No. 44
Vrijdag 30 November 1914
39e Jaargang
De Droote Oorlog.
Binnenland.
Uit de Provincie.
Uitgave van
de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
LAN s E VORSTSTR AAT 219.
Bureau te Middelburg:
FIRMA F. P. DHUIJ - L. BURG.
Drukkers:
Oostarbaan Le Cointre Goes.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs
Per 3 maanden fr. p. post
Losse nummers
ƒ1.25
.0.05
Prijs der Advertentlën
15 regels ƒ0.50, iedere regel meer 10 ct.
3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend.
Bij abonnement voordeelige voorwaarden.
Familieberichten van 110 regels ƒ1.
iedere regel meer 10 ct.
0e leening.
Wij namen iin ons laatst vorig no. de
Voorstellen der regeering op in zake de
leening en hare aflossing. Uit de opsom
ming blijkt op veionUusbende wijze hoe
wij allen zullen gesneden worden. Allen
zoowel vermogenden als middenstanders,
zoowel werkgevers als arbeiders. Allen,
hierin is niets onbillijks. Ook de kiiedno
man heeft groot belang bij de uitgaven
van den Staat, vooral bij die welke de
mobilisatie vraagt. Ook hij heeft er voor
deel van dal zijn geboortegrond niet door
vreemden wordt overhee®ddat de grenzen
van zijn land door onze soldaten worden
beschermd; dat de oorlogslast niet door
plundering of 'brandstichting wordt vwri
zwaard. Hij behoort derhalve zoowel mee
de lasten te helpen dragen als de mid
denstand en de kapitalist. Het beginsel
der draagkracht is een mooi beginsel,
waarmede de wetgever zooveel mogelijk re
kening houden moet, maar het is niet
het ©enig©. Deze gedachte dient bij allen
voorop te .ptaan, wanneer wij de harde
maatregelen beoordoelen, welke de regee
ring ons in T vooruitzicht stelt.
Want hard is het, voor den werkman,
voor den vader van een groot gezin, voor
de huismoeder die bij grooter uitgaven
het met minder inkomsten doen moet.
Doch wat zou het baten er tegen te
mopperen, het geld moet er immers toch
komen. En dan, wat zou hel baten in
den steen be bijten, en bet ontzag voor
den werper van den steen uit liet oog
te verliezen.
Al deaa dingen komen over ons land
«en volk van Godswege. Onder zijn toe
lating kwam de oorlog roet zijn droeven
nasleep over de volken, en liet is betrek
kelijk nog maar .weinig en gering wat
als gevolg daarvan tot ons kwam. Laat
ons dankbaar zijn, en ootmoedig' erkennen
dat het Gods goedertierenheden zijn dat
wij nog niet vernield zijn. Het geld
komt wel weer terecht. Het rijmpje doe
opgeldGoed verloren, niets verionen
moed verloren, iets verloren; eer ver
loren, veel verloren; ziel verloren, al
verloren
IBeknopt overzicht van den toestand.
Chauvoncourt, het plaatsje aan den
Westelijken oever van de Maas over St.
Mihiel gelegen, was .zooals men weet in
handen der Duits cheiré gevallen.
Thans komt het Fransche communiqué
vertellen, dat de Duitschors het weste
lijk deel van het stadje of dorp, dat zij
ondermijnd hadden, in do. lucht hebben
laten springen.
Overigens kenmerkte de dag van Woens
dag' zich door een zeer hevig onophoude
lijk kanonvuur.
Volgens het Duitsche ambtelijke bericht
ïs een aanval der Franschen in de streek
van Servon, aan den westelijken zoom
van het Argonnerwoud onder zware ver
liezen voor de Frans1'hen afgeslagen, ter
wijl de Duitschers slechts weinig1» mannen
verloren.
Het gewaagt ook nog Van een drama in
de lucht.
Een Duitsch vlieg tuig-eskader nood
zaakte op een verkenningstocht twee, vij
andelijke vliegtuigen ,om ibe landen ©n
bracht een vijandelijk vliegtuig ten val.
Van de Duitsche vliegtuigen wordt er
één vermist.
Op het Oostelijk front zijn de opnieuw
begonnen gevechten nog aan den galng.
We hebben nog geen gegevens te onzer
beschikking, om een overzicht te schrij
ven. Doch spoedig zu.'.'.en wij er wel meer
van hooren.
Zooals we reeds kortelijks gemeld heb
ben, is Libau (Oostzeehaven) andermaal
door de Duitschers gebombardeerd.
Die Ingangen van de haven zijn door
het doen zinken van schepen versperd,
en belangrijke militaire inrichtingen wer
den beschoten.
De Duitschers hebben daar weer een
brutaal stukje uitgehaald. Hun torpedoboo
ten zijn zelfs in de binnenhaven doorge
drongen, om te constateeren, dat er geen
vijandelijke schepen in de haven wieren.
Het IJzeren Kruis.
Het IJzeren Kruis wordt, zooals men
weet, wegens bijzondere onderscheiding
voor den vijand verleend. Men kan het
le kl.'pas krijgen, na het 2e kl. verwor
ven te hebben.
Elke wachtpost moet de kruisridder zdot-
wel 2e als le kl., door stilstaan met het
geweer bij den voet eeren. Ook al be
vindt de ridder zich in burgerkleeding.
Eiken recruut wordt bovendien inge
scherpt, den kruisridder op straat militair
te groeten, doch voorschrift is het niet.
Voor de lagerre militairen tot „Feld-
webel" toe; is aan het kruis le kl. 'een
eere-soldij van 3 M. per maand verbon
den; de kruisridder 2e kl. ontvangt dit
ook, mits hij nog het „Militarehrenzeichen
II klasse" of een daarmee gelijkstaande
onderscheiding bezit. De IJzeren Kruisen
blijven na den dood van den drager, eigen
dom der familieleden.
Do hqogste onderscheiding, welk© ver
leend wordt is de oorlogsklassc van de
orde „Pour le Mérite". Zij wordt enkel
gegeven aan aanvoerders voor, een ge
wonnen veldslag of de inneming van een
belangrijke vesting. Ook deze hooge onder
scheiding wordt zonder onderscheid des
persoons verleend. Dit bewijst liet geval
van den luitenant, die voor de overrom
peling. van het fort Malonne de orde
kreeg.
Een gevecht in de Zwarte Zee.
Het Turkse he hoofdkwartier' dealt of
ficieel mede
Onze vloot, die- was uitgeloopen om
de Russische vloot, welke Trebizonde
heeft beschoten, op te zoeken, heeft ze
tea1 hoogte van Sewastopol aangetroffen.
De Russische vloot bestond uit twee slag
schepen en vijf kruisers. In den strijd
die zich tusschen beide vloten ont
wikkelde, is een Russisch slagschip ern
stig beschadigd, de overige vijandelijke
oorlogsbodems namen, door de Turksche
gevolgd, de vlucht in de richting van
Sewastopol.'
Het St. Petersburgsch© bericht meldt
het volgende: Een divisie Russische li
nieschepen die .naar Sebastopel terug
keerde, ontdekte op 25 mijlen afstand van
den vuurtoren op kaapi C hers ones (Krim)
de Goeben en de Breslau. Die Russische
schepen '.gaven vuur en bij1 het eerste salVo
werd de Goeben getroffen en kreeg een
gat in de romp. Aan boord ontstond een
ontploffing en brand. De Breslau hield
zich buiten schot. De Goeben verdween
in den mist. Het Russische admiraal
schip is licht beschadigd. De verliezen
der Russen zijn 3 officieren en 29 matro
zen gedood, 25 gewond.
Gevangenneming van den gouverneur
van Warschau.
De correspondent van het „Beirl.
Tagebl." meldt dd. 17 November, het vol
gende aan zijn blad, over de gevangenne
ming van den gouverneur van Warschau
Een verblijdend feit heeft 't onverwacht
snelle voortrukken onzer troepen in Rus
sisch Polen tot gevolg gehad. Gisteren
morgen is het gelukt, den gouverneur van
Warschau, excellentie v. Korff, gevangen
te nemen.
Hij was met zijn adjudant, kapitein
Fechner, in de vroegte uit Warschau in
een «leganten particulieren auto vertrok
ken 'in de richting van Kutno, zonder
te weten, dat deze stad na een verbitterd
straatgevecht door ons was genomen.
Hij stiet plotseling bij Tarnow op de
voortroepen deir Duitsche cavalerie. Hij
poogde om te keeren en te ontkomen,
doch werd door een afdeeling van het
negende regiment Metzer dragonders in
gehaald en gevangen genomen.
De gouverneur stelde zich niet te weer
en liet zich rustig in zijn eigen auto
in gezelschap van een luitenant en een
dragonder naar Duitschland vervoeren.
Hij kwam juist door Gnesen, waar hij
op bevel van den plaatselijken comman
dant in het hotel Haensch, het beste
hotel der stad, voor den nacht werd on
dergebracht.
De gevangen gouverneur droeg de gè-
neraals-uniform en een pelsmantel. Het
is een man van groot© gestalte met een
witten vollen baard. Ofschoon hij vloeiend
Duitsch spreekt, wilde hij niemand te
woord staan, daar hij door de onverwach
te gebeurtenis allesbehalve in een goede
stemming was.
De chauffeur van den gouverneur, een
Pool, vertelde, dat de stad reeds door
de Russische militairen ontruimd was ge
weest.
De chauffeur, die gewoon burger is,
bleef voorloopig op vrije voeten, terwijl
de gouverneur en zijn adjudant door een
dubbelen post voor hun kamerdeur be
waakt werden.
Een'huwelijk in het Ziekenhuis.
Uit Bonn wordt aan een Duitsch
blaa geschreven: Vandaag bezocht ik
een mij bekenden gewonde die in ©en.
Bonnsch reserve-lazaret ondergebracht is.
„Vandaag hebben wij' een bijzonder feest",
verteld© mij de zorgzame verpleegster,
„dat moet u bijwonen."
Ik ging naar een kleine ziekenkamer,
waar twee zwaargewonden lagen. Beiden
had een vijandelijke granaat "het rech
terbeen afgerukt, maar gelukkig en stra
lend lagen zij daar, nadat nu het ergste
van het zware wondlijden voorbij was.
De een, een brave wijnbouwerszoon van
de Moezel, vierde zijn verjaardag; de
andere zijn bruiloft. In dappere plichts
betrachting had hij, een sergeant-hoboïst,
zwaar gewonde kameraden uit de ge
vechtslinie gehaald. Xpen verpletterde
een vijandelijk schot hem het bovenbeen.
Zwaar was het ziekbed geweest; hoe
had zijn oog gestraald toen zijn bruid
uit het verre Thiiringerland naar hem toe
geijld was en hem ook nu de verzeke
ring van haar trouw gaf, nu hij in deni
dienst van zijn vaderland een kreupele
geworden was. Wat was dat een zorg
en een werk voor de zusters eu help
sters geweest toen de huwelijksdag vast
gesteld was.
Toen de predikant kwam, waren de
andere zwaar gewonde kameraad met
het afgeschoten been en een tweede, ook
zwaargewonde krijger de getuigen en
diep waren allen getroffen door die aan
grijpende woorden van den prediker,
's Middags was de feestelijkheid. Het ka
mertje met bloemen versierd, de bedden
van de beide krijgers omkranst. De zus
ters en verpleegsters, de andere gewon
den en bezoekende familieleden stonden:
om hun beider bedden. Daar treedt de
militaire arts binnen en wenscht uit
naam van de geheel© plaats hen beiden
geluk, wijdt woorden van warme waar
deering aan hunne dapperheid tegenover
den vijand enin de operatiezaal.
Daarna volgt het geven der geschenken.
Artsen, zusters, verpleegsters, de gewon
de officieren en vooral de brave kame
raden hadden gewedijverd, om ook van
hun kant te toonen, dat ieder gaarne
zijn deel er toe wilde bijdragen, om
vreugde te bereid/en en dank te brengen
aan de dapperen, die voor hun vader
land gebloed hebben. Stralend waren de
oogen van het jonge paar, toen de tafel
met geschenken binnengebracht werd en
een prachtig koffieservies, een borst
beeld van den keizer, een étui messen en
lepels, koffiekleeden enz. aan hen wer
den ter band gesteld.
Bijzonder trof 'het mij, toen de arts
mij vertelde, hoe juist de gewonde kame
raden, die voor een deel toch zeketr niet
met geluksgoederen gezegend waren,
ieder naar zijn krachten het zijne had
bijgedragen om mede het jonge paar te
verrassen. Voor mij zal de zonneschijn
van het geluk aan dezen stormachtigen
Zondagmiddag verbonden blijven, die
zonneschijn, welke ik daar uit. trouwe
dankbare oogen stralen zag.
Korte Oorlogsberichten.
Te Luik kwamen gisteren een 500-
tal Fransche krijgsgevangenen aan die bij
Yperen werden gevangen genomen. Niet
minder dan 80 zware kanonnen werden
van uit Esschen hier aangebracht. Deze
zijn alle bestemd voor het front in Noord-
Frankrijk. Vanuit de omstreken van Ype
ren kwamen hier ongeveer 2000 gewon
den aan. Ruim 7000 man genietroepen
vertrokken naar de richting Ddxmuiden
om het onder water gezette gebied t©
overbruggen.
De Oostenrijkers hebben in den
veldslag in Russisch Polen tot dusver
7000 Russen gevangen genomen en 18
machinegeweren en vele kanonnen ver
mees terd.
Volgens een Engelsch© bericht heb
ben de Engelschen, die aan den Sjat-el-
Arab en aan de Perzische Golf operee
ren, een Turksche strijdmacht van 4000
man verslagen. De verliezen van den
vijand waren groot.
Het Russische consulaat te Trebi
zonde is vernield, de consul licht gewond.
De kleine kolenboot Josefine van de
Oostenrijksch-Amerikaansch© lijn, is bij
Pola gezonken. Zes mannen verdronken.
Oorzaak van het ongeluk onbekend.
Tusschen 15 en 20 Dec. komt het
Fransche parlement bijeen. Eenige dagen
tevoren zou de regeering naar Parijs te-
rugkeeren.
Van de Emden bevinden zich 150
overlevenden in krijgsgevangenschap.
Uit België. Een correspondent
van „De Tijd", die een bezoek heeft ge
bracht ,aan Belgische kustplaatsen, schrijft
o. m.
Met de versterkingen is men blijkbaar
klaar en de militairen doen ©r nu niet
meer zoo geheimzinnig mede. De kanon
nen in de duinen staan nog steeds naar
zee gericht. Van het onderling verkeer
der kustplaatsjes blijft alleen Zeebrugge
uitgesloten, dat niet bewoond is en waar
ook niemand komen mag. Zondag j.l. heeft
een hevige ontploffing van een losgeraak
te mijn het havenhoofd deels vernield.
Op de zeedijken langs de geheele kust
mag eveneens niemand komen; deze zijn
uiterst streng bewaakt en afgezet.
De burgerbevolking in de kustplaatsen
is er erg aan toe. De kleine boertjes
zijn de wanhoop ten prooi, want alles
wat ze 'hadden is hun ontnomen. Geen
koe, geen paard, geen varken ziet men
meer, alles is tegen .papieren bons gette-
quireerd door het Duitsche leger.
Van het Turksö h-R u s s i s c h e
front. Van Turksche zijde
In tweedaagscho gevechten tegen de
Russische stellingen op de linie Azab
ZazikKhohab zijn de heuvels in de na
bijheid van Azab, waar sterke verschan
singen waren aangelegd, door een bajo-
netaanval genomen. Ook de tegen Batoem
oprukkende troepen hebben den Russen
een zware nederlaag toegebracht, en die
stellingen van Zavolter en Koera bezet.
De Russische verliezen zijn groot, do
Russische trpepen zijn in ordclooze vlucht
in de richting Batoem ontkomen. De in
de Perzische provincie Azerbeidzjan op
rukkende Turksche troepen hebben de
Russen bij Salmas geslagen. De Russen
hebben daar twee officieren en honderd
man verloren. De hoofden dier Perzische
stammen, die tot dusverre de zijde der
Russen hadden gekozen, hebben zich thans
met hun stammen hij de Turksche troepen
aangesloten.
De uitvoer
van ruinen, en veulens zal eerstdaags
verboden worden.
'MinisterPosthuima
is gisteren door H. M. de Koningin be-
ëedigd, waarop hij de zaken van het
deaprtement van Landbouw, Handel en
Nijverheid uit handen van mr. Treub
overnam en zijn ambt aanvaardde. Mini
ster Treub had in den loop van den
ochtend van de ambtenaren afscheid ge
nomen.
Spoorwegverkeer.
De vertragingen van de laatste dagen
werden veroorzaakt door het groot© ver
voer van bestelgoederen. Op lange tra
jecten is thans een bijzondere bestelgoe-
derentrein ingelegd.
P o s t v r ij.
Tot nadere beschikking is in het binnen
landse h verkeer vrijstelling van port ver
leend voor de verzending door en aan
in Nederland geïnterneerd©' buitenlandsche
militairen Van: a. brieven (met inbegrip
van briefkaarten) tot een gewicht van
20 gram; b. drukwerken en nieuwsbladen
tot een gewicht van 100 gram.
Geïnterneerden moeten op de stukken
zetten: Portvrij, Franc de Port. Militai-
res étrangiers internes dans les Pays-Bas.
Courantenceïisuur.
Wegens den staat Van beleg in Oost
en West-Dongeradeel, Ferwerderadeel,
't Bildt en Barradeel mogen geen couranten
worden afgeleverd, alvorens een ex. van
elke oplage aan den militairen comman
dant aldaar zal zijn ter lezing toegezonden.
Uit Hontenisse.
Aan 't verslag van een bezoek in het
vluchtelingenkamp aldaar ontleeruen wijl
aan „De Maasbode" het volgende:
Dezen morgen rpaakten wij onzen twee
den tocht naar het kamp, waarover een
bleek zonnetje, „dat water ging halen",
mild een breeden glimlach uitlachte. In
den afgeloopen nacht had het opnieuw ge
regend, zoodat de kuilen in dien weeken
baaierd zich met ©en vuil-grijs water had
den gevuld, 't Plankier leidde inderdaad
verder, doch voerde nog niet naar alle
loodsen en toch we zouden gaarne eens
iets meer zien van liet eigenaardig le
ven der vluchtelingen.
Overste Wilhelm echter, die reeds aan
veel leerde wennen in deze dagen, en
telkenmale gelaten zijne schoenen liet
vastzuigen in den vetten modder, om ze
dan met klok-geluiden er weer uit te
werken, wist .ons een hart onder den
riem te steken, zoodat wie ons op het glib
berig pad waagden.
Overste Wilhelm voerde ons naar de
ziekeninrichting, welke door hal© intieme
en frissche aankleeding een ongemeen
gusnstigen indruk maakte.
Dr. Cammaert, gemeente-arts van Hon
tenisse en de hoofdverpleegster, zuster
J. Schuwer, vonden wij aan den arbeid
met de behandeling der kwetsuren van
een Belgischen strijder.
Eerst passeerden we 'een tiental klein
tjes, in haar frissche bedjes rechtop ge
zeten, zich vermakende met wat speel
goed. Oudere meisjes roerden vlijtig de
breinaalden, of verrichtten eenig hand
werkje. Tegenover baar lagen enkele be
jaarde moedertjes, die ©en weken-oude
Gazet spelden.
Na de afdeeling der mannen te zijn
doorloopen bereikten we de achter-gele
gen kraamkamer, waar ©en jeugdige moe
der weinige uren te voren, aan een flink
meisje het levenslicht geschonken. Een
frissche blos kleurde de wangen der
sterke vrouw, die met een gelukkigen
glimlach onze felicitaties in ontvangst
nam. We hadden al ©enigen tijd naar
een baby gezocht, welke toch in onze
onmiddellijke nabijheid zijn moest. Daar
kwam opeens echter ©en krijtend stem
metje uit ©en champagnemand, die er
wel twaalf in den ronde stonden.
Bij gebrek aan bedjes voor de jeugdige
wereldburger en -burgeressen, had men
deze manden aardig aangekleed, zoodat
zij nu den kleinen tot een heerlijk warm
bedje strekken. Zuster Schüwer lichtte
do poppen-dekentjes op, en dan zag men
een rozig gezichtje bloeien.
Ook kwam juist een man van middel
baren leeftijd het kamp binnengestapt,,
welke een Duitsche soldaat bleek te zijn.
In burgerkleetren was hij uit Brussel ge
drost, en uitgeput van de lange voetreis,
kwam hij hier nu om eten vragen, het
geen hem aanstonds geboden werd.
De levensmiddelen-bergplaats was tjok
vol, doordat juist gisteren per schip nieu
wen voorraad was aangebracht. In zak
ken bijeen, lagen honderden brooden op
gestapeld. Vrees, dat zij zullen uitdrogen
behoeft heusch niet te bestaan, daar do
kampbevolking per dag heel wat aan kan.
Tot den inventaris behoorden verder tal
rijke zakken rijst en koffie, verschillend©
stukken spek en ten slotte nog stapels
borden en kommen.
In het dagverblijf zaten twee groepen
vrouwen en meisjes rond de warmend©
kachels aardappelen te jassen. Eerst moest
zulks in een tweetal linnen tenten ge
schieden, doch daar verstijfden de vin
gers, die keer op keer de natte voort
brengsels van dien kleibodem moesten
ronddraaien. Het was inderdaad niet om
vol te houden, waarom dan ook verlof
werd gegeven in het dagverblijf rond de
kachel het werkje op te knappen. Kon
men aanvankelijk slechts met moeit©
vrouwen vinden om in de tenten te komeni
helpen, nu kwamen ze in zoo grooten
getale zich aanbieden, dat er schilsters
te veel waren. In de twee keukens van
het kamp bewogen de Belgische koks
zich rond hun ketels van wel een mieter
middellijn. In een bijv., werden niet min
der dan 440 Liter aardappels gekookt,
terwijl in een anderen ketel 200 Liter
rijst te Vuur stonden.
In het tentenkamp zelf was de bodem
gesteldheid al niet beter, zoo niet slech
ter dan rond de loodsen. Overal dezelfde
vette modder, waarin de bewoners met
voorzichtige schreden, om niet uit te glij
den op hun gladde klompen, voortgingen.
Hier en daar hadden kinderen zelfs een
glijbaantje gemaakt. Op den eersten aan
blik moet iedere bezoeker wel tot d©
conclusie komen, dat men voor het kamp
al een zeer slechte plaats heeft uitgeko
zen, doch we vermoeden, dat men in
geheel Zeeuwsch-Vlaanderen moeilijk een
terrein- zal kunnen vinden, dat, na ©eni
ge dagen druk beloopen te zijn en na over
vloedige regen en sneeuw, er niet uit zal
zien als dit. De toestand zal echter reeds
veel verbeteren, als het plankier in all©
richtingen van het kamp is voltooid, en
dat er groote spoed mede gemaakt weird,
hebben wij zelf dezen morgen kunnen
zien. Men zal er tevens mede bereiken,
dat ook in de loodsen niet zooveel slik
binnengeloopen wordt.
Een groot deel der tent bewoners was
uitgetrokken om aan de Schelde, onder
Walsoorden, mosselen te zoeken. Op den
terugweg vragen zij bij den een of ande
ren hakker wat houtskolen, waarboven
de weekdieren dan gekookt worden. Op
verschillende plaatsen in het kamp zijn
Norton-pojmpen geslagen, waar de vluch
telingen goed drinkwater uit kunnen he
komen.
Er keeren vele vluchtelingen de laatste
dagen terug, waaraan het nu niet be
paald aanlokkelijk verblijf in het kamp
niet geheel vreemd zal zijn. Degenen, die
naar België willen terugkoeren, moeten
hun voornemen daartoe des avonds ken
baar maken. Zij kunnen dan den volgen
den morgen met den tram van 6 uur 20
naar Walsoorden afreizen en vinden vóór
hun vertrek, nadat de dekens zijn inge
nomen, warme koffie met brood en nog
eenige boterhammen voor de reis, gereed
staan. Natuurlijk worden bun gratis-ver-
voerbiljetten verstrekt.
Bij Kon. besluit is C. J. M. Suther
land met ingang van 1 Jan. a.s. benoemd
tot adjunct-ijker der maten en gieiwichten.
Middelburg. Heden vertrokken per trein
55 vluchtelingen met gratis reisbiljetten,
terwijl er hedenmorgen reeds 41 voor ver
trek ©P morgenochtend en 6 Voor Zondagj
waren uitgegeven. Het aantal porties warml
eten bedroeg heden 1384.
