, en de rechter hem toch als getuige laat optreden, zonder van hem een ver klaring of belofte te yorderen. Er is iets stuitends in, zoodanig een getuige te hooren vertellen dat hij' wel gedoopt en „aangenomen" is, maar dat hij er nu niets meer van hebben moet, onxdat hij in geen God meer gelooft, en hij 't toch ook niet helpen kan dat hij gedoopt en „aa'hgenomen" is. En het is niet minder hinderlijk, dat in dergelijke gevallen de president van de rechtbank na eenig gemopper aan zoodanig een.niel- geloovige nu maar vragen gaat stellen alsof het met die eedsweigering in orde was. Dat, iets dergelijks in een paganistisch land als Frankrijk plaats heeft, valt niet zoo op, doch dat het in Nederland ge schiedt, in een land Waar de wetgever in de meeste gevallen althans nog met Gods gebod rekent, is in één Woord ver schrikkelijk. En zulks te meer dewijl de Hooge Raad tot tweemalen toe, eerst bij' arrest van 29 December 1913 en daarna bij beslissing van 29 Juni 1914 derge- lijken eedsweigeraars gelijk gegeven heeft, en deze van nu voortaan op deze uit spraken van het hoogste rechtscollege in Nederland zich zullen beroepen. De Hooge Raad der Nederlanden heeft beslist dat een getuige in strafzaken die niet lot een kerkgenootschap behoort, niet tot het afleggen van den eed kan worden gedwongen, wanneer hij weigert den eed te doen. Moet zoo iemand dan tot het afleggen eener belofte worden toegelaten, en beeft die belofte rechtskracht, zioo vroegen meer dere rechtsgeleerden. Deze vraag werd door den Hoogen Raad ontkennend beantwoord. Letterlijk luidde de beslissing „dat een belofte, afgelegd door een niet tot een kerkgenootschap behoorende getuige, niet de kracht heeft van een beëedigde getuigenverklaring" en ,,dat verklaringen van personen, die niet tot een kerkgenoot schap behooren, niet als verklaringen van getuigen kunnen gelden." Hiervandaan komt het derhalve dat der gelijke eedsweigeraars moeten worden ont zien, en ook niet tot de aflegging van belofte of verklaring mogen verplicht wor den. Hun getuigenis heeft trouwens daar om dan ook geen waarde. Het valt te loven dat de Regeering een poging waagt om in wat hier bezwaar oplevert, orde te brengen, en op een al- gemeene regering zon die de ccds quaes tie oplost. Voldoet echter deze regeling hieraan? liet staat nu zoo met den eed, dat nu eens de eed wordt voorgeschreven en dan weer de keuze eed of belofte aan den getuige of den ambtenaar wordt over gelaten. Dat in belangrijke gevallen men met de belofte volstaan kan, en in nie tige zaken de eed gevorderd wordt. Gevolg van dit .laatste is dat de hei ligheid van den eed steeds minder beseft wordt, en men van de tegenwoordigheid Gods bij het afleggen van den eed niet meer doordrongen is. Er zou derhalve in het wetsontwerp hebben moeten voorkomen beperking yan den eed bot die gevallen waarvan de ernst onweersprekelijk vaststaat, maar dan ook tevens een onverzettelijk vast houden. van den eisch dat doorheen ieder, uitgezonderd de leden eener kerk die den eed verbiedt de doopsgezinden de eed zou worden afgelegd. God-loozen en uiet-geloovigen zouden dan tot den eed verplicht kunnen worden in Zoodanigen dn dat die eed door een of twee ande ren Zou kunnen afgelegd worden. Op die wijze blijft het uitgangspunt van kracht dat God den eed vordert, en de 0verheid door Hem verordend om der zonde wil aan die goddelijke ordonnan tie de hand houdt. Korter gezegd: God voorop, en niet de mensch. In het wetsontwerp ziet men hiervan het tegendeel. Daar is de grondtooner zijn nu een maal menschen die in geen God geloo- ven, en derhalve dit Goddelijk gebod niet aanvaarden, ter wille nu van dezen wil de wetgever bepalen dat deze eedswei- geraars niet zijn onwiiligen, maar ge- moedsbezwaarden, en dezen ontsla ik voor sommige gevallen van de verplich ting tot den eed. Tegen de invoering in do wel van het instituut dezer gemoedsbezwaarden komen wijl op. Wel wordt er in het ontwerp gezegd dat de rechter den eed toch kan opleg gen, wanneer deze meent dat die ver klaring van gevoeld gemoedsbezwaar niet oprecht is. Maar ia de meeste gevallen zal de /echter zich wel bij- de subjec tieve uitspraak, van den „beziwaarde" neer leggen. En bovendien is de beslissing of aan het Goddelijk gebod inzake den eed zal worden voldaan, uit de handen der Goddelijke Majesteit overgebracht in (lie van een menschenkind, zij het ook van een rechter. Dit is tje 'betreuren. Het is weer een stap nader tot' die algeheele losmaking van den band die het volk aan het recht Gods bindt. Het zij- van harte toegegeven dat de regcering er ernstig naar gestreefd beeft de gevoelens van 'tgeloovig volksdeel niet te kwetsen. In artikel 1 'wordt onder meer ook van den niet-geloovige den eed ge vorderd in alle gevallen waarin een wet telijk voorschrift dien eed vordert. Maar de uitzondering, in artikel 3 toegestaan doet van die vordering veel van haar kracht verliezen. „Eene belofte of beves tiging wordt mede afgelegd, indien de te beëedigen persoon hij de Leëediging met opgaaf van beweegredenen verklaart tegen het afleggen van een eed, gewichtige gemoedsbezwaren te gevoelen. In geval het met rechtspraak belaste college of de rechterlijke of consulaire ambtenaar oordeelt, dat die verklaring niet oprecht gemeend is, zal niettemin de eed worden opgelegd." En wat zal men derhalve in de prak tijk krijgen? Dat de geloovige, die zich houdt aan Gods Woord tot bevestiging dat hij niet liegt op een eed gébracht wordt; en de ongeloovige, de man van wien men veeleer onbetrouwbaarheid mag verwachten, Volstaan kan met een gewone verklaring. Dat de rechter derhalve ge noegen neemt met de verklaring van den minder geloofwaardige en van den meer geloofwaardige den eed vordert. Ook is het een bezwaar dat de ambts eed afgeschaft wordt, en bij geringe han delingen belovende, tot de ambtsvervul ling van den zelfden ambtenaar dié bij de aanvaarding van zijn ambt met de belofte volstaan kon, verplicht is den eed af te leggen, tenzij; hij gemoedsbezwaren; voelt. Bij' voorbeeld een voogd legt hij de aanvaarding van de voogdij de belofte af, maar in de quaestie van boedelbe schrijving wordt van dienzelfden voogd de eed gevorderd. Het is te verwachten, dat de anti revolutionaire partij dit wetsontwerp aan vaarden Zal onder benefice van boedel beschrijving. Omdat het wel als regel den verplichten eed handhaaft; maar tevens uit den weg gaat voor subjjeetieve ge- moedsbeziwaarden, van welke toch nog al tijd de snedige opmerking van Vader Hel- lenbroek geldt., dat hun verdwaasde zeg gen: er is geen God, meer uit een wen- schen dan uit een dagelijk gelooven voor komt. De stemming fe Goes. Te antirevolutionaire kiesvereeniging te Goes besloot bij de komende stembus voor een gemeenteraadszetel zich van het stel len van een candidaat te onthouden, en den kiezers van hare richting aan te ra den in geen geval op een der candidaten hun stem uit te brengen. Hetgeen zeg gen wil den strijd om dezen zetel door de beide linksche partijen zeiven, die aan bod zijn, te doen uitvechten. Ee ehristelijk-historische kiesvereniging besloot eveneens zich van het stellen van een candidaat te onthouden, doch tevens om de kiezers vrij te laten. De ehristelijk-historische kiezeirs kunnen der halve thuisblijven of wel hun stem ge ven aan den vrijzinnigen candidaat, of aan den candidaat der S. D. A. P. De lloomsdh-Katholieke k'esveffleeniging besloot zonder meer om geen candidaat te stellen. Het spreekt van zelf dat door ons het eerstgenoemde standpunt verdedigd wordt. Wij hadden gehoopt dat dit standpunt ook door de beide andere Redhtsohe kies- vereenigingen had kunnen worden inge nomen, en dat alle Reohtsche kiezers zich aan dit advies gehouden hadden. Ware dit mogelijk geweest, dan had den dc krachten der beide Linksche pai'tij- groepen kunnen gemeten worden. Nn staat het te vreezen dat het weer zal zijn een onzuivere stemming, een schijn. De vrijzinnige kiesvereeniging zal zich nu weer, evenals in 1913 kunnen beroemen op een groot getal volgelingen, terwijl het toch vaststaat dat destijds zeer yele Rechfsche kiezers qp liberale can didaten hebben gestemd. Hetgeen nu weer zal gebeuren. Een kunstmatige versterking van de con centratie. Een min of meer beginsel los bedrijf. Ons advies blijft nietteminthuisblij ven. De vrijzinnige candidaat komt er on getwijfeld, ook zonder rech'tsche hulp. En ware het nietl zoo het besluit der Kiesvereeniging behoort tie worden uitge voerd. Dit is, althans in de antirevolutio naire partij, eisdi van goede kameraad schap. Bakr.opt overzicht van dsn toestand. Een nieuwe actie vraagt onze aandacht. Die van de Engelsch-Fransche vloot te gen de Dardanellen. 'tls duidelijk, dat 't trier in de aller eerste plaats gaat om Rusland in de ge legenheid te stellen, zijn oorlogsmateriaal —- en dan denken we vóór alles aan het Oost-Pruisische front aan te vullen. Aan de Witte Zee, in bet ijs. bekneld, in de Oostzee door de Duiteche vloot geblokkeerd, tracht het nu door de Zwarte Zee zich de communicatie met Zijn bondgenooten en daardoor den aanvoer van de benoodigde oorlogsarLikelen te ver zekeren. En dan is het alleen aangewe zen op den Bosporus en de Dardanellen. De bondgenooten zien zich dus voor een moeilijke taak geplaatst. Ofschoon nie mand meer gelooft, dat de Dardanellen on neembaar zijn, vormt deze door rotsen ingesloten nauwe zeestraat toch een stra tegisch punt van groote beteekenis. Een marine-deskundige schreef dan ook in een Duitsch blad, dat de taak, die de Engelsch-Fransche vloot zich heeft ge steld, zeer lastig en ondankbaar is. Het zou uit een militair oogpunt slechts weinig waarde hebben, wanneer slechts een gedeelte der Dardanellen-forten wer den vernield. Een werkelijk succes is eerst dan verzekerd, wanneer de geheele forten- linie met den grond gelijk is gemaakt. Welke arbeid daar moet worden ver richt, blijkt reeds uit een blik op de kaart. De Dardanellen hebben een lengte van 71 K.M., en zijn tusschen 1300 en 7400 M. breed; de breedte tusschen de beide oevers bedraagt slechts op enkele plaat sen meer dan 4000 meter. De schoots afstanden maken dus overal een succes volle medewerking der militaire artillerie mogelijk. Zelfs snelvuurkanonnen van klein kaliber kunnen nog ernstige schade toebrengen aan de schepen op plaatsen waar deze niet of slechts zwak gepant serd zijn. Een aantal mijnvelden dwingen tot voor zichtig en langzaam varen. Reeds in tijd van vrede wordt de vaart bemoeilijkt door een snelle strooming, die naar de Mid- deHandsche Zee toeloopt, en door ette lijke ondiepe plaatsen. Verder mag niet worden vergeten dat in het zeer bochtige en kronkelende vaar water ook torpedobooten kans op een succesvol optreden hebben. Doch zelfs wanneer de zee van Mar mora is bereikt, is de taak der Fransch- Engelsche vloot nog niet ten einde. Om Europeesch Turkije van Aziatisch-Turkjje te kunnen scheiden, moet nog de evenejens sterk bevestigde Bosporus worden geno men. De Bosporus is slechts 284/2 K-M. lang en slechts van 660 tot 3300 meter breed. Bijna elk schot uit de kustbatterijen op een voorbijvarend schip, is een treffer. Ook zijn in den Bosporus de navigatie- toestanden nog ongunstiger dan in de Dardanellen. Hoe is nu de stand van zaken? Dat het Fransch-Engelsche smaldeel trots de tallooze bezwaren reeds op een goed succes mag bogen. Volgens de Engelsche admiraliteit zijn hij het her nieuwde bombardement op 25 dezer vier forten bij den ingang der Dardanellen tot zwijgen gebracht, terwijl vier mijlen van de zeeiengte van mijnen gezuiverd zijn. Den 26sten zijn drie Engelsche slag schepen de zeeëngte binnengevallen en hebben het fort Dardanus beschoten. Landingstroepen zijn bij Koem Kaleh en Seddil Buhr aan land gegaan en hebben de vernieling voltooid. De kanonnen in de forten aan den ingang zijn ook ver nield. Het Londensche bericht zegt, dat de verliezen aan de zijde der geallieerden bedragen: vier man gesneuveld, acht man gewond. Het Turksche groote hoofdkwartier daar entegen deelt mede, dat de buitenste for ten op enkele plaatsen zijn beschadigd', en dat de verliezen aan die zijde bedra- gjen: vijf do oden en veertien gewonden. Al mogen de Engelsch-Fransche opera ties dus eeuig succes gehad hebben hij vergelijking der communiqué's komt men tot de conclusie, dat dit inderdaad het géval is, toch ligt de weg naar de Zwarte Zee nog niet voor hen open. •fc 'f' Met verrassende snelheid heeft Rusland zich in het nabij de Oost-Pruisische grens liggend Poolsche gebied hersteld van de slagen die aan zijn 10de legerkorps zijn toegebracht, en in de Karpathen schijnt het hetzelfde te doen. Als een illustratie moge dienen de her overing door de Russen van Prasnysch ten N. vau Warschau. Dit hebben de Duit- schers dus slechts weinige dagen in be zit gehad. Minder bemoedigend daarentegen klinkt voor de Russen de bijzonderheid, dat de Duitschers begonnen zijn Ossowiec te bombardeeren met zwaar geschut. Zooais men weet is Ossowiec de meest vooruit geschoven versterking van de Njemen Narew-linie. Met den val van deze plaats zouden de Duitschers een belangrijk voor deel behaald hebben en alvast de spoor wegverbinding tusschen Warschau en St. Petersburg ernstig gaan bedreigen. In het Westen wordt op verschillende plaatsen nog verwoed gevochten. Doch veel verandering komt er in de frontlinie niet. Een afschuwelijk nieuwtje uit de buurt van Verdun is het bericht van het Fran- sche hoofdkwartier, dat de Duitschers bij een aanval op de loopgraven den gealli eerden hij Malancourt, 20 K.M. ten N.-W. van Verdun en deel uitmakend van de stellingen der Franschen voor die vesting, hunne vijanden met brandende vloeistoffen overgoten, waardoor hun zulke hevige brandwonden werden toegebracht, dat zij hunne stellingen moesten opgeven. 't Is haast niet te gelooven. We aanvaarden het dan ook onder het grootste voorbehoud. Kurte Corlagshsrïchien. - De zware veldhouwitsers van 15 c.M. of 5.9 Eug. duim werpen de z'ware projectielen, die ge.vuhl zijn met zeer he vig explosieve stoffen. Het zijn dus pro jectielen, die de groote schade aan ge bouwen hebben veroorzaakt, waarover zooveel is geschreven. De kleine houwit sers van 10.5 c.M. of 4.13 Enig. duim zijn meer voor gevechtsdoeleinden be stemd. Mortieren zijn een soort van houwit sers. Zij zijn van 21 c.M.. of 8.27 Eng. duim en werpen gewone, d.w.a. niet extra groote bommen op kleineren afstand, die meer doel treffen door hun valkracht, dan door hun snelheid. Het Krupp-mortiei' van '28 c.M. is een soort van houwitser van 28 c.M. of 11.2 Eng. duim. Dit mor tier wordt zoowel in het veld als voor fortenbombardement gebruikt. Ook het be ruchte 42 c.M. Krupp-kanon is eigenlijk een mortier. Het onderscheid tusschen een houwitser en een mortier ligt eigénlijk in de schiethoogte. Het mortier schiet met een groeten hoek. De loop van het geschut is glad en het projectiel wordt door den mond er ia gelaten. Een hou witser schiet ook wel met hoogen hoek, maar de loop is van gleuven voorzien en de iaaing geschiedt vau achteren. Engelsche financiën. Ge meld wordt dat Asquith vandaag Zal laten stemmen over de aanvullingsbegrooting van 37 millioen pd. sterl. voor het jaar eindigend 31 Maart 1915, waardoor de uitgaven stijgen tot 362 millioen pd. st. D© minister zal eveneens een nieuw cre- diet aanvragen van 250 mill. pd. st. voor het jaar, dat 1 April begint. Le vensmiddelen-woeker. Wegens de direct na de opheffing der maximumprijzen begonnen prijsstijging der aardappelen wordt door de inspectie voor levensmiddelen in de stad Berlij'n om op gave van woekergevallen verzocht. Alge meen bestaat de opinie dat slechts de in beslagneming van den aardappelvoorraad op gelijke wijze als d emeelvoorraad, een ramp kan verhoeden. De voorraden zijn zeer groot, doch worden opgehouden. Een aanslag. De bladen publi- ceeren met verlof van de autoriteiten een bericht over een samenzwering togen liet Bulgaarsche koningspaar, die nog intijds zouden zijn verijdeld en waarvan de aan stichters vrienden van Rusland zouden zijn. De samenzweerders hadden het plan, niet alleen slechts het koningspaar, doch ook andere persoonlijkheden van hot land, die Rusland vijandelijk gezind zijn, uit den weg <t;e ruimen. Het is de politie gelukt ©enige aanstichters achter slot en grendel te zetten. Verscheidene arrestaties worden nog verwacht. Uit Boedapest wordt gemeld, dat in Petrokow groote plakkaten werden aan geplakt, Waarin aan het volk de uitbrei ding van het gouvernement van Kei zier Frans Jozef met de stad en de provin cie Petrokow bekend werd gemaakt. De familie en de firma Krupp te Essen hebben voor 30 millioen mark op de oorlogsleening geteekend. Soldaten in. vrouwenklee- d i n g. Men meldt uit Weenen'Officieel wordt bekend gemaakt: Ter karakteriseering vau dc Russische strijdwijze zij geineifl, dat in den laatsten tijd Russische soldaten, als vrouwen vér kleed, van uit goede waarnemingsposten op onze troepen schoten. Deze tot dusver nog niet toegepaste vermomming v'an lieden, die tot het Russische leger be hooren en die van vrouwenblouses ge bruik maken om den vijand om den tuin te leiden, is zeker weinig roemvol. Aan de vijandelijke afdeelingen, waarvan soldaten in vrouwenkleederen strijdend gevangen genomen worden, zal de aanwending de zer krijgslist zeker niet tot eer strekken. Natuurlijk wordt iedere vijandelijke soldaat die ia zulk een onwaardige vermomming1 in onze handen valt, doodgeschoten. "Get.: De opperbevelhebber van het leger. Vliegers uit de Noordzee gered. Twee vliegers zijn dooi' een En- gelschen treiler in de Noordzee aan booird genomen en naar Lowestoft gebracht. Zij waren in de zee gevallen na hun vertrek van Ostende en twee dagen in het wafel gebleven zonder ontdekt te worden. De „N. R. Crt." teekent bij dit bericht aan: De nationaliteit der vliegers wordt door Reuter niet genoemd; misschien zijn het de twee vermiste Engelsche vliegers, die aan den aanslag op de Belgische kust hebben deelgenomen. Van Rensburg, lid van den. Provin cialen Raad van den Vrijstaat is aange klaagd wegens hoogverraad. Uitvoer yan vlees oh. De Minister van Landbouw, gelet op het Kon. besluit van 20 Februari, waar bij alle landen van Europa zijn aangewe zen als de landen, naar welke het ver boden is vleesch, hetwelk niet voorzien is van één of meer merken als bewijs, dat het bij eene van Rijkswege ingestelde keuring voor uitvoer geschikt is bevon den, uit te voeren, verleent van 1 tot 8 Maart 1915 ontheffing van dit verbod van alle verduurzaamd vleesch, niet be hoorende tot dat, vermeld in zijne beschik king van 25 Februari 1915. Briefwisseling met België. Naai' aanleiding van de bevestiging van het bericht, dat naar België in het Hol- landsch mag geschreven worden, maken we nog melding van heL geval, dat een Goesenaar een in duidelijk Hollandsolï geschreven kaart als „geweigerd" terug ontving, als zijnde daarop in een niet toelaatbare taal geschreven. Prijzen van str oo voor het leger. Met ingang van 1 Maart is door het legerbestuur de maximumprijs van stroo gewijzigd en bepaald dat voor het stroo dat ten behoeve van de troepen wordt aangeschaft, hoogstens onderstaande prij zen mogen worden besteed: a. rechtstreeks aangeschaft bij de land bouwers ter plaatse, geperst K.G. f 0.013, in bossen K.G. f 0.022 b. aangevoerd van elders door en voor rekening van de verkoopers, geperst K.G. f 0.022, in bossen K.G. f 0.028. Do Eerste Ka mer is ter openbare vergadering bijeengeroepen tegen Woensdag''3 Maart 8.30 nam'. Prins Hendrik, zal Donderdag 4 Maart zijn kuur, onder behandeling van dr. Friedlander, onder breken en van het Loo naar de Residentie terugkeeren.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1915 | | pagina 1