No. 30 Woensdag 4 November 1014 39e «f aargang Oe Groote Oorlog. Uit da Pers. Uitgave van de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes: LAN iE VORSTSTRAAT 219. Bureau te Middelburg: FIRMA F. P. DHUIJ - L. BURG. Drukkers: Oosterbaan Le Cointre - Goes. Zedelijk zwakker. Nu Turkije zich inplaats van Italië bij het Duiische tweemanschap aansluit, mag ook Ivan Duitschland getuigd dat bet zijne zedelijke positie heieft verzwakt. Altijd indien waar is wat verluidt dat Turkije onder Duitschen invloed tot een vijan delijken stap tegen ltusland gekomen is. De Amierikaansobe dagbladen hebben al tijd beweerd dat Engeland Zedelijk zoo- veiel krachtiger zou komen te staan in dezen oorlog, indien het inplaats van Ja pans steun in te roepen, aan dezen hci- denscben staat had ontraden zich in dezen oorlog te mengen. De inmenging van Japan in den Euro- peascben oorlog is dan ook al even sterk af te keuren als het gebruik van Turco's en Zouaven in de Fransche, en troepen Van Indische inboorlingen in de Engelsohe gelederen. Welnu, ook de ingeroepen hulp van den Mohamedaan pleit niet voor den Duit- scher, al mag overigens niet ontkend dat Turkije nog een Europeesche staat is, en van de drie groote mogendheden, die op het oogenblik Duitschland gram zijn niet veel plezier beleefd heeft. Doch niet minder berispelijk is het spe- culeeren van een deel der Engelsahe pers op leen oorlogsverklaring van Portugal aan Duitschland. Dit geldt met name van hetgeen de maritieme medewerker van de „Times" schreef „Indien onze oude Bondgenoot Por tugal gaat meedoen, dan zal dat al dade lijk één groot effect hebben. De dui zenden •tonnen Duitsche koopvaardij', die thans in Portugeesche haVens liggen zullen dadelijk prijs verklaard worden en dezie inbeslagneming zou de laatst Toe getreden oorlogvoerende partij' onmete lijk verrijken." Dit is een azen op roof, en op berooving van rustige handelaars wier schepen toe vallig in een neutrale haven veiligheid zochten. Zaken zijn zaken, zegt de Rritsche za kenman. En zoo ook: oorlog is oorlog. Maar diefstal is diefstal, en roof is roof, en wie er op zinspeeld als op een begeerlijk goed, hij heeft zich zede lijk onmoglelijk gemaakt. K Waf wij doen moeten? Dezler dagen heeft „De Nederlander''' er .terecht aan herinnerd dat liet beken de: Himmelhochjauchsend, zum Todebetrübt heel vaak op onze stem- m i n g1 past. Wat zaten y|elen, in 't begin van den oorlpg in den put; en wat hebben ze nu weer een praats, nu zie weer ©en veer voor den mond kunnen wegblazen. Voor beide uitersten hebben wij' ons evenwel ifce wachten. Wij' mogen niet zoo onverschillig zijn als de schrijver in „Het Volk", die den draak steekt met Patrimoniums liopen op den Heere, eai niet oynisehen spotlach Ver tellen komt dat „wij" sociaal demo craten niet zullen wachten op hetgeen „de Heere" van plan is'te doen. Maar wij' mogen ook niet moedeloos in de toekomst zien; en nog minder alle zorg van ons schudden, alsof nu alle oorlogsgevaar van ons geweken was. Indien de Duitsche troepen uit België terug moeten en fel vervolgd! worden, dan is er wiel degelijk gevaar dat het op onze Zeeuwseh-Vlaamsche grenzen spannen gaat. Ook hebben wij wel toe te zien dat giroote izuinigheid betracht wordt. Wijl zien ,een duur wintertje tegemoet. Steenkoljen en levensmiddelen, tot heden toe nog on der de voorwaardelijke contraband© gere kend, zullen in prijs stijgen, ook vfeescih en spek, dank zij1 den uitvoer. Toch durven wij de vraag richten tot de Overheid, of zij een deel onzer Land weermannen wil ontslaan, of althans aan allen mieer verlofdagen en verlofjgelegletrt- heden wil geven. Die mobilisatie is voor v,elen leen schier onherstelbare schadepost. Christendom en Maatschappij. Wat bij Ruijs te Utrecht Van de pers komt trekt aan door degelijkheid en oor spronkelijkheid. Dit geldt met name van het bekende Tijdschrift, hierboven gie- noemd, hetwelk geredigeerd wordt dooirj prof. Diepenhprsit en oud-minister Talma. De afl. 14 enlö bevatten eenige keu rige opstellen; wij noemen onder meejr: De val der Internationale. Wat kost de oorlog? De strooptochten Van de „Em- den" en de „Karlsruhe". De woningquaes- tie. Moeilijke tijden. Kerkelijke statistiek. De rubriek „Van het maatschappelijk le ven" omvat: De graanvoorraad in Ne derland. D© voorziening der bevolking van Amsterdam. Moratoria in de verschiLLende landen II. !Aan het taaie onderwerphet insti tuut der kerkregisters; de oudere kerkel. boekhouding enz. kunnen onze kerkelijke oudheidsnuffelaars (wij denken hier aan een geacht Middelburg-Goesch broeder paar 1) likkebaardend te gast gaan. Stammen des Tijds De uitgave van bovengenoemd maand schrift, eveneens door de firma G. J. A. Ruijs bezorgd, verdient de meest alge meen© toejuiching van het Christelijk le zend en meelevend publiek. Deze slotsom stond reeds vast tijdens de Verschijning zijner drie voorgaande* jaargangen. Thans nu de-vierde jaargang werd ingezet, mag zij van ganscher harte worden herhaald. De le aflevering toch "begint met eten paar hoogst belangrijke beschouwingen van twee geleerden, op wier oordeel men algemeen grooten prijs stelt. Beiden han delen overden oorlog. Prof. Bavinck over „het probleem van den oorlog"; oud-mi nister Colijn „over den volkerenkrijig", Eerstgenoemde beantwoordt de vraag wel ke houding de Christelijke ethiek tegotn- over den oorlog, aanneemt. De hooggeleer de schrijver laat hierbij' Gods Woord spre ken; hetwelk hij volledig aanvaardt, ook het woord van den Heiland, dat er altijd oorlogen zullen blijven, doch dit niet op gevat aLs een bevel, doch als een pro fetie die ons bij den arbeid voor misreke ning behoedt. De heer Colijn behandelt vooral de in- ternationaal-politieke en de militair-stra tegische zijde van den oorlog; en hij doet dit op duidelijke wijze, in pakkende vol zinnen, die tot lezen en nadenken dwin- gen. Mej. L. E.,*te Zierikzee geen onbekende, begint een mooie historische opstelleu- Weeke „Een Koningsdochter"; en dr. M. Visser over „Miltons Jeugdperiode". De lezer nam met genoegen Van een en ander kennis. Wekke hij meerderen op, uit waardee ring voor zooveel degelijk werk als dé „Stemmen", nu en telkens, bevat, om zich op .deze uitstekend geredigeerde pe riodiek te abonneeren. Nu ook de Islam. „De Standaard" schrijft: Thans is no. 8 er bij gekomen. In oorlog waren peeds, toen de vorige week begon, België, Frankrijk, Engeland, Rusland en Servië, en daartegenover stonden Duitschland en Oostenrijk. Sinds fe nu Turkije er bij gekomen, en dit brengt het getal .oorlogvoerende mogend heden alleen in .Europa, reeds op acht. En ook it rad jhiermede dit nieuwe in, dat thans ook de Islam in den krijg gemengd is. Men had reeds Roomsche, Grieksch-orthodox© en Protestantsche .Rij ken in het geding. Japan vertegenwoor digde de Heidenische .macht. En nu komt ook de Islam meedoen onder inspiratie van den Sjeik-ul-Islam. .Onder de Bachi- bazoeks en Turko's (raden wel reeds Mo hammedanen, en in de Sjikhs Heidenen mee op het slagveld, maar officieel is toch het Heidensche element alleen vertegenwoordigd in de .Japansche troe pen voor Kiautchau,, en zoo ook het Mo- hammedaamsche nu pas, doordat ook Tur kije het zwaard trok. Dit brengt den gtrijd naar Klein-Azië, Syrië, Palestina, Arabic en Egypte over, en in verband hiermede naar de Zwarte Zee, den Bosporus pn de Roode Zoq. En wat ook niet licht mag worden «geteld, de pas bezworen worsteling in den Balkan dreigt er opnieuw door in actie te zullen geraken. Bulgarije kwam bitter teleurgesteld uit den jongsten krijg, waarin het de suprematie over heel den Balkan reeds waande veroverd te heb ben, toen het ter elfder ure vrij onzacht zich van 2/3 van zijn bezit beroofd zag. Zint nu Bulgarije ,op' herstel van -zijn jongste knak, dan is het zeer te bezien, of ook Griekenland zich wel terzijde zial kunnen houden. En als dan Griekenland op zee slag moet leveren, wie houdt dan Roemenië neutraal Feitelijk loopt 'tdan uit op twee oor logen, elk met een eigen middenpunt. Hoogerop in Europa een oorlog om de hegemonische macht, en in het Zuid-Oos ten om de ras-heerschappij op den Bal kan. Het is of de mania, waarop we gis teren wezen, de geestelijke verwildering, hand over hand toeneemt. De strijd om de Survival of the fittest. Het Evangelie van Darwin. Beknopt overzicht van den toestand. De Keizer heeft het gezegd. Dat Yperen genomen moest worden. Dus worden alle krachten verzameld, om deze plaats el' onder te brengen, en om spoe dig een uit strategisch oogpunt belangl- rijke positie meer in te kunnen nemen. En reeds kwamen berichten tot ons, die van den aanval op deze plaats gewaag den. Wantstraks komt de Keizer. Eindelijk heeft men wat meer licht ont vangen omtrent de krijgsverrichtingen om Nieuwpoort. Het Duitsche communiqué en kent, Hat het water én de modder hun leger een poets gebakken heeft, en dat het genoodzaakt was even te retireeren. Dit was geen algemeen© terugtocht,, vol- géns den correspondent van de Times. Vol strekt niet. De vérhalen als zouden de hondgtenooten Ostend© naderen verdienen evlenmin geloof als het bericht omtrent een algemeenen terugtocht der Duit- schers. De bondgenooten houden stand, brengen hevige verliezen aan de Duitschers toe en winnen van tijd tot. tijd een paar mij len veld; doch 'tis nog de Engel- sche journalist die spreekt niets wijst er op, dat de Duitschers aan het terug trekken zijn (tenzij dan een paar mijlen voor het water, waarin zij1 tot de knie- en wegzonken). Indien de Duitschers zware' verliezen lijdén brengen zij die ook aan de bondge nooten ifoe. Wij zijn de Times dankbaar voor zoo objectieve berichtgeving. Het program der Duitschers is dan in zoover gewijzigd, dat Yperen vóór Nieuw poort genomen moet worden, hetgeen wel eenigszins op onverwachte teleurstelling wijst. In het 'licht van de Times-beschou- wing zijn de volgende gegevens van de zijde der geallieerden heter naar waarde te schatten. Volgens het Belgische communiqué zou zich hun linie voor Yperen uitstrekken van Gheluvelit over Holleheke en Dieulé- mont. Hierbij schijnt echter geen rekening te zijn gehouden met het bezetten van bet plaatsje 'Messines, door dei Duit schers. Daardoor moet de Duitsche linie ten Zuiden van Yperen vrij belangrijk vooruitgeschoven en een niet onbelang rijk voordeel behaald zlijn. Van Fransche zijde wordt vooruitgang gemeld ten Zuiden van Dixmuiden, waar de Duitsche troepen blijkens de jongste rapporten eveneens vooruitgerukt waren en Bixschooten bezet hadden, en ten Zui den Van Gheluvelt, waar zij pogen zullen de 'tegen Yperen gerichte Duitsche strijd machten terug te dringen. Dit zal blijkens de gegeven aanwijzing dan vooral geschie den hij Zandvoorde, dat blijkens het Duit sche communiqué van Zondag' door de Duitsche troepen in bestorming' genomen was. Volgens liet Duitsche bericht van gis terenmiddag gaan hun aanvallen op Ype ren vooruit, en hebben zij' daar meer dan 2300 man, meest Engelscben, krijgsgevan gen gemaakt, om niet te' spreken Van verscheidene buitgemaakte mitrailleuse^. Verder heet het „Westelijk van Roye hadden verbitterde gevechten plaats, met groote verliezen aan beide kanten. De gevechten brachten ech ter gieen verandering in den toestand. Wij verloren daarbij in een dorpsgevecht eeni ge honderden manschappen als vermis ten en tweq kanonnen. Een goed resultaat hadden onziei aanval len aan de Aisn© oostelijk van Soisson. Onze troepen namen in stormloop, trots den heftigsten tegenstand eenige sterk be vestigde stellingen en veroverden Cha- vonne en Soupir. Zij namen meer dan 1000 Franschen gevangen en veroverden 3 kanonnen en 4 machine-geweren. Naast den kathedraal Van Soisson brachten de Franschen zware artillerie in stelling, waarvan de uitkijk op den toren van den kathedraal ontdekt werd. De gevolgen van zoo'n handelwijze, waarin een systeem moet worden gezien liggen ook voor de hand. Tusscihen Verdun en T'oul werden ver scheidene Fransche aanvallen afgeslagen. De Franschen droegen voor een deel Duit sche helmen en mantels. In de Vogezen, in den omtrek van Mar- kirch werd een aanval der Franschen af geslagen. Onze (roepen gingen tot een tegenaanval over." Van uitputting is dus nog' aan geen van beide zijden sprake. Integendeel; in de eerstkomende dagen zullen wij wel hooren van ontzettende krijgstooneelen over het geheel© front. In het oosten bevinden de operaties zich nog in een staat van ontwikkeling. Botsingen Van eenig belang: hadden niet plaats. „Met het doel om een voor het opblazen gereed gemaakte brug weg te halen, al dus het Duitsche communiqué, dreven de Russen van bet le Siberische legerkorps den len November de burgerbevolking voor hun voorhoede uit." Hoe onmenschelijk als 't waar is 1 De strijd in Vlaanderen. De correspondent van de „Daily Chron." Reuwick, geeft een van Vrijdagavond ge dateerd verslag omtrent den strijd in Vlaanderen. Zestien (lagen, schrijft hij, heeft de slag van (Vlaanderen thans ge duurd en al is bet einde nog niet ge komen, over bet resultaat kan er geen twijfel meer zijn. De Duitsche tocht naar de drie Fran sche kuststeden Duinkerken, Calais, Boulogne is niet alleen mislukt, maar de vijand is zoo duchtig gestraft, dat dit een ontzaglijken invloed motet hebben op het moreel van het geheele Duitsche le ger en bet geheele Duitsche veldtochts plan. De Duitschers streden mét den moed van de wanhoop, telkens weer beproef den zijl met groote vermetelheid den aan val om slechts steeds weer te worden teruggeslagen. Donderdagavond kwam er eenige verandering in den strijd en do vjjand verliet enkele linies van loopgra ven. Dat bebeekende echter niet den terug tocht want reeds Vrijdagmorgen Voor bet aanbreken van den dag begonnen de ka nonnen weder te bulderen en werd 'bet artillerieduiel hervat. Toten het even licht begon te worden beproefde de vijand in sterke macht ©en nieuwen aanval. Blijk baar had hij aanzienlijke versterkingen, gekregen. En ook dien dag werd even. verwoed gestreden als de vijftien vooraf gaande dagen. De slag van Vlaanderen, zegt de cor respondent, zal in de geschiedenis blijiven leven als de meest bloedige in de drie| maanden van den oorlog en vooral wanneer de worsteling om den weg naar Calais is geëindigd en dat «einde zal niet lang meer zich laten wachten zal de slag do vreeselijke roem verkrijgen de bloe digste veldslag in de wereldgeschiedenis te zijn. De slachting aan Marne en Aisne beteekent niets, vergeleken met die in dat deel van Vlaanderen. De velden en duinen zijn overdekt met stapels lijken en de loopgraven zijn gevuld met slacht offers van den strijd. De Yser was rood van bloed en op sommige plaatsen konden de .kanalen met lijken worden overbrugd. Het ondergeloopen land tusscben Nieuw poort 'en Dixmuiden is een hel, die woor den niet kunnen beschrijven. „Het was een gruwelijk gezicht," Vertelde ©en offi cier den correspondent, „de Duitschers gevangen te zien in hun loopgraven toen het water begon binnen te stroomen. Juist toen werd het vuur van den vloot en van de batterijen der bondgenooten heviger. Aan den rand van het geïnundeerde ter rein wachte de infanterie piet kogtel en bajonet. In een overstrooming van vuur en water, in een tornado v,an verschrikking die niemand welke |er getuige van was ooit zal kunnen vergeten, wtérd loopgraaf na loopgraaf genomen en ©en sterke weg werd in de Duitsche posities gedreven." Overigens vertelt ook deze correspon dent dezelfde vreeselijke bijzonderheden omtrent de telkens wleer herhaalde .aan vallen van de Duitsche troepen die ook in het door ons meegedeelde verslag van den oorlogscorrespondent van „De Tijid" werden vermeld. De gruwelijkste gevech ten waren de nachtelijke charges waarbij telkens weer de Duitschers werden terug gedreven. Hunne verliezen zijn dan ook reusachtig en de correspondent schat deze op een totaal van wel 125.000 dooden ten gewonden. Maar niettemin duurt de strijd voort en naar de correspondent van Zondag morgen seint, schijnen wederom nieuwe versterkingen voor de Duitschers aan te komen en worden tusscben bet tegen woordige front en Brussel krachtige defen sieve stellingen in gereedheid gebracht. De geheele Noordzee mijnengebied. De Engelsche admiraliteit deeLt mede, dat ten gevolge van het onbesuisde strooi en Van mïjinein door Duitschers, varend© onder neutrale vlag op handelszeewegbin^ de geheele Noordzee voortaan moet beschouwd worden als Mi litair gebied. Te beginnen met den 5en Nov. zullen alle Schepen, die de linie passeéren, wel ke getrokken wordt van de Noordelijke punten der Hebriden over de Faroe eilan den tot IJsland, dit op eigen risico moeten, doen, tenzij zij de instructies deir admirali teit volgen. Aan de schepen van alle landen, die handel drijven van en naai" Noorwegen, de Oostzee, Denemarken en Holland, wordt de traad gegeven om, wanneer' zij; bestemd zijn naar het binnenland, door het En- gelsche kanaal naar de Straat yan Do- VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG. Abonnsmentsprijs Per 3 maanden fr. p. post. f 1.25 Losse nummers0.05 Prijs der Advertentlën 15 regels f 0.50, iedere regel meer 10 ct. 3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend. Bij abonnement voordeelige voorwaarden. Familieberichten van 110 regels fl. iedere regel meer 10 ct. Ver tie komten.. Daar zullen instructies om trent bet varen gegeven worden, die ze veilig voor zoover het Engeland be treft naar het eiland Fame op de Oostkust van Engeland zullen doen ko men; van daar uit kan misschien een veilige route worden aangegeven naar, den vuurtoren van Lindesnaes, vanwaar alleen zoo kort mogelijk onder de kust gevaren moet worden. JofFre's standhouden aan do Marne. De ParjjsCbe correspondent van „Het Yad" schrijft Herhaaldelijk is de vraag gedaan, of de (terugtrekkend© beweging van het Fran sche leger na dien val van Namen, en het standhouden aan de Marne, opzet waren of gevolg van de omstandigheden. Dezer dagen was ik in de gelegenheid daaromtrent iets naders te vernemen. Bij mijn tocht door de zuidwiestelijke om geving van Parijs, vóór ik de reis naar Antwerpen aanvaardde, vernam ik n.l. uit iinededeelingen van Engelsche officieren die met hunne troepen over de Maas wa ren gekomen en zich over Chartres naar het 'oorlogsterrein begaven dat het plan de campagne van generaal Jol'fre was, door isteeds terug te trekken den vijand mee te lokken naar 'de stelling van Parijs en hem in de val te laten loopen. Dit in den val loopen is geschied dooi! de Duitschers te dwingen zich in Zuid- Oostelijke richting van Parijs af te- Wen den, waartoe de a'rmée de Paris en de kanonnen van een der noordwestelijke for ten (van bet camp-retranché hebben meegef- werkt Eveneens werkte dit legér later (7 Sept.) ïuede met den grooten linkervleugel, nadat Generaal Galieni het den vorigen dag geconcentreerd en in den nacht van Zondag op Maandag door alle beschikbar© automobielen kier stad naar def s>treek tus scben Meaux en Coulommiers had laten overbrengen en zoo hebben de troepen] Van Parijs krachtig deelgenomen aan de foataille de la Marne en het gunstig© ver loop daarvan. Op gtond van een mededeeling van een Fransch officier die daarin van nabij be trokken was, kunnen wijl (Het Vad.) hier aan toevoegen dat 3000 automobielen, elk gemand met 4.man of; meer, in alle stilte, zonder lichten op, langs den aan alle chauffeurs bekenden weg in den nacht naar een bepaald, door de Duitschers be dreigd punt werden vervoerd. Toen de Duitschers 's morgens ontwaakten, Vonden zij daar tot hunne vérbazin'g een versche troepenmacht van 12000 a 15000 man, die er den vorigen dag niet was.. Deze handige manoeuvrte' heeft veel ibirj- gedragen itot het terugtrekken der Duit schers aan de Grand Morin, hetgeen het begin wlerd Van den geheelen terugtocht naar de Aisne. Weer een verzonnen gruweldaad. Onlangs ontving de „Vorwarts" het vol gende schrijven Dezer dagen las ik met groote belangl- steling in die1 „Vorwarts" del mededeeling', dat de verschillende berichten omtrenjtj Duitsche gewonden, wien de oogten uitge stoken waren, hij uw onderz'oek, alle ongb- grond gebleken waren. Onlangs werd mijl 'door ©en BerlijneT de volstrekte verzekering' gegeven, dat in het H. Geesthospitaal te Frankfurt a. Main een Duitsche gbwonde lag, wien" de oogien uitgestoken waren en in de plaats daar- Van uniformknoopen in de oogkassen wa ren gedrukt. Op de Vraag' van een het hospitaal bezoekend© hooggeplaatste dame naar ik meen, de keizerin zelf of zij hem bet een of ander zou kunnen schenken, wienschte hij slechts een Pey- volver, om zich dood te schieten. Deze man moet in dezieilM© ziekenzaal gtelegteu hebben als de broeder van' mijln zegsman de in den bovenarm gewonde vici-1'eldwe- ibel Reet. Misschien kunt u ook dit geval nog eens onderzoeken. De „Vorwarts" beeft zich nu tot den directeur van het H. Geest-Hospitaal te Frankfurt a/Main gewend en het volgend© antwoord ontvangen „Op uwe vraag antwoorden wij1, dat in ons hospitaal geen Duitsche gewond© verpleegd wordt of werd, wien de oogen uitgestoten en in plaats daarvan' uniform knoopen in de oogkassen waren gtedrukt." Weer eens, zoo voegt de „Vorwarts" er aan toe, blijkt hier, hoe gemakkelijk gru welen ontstaan, zonder dat zij op eenigten grond berusten en met hoevteel zekerheid zij verder warden verteld. Moge mien nu eindelijk lieepen, zulke verhalen ten zeer st© te wantrouwen, tot een officieel© be vestiging g|een twijfel meer overlaat. Rusland en Turkije. Van Russische zijde wordt gemeld: De Turksche zaakgelastigde las Sasonoff het volgende telegram van den grootvizier, voor:

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1914 | | pagina 1