IIONGH. No. 9 Zaterdag 10 October 1914 39e Jaargang eet e d e r ij koop id id ID BBijfi getrouw. De Groote Oorlog. ijen te Goes, delburg, ZEH, necht nde Meid e Meid stbode, Onder de Belgische vluchtelingen. Antwerpen gevallen. jelieer van A. ig Groede met lilTBOOMEH in KRUISBESSEN, RTE BESSEN. HEESTERS, OEN, enz. enz. erngezond. En beleefd uit breide kweeke- n. nieuwe UWER, Goes- terugbezorging VAN DUKE, St. Joosland. eldoorn, oor kweekerij. N bureau „De 18 Oct. en een „Jukema", bij e Grijpskerke, it twee en met benoodigd, bij UCK,Souburg rd Evertsen 6. Krabbendijke. Gapinge. N EIJZEREN, egSnwoordige, DERGEM, ooskerke (W.) er DERTSE, Kamperland. AARS, Zoutelande. evraagd een enstplicht, en ijk, bij D. DE verskerke. ERS, Seroos- d. LINDE, Koudekerke, Mei St. Joosland Uitgave van de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes: LAN aE VORSTSTRAAT 219. Bureau te Middelburg: FIRMA F. P. DHUIJ - L. BURG. Drukkers: Oosterbaan Le Cointre - Goes. VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG. Abonnementsprijs Per 3 maanden fr. p. post Losse nummers ƒ1.25 „0.05 Prijs der Advertentiën: 15 regels ƒ0.50, iedere regel meer 10 ct. 3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend. Bij abonnement voordeelige voorwaarden. Familieberichten van 110 regels ƒ1. iedere regel meer 10 ct. Vooral nu de mobilisatie zoo lang duurt is het noodig, dat onze landweerman nen en miliciens eikander opwekken tot zelfoefening. Toen de mobilisatie pas uit geschreven was, waren wij allen onder den indruk. Er zijn toen wat tranen ge schreid, wat zuchten geslaakt. Onze jongelingen gingen goedsmoeds uit naar de aangewezen veldposten of de pots; doch er was vrees in aller hart dat het een heengaan voor wie weet hoe lang zou zijn, en met het uitzicht op een mogelijken oorlog. Den ernst des tijds besefte men aller wegen. Dit bewaarde onze jongens en mannen voor overmoed; drong ailen tót getrouwe plichtsbetrachting; en hield den kameraadschappelijken geest levendig. Zij hebben ter wille van het vaderland veel verdragen. Nu is, naar 't schijnt, het oorlogsge vaar, al is het er trouwens nog, voor Nederland niet zoo groot meer. Dit heeft groote verslapping en vertraging veroor zaakt in menig opzicht. Er werd gebeden in het openbaar, in de bedehuizen, in vergaderingen, in bidstonden, en aan huis. Gebeden vooral voor onze landszonen; gebeden ook om afwending van het oor logsgevaar; gemeenschappelijk, eenparig. Nog wel wat veel bleef de bidstond tot het eigen'kleine kringetje beperkt; doch de ernstige wil tot verootmoediging was bij Velen aanwezig. En wij mogen vertrou wen, dat ook onze miliciens, die bidden geleerd hadden, hun hart zoowel in 't ver borgen als in de samenkomsten herhaal delijk voor den Heere hebben uitgestort. Nu echter bestaat er gevaar voor ver slapping. Bij; hen die thuis bleven en bij hen die in dienst gingen. De oorlog komt niet; de dienst wordt eentonig; het leven, vooral in de forten en redouten is saai en vervelend; lectuur vloeit niet meer zoo druk, en dat nog wel nu het den afzenders geen cent kost, en de huis- genooten aan den milicien wel twintig brieven op een dag kunnen versturen zon der gevaar voor strafport. Deze, en vele andere overwegingen ma ken den soldaat kregel, ontmoedigen hem of doen hem uitzien naar vertier. Vindt hij dit nu in de militairen tehuizen, waar hem alle mogelijke genot en ontspanning geboden wordt, dan is hij gewaarborgd tegen zwaarmoedigheid en ongeduld. Heeft hij den toegang in den familiekring van vriend of geestverwant, of van den pre dikant of den geestelijke, dan loopt het met die rijzende bezwaren ook nog wel los. Maar nu zijn er in het fort, of in de kazerne, of in het veld, jongelui, niet van zijn richting, aardige jongens overi genis, daar valt niets van te zeggen; maar toch jongens, in wie bij1 welke krijgs mansdeugd ook die hen siert, het eene noodige, de vreeze des Heeren, die het be ginsel der wijsheid is, gemist wordt. Deze jongelui zijn voor onze Christen miliciens hoogst gevaarlijk. Veel gevaar lijker dan vloekers, spotters, vuilsprekers en openbare dronkaards. Voor dergelijken kunnen onze miliciens zich wachten; zij kunnen hun uit den weg gaan. Maar die beischaafden met hun aangenamen om gang, opgeruimd humeur en verdraagzaam karakter, die de gave hebben van inpak ken en meesleepen, die zijn gevaarlijk. Zij leiden onze jongens in, in de sfeer van hun denken en belijden; zij hebben gansch andere gedachten en meeningen oVer Getzag en Gebed en Zondagsrust en Ontspanning dan zij. Zoo licht leiden zij onze jongens af van de beproefde waar heid. Zij verslijten voor bekrompenheid al de Schriftuurlijke opvattingen der ouden omtrent Zondagsheiliging en eerbied voor de Overheid, Kerkgang en Bijbellezing. Zij heeten schijheiligheid onzen afkeer van de hedendaagsche ontspanning, als daar zijn Komedie, Bioscoop, Kansspel en der gelijke. Wee, zoo onze soldaat zich laat meesleepen op dat gevaarlijk spoor. Hij begint met schoorvoetend volgen, met be scheiden meedoen, doch hij eindigt met vrijmoedig voorgaan en den toon aan geven. Zoo isl door toe te geven in het schijn baar kleine menige milicien aan spel en dans en nog enger© vermaken verslaafd gieraakt. i Wie die zijn eigen hart kent, zal den steen durven opnemen, en werpen dien op dezulken? Wij zullen de laatsten zijn. Doch wel willen wij de eersten zijn om onze jongemannen op 't gevaar van den eersten slap te wijzten. Menigeen die met goedevoornemens bezield in dienst ging, die het „waak en bid'' betrachtte en zich verre hield van het verboden©, is ten slotte afgegleden op het spoor der onge rechtigheid en in den maalstroom des levens voor goed ondergegaan. De vijand der menscbenkinderen heeft door de verlokselen van den sterken drank menigén jongeman voor altoos krank gemaakt. Kent gij beklagenswaar diger mensch dan een dronkaard? God de Heer© alleen weet wat d© dronkaard lijdt. De pijn vlijmt jn iedere zenuw, en trilt door elke spier, en knaagt aan elk heen, en brandt met allerlei vlammen, en steekt met allerlei gif, en foltert hem met allerlei martelingen. Zoo denkt Talmage eïl over, de Ameri kaan, die dit lijden in de hospitalen van New-York en Philadelphia van nabij gezien heeft. Wat al slangen en adders, zoo klaagt hij, kruipen er over zijn© door doodsangst Verwrongen ledematen; wat al demonen staan er 's nachts rondom zijn bedl Wat al afschuwelijke geluiden verscheuren' zijne ooien 1 Wat al ijselijkheden sner pen ier door zijn ziel! Spreek van het rad, spreek Van de Inquisitie, spreek van den brandstapel, spreek Van den verplette renden Jaggernaut, hij voelt zb al len tegelijk. In de ziekenzalen heeft deze prediker ze waargenomen, die arme slachtoffers van Satan, schreeuwende om drinken, en in hunne vertwijfeling ten slotte zich de nagels hunner vingers tot bloedens toe afbijtende, smeekende hunnen verplegers er door den dood maar een einde aan te maken, en zoo die duivels van hen weg te nemen. Laten onze miliciens' zich vooral verre houden van dien verleider. Laten zij ook in de keuze van hun spel en hunne lec tuur de grootste voorzichtigheid be trachten. Alle spel, waarbij' geheel of voor een deel de uitslag afhangt Van het Lot of van het Geluk, of hoe men dezen grilligen (af)god ook noemen mag, is den Christen krijgsman ongeoor loofd, derhalve ook bet Kaartspel, of wat men in wereldsche kringen met ziekere zoetsappigheid bestempeld als een kaartje leggen. v Daarom juichen wij ten zeerste toe dat de vrienden onzer militairen overal ge zorgd hebben voor de oprichting van Christelijke Militaire Tehuizen. Daar vindt onze soldaat alle middelen ter ontspan ning, die inderdaad ontspanning Voor hem zijn. Daar ademt hij in de Christelijk© levenssfeer die hem herinnert laan de ouderlijke woning, of ook Wel aan den eigen haard, waar hij zijn roeping om priester t© zijn in zijln huis, naar ver mogen vervulde. Daar blijft hij bewaard althans voor uitbrekende zoriden, en wordt hij gestaald tot den strijd tegen de zonde, die. de bartvochtiigiste is van alle werkmeesters. Die, erger dan Farao, zijne (hare) dienaren geketend houdt in een hoogst afmattenden slavendienst, en van geen ander betaal middel weten dan den eeuwigen dood. Jonge mannen, houdt uw wandel rein, behoedt uw hart boven al dat te be waren is, want daaruit zijn de uitgangen des levens. (Slot.) Da avond van den 8en October was een veelbewogen©, hebben we gezien.' Meer dan ooit hebben we toen iets Van de oorlogsellende geproefd. Het aanschouwen van die menigten, vluchtelingen, die niets meer het hunne kunnen noemen, dan hun kinderen, hun familie, zoo God die voor hen spaarde, het grijpt u aan. Maar dat niet alleen; ook het gedonder van het geschut en de vuur- en rookkolommen boven het ter rein van den strijd hebben de harten van velen ontroerd. We zouden nog vertellen van bet in terview met een Belgisch indrustriëeli, doch Vooraf nog enkele indrukken, op gedaan op de wandeling van Vlake naar Hansweert. Na op 't perron met verschillende men- ischen gesproken te hebben rsommi gen volhardden vieisuft van schrik in een hardnekkig 'stilzwijgen, anderen wa ren daarentegen zeer spraakzaam na hier een 'bemoedigend woord gesproken te hebben en daar enkele aanbevelingen voor hotels uitgereikt te hebben, was de reis naar Hansweert, waar - naar men ons zeidei ieder oogenblik schepen met vluchtelingen aankwamen, i 'tWas 'n zwoele avond. Een drukkende atmospheer, volkomen in overeenstem ming met 'de gemoedsgesteldheid der men- schen. Anderzijds was 't 'n bitter contrast: hier de verkwikkende nachtschaduw uitge spreid over het vreedzame landschap' en daar ginds even aan de overzijde van de Schelde, de spookachtige lucht weerkaat send den gloed van den grooten oor- logsfakkel en de omtrek vervuld van 't rommelen, zoemen en knetteren van het vulkanische eigenschappen bezittende pro jectiel. t Onze avondstilte vloekt ermee. 1 Toch blijft de indruk van het pitto reske stille avondlandschap; u slechts even bij, want «ohuift daar niet een groep vluchtelingen voorbij, in ononderbroken stilzwijgen hun weg vervolgende, en moei zaam de nog gauw bijeengegaarde eigen dommen torsende, tis 'ri droeve stoet En zoo zijn er meer. Daar komt een armelijk vrouwtje aan met een meisje van 'n jaar of acht aan de hand; lang zaam strompelen zij voort op' de lichten van ginds station aan. Waar dan verder heen? De arme ziel weet het niet. Hier dan, vrouwtje, n aanbeveling voor het Steun-Comité in Goes. Dit briefje geeft u maar, >en dan zal men u zeker onderdak Verschaffen, terwijl vriendelijke dames daar nog n lekker stukje brood voor u hebben. Nu had zij althans een doel; en in het vooruitzicht straks behalve het voor recht van een vriendelijke ontvangst te gteniieten ook nog een stuk brood voor haar en haar beschermelinge te krijgen, Vervolgen zij. moedig haar weg. Sedert veertien uur hadden zij gpen eten gehad Het Decauville-trammefje vervoert juist het laatste „vrachtje van de sluis naar Vlake, waar de trein nog even wacht. Er zijn er nog genoeg;.aan Amswest, doch ze hebben onderdak. Enkele honderd- tallen in een rouzen-aaksohip; enkele' tien tallen gevluchten op de in de haven lig gende passagiersbooten. Tot slot nog een en ander over het gesprek, dat we met een Belgisch indu strieel mochten Voeren. Hij was eigenlijk een geboren Engelsehman, doch de jaren hadden hem Belg in merg! en been ge maakt. Nu was de reis natuurlijk naar Enge land, het land van groote beloften. Nog even hing hij een beeld op van de doorgestane angsten en bet drama Van den uittocht, der Antwerpenaren onder dm ontzettenden bommenhagel. 't Was alles zoo snel in z'n werk ge gaan, dat men nauwelijks tijd had nog een en ander bijeen te garen, en wat onze zegsman en z'n familie bij zich hadden, dat weinige was hun nogont stolen. Meer dan over de Belgische bootjes sprak deze heer met lof over de behan- delnig op de Hollandsche vaartuigen. Tot het laatst toe eischten de Belgen van hun vluchtend© landgenooten een vracht van 15 a 20 francs, terwijl de. booten van de „Telegraaf", om 'n voor beeld te noemen, dien betelen dag om niet vervoerden. Ook onze Staatsspoor in dit ver band zijl hieraan herinnerd vervoer de de vluchtelingen kosteloos, en aan de Brabantsch-Belgische grens reed men met vele groote wagens de vluchtende horden tegemoet, om de mienschen dan nog een warm nachtleger te bezorgen. Hoe de 'toestand in Antwerpen was? Wel, tot nu enkele uren was er haast geen vuiltje aan de lucht. De Antwerpe naren wisten schier niets van het drei gende gevaar. Den vorigen dag hadden verschillende menschen nog winterproviand ingeslagen. Er was immers geen sprake van, dat de Dutsers ooit in die stad zouden komen De lichtzinnigheid werd ten top gedre ven. 'tls onbegrijpelijk, doch 't is zoo. Indien de thans verlaten stad, indien de puinhoop konde spreken! Er was mondvoorraad in overvloed. Zóóveel, dat de prijzen bespottelijk laag waren. Trouwens, welke factoren bepaalden hier de markt? Varkens kon men om niet krijgen. Koeien en ossen waren haast te geef; ge boodt 50 of 60 francs, ge kondet ze meenemen. Kippen werden voor 50 a 60 centimes verhandeld. Vruchtenvoor 'n appel en 'n ei. Tien K.G. tomaten voor 30 centimes, zeven meloenen voor fr. 1,70. De spraakzame Belg vertelde ons nog interessante dingen, en kon ons ook nog belangwekkende dingen laten zien. O. a. een „pijl", zooals de Belgische vliege niers die bij 50 tegelijk van uit hun zwe vend toestel afschieten, 't Is 'n staafje ijzer van ongeveer 15 c.M. lang, met een scherpe punt en aan de andere zijde 'n viertal gleufjes overlangs. „Leelijke" dingen. We mochten ook papieren noodgeld zien, „zilverbons" zouden wij zeggen. Er zijn merkwaardige papiertjes in omloop, vertelde onze Belg. In 1870, tijdens den Fransch-Duitschen oorlog werden bons gedrukt," met de beel tenis van Koning Leopold. Deze werden toen evenwel niet gebruikt. Thans zijn ze voor den dag gekomen en na ze van een dagteekening voorzien te hebben, heeft men ze laten circuleeren. Zoo worden de Belgen nog eens aan hun ouden koning herinnerd. We hebben er reeds eerden op gewe zen hoe ontnuchterd het Belgische volk is geworden, nu het meer en meer den waren toestand gaat inzien. Men kan niet alle verhalen gelooven, vooral als men spreekt van door Belgische kop stukken gepleegd verraad. Niettemin is het merkwaardig genoeg om te zien, hoe dergelijk© geruchten hardnekkig stand houden en schijlnbaar (of blijkbaar?) be vestigd worden door weer andere Ver halen. Zoo zou de heer Mallinkrodt, een der eerste Belgische geldmannen, van Duitsch- land de toezegging gekregen hebben van een benoeming tot gouverneur van Ant werpen, indien het den Duitschers voor spoedig gaat. We laten dit natuurlijk geheel voor re kening van onzen zegsman. Eén ding staat vast en dat begrijpt ieder dat indien België straks weer onafhankelijk België wordt de industrie tien, twaalf jaren achteruit is, de cultuur 'n eeuw. In 1870 vestigde onze zegsman zich te Mons (Bergen). Goede affaires heeft hij gemaakt, ook wel eens slechte, natuurlijk. Thans gaat hij naar Engeland zoo als hij het i n 1870 verlaten heeft, zonder iets dat hij het zijne kan noemen. Gisteravond reeds ontvingen wij! de tij ding, dat Antwerpen door. de Duitschers is genomen. 1 Van verschillende zijden kwam het gfeo- te, het verpletterende nieuws in. Het moest dus wel waar zijn." Het groote Duitsche hoofdkwartier was er ook spoedig bij en meldde reeds gister avond i Vanochtend zijn verscheidene forten van da binnenlinie van Antwerpen gevallen* Da stad bevindt zich sedert vanmiddag in ons bezit. De bevelhebber en de bezetting hebben de vesting verlaten. Slechts enkele for ten zijn nog door verdedigers bezet. Aan het bezit van Antwerpen doet dat echter niets af. En de bevestiging bleef niet lang uit. Aan de N. R. Ct. wfepd b.v. d.d. giste ren uit Roosendaal gemeld: i r „Toen ik Antwerpen hedenmorgen vteir- liet, begonnen de Engelsohen in Weste lijke richting af te trekken, nadat de Bel- reeds voor waren gegaan. Vanochtend jon den hevige ontploffingen plaats, Waar schijnlijk veroorzaakt door he'll in id© lucht laten Vliegen van forten. De 5 petroleumtanks Warm gisterep reeds in brand gestoken door de Belgiem om te voorkomen, dat zie in Duitsehef handen vielen. Gisteren den geheelen dag stonden zij in lichte laaie. Gisterennamiid:- dag werden alle lichters, met gfaan gela den, om 'dezelfde reden tot zinken ge bracht. Evenzoo wterden gisteren verschillende lichters tot zinken gebracht met d© bedoe ling om den doorgang tot de Schelde te belemmeren. De Rijkssluizien werden opgeblazen. Hedenmorgen biji mijn ver trek was de stad Vrijwel verlaten. Op de straten zag men slechts havenbeambten en enkele militairen. De Belgen verlieten de stad in de rich ting van Boom, terwijl die Engelseheml over de pontonbrug bijl Tête de Flandre de stad verlieten en daarna de brug'op bliezen." Van verschillende zijden wordt mede gedeeld, dat in Berchem, de Voorstad'van Antwerpen, tuSscben de Duitsche en Engelj- sche itjrciepen een hevig bajonetgevecht geleverd is. De Engelsch© infanteristelpl zouden terug hebben moeten trekken. De brand in Antwerpen duurt met groot© hevigheid voort. Op de Eierenmarkt en Handschoenmarkt staan de huizen i;ni vlam en in de magazijnen van Nieuw- Engeland is bet één Vuurmassa. Het klooster in de Congo-straat is door bom men getroffen. De daar aanwezig© zus ters Franciskanessen zijn te voet tot Cu- pelle gevlucht en van daar per trein hieir naar toe. In de kelders: van het gasthuis: aan de Louisestaat, dat door bommen 'getroffen is, zijn nog 150 gekwetsten, waaronder ruim 100 Duitsche soldaten. De Duitschers in Frankrijk. De officieele Fransche mededeeling van gistermiddag drie uur luidt: De algemeene toestand'is onveranderd. Op onzen linkervleugel is de ruiterij van beide partijen nog steeds ten Noorden van Rijssel en La Bassée in actie. Op de linies, loopende langs de streken van LensAtrechtBrayChaulnesRoye en Lassigny wordt de strijd voortgezet. In het centrum, van Oise tot Maas, zijn slechts onbeduidende gevechten voor gevallen. Op onzen rechtervleugel, in Woevre, is over het geheele front een artillerie gevecht geleverd. In Lotharingen, de Vo gezen en den Elzas is de toestand on veranderd. Het bombardement van Antwerpen. Een N. R. C.-correspondent schrijft dd. 9 Oct. uit Roosendaal: Ik ben vanmorgen tot nabij CalmphoUt geweest. Op het oogenblik beschiet de Duitsche artillerie de forten Schooten, Schilde en 's-Gravel Wesel. Bij Contich zijn gisterenavond de Duitsche troepen achteruit moeten trekken tengevolge van een uitval van Engelsche infanteristen onder bescherming van het geschut van de forten der binnenste sector 8, 7, 6 en 5 bij Wilrijck en Hoelcken. De brand in het Zuiderkwartier van Antwerpen heeft den geheelen nacht voort geduurd; ook in de voorstad Berchem. De zieken in de hospitalen in dit kwartier zijn op schepen in de haven gebracht. Beslist zeker kan ik u mededeelen, dat in de haven geen enkele brand woedt op het oogenblik. Het aantal vluchtelingen uit Antwerpen begint te minderen. Volgens juist ontvangen bericht uit Es- schen aan het steuncomité alhier zijn in Esschen thans 15,000 vluchtelingen. Tel kens komen nog treinen met vluchtelingen te Roosendaal aan. Zoo juist vertrok een trein met 1400 vluchtelingen, die voor Haarlem bestemd waren. Hier zijn hedenmorgen weer 5 Belgische geniesoldaten binnengebracht. Verder 9 gekwetste soldaten. In het pensionaat hier liggen thans 25 gewonde Belgische soldaten. Aan het sta tion wordt in een der zalen een ambulance in gereedheid gebracht, want volgens ont vangen bericht komt er hedenmiddag een trein met zieken en gewonde burgers aan. Een Belgisch militair, die goed op de hoogte is, deelt mede, dat men er zeer voor vreest, dat de Duitsche troepen zul len beproeven den aftocht van het Bel gische veldleger naar de Fransche grens door een voorwaartsche beweging te be letten. De moed en volharding der En gelsche 'soldaten wordt zeer geroemd. Antwerpen staat op het oogen blik onder bevel van een En- gelschen hevelhebber. Hedennacht om twee Uur is een trein, die op het punt stond naar Esschen te vertrekken, door een granaat getroffen. Naar men beweert, moet een brug over het kanaal van Antwerpen naar Turn hout door de Belgische genie zijn opge blazen. Oostenrijk-Rusland. Officieel wordt uit Ween en' meegedeeld dat het vooruitdringen van de Oosten- rijksche troepen de Russen heeft genoopt hun vergeefsche aanvallen op Przeanysl, welke in den 'nacht van 8 October hun hoogtepunt bereikten en aan de storm- loopende troepen enorme offers kostten, te staken. Eergistermorgen is het artille rievuur tegen de vesting zwakker ge worden. De aanvaller begon gedeelten van zijn troepen! terug te trokken. Bij Lancut zagen onze vooruitdrmgeade troepen zich geplaatst tegenovtgr een ster-

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1914 | | pagina 1