Maandag 38 December 1914 39e Jaargang IYo. 74 De Groote Oorlog. Binnenland. Uitgave van de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes: LAW aE VORSTSTRAAT 219. Bureau te Middelburg: FIRMA F. P. DHUIJ - L. BURG. Drukkers: Oosferbaan Le Cointre - Goes. Zij, die zich met ingang van 1 Januari e. k. op „De Zeeuw" abon- neeren, ontvangen de tot dien datum verschijnende nummers gratis. Bidden en vloeken. 4 Be Minister van Binnenlandsche Zaken heeft gezegd dat de Regeering geen bid dag wil uitschrijven omdat aan een der gelijke nitnoodiging velen, zij het ook Slechts een minderheid, zich zonden er geren. In deze zelfde lijn zou derhalve onzer zijds een vraag voor het vloeken tegen te gaan kunnen worden gemotiveerd met de verwijzing' naar de „velen" zij het ,ook slechts een minderheid die door dat vloeken gegriefd en in hun teederste godsdienstig© gevoelens gekrenkt wordatt. Kunnen deze nietszeggende dingetjes nu toch eindelijk niet eens afgeschaft wor den? i Nieuwjaarskaartjes. Wie de uitvinder is van het dwaze gebruik voor malkaar met Nieuwejaar zoo'n stukje carton met een naam er op te sturen, weten wij; niet; doch als hij nog leeft, noodigen wij hem uit om aan alle menschen in Nederland te verzoeken het geld dat ziji anders zullen uitgeven voor het drukken, verzenden, posten en beantwoorden van dergelijke kaartjes, te storten in de kas van het Koninklijk Na tionaal Steuncomité. 1 Dit doende, ontlast men de posterijen van heelwat onnoodige, koude drukte, en bespaart men den naaste de ergernis om die malle dingetjes door een contra-mal ligheidje te moeten beantwoorden. Vooral1 nu men per advertentie zijn heilwensch den naaste of den bloedver want kan aanbieden, is dat toezenden van Nieuwjaarskaartjes een overbodige weelde geworden. Bekncpt overzicht van den toestand. De Kerstdagen brachten behalve de ge boorte van onzen Heiland en den En gelenzang, ook de aanbidding der wij zen en den moord te Bethlehem in her innering; wij lazen er van „aan tafel" in Mattheus 2. Dooh zoo werden wij ook bepaald bij den rei van Klaerissen in Vondels Gysbrecht van Amstel, die tee- kenachtig schoone stoute regels, inge leid door de ongekend mooie en juiste regels van den Kerst nacht, schooner dan de dagen, wegens het in zijn duis ternis blinkend licht. In Verband daarmee werden wij bepaald bij de dnizende moeders en vrouwen die in dezen Kerstnacht in diepen rouw ge denken zouden huYme gesneuvelde lieve lingen. Bij de jonge levens die, vooral aan Duitsche zijde, waren afgesneden op de slagvelden aan Marne en Yser, aan Weichsel en Warthe, aan Donau en Maas. Er is in dien „rei" zooveel dat als met profetischen geest „gedicht" schijnt. 0 Kerstnacht, schooner dan de daegen, Hoe kan Herodes 't licht verdraegen, Dat in uw duisternisse blinckt, En word geviert en aengebeden? Zyn hoogmoed luistert nae geen reden, Hoe schel die in zyn ooren klinckt. h jV i Hij poogt d'onnoosle te vernielen, Door 't moorden van onnoosle zielen, En weckt een stad en land geschrey, In Bethlehem en op den acker, En maeckt den geest van Rachel wacker, Die waeren gaet door beemd en wey. Dan na het Westen, dan na 'tOosten. Wie zal de droeve moeder troosten, Nu zij haer lieve kinders derft? Nu-zy die ziet in bloed versmooren, Alleer ze naulix zijn geboren, En zooveel zwaerden rood geverft? Zoo velt de zeis de korenairen. Zoo schud een buy de groene blaeren, Wanneer het stormt in 't wilde woud. Wat kan de blinde staetzucht brouwen, Wanneer ze raest uit misvertrouwen! Wat luid zoo schendig, dat haer rouwt? Gaan wij nu den toestand op de slag velden na, dan stellen wij op grond der berichten vast dat in het W,esten aan den Yser de aanvallende beweging der bondgenooten langzaam voortgaat, en in het Oosten de vlucht der Russen aan de Weichsel is tot staan- gekomen, dat 'Hxmuiden, de platgeschoten stad door de Duitschers is ontruimd, en de voordeelen door hen aan de kust behaald, weer zijn vervlogen; terwijl in Polen de Russen ven hun terugtrek hersteld de hen vervol gende Duitschers aan de Bsura weer heb ben teruggeworpen, en de Duitsohers aan het Merengebied blijven vooruitdringen. Overal een krijg van de wijs. Ontbloot de Rus zich in het Noorden ten behoeve van het Zuiden, dan wint de Duitscher in het Noorden en krijgt in het Zuiden de Oostenrijker klop. Rrengt de Duit scher troepen vair Zijn Westelijk front naar Polen, dan winnen de Engelschen in Zuid-West-België en verliest de Rus aan de Weichsel. Dit wijst op gebrek aan manschappen en materieel, aan beide zij den. En zuchtend vragen wij het de arme soldaten, ook in ons land, nu: hoe lang zal dit nog duren? Denko men dan ook niet dat het voor waarts dringen der Engelschen de be ëindiging van den strijd bevordert. De Duitschers zijn wel zwakker in getal, dooh zij zijn op hun hoede en laten zich zoo maar niet zonder slag of stoot terug drijven. Dit ondervond eersten Kerstdag eene Engelsche patrouille van negen man, wel ke bij Thourout (Vlaamsch Thorhout) door de Duitschers werd ingerekend. Wel be wijst de aanwezigheid den ernst van den Engelschen aanval, en de zekerheid van den Duitschen terugtocht. Maar het is nog niet zeker dat zoo ook Rousselaere en Thielt zullen worden aangedaan. Overi gens is het treffend dat nu in verband met het Kerstfeest juist Thorhout wordt genoemd. Immers aldus Het Vader land, toen het Kerstfeest voor het eerst— in Vlaanderen werd gevierd, was Thur- hout (hout, d.i. bosch van Thor) een van die offerplaatsen aan den Noorsch- Germaanschen god Thor, waar, terwijl el ders de Christelijke kerken en kapellen verrezen, nog de trouwe aanhangers van den ouden god, den hamerziwaaienden donderaar Thor in den nacht bijeen kwa men, om hem onder de ruischende eiken jkruinen bloedige offers te brengen. Guido Gezelle zong er van: li Thorhout, Thorhout, heilige stede, Wist gij, waar uw voet op staat; Wat uw bosschen rooken dede, Wat uw naam vermoeden laat. I Zoowel op het oostelijk als op het westelijk oorlogstooneel schrijven de par tijen zich de overwinning toe in de ver schillende kleine gevechten. Het schijnt onzeker of bij een Rus sische overmacht als thans zicili ontwikkelt het offensief der Russen wel voor goed tot staan is gebracht. De Engelschen beginnen nu ook de Duit schers |in hun eigen land te bestoken. In den voormiddag van den 25en dron gen lichte Engelsche strijdkrachten in de Duitsche Bocht door. Watervliegtuigen, die zij hadden meegebracht, traden tegen onze riviermonden op en wierpen naar schepen die voor anker lagen en een gashouder in de huurt van Cuxhaven hommen, maar raakten niet en richtten geen schade aan. Hiertegenover staat dat herhaaldelijk Duitsche vliegers de Engelschen in hun eigen land bezoeken. Toen j.l. Vrijdag de inwoners van Southland (Essex) aan den Kerst-maaltijd zaten werd eensklaps een verschrikkelijk kanongebulder ge hoord. Duizenden spoedden zich naar de rotsen en doorzochten met kijkers de lucht, waarbij wij een tweetal vliegtui gen zagen die zich op groote hoogte en spoed boven de Theemsmonding bewo gen in de richting naar de Noordzee; 3 Britsche vliegers trachtten het Duit sche vliegtuig binnen hun bereik te krij gen, doch deze vloog te snel en verdween in den mist. Boven het land was het helder weder. Er zijn geen bommen uit geworpen. De aanval in de Duitsche bocht van de Noordzee. De Engfelsclie admiraliteit deelt het vol gende mede: Op 25 dezer zijn de Duitsche oorlogs schepen, die bij Cuxhaven lagen, door zeven marine-vliegtuigen aangevallen. Dq aanval begon bij daglicht van een punt jn de nabijheid van Helgoland en de vlieg tuigen werden begeleid door lichte krui sers, torpedojagers en duikbooten. Zoodra de Duitschers de schepen van Helgoland af zagen, vielen twee Zeppelins, drie of vier watervliegtuigen en verscheidene duikbooten hen aan. Er volgde een nieuw soort van gevecht tusschen de modernste kruisers eener- en vijandelijke luchtvaar tuigen en duikbooten anderzijds. De En gelsche schepen meden de duikbooten en de twee Zeppelins, werden door de ka nonnen van de Undaunted en de Arethusa gemakkelijk verjaagd. De watervliegtuigen, van den vijand slaagden erin in de nabij heid "van onze schepen bommen te wer pen, zonder ze echter te raken, en de Engelsche schepen bleven drie uur lang in de nabijheid van de vijandelijke kust, zonder door schepen op het water gehin derd to wordga en namen drio van de zeven vliegers mek hun vliegtuigen goed en wel aan boord. Drie andere vliegers 'kwamen met Engtelsche duikbooten, die hun bijstand verleenden, terug. Hun vlieg tuigen waren gezonken. Een vlieger wordt vermist. Zijn vliegtuig is op 12 K.M.',\van Helgoland als wrak gezien. Zijn lot is on bekend. De omvang van de schade, die de bommen van de Engelsche vliegers hebben aangericht, kan niet geschat wor den, maar al' hun homen zijn op punten van militaire beteekenis geworpen. Generaal De Wet en zijn vermoedelijk lot. Over „Het vermoedelijk lot van Ge neraal De Wet", schrijft dr. E. C. Godée Molsbergen, die vroeger professor was aan het Victoria Gollege le Stellenbosch (Z.- A.), in de „Amsterdammer o.a. ,,'t Kan verkeeren", aal menigeen ge dacht hebben bij het bericht van Gene: raai de Wet's gevangenneming. Als wei nigen gedurende langen tijd over de heele beschaafde wereld beroemd, gevreesd be wonderd, werd zijn vechten en vluchten spreekwoordelijk. En nu de Wet in ge vangenschap Het is nu niet de juiste tijd, en de gegevens er toe ontbreken, om; te trachten De Wet's gedachtengang bij de gebeur tenissen der laatste maanden te volgen. Al zal de loop van zaken hem innig leed doen, of hij zich nu beschouwt als iemand, die nog alleen maar te beklagen is, is een andere vraag. Een persoon lijkheid als Christiaan de Wet kunnen we ons niet denken als neerzittend bij' de pakken, als berouwhebbend boeteling. Hij weet wel dat een gelukte revolutie hem tot vrijheidsheld zou hebben ge maakt, terwijl de mislukking den leider als gevangen opstandeling brandmerkt. En ook dat het eindoordeel over zijn daden pas veel later zal worden geveld. Op de vraag: „Wat zal er met hem gebeuren?" kan met vrij groote zeker heid worden geantwoord, dat de dood straf niet aan hem zal worden voltrok ken. Zuid-Afrika's geschiedenis is hier borg voor. In Zuid-Afrika munt men niet uit in kennis van de vaderlandsche geschiedenis Maar eert paar historische feiten zijn toch wel gemeengoed van allen: Slachtersnek van 1816 en de Uitlander-beweging; van 1895. Ook buiten Zuid-Afrika weet men hoe na de Jameson-inval een menigte Johannesburgers tijdens hun proces voor hun leven vreesden, hoe vier hunner tot de strop veroordeeld werden, maar op President Kruger's aandrang genade voor recht kregen. Van hen zijn er nog heden in leven en in eere. Andere terechtstellingen zijn er in Zuid- Afrika geweest, nog niet zoo lang gele den, waar de Roerenbevolking1 moest toe zien hoe familieleden, die volgens hun rechtsgevoel onschuldig waren, werden ge fusilleerd, en niet vergeten worden Schee pers, Willie Louw, Broeksma en anderen. Zou een regeering er nu toe kunnen komen om van de gevangengenomen aan voerders helden en martelaars te maken door een executie? Zullen er niet velen zijn in Zuid-Afrika, die, hoewel erkennend dat De Wet is afgeweken van zijn taak als rustig burger, gevoelen dat hij1 han delde uit liefde voor zijn vaderland? Die, hoe loyaal ook, niet zouden goedkeu ren dat De Wet gedood of langen tijd gevangen gezet werd? Generaal Rotha zal zich aan Lord Charles spiegelen en Kru- ger tot voorbeeld nemen. Met groot gebaar kan de Botharegeering grootmoedigheid betoonen: men late den generaal vrij Zuid-Afrika verlaten, als hij zich met den loop van zaken daar niet kan vereenigen; men late hem in zijn geliefd vaderland op parool vrij1 wonen, als hij daaraan de voorkeur geeft, en zoo zal de Regeering het best haar eigen zaak dienen en geen onnoodige hardheid be toonen jegens haar tegenstanders. Korte Oorlogsberichten. Twee schepen met levensmiddelen, 'bestemd voor die Belgen, zijn uit New-York vertrokken. De waarde der ladingen wordt op 650.000 dollars geschat. Naar uit vertrouwbare bron gemeld wordt, zijn de Duitschers er niet in ge slaagd de sluizen 'hij Zeebrugge te her stellen. D© Belgen hebben al de Tech nische inrichtingen vernield. Het in neu traio landen tot 23 Dec. opgeteekende aantal Duitsche krijgsgevangenen bedraagt 1140 officieren en 131.737 manschappen, dat der Oostenrijkschje krijgsgevangenen 3186 officieren en 221.447 manschappen. Vele Oostienrijksche-Slavische gevangenen vragen om Russisch© (naturalisatie en wen- schen tegen de Turken in het veld ge zonden te worden. Uit Valona (Albanië) wordt gemeld, dat Italiaansche matrozen daar heden ge land zijn en op vredelievende wijze bezit hebban genome» ra» de stad. Er hadden geen incidenten plaat» en er heqraoht volmaakte orde. Men meldt, dat de bekende socialist Liebknecht door de overheid gedwongen is, zich bij het léger te voegen, ten qinda hem den mond te stoppen. Men zal' zich herinneren, dat Liebknecht onlangs in den Rjjksdag met energie tegen den oorlog protesteerde. Te Tsaas (Oost Pruisen) beeft een Russisch artillerievuur in hét klooster Stanooutki groote verwoestingen aange richt. De Jezuitenbroeders Ploekarts en Koerks werden in een kloostergang, waar in zij zich 'gedurende de kanonnade bevon den, door granaatsplinters getroffen en zijn kort daarop aan hun wonden gestor ven. j De woning der broeders is nog slechts een ruïne. Het incident-Ronnenkampf heeft een verrassende oplossing gekregen. Men be vestigt wel, dat Rennenkampf een geschil had met grootvorst Nikolai Nikolajewitsj en bij den Tsaar niet meer in de gunst is, maar hij' kreeg niet zijn ontslag, \maar werd belast met het commando in den Kaukasus tegen de Turken. Naar Reuter uit Pretoria seint zijn volgens officies-Ie opgave de verliezen van de Unie-krijgsmacht sedert het begin der vijandelijkheden: in den oorlog tegen de Duitschers: 19 gedood, 38 gewond, 302 krijgsgevangen; in den opstand 105 ge dood, 229 gewond. Bovendien zijn er 23 aan ziekte overleden en 29 in een onge val1 omgekomen. De verliezen van de opstandelingen, zoo heet het verder, zijn zeer moeilijk vast te stellen, aangezien er velen te velde zijn begraven. Men weet echter, dat er meer en misschien aanzienlijk meer dan, 170 dooden zijn en aanzienlijk meer dan 300 gewonden. Ruim 5000 zitten gevan gen, ongerekend zij die onder den staat van beleg gevangen zijn genomen, en de 400 die zich hebben overgegeven en op parool vrij zijn gelaten. Een droeve Kerstmis. De Britsche kolonel Rundell en zijn vrouw ontvingen eersten Kerstdag het bericht van het sneuvelen hunner beide zoons in eenzelfde gevecht in Noord-Frankrijk. Na de nederlagen der Oostenrijkers in Servië, gevolg van onverstandig voor uitdringen door den opperbevelhebber, is deze door den Keizer ontslagen en ver vangen door aartshertog Eugemius, gene raal' der cavallerie. De „Leersum'op een mij n g e 1 o o p e n. Het Hollandsche stoomschip „Leersum" Van Rotterdam, is gister avond tusschen Scarborough en Filey op een mijn geloopen en gezonken. Twee le den der bemanning worden vermist; 17 zijn te Scarborough geland. Te St. Petersburg zijn wegens de toenemende revolutionaire gisting, de universiteit en alle andere hoogescholen gesloten. Kerstmis in da iaopgü a sen- Over het geheel is het stil ^geweest in de loopgraven in de Kerstdagen. De En gelsche bladen melden, dat er niet veel meer geschied is dan wat artillerie-ge- schiet. De Fransohen hadden een „Noel du soldat" gearrangeerd, met allerlei ver rassingen, de Belgen kregen van hun Ko ning sigaren, en van de Koningin 60.000 wollen bouffantes, die op Kerstavond wer den verdeeld. De Engelschen kregen hun ne plumpudding^ en merkwaardig is het verhaal, dat in de loopgraven der En gelschen en Duitschers, hoewel dan de woorden verschilden, dezelfde liederen op dezelfde wijzen werden gezongen en beid© zijden haar best deden om tot een sa menzang te komen. „Tipperary" was dit maal geheel vergeten en had plaats ge maakt voor Kerstliederen, die in beide landen zoo op elkaar gelijken. Doch nau welijks was de zang geëindigd zegt de ,,Times"-correspondent, of de cy nische Duitschers schoten een volle laag af en veile kogels vielén in de Engel sche loopgraven. Maar dit kon den En gelschen niet beletten te genieten, van de plumpudding en de andere geschenken die uit Engeland voor de soldaten te velde waren gezonden, vooral van de si garen, sigaretten, tabak en rum. En Vooral van de Kerstgroeten, door den Koning en de Koningin aan ieder 'man te vélde ge zonden. Eerste Kamer. De Eerste Kamer heeft in de heeren Colijn, Cremer en Van Kol drie Indische specialiteiten die er wezen mogen. Zoowel de anti-revolutionair, als de uni onist, beidan oud-minister, en de sociaal VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG. Abonnementsprijs Per 3 maanden fr. p. post1.26 Losse nummers0.05 Prijs der AdvertentiSn 15 regels ƒ0.50, iedere regel meer 10 ct. 3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend. Bij abonnement voordeelige voorwaarden. Familieberichten van 110 regels ƒ1. iedere regel meer 10 ct. democraat kennen indië door endoor; huq partij en het land mogen roem dragen op him bezit. In het algemeen is de Eerste Kame» beter van krachtige specialiteiten voorzie* dan de Tweede. De oud-hoog!eeraren v. d. Berg, Drucker, dr. Ivraus en Kuyper (beide laatsten tevens oud-ministers), de hoog leeraren Bavinck, Woltjer en Van Swaay, de financieele specialiteit Van Nierop, de juristen 't Hooft en Regout, de laatste ook nog in zaken van waterstaat als oud-minister bekwaam. De Nieuwe Rotterdamsche Courant Ver kocht de aardigheid dat de antirevolu tionaire partij in de Tweede Kamer een pover figuur maakt bij die in de Eerste vergeleken. Het blad vindt mr. Rutgers minder dan Colijn; en Van een paar anderen gek scheert het: „Dr. Beumer is een accu raat pluizertje, een vlijtige letter-fana- ticus wie zou echter niet aan een jurist van het type-'t Hooft, den gees- tigen, slagvaardigen afgevaardigde voor Gelderland, verre de voorkeur geven? En zou men den letters-inslikkenden, syl laben-verslindenden heer Duymaer van Twist zonder ironisch glimlachje een even knie van den voortreffelijken redenaar Ba vinck kunnen noemen?" i Voor dit pluimpje voor Colijn en Ba vinck, den boerenzoon en den afgeschei den dominé, gelijk Zij oorspronkelijk Wa ren, mogen wij' het liberale blad dankbaar zijn, al dunkt ons dat zijn partij van de twee andere door haar genoemden' nog wel eenig plezier zal kunnen beleven. De heer Colijn behandelt drie hoofd punten: de financiën, het onderwijs en de reorganisatie van het Binnenlamdsch Bestuur. Met betrekking tot de financien waar schuwde hij tegen onvoorzichtig beleid. Men is niet zuinig genoeg; vooral politie en gevangeniswezen kosten veel te veel geld:. lil; ff'J Ook de Hoogere Burgerschool te Ban doeng, een partijpostje dat de minister er in de Tweede Kamer met behulp der meerderheid door gekregen had is een luxe-uitgaaf, daar in Indië een zoo ge ring percentage van de leerlingen het tot hef eindexamen brengt men stuurt zijn kinderen naar do H. R'. S. vaak slechts voor 't fatsoen van de ouders dat daarvoor niet nóg een school noodig was. En zeker niet eene met 5-jarigen cursus. In Indië, Zoo verzekerde de spreker, heerscht de phrase, de leuzenpolitiek. Dat heeft ons schatten gekost in de Solo vallei, in de irrigatie van de Lampongs en zoo is er telkens een bevlieging waar in men veel geld uitgeeft voor zaken die het later niet waard blijken. Met betrekking tot het onderwijl merkte de heer Colijn op, dat wat de minister in de Memorie van Toelichting tot de Indische begrooting had geschreven om trent de oprichting van tweede-klasse-scho- len, eigenlijk geheel werd gedekt door de rechtsche formulebijzonder onderwijs re gel, openbaar onderwijs aanvulling. Had. dus 's Ministers voorganger het maar ge zegd zooals de heer Pleyte, dan zou het „afschuwelijk niisverstand" nooit Zijn ge rezen. Maar nu bleef er twijfel mogelijk over facnltariefstelling van het godsdienst onderwijs op die bijzondere scholen. Hoe staat het daar nu mee? Wil de Minister bij' het subsidieeren van bijzondere scho len den eisch der facultatiefstelling alleen daar handhaven waar maar één school is, zoodat de ouders geen keuze hebben? Of ook daar waar geen keuze is? En als de eisch gesteld wordt, raakt die dan alleen het godsdienstonderwijs of ook de heele richting van de school? Als morgen de minister zal hebben ge antwoord, komen wij hierop terug. Militairen vrijbiljettea Spoor. De Minister van Oorlog overwegende dat het gebruik van de vrijbiljetten en vacantiekaarten niet kan bestendigd wor den, heeft vanaf 1 Januari a.s. inge trokken de daarop betrekkelijke be schikkingen; en voorts bepaald: dat voor naleving van de voorschriften betreffende het militair vervoer nauwge zet moet worden zorg gedragen; en dat aan militairen beneden den rang van officier gedurende den tijd waarin het leger gemobiliseerd is, bij het gaan met verlof, vervoer kan worden toe gestaan ten laste van het Rijk, naar de navolgende regelen. i Om een bewijs voor het hiervoren be doelde vervoer per spoor, tram of stoom boot c. q. veer te kunnen verkrijgen, moe ten met verlof gaande militairen beneden den rang van officier daarvoor een ver zoek richten tot hun onmiddellijken chef, onder verklaring dat hun beperkte geld middelen hun niet toestaan zelf (of telken male zelf) h,u» reis te bekostigd»-

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1914 | | pagina 1