No. 86
Dinsdag 13 Januari 1915
39e Jaargang
I J Kiezerslijsten,
De Groote Oorlog.
Zeeuwsche Stemmen.
.-ij lüj
Uitgave van
de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
LAN <3E VORSTSTRAAT 210.
Bureau te Middelburg:
FIRMA F. P. DHUIJ - L. BURG.
Drukkers:
Oosterbaan Le Colntre - Goes.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs
Per 3 maanden fr. p. post
Losse nummers
ƒ1.25
0.05
Prijs der AdvertentlSn
15 regels ƒ0.50, iedere regel meer 10 ct.
3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend.
Bij abonnement voordeelige voorwaarden.
Familieberichten van 110 regels ƒ1.
iedere regel meer 10 ct.
Aan onze clubs en kiesvereenigingeh.
blijft ook dit jaar de zorg voor de Kie
zerslijsten opgedragen.
Er is geen enkele reden vooa* haar* om in
dezen arbeid te vertragen. Het vorige jaar
zijn er, dank zij hare zorg, tal van nieuwe
aangiftekiezers op de lijst gekomen. Zij
hebben nu, helaas 'ten gevolge van de
mobilisatie, het buitenkansje dat deze
mensehen, door hun toedoen op de Kie
zerslijsten over 1914 gebracht, ook op
de Kiezerslijsten van 1915 zullen ver
meld blijven.
Onze Kiesvereenigjngen behoeven der
halve niets te doen voor de oude kie-
fcers, hun zorg behoort nu slechts te
gaan over de nieuwe.
Alle kiezerslijsten van 1915 zullen nu
derhalve gelijkluidend zijn met die van
1914; natuurlijk met dien verstande dat
de overledenen, gefailleerden en naai* het
buitenland vertrokkenen, worden ge
schrapt.
Alleen maai*, nu ook te zorgen dat
alle mannen en jongelingen, Nederlanders,
ingezetenen, die vóór 15 Mei 25 jaar
worden of het na 15 Mei van het vorige
jaar reeds zijn, op de kiezerslijst, ko
men.
Wij herinneren hierbij dat voor belas
tingkiezers geen aangifte noodig is; die
menschen komen vanzelf op de lijst; dat
is te zeggen, die brengt de ambtenaar ter
secretarie zeiven er op, aan de hand
van een lijst die hem vanwege de rijk's-
en gemeente-ontvangers bezorgd wordit.
Er moet evenwel gezorgd worden dat
vóór 1 Maart de belastingschuld geheel
is aangezuiverd. Dit geldt de personeele-
en grondbelasting benevens den hoofdelijl
ken omslag over 1914 en de bedrijfs
belasting over 1 "Mei 1913 tot 1 Mei
1914.
Wie niet vóór of op 1 Maart al zijn
verschuldigde belasting heeft voldaan,
krijgt vanwege den ontvanger ieen waar
schuwing om dit alsnog te doen.
Onder de aangiftekiezers worden ver
staan loonkiezers, huurkieizers, grootboek
en spaarbankkiezers, ear examenlriezleirs'.
Deze allen moeten vóór 15 Februari
zich ter secretarie gaan aangeven. Dit
kan een ander ook voor hen doen, mits
zij zeiven het formulier, dat zij tel" in
vulling ontvangen, slechts met hun naam
onderteekenen.
Wie twijfelt of hij kiezer is, moet tus-
schen 1 en 15 Februari maai" even teir
secretarie aanloopen. Het kost niets.
Onze kiesvereenigingen hebben het nu
dit jaar gemakkelijk. Zij nemen alle man
nen van 25 jaar (vóór 15 Mei jarig)
op en zorgen dat dezen worden bezocht
en van een formulier worden voorzien
dat zij met en voor hen invullen en 't hen
dan laten teekenen.
Men weet het immers nog wel?
Loonkiezers zijn zij die van 1 Januari
van het vorige jaar tot 31 Januari van
dit jaar achtereenvolgens bij niet meet
dan twee personen, ondernemingen of
openbare instellingen in dienstbetrekking',
zijn geweest en daar een loon hebbejn
genoten, hetwelk in Vlissingen f450; in
Middelburg f400; op 'tZand en te Sou
burg f350; te Goes, Ierseke, Brigdamme,
Neuzen (kom) en Zierikzee f325; in de
overige gemeenten op de eilanden f 300 en
in het overige Zeeuwsch-Vlaanderen, dus
ook in Axel (overig deel) en Neuzen (ove
rig deel) f 275 per jaar minstens moet
bedragen hebben.
Het loon door de vrouw genoten kan
worden geteld bij dat van den man, en
evenzeer het halve loon van minderja
rige, inwonende kinderen. Wanneer dat
alles bijeen het door de wet geëiscihte
bedrag baalt, kan de man kiezer wor
den.
Men behoeft niet het juiste bedrag; van
loon of inkomen op te geven, doch kan
volstaan met de verklaring dat het loon
het door de wet gevorderde bedrag be
reikt.
Als loon wordt ook gerekend ougeval-
lenrente, pensioen en lijfrente.
Staat in een of ander "bedrijf in den
tegel het werk gedurende een gedeelte
.van het jaar stil, dan wordt de tijd waar
in niet gewerkt wordt, als diensttijd be
schouwd. Is men ten hoogste twee maan
den ziek, dan wordt toch het loon ge
rekend ontvangen te zijn.
Dok kost en inwoning wordt als loon
gerekend, naar een daarvoor vastgesteld
bedrag. Wie op Zon- en feestdagen geen
kost geniet, wordt gerekend wel kost
te genieten.
De som voor kost en inwoning af te
trekken bedraagt in Vlissingen f 300, Mid
delburg f275; Souburg e,n 'tZand f250;
Goes, Ierseke, Zierikzee, Brigdamme en
Neuzen (kom) f225; overig Walcheren,
Schouwen, Duiveland, St. Philipsland,
Tholen en Zuid- en Noord-Beveland f200;
Axel (overig deel) en Neuzen (overig,
deel), overig Zeeuwsch-Vlaanderen f175.
Zoodat wie: in Vlissingen f 150 's jaars
verdient met kost en inwoning; in Mid
delburg f 125 met kost en inwoning; en
in 't overig Zeeland f 100 met kost en
inwoning, loonkiezer is. Dit wel te onthou
den met 'toog op de inwonende zoons.
Wie behalve salaris slechts vrij kost,
en derhalye geen vrij inwoning verdient,
die moet minstens verdienen de straks
genoemde sommen met aftrek van f 87,50
te Vlissingen; f75 te Middelburg; f62,50
te Souburg en op 'tZand; f50 te Goes,
Ierseke, Brigdamme, Zierikzee en Neu
zen (kom) f 37,50 in de overige gemeente|n
op de eilanden; en f25 in het overige'
Zeeuwsch-Vlaanderen.
Huurkiezer is bij die op den 31 Augus
tus sedert 1 Augustus van het vorige'
jaar in een huis of 'in een deel van eën
huis heeft gewoond, en in dien tijd slechts
eenmaal of geen enkele maal is verhuisd,
natuurlijk mits dan (in het eershei geval)
ieder* der woningen den huurprijs heeft
door de wet vastgesteld.
Deze huur moet per week bedragen,
f 1.75 te Vlissingen; f 1.50 te Middelbrug;
f 1,25 te Souburg en 'tZand; f 1 in de
overige gemeenten op de eilanden bene
vens te Neuzen (kom) en Axel (kom);
en f0,80 in de overige deelen der pro
vincie.
Onder de huurkiezers vallen ook de
bewoners van vaartuigen. Ook zij moe
ten zich ter secretarie aangeven; kosten
zijn er niet aan verbonden.
Voor grootboek- en spaarbankkiezers'
geldt dat hun bedrag op de Spaarbank
op 1 Februari gedurende een jaar
minstens f50, dat op het Grootboek
minstens f 100 (nominaal) moet zijn.
Ook zij moeten zich tusschen 1 en 15
Februari aangeven, ter secretarie, ondef*
overlegging van een bewijs van de di
rectie van het Grootboek of 't bestuur
der* Spaarbank of van de Rijkspostspaar
bank !te Amsterdam, dat zij sedert een
jaar' inderdaad eigenaar zijn van de ge
vorderde bedragen.
Voor examenkiezers is ook eigen aan
gifte noodig. Wie twijfelt of zijn exa
men, of zijn diploma hem wel recht óp
het kiezerschap geeft, onderzoeke dit maar
even ter secretarie, waal* men hem koste
loos zal inlichten.
Nota bene, dit alles geldt alleen voor
de nieuwe kiezers.
Wie al kiezer is, hetzij loon-, huur-,
grootboek-, spaarbank- of examenkiezer,
die blijft het, die behoeft zich derhalve
niet opnieuw aan te geven.
Er zijn dit jaar gemeenteraadsverkie
zingen te wachten, in het volgende jaar
Statenverkiezingen, en in het daarna vol
gende Kamerverkiezingendrie belangrijke
jaren, die men derhalve wèl bestede.
Wij zijn bereid tot het geven van na
dere en meerdere inlichtingen. Wie dan
nog niet voldaan is, raadplege het Vra
genboek]© van R. C. Verweyck, uit
gave Flörke, Hilversum, hetwelk bij alle
boekhandelaren voor slechts enkele centen
verkrijgbaar is.
Allen geoefend, allen gewapend.
Bij' de plaat in ,,De Telegraaf" een
op wacht staand soldaat in oorlogstenue
bij een kanon geeft Raemaekers de
teekenaar een versje:
Driehonderdduizend jonge kerels
(Of zijn het wijven bij geval?)'
Die wachten sloom en ongewapend,
Of Holland „Holland" blijven zal.
Zeg suffe slapers! duffe droomers!
Zie naar het Zuiden wat gebeurt.
Wanneer je Volk, wanneer je Vaandel
Door Vreemd Geweld wordt stuk ge-
[scheurd.
En gijl, beduchte duitendieven!
Tast in uiw spaarpot vóór ge leest,
Hoe, vast en zeker, totdenbodem
„In Feindesland" men „requireert."
Er onder staat: Waarom niet algemeje-
ne dienstplicht?
Raemaekers vraag (en zekler ook ver
langen?) steunen wij.
Maar waarom toch scheldt hij al die
liberale en neutrale anti-militairen in en
buiten de volksvertegenwoordiging steeds,
die sinds menschenheugcnis, op de uitga
ven voor onze landsverdediging hebben ge-,
toornd, ja de landsdefensi© door krente
rig besnoeien of afstemmen onmogelijk
hebben gemaakt, duitendieven? Zijin dan
de kapitalisten onder de socialisten, die
ook altegaar tegen oorlogsuitgaven zijn
onder dien hatelijken naam door hem
begrepen?
En zijn de kapitalisten van rechts, die
al veertig jaar en meer geleden voor
persoonlijken dienstplicht of algemepnen
oefenplicht het pleit gevoerd hebben, ook
al duitendieven
Dacht hij soms dat die zijn vermaan
noodig hadden.
Wie dicht gelijk deze overigens ver
dienstelijke teekenaar, die schreeuwt zijn
doel voorbij!
Wat is 't?
Wat is 't, dat Koningen steeds port tot
[oorelogen,?
De Hater van den Vreê blaast in hun
[oore logpn.
(Hand.) Jeroen Jeroense.
XXIX.
De lezer kent den godsdienst v'an de
„streeling des gemóeds"?
Immers ja
Het religieus socialisme, zooals het zich
in de kringen Van de s.d.a.p. openbaarde,
en dat de meerbesproken Zondagmorgen-
bijeenkomsten in het leven riep.
Nu dan, de beweging heeft opgang ge
maakt.
Langen tijd heeft men er niets van
gehoord. Het scheen wel, alsof het mis
vormde geestelijke kindeke weinig levens-
Vatbaarheid bezat, en bestemd was een
vroegtijdigen dood te sterven.
Maar neen hoor!
Dezer dagen heeft het weer v'an zich
doen spreken. 'tWas binnen onze hoofd
stad, dat de koppen bij elkaar gestoken
werden, en dat men kwam tot de oprich
ting van het „Religieus socialistisch Ver
bond".
Ach ja, dan zou men Kees Meijer, Daan
van der Zee en Enka alias mejuffrouw
Anke vau der Vlies niet kennen.
Van ganscher harte dit moeten wij
aannemen hebben zij zich in den so-
cialistischen en .materialistischen maaE
stroom geworpen, zich aan de rijde ge
schaard van die groep stofveagoders.
Meer en meer is echter hun verlangen
naar „iets meer ideels" uitgegaan. Vooral
bij Enka een dame van Christelijken
huize is nog wel iets blijven hangen
Van de dagen van weleer, toen zij zich
in rechtzinnige kringen zoo bijster thuis
voelde en haar de heerlijke taak van
opvoedster der jeugd was toebedeeld.
Die religieuse allures gaan er niet zoo
gauw uit.
En vooral in deze veelbewogen tijden
voelde men, dat er plaats gemaakt moest
worden voor een soort eeredienst, al moest
die dan ook buiten den eenen waren
God omgaan. Vooral nu bleek de behoefte
aan „iets meer ideels" sterker dan ooit.
Troelstra zelf zoowaar bleek er niet
onontvankelijk voor. Hij heeft er in zijn
„Kerstrede" nog op gewezen, dat in de
tegenwoordige dagen er zoovelen los ge
worden zijn van hun materieele bezittin
gen en hij heeft toen gevraagd, of het
mogelijk is, dat er in de S. D. A. P. te
veel naar materieele zaken gestreefd
wordt.
Ddt was natuurlijk koren op den mo
len van de meer religieus aangelegde ele
menten in de partij.
Zie je wel, zei Kees Meijer, onze aan
voerder heeft hij intuitie het gevoel ge
had, dat het religieus socialisme opkwam.
Nu wordt het tijd, dat we wat meer aan
dacht aan onze beweging schenken, 't
Is waar, er is groote dorheid; we moeten
wat meer plaats inruimen voor het idi-
eele.
En zoo heeft men naast de hersen
schimmen Van den Staat der toekomst de
idealen van een denkbeeldigen „god" ge
plaatst.
Had niet een Engelsoh socialist gezegd,
dat als de arbeidersbeweging met gods
dienstzin bezield zou zijn, zij de wereld
zou overwinnen
Wat wil nu het religieus socialistisch
verbond.?
Artikel 1 ran de statuten leert ons het
volgende
„Het Verbond stelt zich ten doel:
a. een band to vormen tusschen alle
religieuze socialisten en algemeene leiding
te geven aan het werk .ter bevordering
van het religieus socialisme;
b. propaganda voor het socialisme to
Voeren, voornamelijk daar, waar deze pro
paganda met religieuse bezhVaren kampt;
c. den materialistischen geest te bestrij
den, voornamelijk in eigen (soc.) kring.
Art. 2 zegt, dat leden van het Verbond
gezocht werden onder hen, die in de ver
werkelijking' van het socialisme een voor
waarde zien tot bloei van 'tr.s.; en dat
men tracht dit te bereiken door naar de
opheffing van den klassen- en natiënstrijd!
te streven door socialisatie van productie
en distributie.
Ieder socialist kan zich dus bij' de be
weging aansluiten. Voelt ge er niet veel
voor, zijt ge blind voor het genot van de
laving in het religieuse bad, welnu, dan
blijft men weg'. De deur der s.d.a.p. blijft
evengoed voor u open. Omgekeerd moet ge
echter wel het socialisme aanhangen, om
tot de 'religieuse bijeenkomsten de deur
geopend te vinden. Want het socialisme
is de god.
De propaganda van het socialisme
zoo rekent men verder na zal er nog
veel gemak bij hebben. „Waar deze met
religieuse bezwaren kampt," zal men met
een vroom gezicht op de nieuwe beweging
kunnen wijzen en zeggen, dat juist de
socialisten daaraan willen en kunnen te
gemoetkomen.
Zelfs, zegt men, is het ons hoogste
streven ook in éigen kring den materia
listischen geest te bestrijden.
Zoo wordt de schare gepaaid met schoo-
ne woorden.
Eerst was het de strijd om de stof.
Loonsverhooging de eerste en hoogste
eisch, plundering van den burcht van het
kapitalisme het hoogste ideaal.
De propaganda voor dezlen strijd sloeg
zoodanig in, dat men weldra ettelijke pro
letariërs achter de roode vaan zag mar-
cheeren. Straks zou het kapitalisme ziel
togend ter neder liggen, de buit z!ou net
jes verdeeld worden en de ideaalstaat
een aanvang1 nemen.
Doch men rekende huiten den waard.
De oorlog is tusschenbeide gekomen en
heeft het alles zoo anders geleid.
Zoodra de „Godsvrede" werd geprocla
meerd zat men met de handen in liet
haar. Nu ja, men kon nog wel enkele
avonden vullen met onschuldige speeches
over Oorlog en Vrede en de Oorlogslee-
ning gaf nog wel eenige stof voor een
paar vertooningen, doch 't was alsof de
pit er uit was.
Wat toch is het geval?
Er is gebrek gekomen en het socialisme
stond niet klaar om de reddende hand te
bieden. De arme moest zichzelf maar
redden; ondanks z'n vroegere verheerlij1-
king van de S. D. A. P. en haar voor
mannen zou hij van den honger omge
komen zijn, ten ware van andere zijde
hulp gekomen was.
En de loonstelsels?
W at loonstelsels Hoevelen zijd niet tot
werkeloosheid veroordeeld. En zij, die
werk hebben, mogen blij zijn met wat
men him belieft te geven. Veelal eten zij'
reeds van hun „loon" brood der genade,
want hoevele werkgevers doen hun uiter
ste best om hun arbeiders zoo lang mo
gelijk voor gebrek te behoeden, vaakj tot
schade van hun eigen gezinnen!
En dan, ons land is in gevaar gekomen
en het socialisme was niet bij' machte
uitredding te schenken. Ja, eerder liet het
zich van zulk een zwarte zijde zien, dat,
ware het oppermachtig geweest in den
lande, ons land een donkere toekomst
ingegaan zou zijn.
Daar zitten de aanvoerders nu bij de
pakken neer. De oude leuzen, destijds
zoo klinkend en effectmakend, doen thans
geen opgeld meer. De oorlog beheerscht
alle economie en voor het socialisme
als materialistisch verschijnsel is geen
buit meer te behalen.
Wat kon men nu beter doen, dan de
religieuse gedachten hij' elkaar opwekken;
het materialisme toch schijnt niet onder
alle tijdsomstandigheden te kunnen be
vredigen.
Het idieele kan hier uitkomst schenken.
De streeling des gemoeds zal het alles
weer goed maken.
Zelfs Troelstra snakt naar een hart
verkwikkend middel in dien vorm.
Arme menschen, die God steeds voor-
bij'loopen en zich tevreden stellen met een
religieus vernisje tot streeling des ge
moeds in donkere tijden, als waarin we
thans leven.
Waarom ik een „Zeeuwsche Stem" aan
deze niet-specifiek-Zeeuwsche zaak weid?
Wel, omdat het verschijnsel ook in onze
provincie zich openbaart.
Ook hier „religieuse" uitwassen.
Niet eens alleen op soc. demi. terrein.
KEES, VAN DER MEER'.
Beknopt overzioht van den toestand.
Vangen wij ons overzicht aan met, de
samenvatting, die „De Standaard" dezer
dagen gaf van den toestand.
„Men heeft .uitgerekend, aldus dr. Kuy-
per, dat het oorlogsterrein, sinds ook
Turkije meedeed, is uitgebreid tot 55
pCt. van de landoppervlakte der aarde
en dat 56 pCt. van de (bevolking onzer
planeet technisch tot do oorlogvoerenden
behoor en. Er is veel kans dat in het aan
staande voorjaar nog andere, nü neutrale,
Staten zich in den reuzenkrijg zullen men
gen; maar zooals het er nu bijstaat, mag
men reeds ten volle van een wereld-oorlogj
spreken. Ook en vooral1 omdat, op een
enkele uitzondering na, de grootste (en
•sterkste Mogendheden er in betrokken
zijtn.
Evenwel1 nu, ma vijf maanden vech-
tens, zijin de resultaten nogl zeer mager.
Ze zijin alleen huiten Europa te vinden.
In Oost-Azië heeft Japan de Duitschei
kolonie Kiautschau veroverd. De eilanden
groepen in den Stillen Oceaan, die Duitsch-
land bezat,, o.a. de Carolinen, de Mari-
annen en de Marshall-eilanden, zijn het
ontnomen; de meesten door Japan, de
andere door Engeland. Ook het Duitsche;
gedeelte van Nieuw-Guinea is buitge
maakt. In de Perzische golf is het delta
gebied van de Sjatt-al-Arab evenzoo door
Etngeland bezet, dat verder het eiland
Cyprus bij zijn bezittingen heeft ingelijfd
en aan de feitelijke heerschappij die het
over Egypte uitoefende, nu dien vorm
heeft gegeven van een protectoraat. Dan
is ju West-Afrika het Duitsche Togo-
gebied tusschen Frankrijk en Engelandi
verdeeld. Maai* Kameroen, Duitsch Oost-
Afrika en Duitsch Zuidwest-Afrika heb
ben dusver aan alle Engelsche aanvallen
weerstand geboden."
Dat er veel kans is, dat de strijd zich
Straks nog uitbreidt, hebben wij giste
ren reeds geineld.
Van verscheidene kanten wordt drei
gend de oorlogsvuist opgestoken.
De „Lokal Anzeiger" komt met een
bericht van een ultimatum van Perzië
aan Turkijie. Wordt het. bevestigd, dan
is de positie van Turkije niet zeer aange
naam, daar het dan ook in het nauw
gebracht wordt in die streken, waar het
nog eenige voordeelen had weten te beha
len als tegenwicht tegen d© nederlaag
in Sarykamysj.
De gegevens van het Oostelijk en Weste
lijk oorlogstooneel geven ons geen aan
leiding tot bijzondere opmerkingen.
Gelijk wij ongestadig weer hebben, is
het ook op het slagveld geen „zonnige
woimige wereld."
Uit Berlijn wordt geiklaagd over de
„wolkbreukachtige regens met onweer",
die de( Leie buiten haar oevers dejett
treden.
En ,uit Parijs werd dezer dagein nog
gemeld, dat loopgraven ontruimd moesten
worden, omdat de mannen daarin tot hun
schouders in de modder stonden.
Do ontruiming van Rijssel door de
Duitschers is nog niet bevestigd.
Een Duitscher over het Nederlandsche leger.
In de „Kölnische Volkszeitung" plaatste
Hermann Ritter een artikel getiteld „Di©
Hollandsch© Wehrmacht".
Schrijver behandelt eerst onzen heken
den afkeer van militairisme en de weini
ge achting, welke voor de invoering van
den dienstplicht, hier te lande voor het
leger bestond. Dientengevolge was ook
in Duitschland de dunk voor het Holland-
schfe lleger nimmer groot en werd het
dikwijls bespot.
De schrijver vervolgt dan: Het Hol-
landsche leger van onze dagen verdient,
hetgeen met nadruk gezegd mag worden,
deze geringschattende critiek niet. Ik heb
gelégenheid gehad, alle wapens bij mar-
sohen en oefeningen t© zien en ik mag
wel verklaren, dat de manschappen ©ri
het paardenmateriaal' mijl steeds voor
treffelijk voorkwamen, dat manschap
pen, onderofficieren en officieren met
g'rooten ijver zich aan hun beroep wij
den en de uitrusting over* 't algemeen
op de hoogte van den tijd staat. Vooral
zij het mij vergund, lof te brengen aan
de artillerie, die zich wat geoefendheid
in het schieten aangaat, met de artil
lerie van elke groote mogendheid meten
kan. De schrijver bespreekt vervolgens
de sterkte van ons leger, en meent, dat
wij te weinig geschut hebben, in
Vergelijking met de geschutssterkte van
andere legers. Duitschland heeft h.v. per
divisie het dubbel© aantal stukken van
ons, hoewel zijn divisies-infanterie in-
plaats van de 18 Hollandsche bataljons
maar 12 bedragen. Ook tegenover Frank
rijk, België en Zwitserland staan wij ver
in dö minderheid, wat heit aantal stuk
ken betreft, een misstand welke, volgens
den schrijver, in de oogen van de Hol-
