Ho. Zaterdag 31 October 1914 39e Jaarga Hervormingsdag.. De Groote Oorlog. „De Zeeuw" in Militair Tehuis en Kamp. Uitgave van de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes: LAN IE VORSTSTRAAT 219. Bureau te Middelburg: FIRMA F. P. DHUIJ - L. BURG. Drukkers: Oosterhaan Le Cointre - Goes. VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG. Abonnementsprijs Per 3 maanden fr. p. post Losse nummers ƒ1.25 ,0.05 Prijs der Advertentiën 15 regels ƒ0.50, iedere regel meer 10 ct. 3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend. Bij abonnement voordeelige voorwaarden. Familieberichten van 110 regels ƒ1. iedere regel meer 10 ct. De Chr. Zangvereeniging „Halleluja" te Krabbend ijke nam nog een tweetal tijde lijke abonnementen voor haar rekening. Hartelijk dank. Jaarlijks komt de 31e October ,ons her inneren aan den grooten dag ,en het ge wichtige oogenblik waarop een eenvoudige monnik den 31en October 1517 zijne 95 stellingen aanplakte aan de deur der slotkapel te Wittenberg in gaksen, en hierdoor den handschoen toewierp pan de Roomsche Kerk, 'in welke .hij zoo gaarne had willen blijven, doch waarin hij niet tot zijn recht zag komen het woord van den H. Apostel,Wdj hebben allen gezondigd, doch"worden om piet gerechtvaardigd; wij dan gerecht vaardigd door het geloof, hebben' vrede bij God door onzen Heere Jezus Christus. Van dit oogenblik af dagteekent de ge zegende Kerkhervorming. Van Duitschland werd zij naar Zwitserland en Frankrijk^ vandaar naar Nederland en Schotland;, straks naar Noord-Amerika en Zuid- Afrika en waar .al niet heen voortge plant. Het zaadje werd een boom. Zie een klein vuur, hoe grooten hoop1 houts het aansteekt! De geschiedenis der Reformatie culmi neert in het leven van den grooten pre diker te Genève: Johannes, Calvijn. Doch dit mag ons niet doen vergeten de mach tige heldendaad van den kinderlijk ge- loovigen doctor, wiens machtig woord voor vorsten en prelaten uitgesproken nog na eeuwen natrilt in de harten van alle ware protestanten: Hier sta ik, ik kan niet anders, God helpte mij. Nu ligt de beteekenis der Reformatie niet in het verrichten van eenig 'teeken om de goddelijkheid harer zending en de heerlijkheid van haar wapenschild te toonen. Da Costa vergeleek haar pens bij Johannes dein Dooper, den heraut des Heenen, die voor Hem henenging om Zijne komst aan te kondigen. Van dezen Jo hannes getuigden de bewoners van het Overjoïdaansche (Joh. X41), dat hij, wel geen teeken deed, doch dat alwat hij van Jezus getuigde waar was. Zoo ook ligt de oorspronkelijke kracht dei^ Re formatie juist hierin dat zij, geen teeken deed, maar dat hetgeen door haar ver richt is een getuigenis was van Jezus, hetwelk waar was. Daarin aldus Da Costa („Heraut" 31 Oct. 1855) „daarin juist was dan ook de kracht van Lu ther gelegen, dat hij niet optrad als Doc tor Sententiarum, doctor in de we tenschap der menschelijke overleveringen, maar in die miskende hoedanigheid yan Doctor Riblicus, Rijbelschen Doc tor. In al hunne zwakheid naar de wereld, met al hunne menschelijke gebreken, met al hunne struikelingen in velen, over- mochten de mannen der Hervorming tegen Rome, niet door de ontkenning yan het geen omtrent den Persoon en pet werk van Jezus door Rome nog van waarheid uit de Schrift behouden was, maar door hetgeen door datzelfde veranderlijke Ro me öf vroeger beleden en later bestre den werd, of bij Rome ten eenenmale miskend, ontkend, onbekend, of onder de melaatsche korst harer duizendvoudige menscheninzettingen en menso'hendiclitin- gen onkenbaar was". Maar nu is deze Reformatie een voort gaande geweest. Niet bij 1517 bleef 'zij staan. Zij laat zich niet bepalen door eenig tijdvak. Zij is een doorgaand werk, of liever, een beginsel dat in eene door- en voortgaande lijn werkt. Vandaal1 die vele hervormers en wegbereiders der Her vorming voor de Hei-vorming, vandaar die opvolging van Hervormers, welke opvol ging in de kerk der Hervorming maar al te vroeg gestaakt, althanisi gestoord werd, en voor een poging tot bloot be houd gevolgd door eene tot uiteenra feling van den dierbaren door het bloed der Martelaren gekleurden Bijbel en de wegvaging van den eenigen Naam yan onder de hemelen, uit de kerken der Reformatie, ook in ons eigen land, plaats maakte. Daarom behoort dan ook de Reforma tie een voortgaand werk te bigv en'! Meer nog dan vroeger wordt gij in onze dagen verheerlijkt omdat zij een vrijheid van geweten bracht welke als losbandigheid om al dan niet meer te gelooven en te belijden, geldt. Doch de Reformatie, dat kostelijk erf stuk dei1 vaderen, behoort in gedachtenis te "blijven niet omdat zij den liberaal voorkomt te permitteeren niet meet te gelooven in de waarachtigheid van pods Woord, maar omdat zij die Heilige Schrif ten als het Woord van God uit het stof der vergetelheid opgerakeld, en ons toe- betrouwd heeft als een heilig pand, het bezit waarvan in de jongste eeuwen be hoort te worden verdedigd tegen het on geloof. Want het is de g;roote schande 'onzer eeuw, dat, terwijl de Roomsche Kerk be zig is den Bijbel onder het volk te bren gen, dank zij het krachtig initiatief van haar vorigen Paus, de kerken .der Her vorming in de „Protestantsche" landen bezig zijn aan het volk dien Bijbel te ontrooven. Tegen den god der eeuw, tegen ongeloof en revolutie, tegen Schriftcritiek en Leer- vrijheid ga dan ook in onze dagen de strijd. Reeds in 1855 was de aandacht van den dichter-ziener, hierboven genoemd, op het veel grooter libertijnsch gevaar, waar van ook reeds in de zestiende eeuw door Calvijn gewaagd was, gevestigd. Streng veroordeelende het gesc.hettelr „tegen Rome" van heel en half ongeloqvi- gen, tijdens de Aprilbeweging, waar schuwde hij het Nederlandsche volk tom zich door het oppervlakkige geschreeuw niet te laten van de wijs brengen. Neen, zoo sprak hij, „niet zij, die ^te genover het gezag van den Paus het gezag van Gods Woord stellen, zullen u naar Rome voeren, al tracht men dit den on- doordenkende op het gebied eener bij den dag levende Wetenschap te beduiden. Neen, dit doet veeleer alwie aan het gezag van Gods Woord en Gods Geest, aan het g e z a g van den eenigen Mee.s- ter, die zelf als Godmensch Middelaar op dat gezag zich beriep; metter daad in 'de plaats stellen het gezag' van dezen of genen aardschen meester die, middellijk of onmiddellijk, van zijne philosophic, z ij n e kritiek, z ij n e n smaak, zijne willekeur het eindvon nis over het lot des Christendoms afhan kelijk maakt". Want, het is zooals deze zelfde fiere Dichterzanger in zijn meesterzang „Vijf en twintig jaren" het géteekend heeft; ja, in nog erger mate is pet zoo 't Is geen doorvorschen meer, maar pichten "[van Ret Woord Des Heeren, God gedaagd ter vierschaar [van de Rede, Zijn Waarheid, veil gesteld, voor inge- [beelden vrede Of wijsheid uit het stof't Is heidendeugd [en kTacht, Gepredikt aan de ziel, die naar vergeving [smacht11 'tls uit het Christendom den Christus [weggenomen. Is 't wonder zoo een eeuw, verzonken [in' haar droomen. En gronden èn banier van 'tgrootsche [werk vergat En 'tjonge Duitschland joelt, waar een- [maal Luther bad Duitschland Maar het Nederland van thans doet voor het Duitschland van toen niet onder. Er is alleszins aanleiding tot deze klacht. Onze Zuid-Bevelandsche-Briefschrijver komt telkens weer terug op zijn aandrang bij de Overheid om uitschrijving van een Algemeenen Dank- en Bededag, waar aan misschien een Vasten- en Boetedag ware te verbinden. Is de geest der verootmoediging die in September over onze lage landen viel, dan nu ten eenemale gebluscht, dat Over heid en Volk zich aan dezen plicht der verootmoediging zoo maar kunnen onttrek ken? Dat de kerken der Hervorming zich dan algemeen mogen opmaken, gelijk reeds in onze plrovincie bezig is te geschieden. Want, het is ook in Israëls dagen ge zien: wanneer het volk zich verhardt, vernederen zich zijne profeten. Gelijk het tijdens de Babylonische bal lingschap was: Daniël, doende wat des volks was, met 'al de kieschheid jegens zijn volk die den rechtvaardigen Jood eigen was, voor zijn. God bekennende: Bij ons is beschaming des aangezichtsi Beknopt overzicht van den toestand. „Toestand onveranderd", volgens de ambtelijke gegevens- omtrent de operaties in het Wiesten. Mogen wij de berichten uit Londen gelooven, Ban is er wiel iets ver anderd, n.l. ten voordaeie van de gealli eerden. „Staking van den aanval", „giedwongjen terugtocht in de richting van Ostemde"', 't zijn voor de Duitschers weinig ge ruststellende berichten. Zoolang de officieele Staf-Communi qué's het zwijgen ertoe bewaren, zullen wij met onzie conclusies wachten. Het feiten materiaal zal wei niet lang: meer nitblij1- Ven. De Russen beginnen met het publiceertejn van verschillende bijzonderheden, die de beteekenis van de nederlaag1 voor de Duitisch-Oostenrijksche troepen sterker doen uitkomen. Gelijk' uit het laatste Rus sisch communiqué blijkt, zouden de Rus sen ook Radom bezet hebben en de Duitsch-Oostenrijksche troepen dus ook van de gisteren aangegeven linie, die op Radom steunde, hebben teruggedreven. - Zelf®: zijn de Russische troepen volgens het communiqué nog verder doorgedron gen tot Stryhof en Reshof, welke plaat sen ten Noord-Oosten van Lodz gelegen zijn. Tusschen Turkije en Rusland boterde het reeds langen tijd niet. Thans is het plotseling tot een uit barsting gekomen. De oude, afgetakelde, „zieke man" heeft Rusland den handschoen toegeworpen. We meldden gisteren preeds een en an der omtrent den aanval van een Turkselien kruiser op- de bekend© Zwarte Zeehaven Theodosia in De Krim. Het Petersbungsehe Telegraaf Agentuur meldde, dat in den voormiddag tus schen half tien en half elf eten Turksche kruiser miet drie schoorsteenen het sta tion en de stad Theodosia beschoot. De Grieksbhe kerk, de Kathedraal, de pak huizen aan de haven en de pier werden beschadigd. Een soldaat wierd gtewond. Het filiaal van de Russische bank voor buitenlandéchen handel gleraaktei in brand. De kruiser stoomde daarna wfeg in Zuid westelijke richting. Te Noworossysk An- kan eischte de Turksche kruiser „Ha- midje" dat de stad zich zou overgeven, en die Staatseigendommen uitleveren. In dien de stad weigerde, zou zij gebombar deerd worden. De Turksche consul eu zijn beambten werden gevangen 'genomen. Toen verwijderde de brutale kruiser zich. Wat de eerste aanleiding tot deze avontuurlijke daad was 'tls nog niet te zeggen; evenmin wat de gevolgen zullen zijn. Wiellicht het uitbreken van een nieuwten oorlog I I De Belgische recruteering TExasn De Belgische regeering heeft de vol gende mobilisatie-order afgekondigd: Mobilisatie van de lichting 1914. Jongelieden van 18 tot 30, die het wen- schen, kunnen zich opgeven en zij zullen naar Rouaan worden gezonden. De vrij gezellen, die zich niet opgeven, zullen opgehaald en naar Calais gezonden wor den voor het doen van werk. De oude burgerwachten kunnen tot den leeftijd van 45 jaar dienst nemen. De niet genoeg geoefenden zullen naar Rou aan worden gezonden. Zij die dadelijk diensten aan het leger kunnen bewijzen moeten zich naar Calais begeven en kun nen -daar dadelijk ingedeeld worden. Zij mogen zelf hun regiment kiezen. Boven Nieuwpoort en Dixmuiden. De Tiroes bevat mededeelingen over ob servaties uit een kabel-ballon gedaan bo ven Nieuwpoort en Dixmuiden: „De offier, dien ik Vergezelde, deejd verkenningen met het oogmerk; de stellin gen dier Duitsche batterijen te viniden. Van een hoogte van 70 M. konden wij alle fasen van den «slag volgen, die aart den gang Was aan den overkant van de Yser, tusschen Nieuwpoort en Dixmuid- den. Vooral konden wiji de uitwerking van het vuur der Britsche oorlogsschepen op de kust waarnemen. Met mijn kijiker kon ik Ostende zien en ook de ruïnes van verscheiden kustdorpen, w.o. Westende, Middelkerke en Lombaertzijde. Voor zoo- veT ik kon waarnemen stond er gieen enkele muur meer overeind in de dorpen Westkerke, Slype en Novie. Al die vernie ling was teweeggebracht door de groote uitwerking van het vuur der Engelsche schepen, die er in het eind in slaagden de Duitsche troepen te verjagen. i Om 8 uur 's morgens was de strijd in vollen gang, en daar de lucht helder was had ik een prachtig gezicht op wat er voorviel. Om kwart voor negen had de verkennende officier de positie der Duit sche kanonnen uitgevorschten 'dus daal den wij onmiddellijk." De strijd In België. Woensdagochtend heeft de groote slag aan de Yser, volgens Donohoe, den oor logscorrespondent van dé „Daily Chro nicle", zijn hoogtepunt bereikt. Dagen en nachten is er om gevochten, wie meester Van het "terrein zouden blijven. De bond- genooten zijn er ten slotte in geslaagd, de laatste Duitschers met de bajonet uit hun Verschansingen te verdrijven en ze 6 mijlen terug te werpen in de richting van Ostende. Alles wijst er op, dat de Duitschers er nu voorloopig genoeg van hebben, meldde Donohoe Woensdagmid dag. Een deel van het leger is zelfs naar Ostende teruggekeerd. Deze plaats en Brugge zijn vol gewonden. Alle groote Belgische steden zijn thans Duitsche hos pitalen. De laatste dagen zijn er pogingen gedaan om de gewonden van Ostende en Brugge naar Brussel over te bren gen, doch de 'beschikbare krachten gijn tegen de taak niet opgewassen. Dinsdag zijn de Engelsche ingezetenen tusschen 16 en 60 jaar uit Brugge ver wijderd. Tot voor enkele dagen moeten er, volgens een der uit Brugge vertrokken Engelschen, 500 gewonden in de stad zijn geweest. De voornaamste verbindingslijn tus schen Brugge en Gent wordt versterkt. Een aan den eensor ontsnapte brief uit Zuid-Afrika. De toestand van Zuid-Afrika wordt eenigszins gefeekend in 'een particulier schrijven waarvan de „Rotterdammer" mocht kennisnemen. De bedoelde' brief, afkomstig uit eien plaatsje nabij Johannesburg, gedateerd half September, was, om den Engelschen censor te ontgaan, door een naar Neder land reizend persoon meegebracht. Om den volksgeest in Zuid-Afrika in toom te houden, zoo blijkt uit detzen brief, wordt sedert 1 Augustus jl. geen enkele courant uit Holland naar Zuid-Afrika doorgezonden en worden de brievien, die voor Zuid-Afrikaners zijn bestemd, bijna zonder uitzondering vernietigd. Daarnaast worden in Zuid-Afrika slechts berichten verspreid van groote Engelsche triomfen en Duitsche nederlagen. Eveneens laat de Engelsche censor, ten einde niet in het buitenland te latelni doordringen hoe de algiemeen© volks geest in Zuid-Afrika is, de vandaar naar Europa gezonden brieven niet door. Deze, langs een omweg hier gekomen, brief deelt mede, „dat de geest in Zuid-Afrika vóór do Duitschers is en dat men algfe- meen hoopt, dat Engeland nui de afreke- ning zal krijgen voor de 24.700 vrou wen, die het in de concentratie-kampen vermoord heeft." De brief waarschuwt tegen de Engelsche berichten, aangaande Transvaal, omdat die, volgens den schrij ver niet t© vertrouwen zijn. De herovering van Haubourdin. Aan een beschrijving van een Fransch blad, van de herovering door de verbon denen van Haubourdin, in de banlieusie van Rijssel, ten Westen van deze stad, is het yolgiende ontleend 'Op 10 October, bij het aanbreken van den dag, rukten onze troepen op langs de oevers van de Lys naar Haubourdin. Een dicpte nevel begunstigde onzen op- marseh, en onttrok onze bewegingen aa.n het gezicht der vijandelijke artillerie. Tus schen Haubourdin en Loos had de vij'and vier groote stukken opgesteld, die wij spoedig ontwaarden, toen onze cavalerie onder La Bassée verscheen. Hier loopt de weg parallel met den spoorweg en beide wegen werden bestreken door een hagel van mitrailleursvuur. Het moerassige terrein veroorloofde ons hier niet onzie kanonnen in stelling te brengen. Wij moesten een kilometer ver over de-n weg1 trekken om een soliieden bodem te vinden. Dan Zouden de Scottish Greys miet de charge beginnen. Zij chargeerden onder de ziwakke mu ziek van die doedelzak. Zij chargeerden als de helden van W,alter Soott met hun ne mutsen met lintein en hunne fladderen de rokjes. Noch de loopgraven, noch het prikkeldraad konden hen tegenhouden. Hun „élan" bracht hen tot midden, in de Pruisische batterijen. Zij dooden de artil- leurs bij hunne stukken en maakten 'deze onklaar. Dit alles duurde nauwelijks tien minuten. Deze tien minuten van heldhaftig char- geeren hadden aan onZie 75 kanonnen gelegtenheid glegeven om den weg over te trekken en rechts stelling' 'te nemen. Thans begon het gevecht van kanonnen tegen kanonnen. Spoedig Zwegen de vijandelijke kanonnen. De actie, om zes uur in den morgemj begonnen, eindigde om één uur in den namiddag door de inneming van I laubonr- din. Zoo is de oorlog. 'tls al zoo vaak gezegd, doch 't mag steeds wel herhaald. Een hoofdofficier, zoo schrijft een me dewerker van „De Msb.", vertelt in eeii veldpóstbrief het volgende aan zijn vrouw Je kunt je niet voorstellen, hoe het in den oorlog toegaat. Nu eindelijk wor den de piaardenlijken hegraven en de res ten van het slachtvee. De prachtige we gen zijn een handhoog bedekt met slijfc en hebben gaten, waarin wagenwielen ver dwijnen. De veldwegen hebben geen har den ondergrond meer en alles gaat, rfjdt en tuft vijftig meter rechts en links van de wegen, op de weilanden, over klaver, bieten en stoppels. Maar daar is nog minder vaste ondergrond. In den oorlog staat alles op zijn kop. Alleen het eigen voordeel, het ruwe ge weld, het succes en de moed gelden er. Wiat wordt er in vredestijd een ophef gemaakt van een doode, een gewonde. Bij de tegenwoordige positie-gevechten liggen dikwijls tallooze gewonden tusschen de beide stellingen. En hoeveel wordt en moet vernietigd worden, hetgeen in vredestijd met de grootste liefde -en zorgvuldigheid ver pleegd zou worden! Kan een paard niet meier trekken, dan volgt onmiddellijk het schot. Drie weken rust en vrede, en het dier zou gered zijn. Heeft een auto een machine-defect, dan wordt het voertuig op zij: yan den weg gereden om den weg vrij te maken. Hoe vlug zou het in de werkplaats gerepareerd kunnen wor den. Scheurt gen ransel, weg er mee. De dooden en gewonden hebben ransels genoeg. Hoe veel vee wordt er geslacht, dat niet voor de helft, gegeten wordt. Hoeveel graan wordt er gebruikt als lig- stroo. Maar de rust vooï onze dappere troepen is de hoofdzaak. Korte Oorlogsberichten. De „Daily Chronicle" meldt, dat te Dover bericht is ontvangen over dei actie der Engelsche oorlogsschepen op de Bel gische kust, waardoor de bewering der Duitschers, dat de oorlogsschepen ge noodzaakt zouden zijn acht mijlen, uit de kust te blijven, geheel wordt gelo genstraft. Die officieren rapporteeren, dat de kanonniers, Van de Engelsche schepen met wieinig diepgang uitstekend werk doen: en dat zij' met buitengewone nauwkeurig heid het geschut pp de vijandelijke ge lederen weten te richten en oen doodelijk vuur openen. Monitors en torpedoboo ten zijn op rivieren en. kanalen zoo dicht de vijandelijke gelederen genaderd, dat de bemanning de Duitschers met het ge weer konden schieten. De Zuid-Afrikaansohie regeering en hare strijdmachten onder generaal Botha, aldus een Londensch bbricht, beheersöhen den toestand Volkomen. Verwacht mag worden dat de opstand spoedig' zal zijn onderdrukt. Generaal Herzeg heeft alle pogingen aangewend om Beyers Van zijn plan terug te doen keerenzonder resul taat. Ook is Herzog er dusvér niet in ge slaagd generaal De Wiet te ontmoeten. Onlangs is verteld, van een Zuid- Duitschen kluizenaar, die nog niets van dan oorlog' gehoord had, toen derie reeds eenig© weken in vollen gang was'. Als tegenhanger yan dit geval verhaalt een landstormman in de Tagliche Rundschau dat zijn moeder, wonende te Magdeburg, eerst van den oorlog heeft vernomen na den val van Antwerpen, niettegenstaande twee harer zoons de andere als vrij williger meevochten. Zij' was eind© Juni ziek geworden en herstelde slechts zeer langzaam. Het kwam er vooral op aan haar zenuwen te sparen. Daarom werden haar alle kranten onthouden, 't Was echter moeilijker, het Voor haar waarschijnlijk te maken dat haar zoons plotseling aan de „groote berfstmanoeur Vres" moesten deelnemen. Toen alles in Maagdeburg vlagde bij1 den val van Ant werpen, kwam zij er achter dat er iets! bizonders gaande was. Men heeft haal' toen verteld „wat er aan de hand was''. Haar eene 'z,oon was inmiddels zwaar gewond bij: Atrecht. 1 .(N. R. Ct.) Langs Luik werden Verscheidene duikbooten vervoerd, in stukken verdeeld op wagons; m©t zeildoek overspannen, Van uit Luik Vertrok eergisteren! eten trein met ongievteer 30 stukken gle- schut, die naar Nieuwpoort gaan.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1914 | | pagina 1