Koe,
oodigd,
No. 113
Vrijdag 13 Februari 1915
39e Jaargang
[hond
Paard,
'vaars,
-iepaard,
iecht of
Ie
lecht,
Knecht
►ode
Staten-Oeneraal
De Groote Oorlog.
Binnenland.
iwe Melk-
ctoriakarn,
Maart,
Ier hanen)
eweer,
tens.
s, Dampoort
a. s. bij K.
(Heulzicht.)
bij 't Zandt.
1
20 Februari
17 Februari
)OISE, Mei-
irdappelen
len Mei een
1RINISSEN,
trabbendijke.
3EJAN C.Jz.,
Meliskerke
bin voor het
Vlissingen.
TE KOOF
luit, zoo goed
souburg.
4e kalf,
Aagtekerke.
taart
ILLE, Motor-
>p Middelburg.
m 1 Mei a. s
Colijnsplaat.
Noordweg,
rij), bij 5. F.
ïiningen.
t Mei
Uitgave van
de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
LAN iE VORSTSTRAAT 219.
Bureau te Middelburg:
FIRMA F. P. DHUIJ - L. BURG.
Drukkers:
Oosterbaan Le Cointre - Goes.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG»
Abonnementsprijs
Per 3 maanden fr. p. post
Losse nummers
ft£i
,0.0a
Prijs der Advertentlën
15 regels f 0.50, iedere regel meer 10 ct.
3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend.
Bij abonnement voordeelige voorwaarden.
Familieberichten van 110 regels f 1.
iedere regel meer 10 ct.
'Duitschland.)
Twee eeuwen geleden was het Duitsche
volk niet gelukkig, vergeleken bij zijn toe
stand voor den oorlog. Daar was geen
vrijheid, in Pruisen niet, en in de kleine
Duitsche staten nog minder.
De vader van Frederik den Groote, om
trent wiens gestrengheid jegens zijn zoen
en diens omgeving de meest stuitende
staaltjes bekend zijn, moge als de groote
Keurvorst zich naam gemaakt hebben,
als vorst heeft hij den kwaden naam
van een achterlijk, tegen den vooruitgang
toamenden tiran nagelaten. Beroemd was
hij alleen wegens zijne platonische liefde
voor „lange Kerle". Eens, liet was in
het jaar 1737, toen hij een bezoek bracht
aan de universiteit aan den Oder, liet
hij bij die gelegenheid zijh hofnar, ge
kleed in een masker adepak, met een vosse-
staart in plaats van een degen op zij,
de katheder beklimmen in het groot audi
torium der Hoogescbool. Daar stond de
nar ter verdediging zijner disputatieV e r-
niinftigc Gedanken ,von der
Narrheit (Vernuftige gedachten van
Narren), met de daarvoor door den ko
ning op-bevolen professoren als oppo
nenten. Slechts één hoogleeraar Mo-
ser had de vermetelheid de ver-gade
ring te verlaten en zich door zijn wei
gering om te opponeeren bloot te stellen
aan de ongenade van den vorst.
Zoo was de toestand van Duitschland
in die dagen.
Het is van algemeene bekendheid dat
gelijk in andere landen ook in Duitsch
land de aanmatiging van het Hof en den
Adel groot was, slechts door de slaafsohe
vrees der overige onderdanen werd opge
wogen. Een professor klaagde in die da
gen over den „Hundedemuth" der bevol
king aan de eene, en de Augendienerei,
Schmeichelei, Lüge, Niedertrachtigkeit des
Hofschlammes" aan de andere zijde. Wat
was, zegt Robert v. Moll, de toestand
van Duitschland in de 18e eeuw? De
hoogste kringen waren in merg en been
bedorven. Op het voorbeeld der Fransche
vorsten wedijverden de Duitsche hoven
in sobaamtelooze liederlijkheid, spilzucht
en willekeur. De geheele Regeering kende
bijna geen ander streven dan om voor
nuttelooze en onredelijke doeleinden geld
bijeen te schrapen. Constitutie en Ireciht,
«taats- en volkshuishouding werden in
't openbaar met voeten gebeden.
Zoo was bet toen.
Thans is het zoo niet meer.
Het Duitsche volk Zegent nog steeds
de nagedachtenis van Koningin Louisa
van Pruisen, de moeder van Duitschlands
eersten Keizer. Onder haar bestuur
heerschten aan het hof van Berlijn zede
lijkheid en orde, en was de godsdienst in
eere. En ook aan het Hof Van Wilhelm
I en zijne opvolgers werd de Heere ge
diend. De Keizer moge vele gebrebeh
hebben, voor den godsdienst koestert hij
hoqge achting, de Bijbel is in zijn paleis
in eere. Zedelijkheid en godsvrucht geven
er den toon aan; en zoo is het ook
aan meerdere Duitsche hoven, waar men
met het systeem van Godverzaking en
vorstenaanbidding heeft gebroken.
Liberale schrijvers als Professor Tel-
l-Cgen hebben dezen ommekeer toegeschre
ven aan den invloed van Lessing, Schil
ler, Göthe en andere wereldwijzen. Ande
ren danken hem aan het groote zuiverings
proces der Fransche overheersching. Weer
anderen aan de persoonlijke godsvrucht
der Hohenzollerns.
Of de vrede en de welvaart, die in
Duitschland na 1870 een hooge vlucht
namen, de Duitsche natie geestelijk ten
goede gekomen zijn, wagen wij niet te
beslissen. Het is bekend dat de hoofdstad,
die den toon aangeeft, niet minder we-
reldsch èn materialistisch is als Parijs.
Het is ook bekend, dat het pantheïsme,
de theosofie, die ook in ons land zoo
groote verwoestingen hebben aangericht,
ons uit Duitschland en Indië zijn toe
gekomen. De beschouwingen der Duitsche
philosophen over het Volkenrecht heb
ben haar uitwerking ook in het staatkun
dige leven niet gemist.
Reeds èen halve eeuw geled-ctn sprak
Buntsohli het in zijn na en naar 1866
en 1870 verwrongen volkenrecht onbe
wimpeld uit, dat bet zich in zijn een
Beid voelende volk het reoht heeft de
wederspanninge dealen in te lijven; een
„oompelle intraïe", een dwingen om in
te gaan, dat een vreemde voorbode voor
de vrijheid gelden mag.
En toch, terwijl wij ons als regel voor
houden, huishoudelijk om te gaan met
onzen wrier ook, kan toch aan Duitsch
land de lof niet onthouden worden, dat
het sedert 1870 steeds met zorg gewaakt
heeft voor den vrede; zonder echter ook
maar iets van zijn rechten prijs te geven.
Keizer Wilhelm heeft zich tot het vorige
jaar, somwijlen met groote inspanning,
beijverd dien vrede te bewaren. Terwijl
Engeland herhaaldelijk krijg voerde en
grondgebied van een ander inpalmde,
/Frankrijk veroveringen maakte en Italië
op roof uitging, behielp Duitschland zich
met aankoop of vredelievende nederzettin
gen, en deed wat geen enkel land ter
wereld ooit kwalijk genomen kon worden
het breidde zijn handel uit, regelde met
kracht zijn binnenlandsche aangelegenhe
den, en hield daarbij rekening met den
naijver zijner mededingers, trachtende
alle rechtmatige grieven van andere na
ties te voorkomen.
Helaas, dat Duitschland, toen het einde
lijk, door de omstandigheden gedrongen,
naar zijn -eigen zeggen door den groo-
ten onruststoker in het geniep jarenlang
Vervolgd, naar de wapenen greep, als
inzet een schending van het volkenrecht
leverde, welke het arme, ons na be
staande België, op het verlies van zoo
veel goed en bloed te staan kwam. En
schending, ook zelfs door de openlijke
erkentenis als zoodanig door den Rijks
kanselier, niet goedgepraat, noch in zijn
gevolgen uit te wtissehen.
Wat overigens den godsdienstzin van de
Duitsche vorsten aangaat, laat ons hopen
dat deze oprecht gemeend is. Het stemt
-dit mag overigens wel opgemerkt -
bet stemt droef dat niet bij alle zonen
van den Keizer de echte Christelijke le
vensbeschouwing gevonden wordt. Een
hunner, Prins August Wilhelm, die bij
een auto-ongeluk in November j.l. zijn
been op drie plaatsen brak, en op 't
oogenblik nog op verre na niet genezen
is, verheugt zich nochtans in een lang
zaam herstel, en wel zoo dat hij, naar
de Duitsche pers met -genoegen verneemt,
weer geregeld, evenals andere officieren,
den schouwburg kan bezoeken.
De oorlog heeft, ook in Duitschland,
geen algemeene verootmoediging gebracht.
De trots der Duitschers schijnt nog niet
gebroken. En toch is de oorlog voor
Duitschland in de eerste plaats zulk een
zware beproeving.
Eerste Kamer.
Een staatsrechtelijke vraag of
Nourd-hrabant in opspraak.
Nog geen bevrediging. -- De leer
lingen nog knapper dan de
meester
Over het vraagstuk van de electrici-
teitsvoorziening in Noord-Brabant is het
laatste woord nog niet gesproken.
'tls een ingewikkelde kwestie en eein
princdpieele kwestie.
'tGaat n.l. over de vraag of het pro
vinciaal bestuur bij de behartiging van
bet prov. belang, bevoegd is gezag uit te
oefenen op het gebied der gemeente. Een
staatsrechtelijke vraag van het grootste
gewicht dus, waarmede Minister Gort toe
zegde zich in raadkamer te zullen terug
trekken.
De heer Woltjer, de anti-rev. afge
vaardigde voor Zuid-Holland, is niet eer
der bevredigd dan wanneer hij het rap
port of een voorloopig rapport van de
Bevredigingsoommissie in handen heeft.
Nu, die zijn er wel meer.
De minister zelf vond het ook spij
tig, doch hij stelde de wachtende schare
gerust met de verklaring, dat het wel
Zóó spoedig zal verschijnen, dat het tege
lijk met de kiesrechtkwestie kan behan
deld worden.
Inzake de eiscben tot toelating tot de
cursussen voor Middelbaar Onderwijs,
waarover de heer Woltjer het woord ge
voerd had, zeide minister Cort, dat er
om te beginnen een overgang moet ge
vonden worden, waarbij de eischen niet te
hoog moeten zijn. Doch als 't noodig
mocht blijken, zal hij niet voor verzwaring
der eischen terugdeinzen.
Die overgang vindt de heer Woltjer
echter juist niet noodig, en de hear
Drucker (v.-d.) was 't er roerend mee eens.
Inderdaad, de minister mag zhi stand
punt te dezer -zake wel tijdig herzien,
want z'n voorstel raakt kant noch iwal.
Straks zullen er op de H. B. S. man
nen verschijnen, die in ontwikkeling ach
ter staan bij hun leerlingen.
En dat zou joch al te dwaas zijn
Nadat er nog wat geredetwist was over
de kwestie van de prov. verordening,
waardoor Noord-Brabant in zoo gfooten
opspraak is gekomen, werd 't Hoofdstuk
Binn. Zaken aangenomen.
Wie volgt!
Beknopt overzicht van den toestand.
De Duitsche verklaring en de onzijdige
vlag zijn natuurlijk nog aan de orde van
den dag.
En evetn natuurlijk is het, dat aller
oog op de Vereenigde Staten gericht is,
vooral nu Duitschland bij voorbaat ver
klaard heeft, dat het elke stem van pro
test van Amerika uitgaande als een met
de onzijdigheid van dit land in strijd zijn
de handeling zal beschouwen.
Amerika blijkt echter niet z;oo hard van
stal t'e loopen, als het zich eerst liet
aanzien.
Van eenig protest is geen sprake.
't Was Fama, die de hand in het spel
had en van protest op protest gewaagde.
Nu eerst worden te Washington de ont
werpen van twee nota's, een aan Enge
land en een aan Duitschland, overwo
gen.
Ze hébben onderscheidenlijk betrekking
op 'het gebruik van de Amerikaansche
vlag op de Lusitania Wilson berust
dus niet geheel in dit geval en de
gedragslijn van Duitschland tem aanzien
van de onzijdige scheepvaart.
Ze zijn echter, o zoo voorzichtig opge
maakt.
Men .meerit te mogen aannemen, dat
geen der nota's gesteld zal zijn als een
beklag over de schending van het vol
kenrecht. De Amerikaansche regeering be
schouwt nu het hijschen van de Ameri-
Raanscihe vlag als een gewone krijgslist,
doch acht het verstandig aan Engeland
op te merken, dat de onzijdige koopvaardij
gemakkelijk van het voortdurend aanwen
den van dezie kunstgreep te lijden kan
hebben.
De regeering is voornemens van Duitsch
land de meest uitvoerige inlichtingen te
vragen aangaande de gedragslijn, die het
'wensoht te volgen om de nationaliteit der
schepen in het oorlogsgebied vast te stel
len. De regeering' zal eveneens opmerken,
dat de Vereenigde Staten verwachten, dat
alles in het werk gesteld zal worden om
de nationaliteit van de schepen onder
onzijdige vlag vast te stellen en dat de
veiligheid der Amerikanen steeds verze
kerd zal zijn.
De nota's zullen waarschijnlijk niet wor
den afgezonden, voordat het officiieele rap
port omtrent het gebeurde met de Lusi
tania en de officieele tekst van de Duit
sche verklaring ontvangen zijn.
Of Amerika ook voorzichtig is Bij' het
vreesachtige af.
Duitschland zal nu waarlijk geen aan
leiding kunnen vinden Amerika in den
krijg te betrekken. Trouwens, het had
zich tóch nog wel eens bedacht, alvo
rens het aantal vijanden te vermeerde-
De strijd in de dik besneeuwde Kar-
pathen en in de Boekowina blijft zich nog
steeds in gunstigen zin voor de Oosten-
rijksoh-Duitsche troepen ontwikkelen. Na
eerst het land bijna in hun bezit gehad
te hebben en Zevenbergen ernstig met
een inval te hebben bedreigd, zijn de
Russen langzaam achteruit gedrongen.
De Oostenrijkers wilden de Russen reeds
in Czernowitz hebben, doch zóó gauw
gaat het niet. Vóór dien tijd zullen de
Russen nog wel eens het hoofd opsteken
en de vluchtende beweging in een offen
sieve veranderen.
In de Karpathen wordt van Russische
zijde met hevigen aandrang gevochten. De
aanvallen dragen een buitengemeen bloe
dig karakter. De Oostenrijksch-Duitsche
troepen houden zich echter taai, zoodat
van een beslissing voorshands geen spra
ke kan zijn.
Voor bijzonderheden over den kamp jn
het Westen zijn we maar weer zoo vrij
naar de 'losse berichten te verwij'zen.
De Duitschers in de Engeleehe concentratie
kampen Een scherp protest.
In het Februari-nummer van de „Leip-z.
Popul. Zeitschr. für Homeopathie" komt,
o.a. voor een „Open brief van de Ham
burger Artsen-Vereeniging" aan de En
gelsche doktoren, van den volgenden in
houd
Niet alleen door geruchten, maar door
geloofwaardige getuigen is, geheel Zonder
elke eenzijdigheid, vastgesteld, dat in En
geland sedert maanden ojp verschillende
plaatsen, in zoogenaamde concentratie
kampen, talrijke weer- en schuldelooze
Duitschers gevangen gehouden worden.
Zoo zijn b.v. jn de renbaan te Newbury
ongeveer 1500 Duitschers opgeborgen en
wel zoo, dat steeds zes a acht en in
den laatsten tijd wel zonder uitzondering
twaalf personen in eene 3 meter breede
gangachtige stal-afdeelinig hun verblijf
plaats voor dag en nacht kregen; eene
ruimte die in gewonen tijd voor één en
kel paard gebruikt wordt.
De 'geheele meubileering dezer, nu voor
verblijfplaats van menschen gebruikte
paardenstal, bestaat in eenig stroo en twee
dekens. Een tafel, noch eenigje zitplaats
hoegenaamd is aanwezig; gelegenheid tot
wasschen is er niet, dan op een open
plaats.
Het eten moeten de gevangenen in open
asphalthaarden zelf koken. Ze krijgen
's morgens fi-n 's avonds thee met een stuk
brood met margarine; 's middags rund
vlees eb en twee aardappelen. Het middag
eten komt evenwel tengevolge van ge
brek aan vuur om het te koken menig
maal eerst tegen 6 uur 's avonds ge
reed en veelal is dan te weinig Vleesch
voorradig of zijn aardappelen en vleesch in
zulk een ongenietbaren toestand dat eén
dieel der gevangenen vrijwillig of onvrij
willig voor het maal bedankt. Om het
ongeluk Volledig te maken, is het, bij
elk gemis aan ook maar de geringste
hygiënische maatregels, in den laatsten
tijd ook niet meer gelukt lichaam en lig
plaatsen van ongedierte vrij' te houden.
Opmerkingen of reclames hebben geen
succes, bevorderen veeleer, bijl herhaling,
verharde maatregelen, zooals onderbren
gen in kleine, zoo maar op den dras-
sigen weidegrond geplaatste, tentjes, die
ter afleiding van water door kleine grep
pels omgeven zijn.
Een onderscheiding bij deze internee-
ring wordt niet gemaakt: op maatschap
pelijke verdienste, stand of ontwikkieling
geen'acht geslagen. Zoo bevinden zich se
dert 11 September onder de in Newbury
opgeslotenen ook zes en den laatsten tijd
zelfs dertien doktoren. Verzoekschriften
dezer artsen hen toch op z'n minst in
Engelsche hospitalen mee aan het werk
te zetten, hebben geen gehoor gevonden.
De Hamburger doktoren-vereeniging
weet zich in overeenstemming met heel
den geneeskundigen stand in Duitschland
als zij tegen de boven omschreven daad
zaken en verhoudingen tot de medici der
geheele beschaafde wereld een ernstig en
luid protest laat hoeren.
Het gevangen houden en deze behande
ling van Duitsche doktoren, die, als al
tijd, zoo ook in dezen oorlog hun voor
naamste plicht daarin zien: vriend 'èn
vijand gelijke hulp te verleenen, is tegen
de ook door Engeland erkende wetten
der Conventie van Genève en kan alleen
dit eene oogmerk hebben en bewerken,
verwonden en Zieken stelselmatig een ge
deelte der behandelingskracht en daar
mede gepaard gaande genezingsmogelijk-
heid te ontnemen.
Ook tegen de met alle gezondheidswet
ten spottende behandeling der overige
Duitschers in de concentratiekampen moe
ten wij in naam der Duitsche doktoren
onze slem verheffen. Hygiëne, woning1,
ligging, verpleging en reiniging in de con
centratiekampen zijn een hoon voor elk
begrip van menschelijkheid en schijnen
alleen van dit doel der regeering te ge
tuigen: weerloozen en onsohuldigen aan
ziekten en ondergang bloot te stellen, al
leen omdat ze als Duitschers geboren zijn.
Deze strijd tegen die weerloozen zal
aan den uitslag van den v olkenkrijg niet
het minste af olf toe doen. Zooals het
Duitsche ,volk zonder een oogenblik des
twijfels of vreesachtige terughouding be
reid is, duizenden zijner beste mannen
tot eere van het Vaderland en bescherming
van eigen kuituur op te offeren, even
zoo zal het ook dit offer dragen, door wil
lekeur ien gruwel het opgelegd. Het zal
ook deZe onschuldige schepsels als natio
nale tmartelaars en bloedgetuigen voor
den lagen stand der moraal van de En
gelsche regeering zien wegkwijnen en ster
ven als helden, hen even hoog achtend
als hare- strijders.
Engelands doktoren evenwel, die, als
geleerden, ook geestelijke'leiders des volks
zijn moeten en die met doktoren uit alle
landen op tallooze internationale con
gressen, voor enkele maanden zelfs nog
te Londen, alsmede op het Internationale
Tuberculosecongres te Berlijn, te zamen,
de humaniteit als de voornaamste plicht
van den arts en het hoogste in de moderne
kuituur verworven goed genoemd en ge
prezen hebben, 'óp hen rust de onafwijsba
re verplichting im hun gegeven woord ge
stand te doen; aan hen is het nü die
hartstochten des volks te beteugelen en
de regeering naar krachten op het ge
ringschatten dezer, door alle religies ver
ordende ^cultuurwetten opmerkzaam te
maken.
De „Aerztliche Verein." te Hamburg
eischt. alzoo van Engelands doktoren, als
plicht en eere-zaak, door haar aanzien:
en invloed bij de regeering1 de iri Vrij
heidstelling der Duitsche doktoren en de
instelling van hygiënische, menschwaar-
dige levensvoorwaarden in de concentra
tiekampen te bewerken, willen zij niet, als
hare regeering, bij voortduring het brand
merk der schande op het voorhoofd dra
gen. i
Wij wachten van de Engelsche art se*
eene verklaring voor de doktoren der gte-
heele wereld.
Korte Oorlogsberichten.
Am er ikaansch stoomschip
in den grond geboord? Een offi
cieuze mededeeling uit Konstantinopel be
helst, dat twee Russische torpedobooten,
die 8 Febr. in de haven van Trebisondej
kwamen, op het Amerikaansche stoom
schip Washington, dat daar ankerde, scho
ten losten en den voor- en achtersteven,
beschadigden.
Twee Russische kruisers, die later aan
kwamen, openden een hevig Vuur met Zwa
re kanonnen op de Washington en brach
ten die in korten tijd tot zinken. De
Amerikaansche vlag wappert nog boven de
golven, en getuigt van de baxbaarsdhe
daad.
Na dit heldenfeit richtte de vijand zijn
Vuur o.p de stad, in het bijzonder op
het hospitaal, waar twee gewonden en.
twee andere zieken gedood werden.
Deze handelwijze der Russen, die ook
de vlag van een neutrale groote mogend
heid niet ontzagen, verdient de aandacht
der beschaafde wereld.
Muziek voor de soldaten.
Onlangs werd van Engelsche zijde ge
meld, dat onder de soldaten in de loop
graven een groote behoefte bestond aan
mond-harmonica's. Sindsdien zijn hon
derden van deze instrumenten als ge
schenk ontvangen, wat overal kan wor
den gehoord.
Niet alleen klinkt er een vroolijk ge
luid uit kwartieren en loopgraven, maar
verschillende afdeelingen van manschap
pen, die zich van het eene punt naar hét
andere bewegen, marcheetren nu op dié
wijs Van lïpperary, in plaats van zwijgend
door de modder te loopen.
Het verzoek der soldaten om muziek
instrumenten heeft blijkbaar de menschen:
van alle klassen en iederen leeftijd be
wogen. Kleine kinderen hebben zelf hun
mondharmonica's, als een gift aan dia
soldaten gezonden.
Inval in Roemenië? De cor-
respondent van de „Daily Express" ver
neemt uit Nisch, dat Oostenrijk een groo-
ten inval in Roemenië voorbereidt. Men
verwacht, dat Oostenrijk een nota aan
Roemenië zal richten om te protesteeren
tegen het feit, dat waren voor Seirvië !be-
stemd, over de Donau Roemenië zijn,
gepasseerd, hetgeen een. schending zou
zijn van de neutraliteit van Roemenië en
om de beteekenis te vragen van den
nieuwen aankoop van legerbe hoefden.
Wanneer een bevredigend antwoord op
deze nota zou uitblijven, zou de eere te
stap van Oostenrijk zijtn, de bezetting
van Turnu Severinu. Langs de geheele
grens worden toebereidselen gemaakt om
groote massa's troepen naar Krajova te
zenden.
Meer dan 400.000 man troepen zijn
reeds geconcentreerd in de omgeving van
Temesvar. Men meent, dat de Oosten
rijkers Calaiatu hopen te bereiken, ge
legen tegenover de Bulgaarsche stad
Widdm.
De tweede Noordsche conferentie vaa
de drie Koningen zal zeer spoedig te
Stockholm plaats vinden.
Boven Belfort zijn twee Taubeii ge
weest. Een paar bommen richtten slechts
stoffelijke schade aan. Beide vliegtuige*
zjjln .verjaagd.
Keizer Wilhelm heeft te Lowioz een
toespraak tot de troepen gehouden.
De Engelsche autoriteiten hebben
te Falmouth de lading van de „Wilhel-
mina" in beslag genomen.
Staat van Beleg.
Met ingang van 12 Febr. is in staat
van beleg verklaard: de prov. Zeeland,
voor zoover deze niet reeds in staat van
beleg verkeert, de gem. Bergen (N.-H.)
en het gebied behoorende tot de stelling
van den Helder, Voor zoover dit niet
reeds in staat van beleg verkeert.
En in staat van oorlog het gebied be
hoorende tot de stelling van 't Hollandsch
Diep en het Volkerak, voor zoover dit niet
reeds in staat van oorlog verkeert.
