No. 302
Donderdag 34 September 1914
38e «Jaargang
De Groote Oorlog.
BERICHT.
Uitgave van
de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
LANGE VORSTSTRAAT 219.
Bureau te Middelburg:
FIRMA F. P. DHUIJ L. BURG.
Drukkers:
Oosterbaan Le Cointre - Goes.
VERSCHiJNl\ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs
Per 3 maanden fr. p. post. 1.25
Losse nummers0.05
Prijs der Advertentiën
15 regels ƒ0.50, iedere regel meer 10 ct.
3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend.
Bij abonnement voordeelige voorwaarden.
Familieberichten van 110 regels ƒ1.
iedere regel meer 10 ct.
Zij, die zich met 1 October e. k.
op „De Zeeuw" abonneeren, ont
vangen de tot dien datum verschij
nende nummers gratis.
Beknopt overzicht van den toestand.
Het uitblijven van officieele Duitsche
berichten over deikrijgsoperaties in Noord-
Frankrijk en de soberheid van de bet-
richten nit Fransclie bron maken het den
overzichtschrijver niet bepaald gemak
kelijk.
Is het reeds een moeilijke taak uit
de puzzle-achtige telegrammen rubriek ben
geheel te distilleeren, dat overzichtelijk1
mag heeten, bij de schaarschheid van de
laatste dagen is 't 'n dubbel ondankbaar
werk, immers meer dan naar bespiegelin
gen vraagt de lezer naai' feiten.
De aard van den grooten strijd aan het
Westelijk front was wel bekend, de hevig
heid van de aanvallen en den moed der
wanhoop aan beide zijden. Maar omtrent
den juisten stand van de partijen en de
mogelijke vorderingen verkeert men nog
vrijwel in het duister.
Bij Reims moet het nog spannen. De
Duitschers houden hardnekkig vast aan
de stellingen ten Noorden van deze
'•plaats. Het schijnt, dat men door de be
wegingen hier den rechtervleugel, die ge
leidelijk van de Oise-linie is teruggedron
gen, gelegenheid willen geven naar een
nieuwe defensieve stelling terug te trek
ken.
De bondgenooten zijn zeer optimistisch,
wat hun positie alhier betreft.
Als de linkervleugel der bondgenooten
sterk genoeg is voor een krachtig offen
sief aan de Oise, zegt men, zullen de
Duitschers weldra verplicht zijn de ge-
heelte positie op te geven. Geen der mili
taire autoriteiten gelooft dat de Duit
schers ooit weer in Frankrijk op groote
schaal offensief zullen kunnen optreden.
De Fransche stelling moet schitterend
gekozen zijn, de houding der mannen is
bewonderenswaardig. Loopgraven zijn
langs het uitgebreide front gegraven. De
Franschen schijnen (trimmer een grootej
voorwaartsche beweging te doen zonder
in de achterhoede een sterke defensieve
positie in gereedheid te brengen.
De jongste officiëele communiqué's
brengen wederom weinig bouwstoffen
voor een overzicht.
Eén (iling staat vast, dat een definitieve
beslissing nog nergens is gevallen.
Volgens het Fransche1 officieele com
muniqué van gistermiddag drie uur heeft
de Fransche linkervleugel na verwoede!
gevechten op den rechteroever der Oise:
in de streek van Lassigny vorderingen
gemaakt. Op den linkeroever van d'é Oise
en ten noorden van de Aisne is geen
verandering ingetreden.
In het centrum, tusschen Reims en
de Maas, is de toestand niet noemens
waard gewijzigd.
In Woevre, ten noordoosten van Verdun
en in de streek van Mouilly en Dompierre
zijn aanvallen der Duitschers afgeslagen.
In het zuiden van Woevre houden do
Duitschers de lijn Richec.ourtGironville
bezet.
In Lotharingen en de Vogezen hebben
de Duitschers Norneny (30 K.M. ten noor
den van Nancy) en Arracourt (20 K.M.
ten oosten van Nancy) ontruimd.
Uit het Duitsohe groote hoofdkwartier
daarentegen wordt gemeld
Op den rechtervleugel van het Duit
sche leger op den Ir/echteroever van de
'Oise staat de strijd. De pogingen den
Franschen om onzen vleugel om te trek
ken zijn niet geslaagd.
Oostwaarts tot het Grgonnerwo,ud zijn
vandaag geen gevechten van be teekeiris
geleverd.
Ten Oosten van Argonne is Varennes
m den loop van den dag door onze
troepen, -die hun aanvallende beweging,
voortzetten, genomen.
De troepen die tegen de sperforten ten
zuiden van Verdun opereeren, hebben ze-
gevierd heftige tegenaanvallen, uit Velr-
w«p de Maas en uit Toul onderna-
n> Mgeslagen, veel gevangenen gemaakt
ir Machinegeweren en kanonnen buit-
belegeringsgeschut is piet
Tv r gevolg tegen de sperforten
oyon, Les, Parodies, Camp des Ro
utes en Lionville gericht.
zi<7i jansc'h-Lotharingen en aan de El-
troenl ^ns zijn Fransche voorhoede
gen in l0^ en^e'e plaatsen teruggedron-
Het brandpunt.
resrinnaail7 Ne,ws ontving van haar cor-
enten allerlei bijzonderheden over
de groote worsteling op het Westelijk
front, welke door de heele wereld in de
uiterste spanning wordt gevolgd. We lezen
ze in het Vaderland:
Zij verklaren, dat de Duitschers met
wanhopigen moed vechten, maar ze ach
ten het nog twijfelachtig, of nog een deel
van het leger terug zal kunnen door Bel
gië, langs den weg, waardoor de hoofd
macht in Frankrijk kwam. De beweging
tegen hun rechterflank schijnt te zullen
slagen.
De meest wanhopige gedachten van de
zen oorlog hebben gedurende de laatste
«dagen plaats gehad. In dag- en nacht-
aanvallen is de Duitsche infanterie voort
durend in breede golven tegen de
Engelsche stellingen opgestormd, trachten
de de haar omvattende linie van vuur
en staal te verbreken.
De Verbondenen begroeten die directe
aanvallen met blijdschap, want zij weten,
hoe ze er mee doen moeten. De aanvallen
slaagden nimmer; zij zijn integendeel een
soort opluchting na de zenuwschokkende
tornado's van bommen en granaten uit de
heuvels, op welke niets van den vijand
gezien kon worden dan de rook zijner
kanonnen. Deze aanvallen bewijzen aan
de geallieerden dat ze slechts met men-
schen te doen hebben.
De Duitsche kanonnen en hun bommen
schijnen steeds beter te worden. Zij tref
fen met groote zekerheid en gisteren
kwam zelfs een bom in het Britsche hoofd
kwartier terecht. Er ontstond een groote
verwoesting, maar de staf ontsnapte aan
het gevaar.
„Het was geen gelukschot", verzekerde
een sergeant die het geval bijwoonde,
„want twintig minuten achtereen er
werden 50 kartetsen geteld konden wij
niets doen dan plat op onzen buik liggen
en het beste er van hopen. Mijn kame
raad stierf naast nrijj en van het geweer,
dat ik in mijn hand hield werd de kolf
afgeslagen".
De Verbondenen moeten vooruit over
laag land, maar de Duitschers kunnen dit
van hun hooge stellingen bestrijken en
daarom vereischt het optreden der Ver
bondenen de grootste bedachtzaamheid,
waakzaamheid, moed en volharding. Het
is dan ook begrijpelijk, dat de toegang
tot de vuurlinie aan ieder streng ver
boden is.
In de buurt wordt de slag grootendeels
door de kanonnen gestreden. De tegenover
elkaar gelegen heuvels, met Duitschers
en Verbondenen bezet, lijken op vuurspu
wende bergen en zij trillen onder het
kanongedonder. De Duitschers zetten er
alles op en zij hebben al hun zwaar ge
schut op de heuvels gesjouwd. Zij willen
hier stand houden tot hun leger daar
achter is uitgerust. Dan zullen zij, zonder
twijfel, nog eens een algemeen offensief
beproeven.
Maar de Verbondenen zijn even vast
besloten, tot eiken prijs, het stand houden
der Duitschers te beletten. In drie dagen
wonnen zij 5 mijlen en zij hebben drie
van de zwaarste kanonnen der Duitschers
vernageld. Dit geschiedde na eenige wan
hopige bajonetaanvallen, uitgevoerd over
een terrein, dat met vuur overstelpt werd.
Vooral de zouaven wekten de bewonde
ring op door een charge over 50 yards;
de zouaven vertraagden niet en zij holden
recht op de schansen aan. Wij konden
zien, hoe zij de Duitschers op hun bajonet
uit de loopgraven wierpen. De meesten
kwamen dan ook met gebroken bajonet
ten terug.
De lucht is hier haast niet in te ade
men, zoo verpest is zij met de giftige
gassen van de ontploffende projectielen.
Er is nog nooit zoo'n gevecht geleverd
op de wereld.
Het onafgebroken vechten maakt het
voor de ambulances onmogelijk hulp te
bieden. Gisteren viel in ons veldhospitaal
bij Soissons zelfs een bom.
De Verbondenen brengen nu ook hoe
langer hoe meer zware artillerie naar
deze heuvels en onze mannen volgens de
Duitsche infanterie bij hun terugtrekken
tot aan de Duitsche linie. Zij die zoo ver
doordrongen vertellen, dat de loopgraven
letterlijk vol van dooden zijn.
Het verjagen van de Duitschers uit hun
sterke stellingen moge een heel zware
karwei zijn, gelukken zal het, altijd vol
gens de Daily News-correspondenten.
Naney onder vuur.
In een correspondentie in de „Times"
van 12 Sept. komt een beschrijving voor
van den strijd om Lunéville en Nancy
na den terugtocht van het 9e Fransche
legerkorps. De strijd om Lunéville was
ontzettend, stapels lijken wezen de Duit
sche posities aan. Maar toch trokken de
Duitschers voorwaarts. Op 4 Sept. kreeg
de Duitsche voorhoede voor het eerst
voeling met de voorposten van de Fran
sche troepen voor Nancy. Den Zesden
nam de hoofdaanval een aanvang, welke
den volgenden dag werd voortgezet in
tegenwoordigheid van den keizer. De
Duitsche compagnieën werden wegge
maaid. Hun verliezen in deze twee da
gen worden geschat op 20.000 man. De
Duitschers bepaalden zich verder tot het
nu en dan beschieten van de stad met
zware artillerie.
Volgens latere berichten is Lunéville
hernomen en zijn de Duitschers voor Nan
ey weggetrokken.
Onschuldig ter dood gebracht.
De Frankfurter Zt.g. ontving een brief
kaart. uit Longuyon van dear volgenden in
houd
„Longuyjon behoort ook tot de steden,
die wegens de arglistigheid der bewoners
zwaar werden beproefd. De Duitsche
soldaten en beambten weten niets andiers
te vertellen, dan dat de pastoor signalen
van den kerktoren uit gegeven had en
daarvoor standrechtelijk doodgeschoten
werd.
„Hedenochtend was ik er getuige van,
dat een officier aan eenige paters en an
dere geestelijken uit Keulen, die 20 mi
nuten oponthoud hadden, verhaalde, dat
bet militair hoog gerechtshof de zaak
onderzocht heeft en uitmaakte, dat de
betreffende pastoor geheelvonschuMig ter
dood gebracht was. Er werd last gege
ven, dat het slachtoffer uit het massa
graf opgedolven en met alle eer' ter aarde
besteld werd.
En dergelijke treurige incidenten ko
men veel voor."
Parijs.
De Parijs:.'he medewerker van d Daily
Telegraph bericht aan zijn blad: Een van
de veranderingen, welke Parijs tengevolge
van den oorlog ondergaan heeft, is de her
schepping van verschillende prachtige ho
tels in hospitalen voor gekwetsten en het
gebruik van d» clubgebouwen als werk
plaatsen, waai' vrouwen uit alle standen
voor noodlijdenden bezig zijn kleederen
te naaien.
Boven enkele van de nieuwe stads
wijken waait de Roode Kruis-vlag. Hoe
wel nog maar weinig gewonden te Pa
rijs aangekomen zijn, hebben toch de dok
ters en verpleegsters met het behande-
delen van 'gekwetsten elders de handen
vol. Het betrof zoowel Duitsche als Fran
sche gewonden.
Een diepen indruk; zoo vertelde de En-
Engelscho verpleegster, hebben de Duit
sche soldaten, die ik verpleegd heb, bij
ons achtergelaten. Zij zijn dankbaar voor
lelken dienst, en het is ongelooflijk, dat zij
gruweldaden, waarvan men hen beschul
digt, hebben gepleegd.
De dood op het slagveld.
Een medewerker van de Corriere di
Lovorno heeft verschillende gegevens ver
zameld, waarin de vraag hoe men in den
oorlog sterft behandeld wordt.
Hij wijst er op, dat de gewonden op
het slagveld dikwijls de pijn van hun
verwondingen in het geheel niet voelen;
het komt voor, dat ze niet eens merken,
dat ze getroffen zijn. .Dikwijls worden
zij dit gewaar uit de vragen en aanwijzin
gen van hun kameraden.
De bekende militaire arts Larrey heeft
tevens een verband ontdekt tusschen den
moreelen toestand en den lichamelijken
der oorlogvoerenden, 't welk hieruit blijkt,
dat de wonden van den overwinnaar mak
kelijker en sneller -genezen dan die der
overwonnenen.
IMaar op het slagveld kan men nog
veel merkwaardiger verschijnselen opmer
ken. Het komt voor, dat doodelijk getrof
fen soldaten onbeweeglijk in de houding
en met de uitdrukking, die ze in de
laatste oogenblikken van hun leven aan
genomen hadden, bleven staan. Dit feit
veroorzaakt soms verschrikkelijke taferee-
len. In dezen oorlog b.v. zag men een
Engelsche batterij, wier soldaten door gra
naatkartetsen onthoofd waren, op hun
post zitten.
De meest fantastische verschijning van
een dooden officier moet wel kapitein
Nalan geweest zijn. Toen hij op een dag
van Balaclava aan het hoofd van een
commando galoppeerde, had hij zijn arm
opgeheven. Terwijl hij riep en gesticuleer
de trof hem plotseling een bom in de
borst en doorboorde zijn hart. Uit de hand
van den getroffene viel de sabel, maar de
arm bleef opgeheven; de beenspieren wer
den stijf en het lichaam behield zijn zit
tende houding in den zadel. Daar het
paard niet meer de sporen voelde, galop
peerde het tegen het bataljon. Eerst na
een wilden ren van vier tot vijf kilo
meters viel het lichaam van den kapitein
door een hevigen schok op den grond.
De Franctireurs-oorlog in België.
Aan een brief in het „Bert. Tageblatt"
is het volgende ontleend
„Wij werden in een grooter Belgisch
dorp bij het doormarcheeren rustig ont
vangen, men gaf ons zelfs water en kof
fie. Sigaren en sigaretten konden wij
koopen. In den namiddag moest onze
afdeeling terug en zouden wij in het
kamp kwartier betrekken. Nu was in den
loop van dezen dag op1 ongeveer twee
uur van deze plaats, een groot gevecht
geleverd, waarbij onze troepen eerst te
gen een Fransche overmacht moesten strij
den.
Waarschijnlijk hadden de bewoners van
het dorp van onzen aanvankelijken te-
genslag^verno men, want toen wij ongeveer
een uur later in het dorp kwamen, wer
den wij bij den uitgang van het dorp
door verspreide Fransche infanterie las
tig gevallen. Aan den anderen kant van
het .dorp stelde zich de vijandelijke cava
lerie op.
Plotseling boorden de inwoners, dat
op ons geschoten werd en plotseling ais
op ee.n afgesproken signaal, begon men
van alle kanten in het dorp1, uit alle
deuren en ramen op' ons maar vooral
op de officieren van den generalen staf
te schieten. Gelukkig hadden de bewo
ners meest heel oude geweren en pisto
len, en schoten zij' zoo slecht', dat zij
slechts tiwee officieren en ongeveer 20
man verwondden. Wij verjoegen nu eerst
de Fransche troepen en maakten hierbij
eenige gevangenen. Daarna drongen wij
de huizen binnen en fusilleerden alle
personen, die geschoten hadden. Onder
hen bevonden zich zelfs vrouwen en kin
deren van 15 en 16 jaar. i
Onlangs werd een majoor met twee
man dooi' een 18-jarigen, in het woud
verborgen burger, doodgeschoten.
Moest Reims verwoest?
Het „hoor ook de tegenpartij" geldt
dag en nacht en vooral met betrekking
tot de oorlogsberichten dient het nauw
keurig betracht, te worden.
Zoo is nu vanwege het Duitsche groote
hoofdkwartier omtrent de vterwoesting van
Reims' kathedraal een mededeeling ver
schenen, die een geheel ander licht op
de zaak werpt. We denken er niet aan
deze lezing als de ©enig ware fe aan
vaarden, doch om tot eeii meer juiste be-
oordeeling te komen, is het gewensoht
dat men ook nu kennis neme van wat
de tegenpartij' heeft, in te brengen.
Bedoelde Duitsche lezing luidt aldus
De Fransche regeering heeft beweerd,
dat er voor de beschieting van de kathe
draal van Reims door de Duitschers geen
militaire noodzakelijkheid had bestaan. In
tegenspraak daarmee wordt het Volgende
geconstateerd
Doordien de Franschen de sitad Reims,
dooi' het opwerpen van sterke verdedi
gingswerken, tot het hoofdstanid punt van
hun verdedigingslinie hadden gemaakt,
dwongen zij de Duitschers tot den aan
val op ide stad, met gebruikmaking van
alle middelen, die tot dat doel noodig
zouden blijken. Op bevel van het Duit
sche legerbestuur moest de kathedraal
gespaard blijven, 'zoolang' de vijand niet
voor zijn verdediging partij trok van het
bouwwerk. Sinds Zondag woei van de
kathedraal de witte vlag, die door de
Duitschers werd gerespecteerd. Niettemin
konden wij* constateeren, dat in een der
torens een waarnemingspost was gevestigd
om onze posities te verkennen, hetgeen;
ook de goede uitwerking verklaarde van
van het Fransche geschut op onzie aan
rukkende infanterie. Het was noodig om
dien waarnemingspost te Verwijderen. Dit
geschiedde door granaatkartetsvuur van
onze veldartillerie.
Ook thans nog wierd niet aan ons zware
geschut 'toegestaan op de kathedraal te
vuren. Zoodra de waarnemingspost ver
dwenen was, werd de beschieting ge
staakt.
Voorzöover wij' het kunnen zien staan; dje
torens en de buitenmuren van de kathe
draal nog onvermeld overeind. Het ge
binte van het dak is verbrand. Die aan
vallende troepen zijn dus slechts zóóver
gegaan, als zij beslist gaan moesten. De
verantwoordelijkheid van het gebeurde
Valt terug op de Franschen, die van het
eerwaardige bouwwerk, onder de be-
sèhei'ming der witte vlag, misbruik hebben
pogen te maken.
De strijd om de hoeve Nogeon.
De oorlogscorrespondent. William Max
well, die een bezoek heeft gebracht aan
Puisieux en omstreken, waar de laatste
dagen zoo fjel gevochten is, beschrijft)
ook de verwoede worsteling die heejflj
plaats gevonden om de hoeve Nogeon,
feitelijk meer een klein dorp dan een
hoeve. De „N. R. Crt." vertelt het over:
De muren zijn dik en hoog, en men
komt door een groot ijzeren hek op een
plein, maar aan alle kanten door gehou
wen omringd. In een hoek verheft zich
een schoorsteen. Hier had het Fransche
352e regiment reservetroepen stelling ge
nomen om den vijand af te wachten,
die naai' gerapporteerd was het
naburige dorp Acy bezet had. Daar zij!
als anannen van leeftijd en ervaring,
voorzichtig waren, legden zij loopgraven
aan en groeven een gemaskeerde posi
tie voor hun machinegeweer op den weg
naar de Tioeve.
Op zekeren .ochtend trokken zij den
vijand tegemoet en vonden hem in af
wachtende houding bij een lïosch aan
den weg naar Acy. Zij waren in over
weldigende meerderheid en beschikten bo
vendien over 'geschut, dat de Franschen
misten. De Fransche reservisten trokken
naar de hoeve terug.
Daar bracht hun machinegeweer gapin
gen Iteweeg in de rijen van den opdrin-
genden vijand. Maar bet was Van den
aanvang af een ongelijke worsteling. De
Duitsche kanonnen vonden spoedig 'hun
afstand, en zij konden de loopgraven,
den weg en de hoeve bestrijken zonden
zelf het minste gevaar te loopen. In en
kele oogenblikken waren de .loopgraven
ledig en het machinegeweer tot zwijgen,
gebracht. Uit hun verschansingen gejaagd;
zochten de Franschen de dekking van
de achtergelegen hoeve; maar zonder dat
dit heil bracht.
Toen ik bij Nogeon aankwam, was het
gevecht afgeloopen. De hoeve was een
smeulende ruïne. Vlak hij de ijzeren poort
die wel een zeef leek, zooveel kogelgaten
waren ©r in, lag een doode Fransche
soldaat. Binnen bet hek was het een
tooneel van vernieling en verwoes
ting. De dikke muren waren in puin ge
schoten en als fijngestompt; gebouwen
waren een smeulende brandstapel, waar-
tusschen de verkoolde overblijfselen van
menschen, paarden, koeien, en schapen
lagen. De groote hooimijt, die midden
op de plaats had gestaan, was verdwenen
een zwart verkoolde plek op den grond
toonde de plaats aan, waar hij gestaan'
had. D© gelaakte overblijfselen van ma
chines kwamen .boven het puin uit; het
eenige ongeschondene .was de hoogei
schoorsteen. Men kon uit alles opmaken,
hoe kranig .de Franschen gevochten had
den. Bij het hek hadden zijl stand gehou
den om den stormloop der Duitscheraj
te stuiten. Op1 muur en dak waren zij
blijveh schieten ,tot zijl in de brandende
puinhoopen waren gestort. .W at kan het
geweer uitlichten tegen het kanon. De
granaat-kartetsen suisden en gierden door
de lucht, fle muren verbrijzelend, allesi
in brand slaand, alom dood verspreidend.
Ten laatste, toen geen muur meer over
eind stond, baande wat er van het kleine
garnizoen nog over was, zich een weg
naar het open veld. Wat er Van hen ge
worden is, weet ik niet. Maar lang hebben
de overwinnaars zich niet in de genomen
positie kunnen handhaven, want bij het
ijzeren hek lag een kruis, omwonden met
een krans en met een Fra.nsche vlag.
Vijftien namen waren op liet kruis ver
meld, met de woorden:
„Mortis pour la patri e. Honneur a ces
braves".
Hoe 'ter in Mechelen uitziet.
Een Engelsch journalist beschrijft in
zijn blad, hoe Mechelen weer liet gewone
uiterlijk begint te krijgen. Zelfs de winkels
gaan open evenals de koffiehuizen.
De bewoners verklaarden, dat hier niet
meer gevochten wordt.
Mechelen, zoo zeide er een, is alleen
gebombardeerd, omdat de toren van de
kathedraal gebruikt werd ^Is observatie
post. De toren is echter te sterk gebleken
en staat nog. Daarom hebben zij het
miaar opgegeven -als een leelijk geval.
Maar Dinsdagmorgen begonnen de zware
kanonnen te dreunen, granaten floten over
het HoteLde la Gare in de buitenste rij
forten. Waelite.m en Wavre St. Catherine
in de buitenste T^Jorten van Antwerpen,
onderhielden een leV&ndig vuur en scho
ten over de 320 voet' ÏV'Oge toren van
de kathedraal bommen tenxztliden van
den spoorweg.
Troepen begonnen naai' buiten të«£!j7'
ken volle 5000 man zijn vóór 8 uur
langs het spoorwegstation gegaan: cava
lerie, infanterie, veldartillerie met maxims,
elk getrokken door twee honden, wiel
rijders-verkenners, een auto-mitrailleuse,
ambulance een volledig leger in minia
tuur.
Met tusschenpoozen van 10 minuten
floten de bommen, 2 snel op elkaar, voor
bij, onzichtbaar, ergens tusschen de wol
ken en de aarde. Een priester, die naast
mij istond, luisterde naar het doffe sprin
gen in het Zuiden en kondigde met het
komen van een deskundige aan, dat de
gezochte plaats niet verder dan 3 mijl
in die richting moest zijn.
Korte Oorlogsberichten.
De bom te Dusseldoïf. De
Engelsche Admiraliteit deelt mede dat een
Engelsch 'luchteskader van de marine eer
gisteren een aanslag heeft gedaan op de
