39e Jaargang Uit de Pers. De Groote Oorlog. ,\i>. 4 Maandag 5 October 1914 VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG. Abonnementsprijs Per 3 maanden fr. p. post1.25 Losse nummers0.05 Prijs der Advertentiën 15 regels ƒ0.50, iedere regel meer 10 ct. B-maal plaatsing wordt 2-maal berekend. Bij abonnement voordeelige voorwaarden. Familieberichten van 110 regels ƒ1. iedere regel meer 10 ct. Uitgave van de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes: LAN IE VORSTSTRAAT 219. Bureau te Middelburg: FIRMA F. P- DHUIJ - L. 3URG. Drukkers: Oosterbaan Le Geinire - Goes. Voor het beginsel. Li het Nedterlalidsche leger schijnt vac- cinedwang te heerscben. En dat niettegenstaande reeds in 1882 de toenmalige minister van oorlog de order had uitgevaardigd dat geen enkele milicien die gemoedsbezwaar tegen de vaccine had, mocht worden gedwon gen zich te laten inenten. De dwang zal wel een gevolg zijn van de algemeen door de medische weten schap verspreide malle meening dat on gevaccineerde menschen gevaarlijk zijn, voor hunne (gevaccineerde) omgeving. Een malle meening. Immers -vele bui- tenlandsche artsen hebben verklaard dat vaccineering slechts voor een korten poos de menschen onvatbaar (immuan) maakt voor de pokziekte. Bovendien waaneer de niet-gevacci- neerden gevaarlijk zijn voor de gevacci neerd®, welk nut heeft de vaccine dan. Intusschen wie op 't standpunt staat dat in den geloove vaccineeren plicht matig is en goed, zal zich met liefde" aan deze kunstbewerking onderwerpen; wie echter op een ander standpunt staat, of zich in zijtne vrijheid voelt aangerand, die dient zich te houden aan de nog niet ingetrokken dispensatie van het ministerie van oorlog. Nu d© militaire autoriteit® hen die zich niet laten vaccineer®, in het kamp houdt, en hun {het verlof weigert, zal wie aan zijln beginsel, dat tegen vaccinee ring gekant is, vasthoudt, zich daarbij hebben neer te leggen. Gelijk blijkens mededeeling in het Ge reformeerd Jongelingsblad een lid Van de C. J. V. Amos 56a te Ede deed. Maar dan brenge een dergelijk slachtoffer zijn klacht bescheid®lijk voor het aangezicht der Koningin, die bet Hoofd is van Leger en Vloot, en roepe den steun der pers in om tegen derge lijke onnoodige schenning der persoon lijke vrijheid te protesteeren. Onvoorwaardelijk gehoorzam® in al les wa.t tot den dienst behoort, is drin gende eisch. Doch wat ge® „dienst" is, mag niet,,alsof het dit wèl ware opgelegd. En voorts m® hengele niet naar een martelaarskroon, doch waar de eigen comscirati© in 't gedrang komt; sta men pal, en hebbe er desnoods eon andere beperking der Vrijheid, b.v. ont heffing v® verlof, voorloopig althans, voor over. X Een Chinees over de Hotlandsche politiek. In de reisbeschrijving van oud-minister Colijn in „Sten®en des Tijds" komen eenige beschouwingen voor, die de mee- hing van een Chinees over onze poli tiek weergev®. Ze zijn zeer belangwek kend, en dus waard overgenomen te wor den. De heer Colijn schrijft dan: Zoo af en toe heb ik wel eens laten merken hoe ik over de Chineezen in Noord- en Midden-China dacht: Maar hoe denkt men daar nu over ons? Ik kan de verzoeking geen weerstand bieden er is ook wat persoonlijke ijdelheid bij in het spel om U op die vraag te ant woorden met de getrouwe vertaling van een artikel uit de „Jasia Zje Pao", dat voor een paar weken te Peking verscheen. Er is niets aan geretoucheerd. Het is e® zuiver Chineesche stem in dit Nieuws van den Dag voor Azië. Wie de schrijver is heb ik niet kun nen uitvinden; ik denk een ambtenaar van een der legaties in West-Europa. En is dit zoo, dan is het dubbel aar dig te weten hoe we beoordeeld worden door de Chineezen met wie we in Den Haag nu en dan in aanraking komen. Hier volge dan. het bedoelde artikel. De laatste verkiezingen voor de Tweede Kamer in Holland en de toestand der partijen. Al zijn op de wereld de namen van politieke partijen vaak gelijk, toch is hun wezen zeer verschillend. Zoo is b.v. de democratische partij van Zwitserland lang niet hetzelfde als de democratische partij' in Amerika, en de Vrijzinnig-democrati sche partij in Holland verschilt ook he melsbreed van de Zwitsersche democrati sche partij. En wat betreft de Antirevo lutionairen, die verzetten zich volstrekt niet tegen hervormingen, en men moet ze vo-oral niet verwarren met reactionairen. Hun program is eigenlijk hetzelfde als dat v® de Chris telijk-Historische partij, en het verschil ligt alleen in de inwendige partij-org®isatie. In de Anti-revolution- naire partij heerscht een strenge tucht en orde, en de vrijheid van de leden ieder voor zich wordt dikwijls opgeofferd, ter wijl de Chris telijk-Historische partij los ser in elkaar zit en de handelingen v® elk lid volstrekt niet gebonden zijn. Be halve dit verschil is er eigenlijk geen. re den om de onderscheiding in twee par tijen te maken en het ligt dus wel voor de hand, dat er groote vriendschap en samenwerking tusschen de twee partijen bestaat. Wat betreft hun programma, dat lijkt zeer veel op dat van de onlangs ia Amerika opgerichte Christen-Socialis tische partij of de Duitsche Stöckerpartij, maar de middelen die men in de practijk toepast lijken op die van de Zwitsersche democratische partij. Deze heide partijen staan protectie voor, omdat ze zien dat op geen andere wijze de kwijnende in dustrie in Holland tot bloei gebracht kan worden. De Katholieken, d.w.z. de Oud-Kerke- lijken, zijn verbonden met deze twee partijl® en hebben ook een programma van vooruitgang, 'een beetje moderner d® dat v® de Zwitsersche conserva tieven, ofschoon de conservatieven hier ook toe behooren, wordt toch him invloed dagelijks (tuinder. De laat ste jaren is de coalitie v,an de drie partijen dagelijks sterker geworden. Hun streven komt zeer veel overeen met dat v® de schrijvers over volksrechten uit de Middeleeuwen. Men ziet dus dat wat in Hollmd de rechtsche partij' genoemd wordt, lang niet hetzelfde is als de rechtsche partijen in andere landen, die grootendeels uit conservatief materiaal bestaan. De oud-Liberale partij werd opgericht in 1870, maar den laatsten tijd is hun invloed steeds minder geworden. Vroe ger waren ze te veel van de „laisser- faire, laissez-passer" leer. In de prak tijk zouden ze zich Ibest kuub® vereenig® met de rechtsche partij, maar door den te grooten invloed van een gedeelte v® de partij, dat tegen godsdienst is, wordt dat verhinderd. Als het zöu gelukken dez'e zinnelooze inwendi ge kweedracht te doen ophoud®, dan zouden ze zich spoedig Verbind® met de Christelijk-Historischen. Nu moeten1 ze zich wel, door de politieke omstandig heden gedrongen, met de linksche partij' vereenig®, ma® door hun zeer afwijkend programma is gezamenlijke vooruitgang uiterst moeilijk. De zuiver Liberale partij' volgt een politiek, die e® .'handig gebruik weet te maken v® de tijdsomstandigheden. Dat zij in alle zak® de Vrijzinnig-Demo craten volgen is volstrekt niet hum eigen lijke bedoeling, maar is .alleen om ook de Sociaal-Democraten tot zich te trek ken. Zoodat onder de vrijzinnig® van de Linksche partij® de Vrijzinnig-Democra- ten de leiding hebben, verhond® met de zuiver liberale soc.-dem. Hun1 pro gramma is vrijwel gelijk aan dat van de Radicalen in Frankrijk. Oorspronkelijk waren zij en de Sociaal-Democraten tegen over elkaar als kat en hond, m was hun programma volstrekt niet .gelijk, maar in de punten Aran verschil hebben ze sterk den invloed onderga® ,van de Sociaal- Democraten, zoodat de politieke begin sel® v® de ;Sociaal-detaiocraten lang- zamerh®d de partijl zijn.' binnen gekomen en ze hum eig® oorspronkelijk program ma verloren hebb®. De Socialistische partij in Holl®d kan men niet vergelijken niet de Duitsche Marxisten; onlangs in Pei-en set® Leiden?) hebben ze hum beginselen ge wijzigd. In Frankrijk js het de partij v® Jo-Hai-Se Jaurès die liet meest radicale element in de Sociaal-Democra tische partij verteg®woordigt. Samen werking met de Linksche partij® is heel moeilijk, ma® de b®d die ze verbindt is h® geme®schappelijk verzet tegen godsdienst en tegen protectie. Voor 't overige heeft ieder zijn eigen programma. Toen in 1905 de Linksche partijen de meerderheid kregen is het reeds ten dui delijkste gebleken dat de Oud-Liberalen onmogelijk samen met de zuiver Libe ralen e® ministerie kunnen Vormen, maal; dat evenmin de Vrijizinnig-democraten met de zuiver Liberalen de Sociaal democraten eensgezind kunnen blijven. Nu de Linksche partijen weer de meer derheid hebben gekregen, gaat. het wwer d®zelfden k®t op als in 1905. Sommi ge schrijvers zeggen dat door het bestuur van deze partij in 1672 Holtend bijna zijn onafhankelijkheid verlor® heeft in 1795 zijtn koloniën zonder bescherming heeft gelat® en nog e®s in 1830, bij den strijd tussch® Noord- en Zuid-Neder- l®d, in 't geheel niet gelet beeft op de revolutie van die Amerikaarische ko loniën. Het verlies v® de Afrika®sche Goudkust en de onlust® in Sumatra volgd® elkaar op. Zelfs gesteld dat de Linksche partij® het met elkaar eens worden d® zuil® ze stellig al hun krach ten gebruik® in huin strijd tegen den Godsdienst, zoodat ze ge® kracht meer over hebben om naar buit® op te tre den maar ze zuil® daardoor bevorderen, dat het volk met onverschilligheid het vraagstuk van de landsverdediging be schouwt. De Hollandsche vloot 't leger zijtn heel zwak; pis er geen koloniën waren zou zelfs de bem®ning v® de vloot onvoltallig zijn. Anarchisme en anti-militairisme nemen hand oVer h®d toe. De discipline in het leger is heel slecht en slechts onwillig gehoorzaamt men, wel e® bewijs hoevter het sociaal-democratische vergif al doorge drongen is. Gelukkig evenwel kwam in 1909 de rechtsche partij weer aan het roer en met kracht nam ze de verbetering van alle wantoestand® ter hand. De Minister van Oorlog, Ko Li Noi (Colijn) die als militair Vele jaren in de koloniën vertoefd heeft, heeft de energie v® de militairen weer opgewekt en heeft voor een groot deel ®archistische en anti-militairistische ideeën uitgeroeid. x) De legerzaken begon nen er beter uit te zien en m® was. vol verwachtingen van het programma van het Ministerie-Heemskerk. Ma® nu heb- b® de nieuwe verkiezingen alles veran derd en zal alles wat de reöhtsohe piartijen met zooveel moeite hebben opgebouwd wel weer door de linksche partijen afge broken worden. Het Nederlandsche yolk is in zijn geheel eigenlijk voor rechts. Dat links dezen keer de overwinning behaald heeft is al le® toe te schrijven aan het feit dat links, toen het aan het bewind was, een kieswett heeft ld oorgedreven, waarin de verdeeling in kiesdistricten bijzonder voordeelig voor henzelf is. Links weet ook heel goed dat het punt yan overeenkomst tussohen de reohtsohe partijen is de godsdienst en het tracht nu verdeeldheid te zaaien tusschen de Protestanten en de Roomschen, in de hoop' dat de Christelijk-Historischen en de Katholieken wel oneenigheid met elkaar zullen krijgen. De Linksche partijlen in hu.n streven naar vrijheid staan sterk onder den invloed van Duitsche industri- eelen die een groot afzetgebied wenischen voor hun waren. De S'-cialisten slaan ra der den invloed van de Duitsche Socialis ten. Omdat de levensmiddelen zoo duur zijn, wil het volk niets weten van protec tie. Door de vrees voor protectie hebb® velen links gestemd, waarvan vooral de Christelijk-Histordsch®, door hun lossere organisatie, het 'nadeel hebben onder vonden. Ge ziet hieruit dat deze Chinees naast rake opmerkingen ook wel kromme dingen zegt. Maar als maatstaf hoe de gewone Chineesche krantenlezer over het buiten land wordt ingelicht is het toch niet on aardig. En in weerwil van de begane ver gissing® foutieve conclusies die hij' hier daar maakt, is het toch zeer de vraag of m® in de meeste Europeesehe tendon wel beter over Nederland wordt in gelicht. In elk geval vindt ik dit een behoorlijk slot voor mijn reisverhaal over Noord- en Midden-China. D Waa dat eens waar! De oorlog. Prof. Fabius schrijft in de laatste af levering van „Studiën pin Schetsen." En dat toch de oorlog zoo onchristelijk is, weet een derde met betrokken gezicht u voor te houden, in moeilijk te verkla ren oppervlakkigheid. Ig dan onchristelijk de houding van België, dat eerder den oorlog met het machtige Duitschland a®vaard heeft, dan te gedoogen wat het naar eisch v® recht niet doen mocht? Was onchristelijk het manhaftig vterzet van de Boerenrepublieken teg® Enge- lands overval? Moet dan onze tachtigjarig!© krijg te gen Spanje, dien we geleerd hebben te eeren als eene der roemrijkste episoden uit ons vaderlandsch verleden, juist als onchristelijk gevonnisd worden? Wat praat men toch. Wie kortweg allen oorlog onchristelijk noemen, deen goed met althans Gro® van Prinsterer's .wejrben stevig te verze gelen. Maar wat moeten de heidenen toch wel denken, als zij christenvolken aldus el kaar té lijf kien gaan, trots het „Vrede op aarde" v® den Engelenzang? En im mers moeten de menschen liefde hebben voor elkaar. Ja waarlijk, het ellendig gesol met den Engelenzang kan men weer vernem®. Zelfs van christelijke kansels moet soms een gehoor dergelijk gewauwel verdragen uit den mond eens predik®ts, die nog door een schooljong!® aangaande d-e bel.ee- kenis van het Kerstfeest, onderricht kon worden. En het strekt niet tot onze eer, dat ook „De Standaard" zich onlangs nog gedwon gen voelde er op te wijz®, dat de jubel zang in Ephrata's velden niet doelt op eenen vrede tusschen menschen, maar op eenen vrede van veel meer ge wicht. Toch is het waar, dat de menschen ook in onderling® vrede 'moet® lev®, voor zoover dit mogelijk is. Maar Von Holtzendorff herinnert ook er aan, dat wie in Europa het heftigst uitvaren tegen het leger, deels tot de klasse dergenen behooren, die, met dyna- mietpatronen in den zak, koffiehuizen en s-chouwburg'en bezoek®, of hef als staats burgerlijk .grondrecht beschouwen, bij feestelijke gelegenheden ontplofbare bom men onder de menigte te slingeren. Neen, het is geen leugen, dat de m®- scben liefde zullen hebben Voor elkander. Maar meent men Jwellicht, dat in den oorlog als het ware twee legers V® haat tegenover elkaar sta®; iedere krijgs man met doodelijke vijandschap jegens! alle manschappen der tegenpartij bezield is; het vellen met den sabel, het neer schieten ruet bet geweer, het doorsteken met de bajonet, daden zijn van bitteren wrok en duivelseben nijd? Uit de berichten, die ook in deze tijden van het oorlogsveld ons bereiken, kan men toch wel komen tot het besef, dat een groote veldslag, en de gemoedsbewe gingen, die daarbij een mensch vervuil®, tot de dingen behooren, waarvan, wie nooit in krijgsgewoel verkeerd heeft, zich te nauwernood eene voorstelling' kan ma ken. Ongetwijfeld kan een oorlog licht aller lei gruwelijk® hartstocht doen ontbran den; zal zelden een leger uit den krijg huiswaarts keeren, zonder dat driften zijn ontvlamd en daden gepleegd, die onvoor waardelijk afkeuring eischen. Maar wie zich de krijgvoerende soldaten in het algemeen voorstelt als jongens, die in brieschende kwaadheid elkaar met den klomp een gat in het hoofd sla®, of hellevegen, die elkaar het gezicht open krabben, en beiden dan genomen in het kwadraat, dezulken begrijpen van het eigenlijke des oorlogs niemendal. God zal onze wapenen zegenen; dat kan men hooren van verschillenden kant; im mers strijden wij voor eene rechtvaardige zaak. En reeds heeft niet ontbroken de scham pere spot over zulk een Christendom, dat recht ga ftot onderling geheel tegenstrij dige verwachtingen. Daarvoor ware eenige reden geweest, indien metterdaad het Christendom dit meebracht. Maar de fout schuilt elders. Zij zit in de verwachting, dat het recht altoos onmiddellijk met uitwendigen zegen gekroond wordt. Nog afgezien daarvan, dat op geenerlei wijze de zegen afhankelijk kan zijn van 's menschen opvatting aangaande het rechtmatige zijner zaak. Echter is reeds eerstgenoemde verwach ting zonder grond; allerminst in overeen stemming met de Heilige Schrift. Ja, de Bijbel leert dit op tal van plaatsen. Noeht®s gaat menschelijke berekening telkens daartegen in; heeft de mensch steeds weder moeite, om te komen in den machtigen raad Gods, die de God der eeuwigheid is, en die wel degelijk soms het onrecht doet zegevieren, en de geld- lade v® het slechte béd,rijf vult, terwijl wie zich nauw a® 's Heeren wegen houdt, getroffen wordt door ramp op ramp. Toch is er genadeloon; ja, het recht zal triujn- feeren. Maar op des Heeren tijd. Ook wordt wel degelijk soms zegen- genoten trots en onder uitwendigen tegen spoed. Doch een zegen, die niet op de beurs verh®delbaar is. Hoe het echter ook zij, de goddeloozen hebben op aarde veelszins vrede; en moei te is vaak der vromen lot. Dat is de tragedie v® het leven. Dat leert Psalm 73 duidelijk. Dat geeft de historie telkens te ver sta®. Of waren d® de Boerenrepublieken op verkeerden weg, en is het geteisterde Bel gië wellicht bewijs van onrecht in het kloek verzet Toch zwabbert de mensch straks weer daarheen, geneigd den dikken buidel, hoe ook gevuld, voor zegen Gods te verslijten. Terwijl het vet gewin wellicht de vloek is, die het hart verhardt, het geweten verstompt. Wat praat men toch. B» knopt overzicht van den toestand. Terwijl het communiqué van Joffre v® Zaterdagochtend melding maakte v® een kleinen slag tegenslag, di® de Fr®- sche troep® op het gevechtsterrein in Noordelijk Frtinkijjk ondervond® zoi*- den hebben leen.der detachement® dia van Arras (Atrecht) oprukten, moest „lichtelijk" 'terug-wijken t® Oost® en ten Noorden v® 'die stad geven de berichten v® Zaterdagavond Weer den indruk, dat er na die nederlaag weeil enkele voordeeltjes zijn behaald, al zijn die dan ook van weinig invloed geweest op den loop van het groote oorlogsprooes. Joffre schreef d®: „Op onzen linkervleugel duurt de hef tige actie, die sinds Vrijldag gevoerd wordt, voort, bijzonderlijk in den omtrek v® Roye, wa® wijl alle aanvall® hebben afgeslagen, ofschoon op dit deel van het front de vijand versterkt Werd door nieuwe versterkingen, aangebracht op het centrum v® zijn linie. V® het centrum valt niets te melden van Reims tot Argonne. In Argonne is het 18de Duitsche leger korps (het leger van den kroonprins) dat getracht had door het bosch v® la Gru.ria ■heen te breken, tot ten Noord® v® den weg VarennesLa HararêeVienne— La Ville teruggedreven. In Woevre en op de hoogten van de Maas maken wij' plechts langzaam voort- g®g, doch wij (blijlv® vordering® ma ken." Wat den strijd om Antwerpen betreft, vallen er weer successen v® de Duit- schers te boeken. Gisteren was de stand van zaken zóó, dat, behoudens enkele minder bel®grijke versterkingen of redoutes, vier forten in h®den der Duitsehers waren. Het Belgische gez®tschap te Londen ontving van den minister,van buitenland- sche zaken te Antwerpen het volgende bericht: „Ten Oosten van de Senne zijn onze troepen door een hevigen aanval van de Duitsche artillerie gedwongen geworden op de Nethe terug te trekken, na vijf dagen, krachtig tegenstand te hebben ge boden. Onze positie aan de Nethe is zeer sterk. Het leger zal met al zijn krachten weer stand bieden." Ten oosten v® de Senne liggen de vier forten van het zuidoostelijke front: Waelhem, Wavre-St. Catherine, Konings- hoycht en Lier, met de daartusschen ge legen versterkingen, die de Duitsehers zeg gen genomen te hebben. Bovenstaand bericht is dus de meest ondubbelzinnige bevestiging daarvan. De Nethe loopt vrij' dicht achter ge noemde forten. De binnenste fortengordel ligt, zooals men weet, op zeer korten afstand van de stad. Zeer waarschijnlijk zijn de aanvallen op dien gordel reeds begonnen. Het ge donder van het geschut doet zich onop houdelijk hooren, dag en nacht. Vooral in de stilte van den nacht is het zelfs ver over onze grens te hooren. De Engelsche minister v® marine, Churchill, is te Antwerpen gekomen om een conferentie te hebben met koning Albert. De Belgische en buitenl®dsche mi nisters blijven nog te Antwerpen, ofschoon de toestand hachelijk is. Dat het ergste verwacht wordt bewijst wel de mededee ling, dat de Amerikaansche gezant aan de Duitsehers gevraagd heeft de historische gebouwen, waarop een rood-witte vlag wappert, niet te bombardeeren. De be volking te Antwerpen zou volgens een particulier bericht v® „de Maasbode" vol komen kalm en hoopvol zijn. 't Is te hopen, dat hij niet door een bijzonderen bril gekeken heeft. Van andere zijde wordt gemeld, dat er reeds een paniek heerscht. Bij de groote schaarschheid v® de Duit sche berichten is het moeilijk een eenigs- zins objectief beeld te geven v® de jong ste krijgsverrichtingen. Wat de operaties in Fr®krijk betreft wordt dd. gisteren uit Parijs gemeld: „Op onzen linkervleugel hebben wij het offensief op Verschillende punten hervat na alle aanvallen van den vijand te heb ben teruggeslagen. Op ®dere punten zijn onze stellingen merkbaar sterker geworden. Er valt niets nieuws te melden v® het centrum tot Argonne toe. In het Argonnerwoud hebben wijl den vijand teruggedrongen naar 't Noorden. In 't Zuiden van Woevres maken wij vorderingen, doch zeer l®gzaam. V® onzen rechtervleugel, Lotharin gen en de Vogezen is geen nieuws." En uit Berlijn: „Op het Westelijk ooi'logstooneel vor dert de strijd op den rechtervleugel en in het Argonnerwoud met succes." I I i De slag bij Augustof is door de Russen gewonnen. Trots de tegenstrijdige berichten moet men dit wel voor waarheid aannemen.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1914 | | pagina 1