Xo. 3
Zatenlag 3 October 1914
89e .lanr^nntj
De Groote Oorlog.
Uitgave van
de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
LAN IE VORSTSTRAAT 219.
Bureau te Middelburg:
FIRMA F. P. DHUIJ - L. BURG.
Drukkers:
Oosterbaan Le Cointre Goes.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs
Per 3 maanden fr. p. post.
Losse nummers
ƒ1.25
„0.05
Prijs der Advertentiën
15 regels ƒ0.50, iedere regel meer 10 ct.
3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend.
Bij abonnement voordeelige voorwaarden.
Familieberichten van 110 regels ƒ1.
iedere regel meer 10 ct.
Beknopt overzicht van den tcestand.
Ofschoon de operaties in Noord-Frank
rijk, op 'n enkele uitzondering na, nimmer
een belangrijke beslissing voor een der
partijlen meebracht, heeft de gevechts
linie zich toch geheel gewijzigd.
De militaire medewerker van de Ti
mes heeft er ook op gewezen, hoezeer ze
veranderd is sedert het begin van den
strijd aan de Aisne.
In het begin liep het front der Duit-
schers en dat der verbondenen in even
wijdige lijnen van Soissons over Reims
naar Verdun.
Nu echter heeft de linie den vorm
van een rechten hoek, wiens basis loopt
van het Forêt de l'Aigle, tusschen Com-
piègne» en Noyon gelegen, Oostwaarts
naar Verdun, terwijl de andeate zijde van
het genoemde Forêt Noordwaarts opgaat
over Lassigny, Roye tot het plateau tus
schen Combles en Albert.
Teekent men deze lijhen op de kaart,
dan ziet men, dat voornamelijk de po
sitie van den rechtervleugel der Duit-
schers zich gewijzigd heeft, ofschoon hun
terugtrekkende beweging, niet zoo lang
geduurd heeft en niet zoo haastig ge
schiedt is, als men het van Engelsche
zijde aanvankelijk deed voorkomen.
De jongste telegrammen zijn van het
bekende soort.
Volgens de Franschen staat het zoo:
Op onzen linkervleugel durteh de ver
woede gevechten voort, met name in de
streek yan Roye, waar 'de Duitsch'ers
aanzienlijke strijdkrachten schijnen te
hebben samengetrokken.
De krijgsverrichtingen breiden zich
meer en meer naar het noorden uit. Het
front loopt thans tot een punt ten zuiden
van Atrecht.
Aan de Maas hebben de Duitschers bijl
St. Mihiel getracht een brug te slaan,
die vannacht door onze troepen ver
nield is.
In Woevre maakt ons offensief lang
zame vorderingen, voornamelijk in d©
streek tusschen St. Mihiel 'en Apremont.
Volgens de Duit.schers aldus:
Op onzen rechtervleugel zijn nieuwe
pogingen van de Franschen oin ons te
omsingelen, afgeslagen. Ten zuiden van
Roye zijn de Franschen uit hun stellin
gen geworpen.
In het centrum, is de toestand onver
anderd gebleven.
Onze in Argonne voortdringend© troepen
hebben naar het zuiden oprukkend aan
zienlijke voordeelen behaald.
Ten oosten van de Maas hebben de
Franschen uit Toul krachtige nachtelijk©
uitvallen gedaan, die met zware verlie
zen aan hun zijde zijn afgeslagen.
Elders in dit blad vindien de lez-ers
nieuws over die operaties van het Duitsch-
Russisch© frpnt.
De Duitsche berichten zijn zeer
schaarsch. Slechts verluidt, dat op beifj
oostelijk oorlogsterrein een opmarsch
van Russische strijdkrachten over de Nje-
men in het gouvernement Soewalki op til
zou zijn.
De Russen hiebben meer te vertellen.
Doch verpletterende berichten bereiken
ons niet. t j
Om Antwerpen wordt gestadig het zwa
re geschut gehoord.
Twee forten zijn gevallen,
Toch krijgt men niet den indruk, dat
de Duitschers zonder slag of stoot voor
de poorten zuEen komen.
Voor nadere berichten verwijzen wij
naar de rubriek Telegrammen.
Uit Torgeren.
Een echtpaar uit Tongeren, naar familie
te Heerenveen gevlucht, heeft aan een
verslaggever een omstandigheid verhaalt
van het optreden der Duitschers in die
stad gedaan.
O.m. werd medegedeeld:
Het had de opmerkzaamheid getrokken,
dat op de Groote Markt alleen in de wo
ningen aan de zuidkant soldaten waren
ingekwartierd. Het waarom begreep men
niet, later echter Wel. De Hotelhoudster
van het Groet© Hotel zag n.l. een Duitsch
officier naar het balcon gaan en zijn
^revolver afschieten op -een huis aan den
overkant.
„Maar mijnheer," riep ze ontsteld, „wat
.doet u daar."
„Ja, mevrouw, ze schieten uit dat huis
op ons."
Dat kan niet waar zijn, want daar
woont een 80-jarige zieke dame met een
oude dienstbode, er is geen man in huis.
De officier hield vol, dat er uit dat
huis geschoten was. Dit eerste schot bleek
een afgesproken teeken te zijin, want in
eens hoorde men nu door heel de stad
schieten.
Een achtjarig jongetje had sigaretten
voor een Duitschem soldaat gehaald. Toen
deze de sigaretten gebracht had, riep
de Duitscher: „Loop jongen," hij mikte
en schoot den jongen dood.
Een jonge dame, die van achter een
gordijn op straat gluurde, werd doodge
schoten.
Des avonds 9 uur kwam het bevel:
„binnen 10 minuten moeten alle inwo
ners (pl.m. 10000) de stad verlaten heb
ben. Twee nachten bleef men buiten de
poorten, steeds onder den blooten hemel
vertoevende. Toen men weer in de stad
mocht terugkeeren was de .geheete stad
leeggeplunderd.
Soldaten van het Roode Kruis haal
den linnen en wijn uit de huizen om
daarmee hun auto's te vullen. Den heer
Lijsen, notaris, werd aangezegd, dat hij
met den dokter gefusileerd zou worden,
omdat ze geschoten hadden. De heer L.
werd zwaar ziek en stierf. Op zijln sterf
bed werd hem tot drie maal toto een
revolver op de borst gehouden.
„Standaard."
Duitsch-Russische gevechten.
Het volgende officitoele communiqué van
den Russischen generafen staf geeft een
aardigen Jrijk op: de operaties op het Ooste
lijk oorlogstooneel. De objectiviteit wordt
er weliswaar niet in betracht, doch de
de lezer weet wel door welkien bril de
„officieele" berichten gelezen moeten
worden.
De Russische troepen blijven den vijand
uit de districten Suwalki en Lornza terug
drijven. De gevechten waren buitenge
woon hevig tén Westen van Simus (een
stad ten Noord-Oosten van Suwalki.)
De Duitsche troepen, die Ossowiec aan
vielen, rukten plotseling naar bet Noor
den op.
Een aanzienlijke vijandelijke troepen
macht, meerendeiels uit het Westen ge
komen, heeft zich geconcentreerd in d©
Westelijke districten van dto provincies
Petrskoff en Kielce.
De Russische cavalerie en de voor
hoede voeren in deze streek voortdu'rend
energieke vterkenningstochten uit om1 door
krachtige aanvallen de bewtegingen van
den vijand te bemoeilijken.
De Duitschers bedienen zich bij! voor
liefde van de wegten op Russisch grond
gebied, daar de andere wegen modderig
zijn, en aldus het evrvoer van hun artil
lerie onmagelijk maken.
Een tegenaanval der Duitsche cavalerie
op 'de Duitsche voorhoede, die van Andren
naar Kielce optrekt behaalde een schit
terend succes. De Duitsche infanterie,
welke op dezen aanval niet verdacht was,
vluchtte in allerijl, achtervolgd door de
Russische cavalerie.
Het bombardement van Ossowiec htoeft
slechts enkele particulier© huizen en tele
foondraden beschadigd. Het garnizoen lag
beschermd achter de sterke beton-con-
structies van het fort.
Het offensief der Russische troepen
door de bosschen van Augustoff (ten Zui
den van Suwalki) werd niet gedekt door
artillerie. Ten Zuiden van Augustoff werd
een gevecht geleverd van man tegen man.
Het was vooral zeer verwoted bij' de sluis
van Bialobrzeg.
De overtocht eener Russische colonne
over 't kanaal van Augustoff nabij de sluis
van Barki werd mogelijk gemaakt door
een aanval der Russische troepen uit de
bosschen ten Noord-Westen van Augustoff.
De Russen waren verplicht de Duit
sche achterhoede aan te vallen in tal
rijke passen en moerassige streken, waar
deze geweldige versterkingen opgeworpen
had. De Russische infanterie werd krach
tig. ondersteund door zware artillerie, wel
ke den verschansten vijand zware ver
liezen toebracht, en hem ten slotte op de
vlucht joeg.
De slag is over een uitgestrekt front
begonnen.
De Duitschers bezetten eerst cte posi
ties bij Mariampol (Noorden van Suwalki)
en Szezuczijn (ten Westen van Ossowiec).
Doch de groote ongelijkheid van het ter
rein maakte de verbinding der troepen
zeer moeilijk, en Verbrokkelde daardoor
den veldslag in een serie kleinere ge
vechten.
Over de geheel© linie zijn de Russi
sche troepen opgerukt.
Militaire tandartsen.
De Duitsche autoriteiten Van den gle-
zondheidsdienst hebben bij elk corps een
tandarts (met den rang van officier) aan
gesteld. Boren dien hebben de meeste laza
retten nog bijzondere overeenkomsten met
tandartsen gesloten.
Wie de toestanden niet kent, zal bij alle
waardeering voor de taalheelkunde zich
er toch over verwonderen, dat men aan de
hulp van den tandarts in den oorlog
zulk een groote beteekenis hecht, daar
elk dokter in geval van nood tanden
kan trekken en bij al het andere werk
nieit zoo'n haast schijnt te zijn.
De verklaring is heel eenvoudig'de oor
log heeft juist aan de tandartsen een bij
zondere taak opgelegd, welke zij in vre
destijd slechts zeer zelden te vervullen
hebben. Onder alle hoofdkwetsuren ko
men in de eerste plaats de schotwonden
der kaken in aanmerking, bij de behande
ling waai-van de tandarts den chirurg
krachtdadig helpen moet. Terwijl vroeger
gecompliceerde hoofd vei banden de patiën
ten kwelden en slechts vloeibaar voed
sel toelieten, worden thans verbanden aan
gelegd, die niet alleen het voordeel van
een snelle genezing brengen, maar den
patient ook in staat stellen alle soorten
van voedsel op te' nemen.
Bovendien kunnen met behulp van deze
nieuwe verbanden de doelen van de kaak
op de juiste plaats gebracht worden, zoo
dat de gewonde later in geenerlei wijze
misvormd is. Bij algeheel© verbrijzeling
van de onderkaak kan betrekkelijk gemak
kelijk een kunstkaak van hard gummi wor
den aangebracht. (Vad.)
Onderaardsche vesting.
Merkwaardig is de aanleg' van de Duit
sche loopgraven. Overal, waar de Duit
sche troepen zich ophielden, ontstond het
reusachtige molswerk. Pegenen, die er al
leen maar door hooren zeggen iets van
vernomen hebben, kunnen er zich geen
voorstelling van maken. Met eigen oogen
moet men die loopgraven aan de Aisne
gezien hebben, die nog dieper en nog
meer vertakt zijn dan die aan de Marne.
In hoofdzaak zijn ze bijna altijd in drie
onderdooien verdeeld. Het eerste deel is
slechts voor de nachtelijke voorposten be
stemd. 200 meter verderop liggen dan de
hoofdloopgraven, die deels gecementeerd
en afgedekt zijn, hetzij om een gemakke
lijk indringen te voorkomen of om de ver
kenning door aeroplanen te bemoeilijken;
achter deze tweede linie van loopgraven
vindtmen nu niet meer echter loopgra
ven, doch groote en lange holen, waarin
de levensmiddelen, de munitie en de keu
kens ondergebracht zijn en waar men
ook de slaapplaatsen iieeft. In deze ho
len vindt men ook nog de veldkanonnen,
terwijl het groote belegeringsgeschut ach
ter deze derde linie op zijn platformen
van beton opgesteld is.
Kortom het is als het ware een heele
onderaardsche sitad mtet kruis- en dwars-
gangen, die zich wel over 10 kilometer
in het Aisnedal tot aan de Argonnen uit
strekt en waar zich een bevolking van
duizenden en nog eens duizenden zoo goed
verbergen kan, dat men op 100 meter
afstand hunne tegenwoordigheid niet be
speurt.
De durf der Franschen.
De correspondent van de „Daily Mail"
schrijft uit Amiens zijne volgende erva
ringen:
25 Sept. waren de Duitschers weer in
Péronne en hunne voorste patrouilles
waren er reeds een heel eind voorbij.
Jk was des namiddags in een dorp
op ongeveer 7 mijlen afstand. De granaten
vielen op den weg en in de wouden
juist daarachter, slechts een kleine 100
M. verder.
Het gefluit der granaten en het ge
spetter van de aarde, die zij omhoog
wierpen, wanneer zij op1 den grond plof
ten zonder te barsten, werd veelvuldige!;
een uur na onze aankomst.
Jk ben ervan overtuigd, dat dit slechts
een tijdelijke (tegenstand is, maar voor
't oogenblik heeft hij succes en het be
wijst hoe vastbesloten van geest het Duit
sche leger nog is.
Het is niet mogelijk, zonder met he
vige bewondering te worden vervuld, te
hooren vertellen van de ongeloofelijke dap
perheid der Franschen.
Op een morgen om 11 uur werden
de oprukkende Franschen hevig onder
vuur genomen. Het scheen onmogelijk
voor de troepen hun terrein te behou
den. De Fransche artillerie moest de eeng
positie na de andere verlaten.
Om 2 uur begonnen de granaten te
vallen 'iin den omtrek der kruiswegen,
waar de staf zich bevond. Men drong
er bij den generaal op aan, dat hij de
plaats verlaten zou. „Neen, zeide hij,
zoolang ik hier sta, kunnen we niet te
rugtrekken en we hebben eenvoudig stand
te houden". Hij zeide dit nog eens, toen
drie boerenhoeven vlak in de nabijheid
in vlammen opgingen. Hij zeide het en
"twas hem hooge ernst en hij redde
den dag.
Om 3 uur stond hij daar nog altijd
en zijne mannen hielden ferm stond.
Om 4 uur verslapte het Duitsche kanon
vuur een beetje en onmiddellijk werdi
de infanterie ten aanval geworpen.
En op denzelfden avond waren de po
sities, waar Se Duitsche kanonnen den
gêheelen dag in stelling gestaan hadden,
door de Fransche artillerie bezet.
De generaal had „volgehouden".
Eene methode om den vijand te ver
ontrusten, die met zeer veel gevolg wordt
aangewend, is vliegende colonnes zware
cavalerie uit te zenden, om door hunne
linies te rijden en in galop, midden door
hunne bivaks een charge uit te voeren.
Een cavalerist, die aan een van die
nachtelijke expedities deelnam, zegt, d,at
het een ongeloofelijke opwindende erva
ring was. Zijn afdeeling stak convooien
en motorwagens in brand, reed een groot
reservoir smeerolie ten ondersten boven,
richtte heel wat schade aan en bracht
het heele kamp met dezen naohtelijken,
rit in opschudding.
Ten slotte waren ze gedwongen zich
te verschuilen in een woud, waar noch
zij noch hunne paarden 48 uren lang
iets te eten hadden. Zij hoopten door
de aankomst van Fransche troepen ontzet
te worden maar er kwam niets. Daarom
deden ze in 't holst van den nacht een
nieuwe charge onder een wild geschreeuw)
en de meesten van hen wisten werkelijk
te ontkomen.
Zij reden midden door een kampement,
namen alles op hun weg mee, renden
over dijken en heggen en afsluitingen
als dolle mannen op een spookachtige
vossenjacht.
Voor het Sperfort Troyon.
Een gewonde, die te Montlucon aan
kwam, gaf aan dj© „Temps" enkele bijzon
derheden omtrent het beleg van bét fort
Troyon nabij' Verdun.
Terwijl de Duitschers, zoo verhaalt hij,
ons belegerden en bombardeerdien, ant
woordde de commandant van het fort
Troyon niet op dien vuurregen. De vij'and
besloot hieruit, dat het fort ontruimd
wa.s en kwam meer en meer naderbij.
Om de Duitschers nog meer in hunne
dwaling te versterken, deed de comman
dant van het fort twee1 wagens met stroo
binnen de versterkingen in brand steken.
Toen kregen de Duitschers de overtui
ging, dat hunne projecteilen die munitie
en de voorraden vlam hadden doen vat
ten en dat zijl zich gemakkelijk van het
fort konden meester maken. Zij! naderden
dus in groote getale. Onze mitrailleuses
en onze kanonnen richtten toton een ver
schrikkelijk bloedbad aan. Men schat het
aantal lijken op de hoogte bij het fort
Troyon op zeven duizend.
Uitwerking,
Een vakman noemt in de Basler Nach-
rihten de explosieve kracht van den
Duitschen torpedo een nieuw geheim,
van niet minder gewicht dan dat van
de 42 c.M.-mortieren. Men nam tot nu
toe aan, dat men met een enkelen tref
fer ten hoogste een kleinen kruiser van
2 tot 3000 ton kon doen zinken, en dat
men Voor grooter© schepen ten minste drie
treffers noodig had. Negen jaar geleden
konden door granaten zwaar beschadig
de Russische schepen zich nog na 6 tot
7 torpedotreffers uren lang bovten water
honden, maar thans zijn de Engelsche
kruisers na ©ton enkelen treffer van een
torpedo, afgevuurd door een Duitsche
duikboot van verouderd type, binnen drie
tot vijf minuten naar den kelder gtogaan.
Het is mogelijk, dat de Engelsche tor
pedo's even goed zijn als de Duitsche,
maar do schrijver meent dat het vel-gaan
van de kleine „Hela" leer van het tegen
deel getuigt. De geheel© bemanning kon
zichi miners nog redden op vier man na,
die denkelijk door het torpedo-schot zelf
zijln omgekomen.
De Duitschers in België en Noord-Frankrijk.
Uit Maastricht wordt -dd. 2 Oct. aan
de „N. R. Ct." geseind:
De Duitschers beginnen overal' gijze
laars te nemen, die dan aansprakelijk
gesteld worden voor aanslagen.
Het verkeer tusschen Maastricht en
België wordt steeds moeilijker; op alle
Kommandaturen moeten de passen af
gestempeld worden. Dto kommandant van
Tongeren laat daarvoor drie mark per
persoon en nog 10 mark per auto beta
len, bestemd voor het Roode Kruis. Het
gerucht dat deze kommandant gesneuveld
zou zijn, is niet waar, evenmin als de
verwoesting van Bilsen, waar slechts een
tiental huizen verbrand zijn.
De Duitschers trekken troepen samen
ten oosten van Antwerpen, maar schie
ten in het westen slecht op. Kanonnen
zijn opgesteld op den heuvel bij Heyst
op den Berg, die tot Lier schieten.
Tot vanmiddag (Vrijdag), toen ik Leu
ven verliet, waren, naar men zei, zes
kleinere forten van Antwerpen
genomen ten kost© van vtole of
fers. Het fort Waelhem bij Mec-
helen houdt nog stand. De Belgen
beantwoordden op een gegeven oogen
blik het vuur der Duitschers niet mieer,
die daarop tot een bestorming overgin
gen, maar tot 300 meter gekomen, werden
zij weggemaaid door de Belgische kanoW-
nen en teruggedreven.
De Belgen hebben voeling met Fran
schen en Engelschen en de keten die
de Duitschers insluit is compleet. Men
kan nu eerder van belegering der Duit
schers in Brabant en Noord-Frankrijk
spreken, dan van belegtering van Ant
werpen.
Bij Ninove zijn de Belgen voortgé-
drongen, de Duitschers hebben het ont
ruimd, ofschoon verschansingen waren
aangelegd.
Ik ontmoette tusschen Audenalarde en
Doornik 'een Belgische geblindeerde koe-
pel-mitrailleuse, die dto Duitsche voor
posten bij Ninove bestookt en teruggen
dreven had.
Treinen in West-Vlaanderen loopen ge
regeld en het is geheel van Duitschers
gezuiverd.
Rijs se 1, waarvandaan ik gisterenmor
gen vertrek, leeft hieelemaal op; troepen'
die binnentrekken worden langdurig toe
gejuicht. Valenciennes is nog in handen
dei- Duitschers en het Verkeer op dien
weg OrchiesSt. Amand was onmogelijk.
Orchies, een stad van 5000 inwoners, is
geheel platgebrand. Er zijn Fransche troe
pen die met Engelschen vereenigd op
Valenciennes aanrukken.
In Duinkerken, hoor ik, worden
onophoudelijk Engelsche troe
pen ontscheept; marinetroepen met
hekenden' vluggen tred trekken door de
straten. Honderd auto-omnibussen van
Londen, nog met reclames beplakt, ver
voerden gisteren 5000 man naar Rijss'el.
Ik ontmoette onderweg spahi's in bo'er-
noes en turban, die er fantastisch uit
zien. Toen we wilden vertrekken uit
Doornik werd dit juist door de Duit
schers aangevallen en wie raakten mid
den in een gevecht, dat in de eerste
huizen aan den kant van Ath gevoerd
werd. Twee Duitsche mitrailleuses ver
joegen de Franschen ton Belgen, die als
broeders samenvochten. Wij konden niet
door en moesten dear Weg naar Kort-
rijfe op. Burgerwachten verzamelden zich
in hun merkwaardige hooge zwarte kegel'-
hoeden. Vluchtelingen zag mton aan alle
kanten en patrouilles die voorpostenge
vechten leveren'.
Vader en zoon
De oorlogscorrespondent van het Ber
liner Tagehlatt vertelt over het weerzien
tusschen den Keizer en Prins Oscar:
Op de tweede verdieping van mijn hotel
had ook de 27-jarige Prins Oscar, die
den rang van overste bekleedt, een kamer
betrokken. Zijn grenadiers hadden op 22
September bij Verdun als leeuwen ge
vochten. Het was een moorddadige wor
steling en onze soldaten moesten iederen
duimbreed gronds bevechten, want telkens
en telkens weer knalden de schoten uit
de boomtoppen. De Prins voerde zijn regi-
inent ten zegepraal. Verscheidene offi
cieren, waaronder een majoor, sneuvel
den aan zijn zijde, anderen werden zwaar
gewond. Na den slag werd de Prins ge
troffen door een acute hartaandoening.
De emoties van den strijd hadden blijk
baar te sterk op hem ingewerkt. Hij reis
de naar Metz om te herstellen. Op 26
September kwam zijn vrouw hem bezoe
ken, en 's namiddags tegen 3 nnr de Kei
zer. In de vestibule van het hotel kreeg
deze van den geneesheer reeds goede
berichten. De Keizer trad binnen, reeds
op den drempel de armen uitbreidend met
de woorden: „Jongen, mijn jongen, ben
je daar!" Langer dan een uur bleef de
Keizer hiji zijn zoon. Toen hij de kamer
verliet, zag hij er zeer opgewekt uit. Zon
dagmorgen ontving de Prins de tijding,
dat hem het IJzeren Kruis eerste klasse
verleend was. De tweede klasse van dit
eereteeken had hij al eerder verdiend.
Op het slagveld was hem dat geschon
ken en omdat er op dat oogenbük geen
IJzeren Kruis van dit jaar voorhanden
was, gaf generaal von Strantz het door
hemzelf in den oorlog van '70 verdiende
kruis.
Korte Oorlogsberichten.
Te Brussel liggen 800 Duitschers
ziek aan typhus.
Te Quatreoht heeft men eergisteren
drie hevige ontploffingen gehoerd, waar
van het geluid uit de richting Wetteren
kwam. Het schijnt dat men maatregelen
heeft getroffen om de kruitfabriek in dit
plaatsje voorloopig buiten werking te stel
len, door het kruit onbruikbaar te ma
ken. Dit wijst er opi, dat men verwacht
dat de Duitschers in de richting van
Gent optrekken.
Uit Turkije. Een officieus .be
richt zegt, dat de Emir vau Afghanistan
een strijdmacht van ongeveer 400.000 man
geregelde troepen gevormd heeft onder]
opperbevel van zijn broeder Hasf-Ullah-
Khan, welke hij heeft uitgezonden met op
dracht om de stad Pechawar aan de Indi-
