iw m Woensdag 17 Februari 1915 29e aarfeang De Greete Oorlog» Uitgave van de Naaml. Yenn. LUCTOR ET EMERGO gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes: LAN *E VORSTSTRAAT 219. Bureau te Middelburg: FIRM F. P. DHUIJ - L. BURG. Drukkers: Oosterbaan Le Coinire - Goes. De Zeeuw VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG Abonnementsprijs Per 3 maanden fr. p. post. ƒ1.25 Losse nummers0.05 Prijs der Advertentiën 15 regels ƒ0.50, iedere regel meer 10 ct. 3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend. Bij abonnement voordeelige voorwaarden. Familieberichten van 110 regels ƒ1.-, iedere regel meer 10 ct. Engeland en Egypte. II. Wij moeten dit artikel toch weer be ginnen met Engeland en Egypte in één adem te noemen. De geniale De Lesseps, gesteund door Keizer Napoleon III, had het plan ge maakt voor het graven van het kanaal van Suez. Dat plan vond tegenkanting bij Engeland. Het wilde geen anderen zeeweg naar Indië dan dien over de Kaap kolonie, welke in Engelsöhe handen was. Eerst beproefde het hem te beletten dat hij voor het kanaal concessie kreeg, en beroofde hem Yan zijn werkkrachten door te beweren dat hij de Fellah's, (de Egyp tische, toch reeds zoo uitgemergelde boe ren en plattelanders) als slaven gebruikte. De Lesseps bezigde toen op groate sclhaal graafmachines, om de levende krachten te vervangen. Toen ten slotte echter, na vijf jaar tegenwerken, in 1869, het kanaal toch tot stand kwai$j en plechtig geopend werd, begreep Engeland dat bet zijn draai moest nemen. Het schonk mede igeld voor de exploitatie; daartoe kocht het de aan- deelen van den onderkoning, den Khedive, op. En toen het geldelijk bezit had, volgde de politiek© invloed van zelf. Het begon, met ongewapende, en voer voort met ge wapende inmenging in de binnenlandsche aangelegenheden van Egypte. Eerst zouden Frankrijk en Engeland samen doen, gelijk in 1864 Pruisen en .Oostenrijk hadden samen gedaan in den' oorlog met Denemarken. Het ging om de Egyptische financiën, welke deerlijk in de war geloopen waren, en die nu moesten worden hersteld. De Khediv© Ismaël was zeer verkwistend. Ook zelfs nadat hij, gelijk wij hierboven gemeld hebben, zijn 176602 aandeelen in het Suezkanaal voor 'vier miljoen pond sterling aan Engeland had verkocht, bleven zijn geldmiddelen zooda nig in de war, dat besloten werd hem onder cuirateele te stellen. Sedert dien. tijd was de Khedive een schijnvorst, en de Engelsche overheid meester van Egypte^ Dewijl Ismaël zich in zijn nieuwe po sitie niet schikken wilde, werd hij op „verzoek" van Engeland, door den Sul tan afgezet. Zijn opvolger Tewfik zou wel volgzamer zijn, zoo verwachtte men. Doch nu kwamen de soldaten in ver zet. Het Egyptische leger, onder den no- belen Arabi-Pacha, trachtte door een om wenteling, in Januari 1882 begonnen, den Khedive aan den Engelsohen invloed te onttrekken. Een tijd lang regeerde Arabi- Pacha, tot vreugde van de Fellahin, de arme verdrukte boeren, wier Zedelijke en maatschappelijke verheffing hij :zioh ten doel had gesteld. Doch toen kwamen de Engelsohen, zoogenaamd .om het wettig bestuur van den Khedive te herstellen, evenals de Pruisen im 1787 hadden ge daan toen zij evenzoo ongevraagd ons land binnendrongen,tot herstel van het stadhouderlijk bestuur. Alexandrië, de stad die door het Kanaal van Suez, tot hernieuwden bloei was geraakt, werd 4 Juli doof Séymour gebombardeerd, ter wijl op 13 September daaraanvolgende het leger van Arabi-Bey door W.olseley bij Tel-el-Kebir werd verslagen. En daarbij tnu, o Engelsche vrijpostigheid, diende het Kanaal van Suez als basis voor oorlogs- operatiën, niettegenstaande het kanaal bij vroegere vastgelegde overeenkomst paeu- traal Was verklaard. Ten .slotte werd Arabi-Pacha gevangen genomen, en als een andere Abd-el-Kader, de Algiersche ridder «die door de Fran- schen te Aihb-oise geïnterneerd was ge worden, naar Ceylon verbannen. Van toenaf was de Engelsche invloed, in weerwil der Tuxksche, Russische en Fransdhe vertoogen, in Egypte onbeperkt. De Fransohen werden evenwel tevreden gesteld met de belofte van de vrije hand in Marokko, gelijk z.ij die reeds bezaten in Tunis en Algiers. Wel bleef Engeland voor den ui terlijken schijn Turkije nog als souverein erkennen, en ging1 Egypte voort met aan den Sultan schatting te betalen; doch ook hieraan maakte Enge land wreed een einde. De gelegenheid was ook te mooi. Rusland was nu Zijh bondgenoot tegen Duitschland, en Tur kije moest gestraft worden, wijl het Duitsohlands zijde gekozen had. En zoo is dan nu 'Egypte tot een En gelsche kolonie geworden. (Slot volgt.) Beknopt overzicht van den toestand. Yan het Oostelijk gevechtsterrein ko men nu uitvoerigier berichten omtrent het verloop der operaties, die tot den terug tocht der Russen uit Oost-Pruisen leidden. Aan Van Hindenburg weer de eer! Hij heeft met een reuzen-troepelnmacht den Rus overvallen en hem tot den terug tocht g.enoopt. Uit het jongste Duitsche communiqué valt echter op te .maken, dat dé Russen op hun beurt weer pogen aan het op rukken der Duitsche troepen een einde te maken, zelfs nog voor zij gekomen zijn aan den krimg der versterkingen, die op Russisch gebied aan de Njamen en de Laren gelegen zijn (Kowno, Olita, Grodno, Lomza enz.) Het bedoelde com muniqué sprak immers van vijandelijke troepen,' die over Lomza oprukken, en waartegen Duitsche afdeelingen optrok ken. De Russen blijken op dat punt zich dus weer hersteld te hebben en te po gen weer stand te houden. In de Boekowina en het Zuid-Oostelijk deel der Karpathen duurtblijkbaar de terugtocht der Russen voort. De 'Oosten rijkers meldden de bezetting vari Nad- worna en het 'terugtrekken der Russen op Stanislau. Tegelijk daarmede wordt gemeld, dat de Russen Czernowitz, de hoofdstad van de Boekowina ontruimd zouden hebben. Zoodat er geen Rus meer te bekennen js in deze streek. Meer naar het N.-W. schijnen de Rus sen in de Karpathen nog stand te hou den. Doch dit zal niet lang meer duren. In het Westen slaapt men z'n winter slaap. Nu en dan wordt deze onderbro ken, om den vijand te bafceekenen, (dat men er nog is en dat menwaakt lOmtrent den Engelsoh-Duitschen zee oorlog, in 't bijzonder over da spanning bij de nadering van den 18en Februari maakt „De" Maasbode" zeer lezenswaar dige opmerkingen. We zullen voor ditmaal ons overzicht er mee besluiten. De 18e Februari.Hoe meer de da tum nadert, hoe meer de aandacht yan het eigenlijke oorlogsterrein zich ver plaatst naar de toebereidselen en plannen, welke in Verband met den bewusiten da tum gemaakt worden en 'de onderhande lingen, die omtrent den tegen dien datum aangekondigden oorlog-tot-bet-uiterste ter zee worden gpvoerd. Nu valt wel op te merken, hoe men blijkbaar van Duitsche zijde het er op aanlegt de beteekenis van dien datum smeer en meer aan te dikken. In een Bjoernson-teiegram verluidt het zelfs, dat in Duitschland alles op den aohfèrgrond treedt en misschien alleen nog maar de overwinningen van v. Hindenburg eventjes de gedachten kunnen afleiden van het naderen van den „grootan dag". Ook bij de „neutralen" tracht Duitsch land blijkbaar de stemming in verband niet den 18en Februari te bewerken. De bedreigingen worden toegespitst, de waar schuwingen herhaald, gewezen wordt op de nutteloosheid van de te nemen voor zorgsmaatregelen, als het beschilderen der schepen, daar de Engelsohen die maat regelen naapen, en zoo wordt getracht er 'n zekere nerveuze en 'gespannen stem ming door te wekken. Men wil zoo onge twijfeld den algemeenen indruk wekken, dat het Duitschland ernst is, vreeselijke ernst, zoodat dus zooveel mogelijk han delsschepen het verkeer met Engeland en Frankrijk zullen staken en van den anderen kant alles in het werk zal wor den gesteld om door druk op de vijan delijke mogendheden de reciproeiteits- maatregelen van Duitschland te doen op heffen. Ook in de nota door graaf Bernstorff aan den machtigsten der neutralen, Ame rika, overhandigd, ontbreekt het niet aan pogingen om de Amerikaansche autoritei ten te overtuigen, dat het Duitschland wezenlijk ernst is met zijn waarschu wing van den 18den Februari, en dat dreigende dingen dan zullen gebeuren, Maar tegelijk wordt ook het middel aan de hand gedaan, om aan al die. leelijke dingen te ontkomen: wanneer n.l. Amerika maar zoo vriendelijk wil zijn om bij Engeland aan te dringen geen levensmiddelen meer op te houden, die voor Duitsche burgers bestemd zijn. Zoo blijkt dus Duitschland het klavier van de stemming der neutralen met de noodige „fortissimo's" te bewerken, in de 'hoop daardoor temeer kans te hebben op de inwilliging van de voorwaarde, die het tot opheffing van zijn dreigemen ten stellen wil. Zoo wordt gepoogd de neutralen nerveus te maken, om hen zoo veel te gemakkelijker tegen de tegenstan ders van Duitschland in het harnas te jagen en drang op hen uit te oefenen. Er zou over dit bewerken van de neu trale 'stemming nog wel het ©en en ander te schrijven zijn, maar wij bepalen ons alleen tot het stellen van de practiscba vraag, of Amerika gehoor zal geven aan den aandrang door Duitschland uitgeoe fend, om zijn invloed hij1 (Engeland te doen gevoelen tot vrijlating van levensmidde len voor Duitsche burgers. Het antwoord op deze vraag kan spoedig verwacht wor den, daar de Wilhelmina-lnvestie juist han gende is om hierop bescheid te geven. Wel schijnt het, dat de Amerikaansche autoriteiten geneigd zijn, hun eerst opge zette meening omtrent de rechtmatigheid! van het optreden der Engelschen in deze, te willen wijzigen. Door bemiddeling van den Amerikaanschen gezant zijn reeds de bewijzen van de eigenaars van de „Wil- helmina", dat de lading uitsluitend voor non-combattanten bestemd is en dus iniet in beslag genomen mag worden, aan het foreign office overhandigd. Deze bemid deling lijkt er op te wijken, dat men in Amerika niet ongeneigd is die opvatting te ondersteunen en zoo aan tde doorvoering van de door Duitschland gesteld© voor waarde tot opschorting van zijn dreige menten mee te werken. Is dit inderdaad zoo, dan blijft nog de vraag, of Engeland, onder druk van Ame rika, te vinden zal zijn voor het indirecte aannemen der voorwaarde, of dat dit land van zijn kant den verderen weg op1 zal gaan van nieuwe reciprociteits-maatrege- len en verdere toepassing der „guerfe-a- outrance", zooals die gisteren door Chur chill in het Lagerhuis werd aangekondigd, met de woorden: „Een verdere verkla ring tot gevolg zal hebben, dat voor de eerste maal de volle kracht van den vloot- druk op den vijand wordt uitgeoefend." Vrouwen, dis den oorlog willen verslapen. In de „Vossische Zeitung" wordt een merkwaardig geval van oorlogspsychose gemeld. Op een dag werd bij de politie aangegeven, dat de weduwe Betti Stoll in de Komwiktstraat te Preag met haar bed de dochters blijkbaar het slachtoffer ge worden waren van een misdaad. Sedert weken hadden zij de deur van hun wo ning niet meer geopend. Er ging onmid dellijk een commissaris van politie heen. Op zijn geklop deed niemand open. Met geweld werd de deur geopend. In dei voorkamer stuitte men op een barricade. Tafels, kasten, kisten, stoelen, koffers ver sperden het vertrek tot aan de zoldering. De politie drong er echter door heen en bereikte zoo de eigenlijke woonvertrek ken. Hier lagen in drie naast elkaar staan de bedden de drie vrouwen, slaapdron ken maar wakker. De oude vrouw be gon, toen zijl den politieman zag, opge wonden te schreeuwen: „Er uit! eruit! maak dat ge weg komt!" De commissaris probeerde de opgewonden vrouw tot kalmte te brengen. Eindelijk kwam z©> wat bij en verklaarde toen: Laat ons met rust. Wij zitten hier sedert twee maanden afgesloten, omdat we niets van den oor log willen weten. We willen den oorlog door slapen. Wij hebben aan niets gebrek. Wij hebben voorraad genoeg. Het bleek nu dat de drie vrouwen voor een half jaar voorraad hadden opgespaard. Zij herhaalden telkens weer, dat zij sla pen wilden tot de oorlog voorhij1 was. In de laatste dagen hadden zij bijna onaf gebroken geslapen. Hef bedanken van ds v. Broekhuizen. Zondag 17 Januari had in de Gïioote Kerk te Pretoria een dienst plaats, ondel" leiding van ds. Bosman, waarin ean schrij ven werd voorgelezen van ds. Yan Broek huizen, die als rebel thans gevangen zit. Ds. Van Broekhuizen schreef, met het verzoek dezien brief aan de gemeente te willen voorlezen, het volgende: Gevangenis, Het Fort, Johhg, 2 Januari 1915. Weled. Hr. P. Wicht, Scriba detf Ned. Herv. of Gekef. Kerk, Pretoria. Wiaarde heer en broeder, Al dikwels stond ik op 'tpunt aan u, als Scriba, alsook aan de Kerkeraad )etn Gemeente, 'n paar regels te schrijven; maar 't is nu 'n week igéleden dat men mij toeliet te schrijven. Na 'n emsSg ziek bed van drie weken, ben ik noig zieeW zwak en zenuwachtig, 't Minste waarbij mijn hart en zenuwen in 'tspel komen, •ben ik direkt uitgeput en gevoel ik mij als 'n oud man. Elkeen kan 't begrijpen als men zich enigszins indenkt in wat ik de laatste twee maanden geleden heb, vooral met mijn onveïtgetelike, otude yiiend en leidsman, gnl. Beyers. Maar fin terzake Van alle kanten hoor ik dat de toestand mijner gemeente Pretoria allertreurigst is. 'Men is verdeeld. Dit doet mij van harte leed en grieft mij in 't diepst mijner ziel. Sommigen verwijten mij, dat ik de oorzaak ervan ben. Dit werp ik met de meeste; minachting van mij af! Steeds heb 'k 't beste voor de gemeente gezocht. Nu echter deze 'tijding mij bereikt, gevoel ik genoodzaakt, tegen mijn eigen wil en begeerte in, de Kerkeraad om mijn ont slag te Vragen, en bedank ik hiermede als tweede predikant van Pretoria, in te gaan van 1 Januari 1915. Waar er ge vaar is voor verwaarlozing der Gemeente, is 't beter dat ik 't slachtoffer ben dan zij. Dit besluit is niet in enige haast ge nomen. 'tls genomen na menige zeer bit tere traan in de stilte van mijn sel. Wat 't mij kost, weet God alleen. Mijn leven had iksteeds veil voor mijn gemeente, volk en vaderland. Gode zlij; dank, de toe komst en 't heden zij'n in Gods hand. IT allen roep ik toe; God regeert! Heb ik een uwer leed gedaan, vergeef mij dit. 'tWas nooit met opzet. Wat u met mij' gedaan hebt, zij' u van harte Vergëven. Geen haat of wrok woont in mijn hart; alleen droefheid en smart. Mijn hart was steeds brandend van liefde voor Jezus, mijn Heer en Meester, en voor u, de schapen en lammeren Zijner kudde. Wan neer wij elkander zullen wederzien, weet God alleen indien niet op aarde dan, vertrouw ik, hierboven. Broeders bidt voor ons. Groet al de broeders en zusters. Uw .zwaarbeproefde en diepbedroefde broeder, HERMAN VAN BROEKHUIZEN. De voorlezing van dit schrijven door ds. Bosman wekte diepe ontroering. De gemeente Zong„Dat 's Heeren zegen op hem daal" en in een gebed werd ds. v. Broekhuizen herdacht en gevraagd dat zijn werk tot zegen moge worden dat er niet hard gesproken worde, Zooals bij' de menschen, maar met goddelijke genade. Een gesprek Het bekende R.-K. Kamerlid uit Bel gië, voor Antwerpen, de Vlaming 'inr. Fïrans van Cauwalaert is in Frankrijk en het onafhankelijke deel Van België geweest, en .toeft thans in ons land. Hij heeft in een vraaggesprek een en ander losgelaten dat ook voor onze leziers van belang schijnt. Veel is 'tniet, want hij wil een boek schrijven, waarin hij al zijn indrukken weergeeft. lo. Over St. Adresse, bet voorstedeke van Le Havre, waar de Belgische regee- rinig met de nog bij baar gebleven ge zanten der niet-oorlogvoerende Staten glastvrijheid geniet, liep liet eerst. Daar, zoo zei hij, wappert de Belgische vlag, Belgische soldaten houden i'n schildwacht- hokjes in Belgisch© kleuren de wacht, maar daar men om in België te komen, altijd over Fransoh gebied moeit, zijn de correspondentiekos'ten met het eigen land dubbel. De regeering woont gedeeltelijk' in het prachtige landhuis, dat de heer Dufayel, de bekende warenhuiseigenaar te Parijs, daar bouwde. 't Is een idyllisch plekje en vooral 's avonds, als men over de zee uitkijkt, lijkt het alsof ginds op de wateren een lichtstad is gebouwd. Zoo flikkeren de tallooze lichtjes van de op zee liggende transp ortvloten, die eein levendig verkee|r! met Engeland onderhouden. Maar ook overdag is 't schouwspel buitengewoon le vendig en aantrekkelijk ongewoon. Overal tegen de hellingen ontwaart men witte, frissche tentdörpen, de verblijfplaats der Engelsche soldaten. 2o. Over Koning Albert deelde hij mede Geen minuut vertoeft de koning buiten zijn leger d.i. buiten zijn land. Zooals Leonidas in de Thermopylae staat koning Albert achter den grimmigen Yser, het zwaard in de eene vuist, de standaard in den anderen, bet heele Belgafnvolld in zijn hart. En hij staat daar nu met een beter en sterker Belgisch leger dan ooit in het veld stond gedurende de zes oorlogsmaan den. Dat is een wonder. Het is het won der van den Yser, het onvergankelijke levenswerk van koning Albert, die van een verslagen, gedeeltelijk ontredderd, mismoedig leger een heldenschaar maakte, die aan een overtalrijke legermacht de verovering van België's laatsten brok grond belette. Geen Belg zal het meer bntkennen, dat er veel kaf was in het Belgische leger. Verraad en lafheid hebben het Van zelf gezift, maar voor den koninklijken wan bleek niets bestand. Daar kende de zachte koning geen genade. Hij reorganiseerde het Antwerpsch© leger; hij wist nie mand begrijpt eigenlijk dit mirakel goed voeding, kleeren, wapens, ammunitie als uit den grond te tooveren; hij wist den meest-verslagene tot een held te maken; hij vulde alle tekorten aan; hij hield dogen lang, heelemaal alleen met zijn Belgen, de Duitschers tegen. Later zullen de namen van de mannen die hun koning met ©ven groot© trouw als bekwaamheid ter zijde stonden, be kend worden. Onder die zal ook gene raal Michel, de commandant van Namen zijn. Er was zoo ontzaglijk veel te doiein. De 40 tot 50.000 recraten lichting '1914 moesten nog geoefend en gekleed worden, kaders gevormd en dit alles feitelijk on der het oog van den vijand. Voortref felijk werk deed de "school vooir onder luitenants te Gaillon, waar koning Al- bert zijn kaders liet opleiden, uitsluitend' door officieren, die in het Vuur geweest waren. Betreffende de Belgische artillerie, zei hij: M«n weet, dat België zijn artillerie be trok van Krupp. Weldra was de ammu nitie op, Krupp leveirde niet meer. Frank rijk wilde gaarne ammunitie verstrekken, maar wat had men daaraan voor de Kruppkanomnen? Twee Belgische genie- officieren hebben dit vraagstuk allerge lukkigst opgelost. Zij maakten door een geniale vinding met weinig kosten en, in korten tijd de Kruppkanonnen ge schikt voor de projectielen van het be faamde 75 m.M. kanon! Na deze ontdek king kan men ook met den besten uitslag de enkele op de Duitschers veroverde kanonnen gebruiken! 4o. Aangaande het Belgische leger ver zekert hij dat, de recruten niet meegeteld, er 140 duizend aan het front staan'. De recruten 1914 zijn allen afgericht, Igoed1 gekleed en gereed voor bet front. Men ziet zelden in het Belgisch leger een sol daat boven de 30 jaar. 't Zijn allemaal jonge, gezonde, stevige kerels (voor het groote meerendeel Vlamingen), gehard te gen koui en ontij, dol op' hun koning, be zield door een ideaal, bereid alles op te offeren voor België's vrijheid. 5o. Wat het oordeel der bondgenooten aangaat, is den heer C. gebleken, dat alle misverstand omtrent Ne derland geheel verdwenen is, Gij stondt eenige maanden geleden feite lijk alleen. Vele Belgen geloofden, dat gij heimelijk heuldet met onze vijanden, maar deze stemming is thans totaal -omgesla gen. De Bondgenooten gelooven zonder eeni ge terughouding in uwe volkomen loyale neutraliteit. Pit alles is gewrocht kloon de onbekrompen hartelijke wijfee, waar op g'iji onze vluchtelingen hebt ontvangen en ons allen gastvrijheid hebt verleend. België ik bezweer het u, zeide de heer Cauwelaert met bewogen stem zal dit nooit vergeten en, zoo ooit in den raad der door ons gewenschte overwin naars de belooning van België zou ter sprake komen, weet dan, dat België nooit, neen nooit, een geschenk ten uwen k o-s t e z o u aanvaarden. China en iapan. Men verneemt uit Peking, dat de Chi- neesche regeering aan den Japanscheni gezant mededeelde, dat China niet in staat is zonder toestemming van het Chineesöhe parlement besluiten te nemen inzake de laatste Japansche nota. Het Japansche voorstel om het Chineesöhe leger en de vloot uitsluitend door Japansche instruc teurs te doen reorganiseeren, is, op grond van de Chineesche constitutie voor China onaannemelijk. Men verneemt uit Irkoetslfe dat in vele sleden proclamaties aangeplakt zijn, waarin gezegd wordt, dat Japan den Europeeschen oorlog misbruikt om China te annexeeren. Daarom wordt iedereen opgeroepen om het vaderland .te verde digen. Rusland wordt daarbij een vriend van Japan genoemd, terwijl groote ver wachtingen van Amerika gekoesterd wor den. De volksstemming in China is in de hoogste mate opgewonden. Onder de Duit schers aldaar heerscht groote activiteit. De Japansche pers is verontwaardigd over den tegenstand van Joeantsjikai eu eisoht krasse maatregelen. De betrekkingen tusscihen Japan en Chi na zijn plotseling zeer verscherpt. De ge- heele Oost-Aziatische pers staat verstomd over de ongehoorde eiscihen van de Ja pansche nota. De Chineesöhe gezant te Tokio heeft, door een telegram uit die stad, zijn re geering gerapporteerd, dat Japan weigtert zijn houding te veranderen. China schijnt voorshands niet voor nemens over de eiscihen van Japan in onderhandeling te treden, behalve over de kwesties van Oost-Mongolië en Zuid- Mandsjoerije. Na' het einde van den oor log, is het bereid over Sjantoeng te on derhandelen. Korte Oorlogsberichten. China en Japan. Uit Peking wordt bericht, dat de Chineesche regeeringi den Japanschen eisch betreffende de or ganisatie van het Chineesche leger on aannemelijk acht. I

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1915 | | pagina 1