iecht instfaade, No. 293 Maandag 14 September 1914 28e Jaargang i EN. irzen, ld fbode Instmeid WISSENKERKE. J. J. BUUZE. Hoe de oorlog ontstond. De Groote Oorlog. De Zeeuw naar de Kampen. i. tZEN September; en meikon kan lem, Welzinge. let., bij Ir., Meliskerke. ÏRSE, Grijpsk. pdijk Dud-Sabbinge). 3SE te Nieuw- SENHAKKER, J)vember aij Firma F. F. Stadsschuur, CR, Oude Vlis- Jg, vraagt 1 Nov. leid f26, g. g. v. li e n sjt |b.-rotterü. pla'atsen. 114. Itgezonderd des vm. 7,15, van van Rotterdam hrdam 7 uur. op de Wester- Ireskens-Neuzen. irden-Hansweert- fceling). itregelin'g 3re aankondiging. reskens vm. 7,15 uur. ssingen vm;. 8 en uur. buzen vm. 9, nm. fngen vm. 7,05 en |ijl vertraging van omstandigheden Borsselen aan. -Hoedekenskerke llen zoo spoedig td. op de Wester- •Hansweert-Vlake Vlake op den Roosendaal en te [ulst-Walzoorden. stregeling Lere aankondiging. 3- r Hansweert per nam. 1,35, 3,53 Vlake per tram, n. 2,05, 5.23 en sweert per tram, m. 3,14, 4,49 en Walzoorden per nam. 3,28, 5.09 Hen zoo spoedig ird. de Oosterschelde. ïstregeling. 914 tot nadere ging. IJ K S. erikzee vm. 7.30 tscheveer 11.30 rikzee nm. 12.80 ddelburg 3.15 Uitgave van de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMJblRGO gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes: LANGE VORSTSTRAAT 2T9. Bureau te Middelburg: FIRMA F. P. DHUIJ L. BURG. Drukkers: Oosterbaan Le Cointre - Goes. oarggigBsneaza^^ De Antirevolutionaire Kiesvereeniging te Kamperland, stelde voorden gemeente raad in de vacature-Markusse (een Kam- perlandsche vacature dus!) candidaat den heer Deze candidatuur heeft onze hartelijke instemming. Met dank ontvangen voor de militairen een abonnement van P. S. te Vrouwepol der. Wij hopen op nog meerdere. II- Op denzelfden 24 Juli verwittigde de Russische gezant te Weenen, echter niet namens zijne regeering, aan den eersten minister in Oostenrijk dat hij voor zich de vorm van de Oostenrijksche nota aan Servië zoo erg vond, dat hij 't onmogelijk achtte die nota aan te nemen. Wonder toch dat niet de Servische re geering dit zei, maar de Russische ge zant. Het antwoord van den Oostenrijk- fechem minister was echter zoo beslist mogelijk25 Juli om 4 uur 's middags; antwoord van Servië, met inwilliging. De regeering van Servië was ecjhtejr niet van plan die inwilliging te geven; immens op 24 Juli schreef de eerste se cretaris der Britstehe legatie te Bel grado aan den Engelschen minister Grey dat de Servische minister-president hem verzocht had bij de Engelse he regeering er op aan te dringen dat zij de Oos tenrijksche regeering zou trachten te over halen haar eischen te matigen, want dat de Servische regeering Oostenrijks eischen „volstrekt onaannemelijk" verklaarde. Intusschen had de Duitsche gezant te Londen, doch ook weer niet namens diens regeering, in vertrouwelijk getspiek aan Grey verzocht bij de regeering van Rus land op 'matiging liarer meenmg aan te dringen. Doch daarna kwam, van de Duit sche regeering bericht, dat het haars in ziens slechts een quaes tie tusschen Oos tenrijk en Servië betrof, en het tus schen deze twee staten moest blijven. Hierop had Grey een gesprek met den Franschen gezant te Camjron die meit hem van meening was, dat de vier overige groote mogendheden bij Rusland en Oos tenrijk beiden moesten aandringen; Cam- bon Was daarbij van meenmg, dat Duitsoh- land bij de mogendheden de aanbieding van "bemiddeling voorsloeg. Grey sprak hierover toen met den Duit- schen gezant te Londen, Prins Lich- nowsky, die ten antwoord gaf, dat Ser vië in elk geval op enkele punten dade lijk een bevredigend antwoord moest ge ven. In dien geest gaf dan ook minister Grey terstond een wenk aan den Brit- scheir gezant te Belgrado. Hij droeg hem tevens op den Franschen en den Russi- scheir gezant eerst te raadplegen over liet al of niet raadzame van een overbren ging zijner 'inzichten aan de Servische regeering. Tevens drong Grey er bij den Duitschen gezant op aan, dat Oosten rijk niet overijld tot gewapend optreden zou ovetgaan. Onderwijl drong Rusland bij den Oosbea- rijkschen minister aan op verlenging van den fatalen termijn, onder bedreiging dat een weigering „in strijd (zou) zijn met de eigenlijke grondslagen der interna tionale betrekkingen". Dit geschiedde 24 Juli25 Juli bei richtte minister Grey aan den Britschen gezant te Parijs dat de Oostenrijksche re geering niet had gesteld een ultimatum maar een demarche; een stap'met een tijdlimiet, en dat „wanneer Oostenrijks .eischen niet binnen gestelden termijn wa ren ingewilligd Oostenrijk de diplomatieke betrekkingen zou afbreken, en een aan vang zou maken met militaire toebereid selen, niet operaties". Den 25 Juli, dus den fataJen datum, had de Russische minister van Buitèn- landsche Zaken een gesprek met den Ser- vischen gezant te Petersburg, die hem mededeelde dat „in geval Oostenrijk Ser vië mocht aanvallen de Servische regee ring Belgrado zou prijsgeven, haar krach ten in het binnenland zou terugtrekken, VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG. Abonnementsprijs Per 3 maanden fr. p. post Losse nummers ƒ1.25 0.05 Prijs der Advertentiën 15 regels ƒ0.50, iedere regel meer 10 ct. 3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend. Bij abonnement voordeelige voorwaarden. Familieberichten van 110 regels ƒ1. iedere regel meer 10 ct. ten een beroep op de Mogendheden doen om Servië te hulp te "komen." Bedoelde minister, Sazonof, verklaarde hierop aan den Britschen gezant dat hij gunstig gestemd was voor een zoodanig beroep en gaarne zou zien dat de kwes tie op een international© basis werd ge plaatst, daar de verplichtingen die Ser- jvië in 1908 op zich nam ©n waarnaar Oostenrijk in zijn ultimatum verwijst (let twel hij noemt het een ultimatum!) niet tegenover Oostenrijk waren aangegaan, maar tegen de Mogendheden. Sazonof achtte het mogelijk dat Servië de kwestie aan scheidsrechtelijke uit spraak zou onderwerpen. Ook verztekerde hij aan den Britschen getzant dat Rusland geen aanvallende voornemens had, en niet tot daadwerke lijk optreden >zou overgaan, voordat liet daartoe werd gedwongen. Dat echter Rusland Oostenrijk in de gaten hield blijkt echter uit hetgeen (sa zonof er aan toe voegde. Hij zei: Oosten rijks actie is in werkelijkheid niet tegen Servië, maar tegen Rusland gericht. Het beoogt een omverwerping van den tegen- woordigen toestand in den Balkan en de Vestiging van zijn eigen oppermacht al daar. Gok geloofde hij' niet dat Duitsch- land inderdaad oorlog wilde, maar de houding van Duitschland achtte bij af hankelijk van die van Engeland. Voorts was hij van meening, dat, wan neer Engeland, met Frankrijk en Rusland, krachtig standhielden, er geen oorlog zou komen, maar wanneer Engeland Rusland en Frankrijk in den steek lieten, er stroo men bloeds 'zbuden vloeien, en Engeland toch in den' oorlog Zou worden betrokken. Nog meerdere pogingen wendde Sa zonof aan om den. Britschen gezant te overtuigen, dat Engeland partij kiezen moeist, en wel voor Rusland. Trouwens dit had hij ook den vorigen dag al ge daan. 'De Britsehe gezant schrijft dienomtrent aan minister Grey: „Ik merkte op' dat Engeland de rol van bemiddelaar te Berlijn en te Weenen beter zou kunnen vervullen als vriend, die wanneer 'zijn adviezen in den wind jyerden geslagen, op een gegeven oogenblik in een bondgenoot van de tegenpartij kon veran deren dan wanneer Engeland zich dade lijk Ruslands bondgenoot verklaarde,. Zijne Excellentie" (minister Sazonof) „zeide, dat ongelukkigerwijs Duitschland overtuigd was dht het op Engelands' neutraliteit kon rekenen. Ik deed al mijn best den minister tot voorzichtigheid aan te spo ren, en waarschuwde hem, dat als Rus land mobiliseerde, Duitschland zich niet tevreden zou stellen alleen met mobili satie, of Rusland tijd zou geven de zijne uit te voeren, maar waarschijnlijk dade lijk den oorlog zou verklaren. Zijn Ex cellentie antwoordde, dat Rusland niiett kon gedoogen, dat ^Oostenrijk Servië ver pletterde, en de overheersohende mogend heid in den Balkan werd, en dat als Rusland verzekerd is van Frank rijk s steun, het al de kansen van den oorlog wil aanvaarden". 1 Dienzelfden dag (25 Juli) was de toon in de Russische dagbladpers tamelijk drei gend en oorlogszuchtig. ,Zoo zelfs dat de BritS|C,he gezant te Weenen meende er den Staatssecretaris te Weenen, bij afwezigheid van den eerste-minister in Oostenrijk, op attent te moeten makein. Genoemde Staatssecretaris deelde den gezant in vertrouwen mee, „dat de Oostenrijksche nota als diplomatiek stuk veel te wenscihen overliet". Of het diplomatisch ii<j, zoo iets te zeggen van een nota van uwe eigen regeering, en of 'het .diplomatisch is een dergelijke ver trouwelijke mededeeling aan derden mee te deelen, zoodat zij publiekelijk staat; afgedrukt in het Engelsche Witboek, we ten wij natuurlijk niet. Met de „faits et gestes" der diplomatie zijn wij' niet op de hoogte. (W,ordt vervolgd.) Stop gezet. De aanhouding van twee Nederlandsche schepen, van welke een zelfs zijin rijke vracht uit Indië te Brest moest lossen is een grievende heleediging van ons natio naal gevoel geweest. Wij weten niet of wij hier te doen hebben met een poging om onzen han del op onze Oost, onze eigen Oost, stop te zetten. Wel welen wij dat de afzending van alle koopwaren uit Indië door onze koop lieden is afgelast.; en wij hier staan voor een catastrophe, waarvan het einde niet is te overzien, en welke, werd zij niet ge stuit, de dood zou zijn voor onze koloniën. Moge het krachtige betoog onzer regee ring bij de Fransche ministers en hun president doel treffen, en daarmede een groot gevaar van ons worden afgewend. Aan een goede oplossing dezer kwestie zit een som van minstens 200 millioen vast. En nog wel meer! Zijn beteekenis. „Het Handelsblad" schrijft: Wat deze wereld-oorlog beteekent blijkt treffend uit de volgende mededeeling in de Amerikaansche dagbladen van 20 Aug. „Verleden Zaterdag is het Panama- Kanaal geopend voor de scheepvaart, maar er is geen buitenlandsche scheepvaart." Is scherper satire denkbaar 1 Op het oogenblik zelf dat de grootste onderneming van de ingenieurs die helden van den vrede! overwonnen heeft, verlamt de oorlog de scheepvaart over de Oceanen. Juist toen de beschaving triomfeerde met cep bijna weergaloos machtig werk van c onstructie, sloeg op de aarde neder het machtigste werktuig van destruc- ti e, dat de aarde wellicht ooit gezien heeft, de oorlog der groote Europeesche mogendheden, om men weet niet pre cies wat. Het kapitaal dat vernield zal worden zoo de oorlog enkele maanden duurt, zou een groot aantal Panama- Kafialien kunnen 'tot stand brengen. Maar bet Panama-Kanaal blijft en zal Amerika na den oorlog tot zegen zijn, ter wijl de oorlog opgaat in rook en jammer. Waarom geen gezelschapskaart. Op de Provinciale - boot „de Wester- schelde" hebben de militairen vroeger ge reisd op een gezelschapskaart voor 40 cent de persoon. Zaterdag gingen zij weer te TerneUzen op de boot met, de ver wachting, dat deze goedkoopere reisge legenheid voor hen nog bestond. Doch groot was hunne teleurstelling toen zij vernamen, dat de directie aan de con ducteurs de uitgifte dezer gezelschaps- kaarten aan militairen verboden had. Zij moesten derhalve weer 55 cent per per soon betalen. Voor de Belgische vluchte lingen en voor particulieren blijft echter het. voorrecht van gezelschapskaarten ge handhaafd. Wij vragen: zou het niet mogelijk zijn, dat deze gunstige bepaling ook weer voor onze militairen, desnoods beneden den rang van officier, werd ingevoerd? De militairen hadden nog liever vrij vervoer; doch ofschoon zij over 't ge heel maar arme jongens zijn het onder ste uit de kan begeeren zij niet. Zij zijn met die 15 cent reductie al aardig tevree. Wij brengen deze hunne boodschap gaarne aan de Directie van den Prov. Stoombootdienst de Westerschelde over. De krijgskans. De „krijgskans" schijnt te keeren. De Oostenrijkers hebben al lang het bewijs geleverd van niet opgewassen te zijn tegen de Russische scharen. Maai- nu begin nen de Duitschers ook aanstalten te ma ken tot teruggaan. Wel slaan zij; niet op de vlucht. Maar op alle punten maken zij achterwaartsche bewegingen. Alleen Jin Oost-Pruisen hielden zij stand en verdre ven zij: de Russen. ■Het schijnt dat de nederlagen der 'Oos tenrijkers en de tegenvallers der Duit schers veel aan verraad moeten toege schreven worden. Het zijn voornamelijk de Roethenen in Oost-Pruisen, die aan de Russen inlich tingen verschaffen en dezen den Weg' openen voor de vele succesvolle over vallen waarmee zij hun tegenstanders af matten. Ook het Servische deel-der bevolking in Galioië en aan.den Donau heeft den Oos tenrijkers groot kwaad berokkend. De Russen zouden zonder de hulp dezer sluipmoordenaars nooit zo over gekomen zijn. En de Serviërs nog minder. Toch zijn de Serviërs reeds in Hon garije doorgedrongen. Zij yeroverden Sem- lin, de laatste Hongaarsche stad aan de Donau, van Boedapest uit, en wel ter plaatse waar de Sau (spiieek uit Save) de grensrivier tusschen Servië en Hongarije, in den Donau valt. Het is een stadje met 17 duizend Duitsche en meest Ser vische inwoners. Vlak tegenover Sem- lin, ook op den rechter Donau-oever, maar aan den overkant van de Save ligt Belgrado, hetwelk nu door de Oosten rijkers, uit wraak, beschoten werd. De daad der Serviërs mag aanspraak maken op bewondering, ook al heeft het verraad hen geholpen. Immers daar ter plaatse leggen Oostenrijksche oorlogs schepen, en de spoorwegbrug over do Save is vernield. Hoe zijn de Serviërs er dan gekomen, en hoe konden Zij de flottilje Donau-monitoren van den vijand zoo afdoend verschalken De telegrammen, heden of morgen, zul len allicht oplossing geven. Van het Oosten naar het Westen gaan de, vindt men ook daar yoor de Duit schers niet veel bemoedigends. Spande het Duitsche leger in Frankrijk zijn boog ©erst van Soissons over Verdun in sterk Zuidelijke lichting tot Belfort, thans heeft de gansehe linie een omme zwaai gemaakt, en is de uiterste punt van den teïrugtrekkenden rechtervleugel niet meer het Aisne, maar het Oise-dal. Het eerste leger onder Von Kluck (spreek uit von Kloiek) dat vlak ten noorden van Parijs stond, werd het verst aohteruitge- worpen, en wel in de richting Soissons, waar het werd verslagen, waarop het tusschen Compiegne en St. Quentin zijn richting naar het noorden nam; liet is derhalve reeds voorbij Rheims terugge slagen. Ook het tweede leger, onder von Biulow, moest, misschien wel tenge^clge daarvan, over Rheims, terug. i Het derd eleger, onder Von Hausen, moest, bij zijn terugtocht ten Zuidoos ten van Chalons zijn heele artillerie in 's vijands handen achterlaten. Ook het vierde leger, onder den her tog Van Wurtemburg, dat zulke sterke stellingen in het Argonner-woud had in genomen, moest al vechtende, zij 'took in goede orde, naar het Noorden aftrekken. Het vijfde leger, onder den Kroonprins van Pruisen, dat bij Verdun groote voor- deelen heeft behaald, houdt tegen de overmacht manmoedig stand, doch volgens de laatste berichten trekken ook daar de Franschen moedig voorwaarts. Het merkwaardigste echter is, dat ook het leger van den Kroonprins van Beije ren, hetwelk zich naar het Zuiden bij1 dat van den Daitschen Kroonprins oan- sloot, achteruit is geweken.' Dit leger toch stond sterk tusschen het door de Duit schers bezette Luneville en Nancy. Thans blijkt dat de Franschen een bosch bij Gerbervillers en Rehainvillers, dusi in die zelfde sfreek, waar het bedoelde zesde le ger heette te staan, bezet hebben, en dat de hertog het door de Duitschers be zette St. Die dat achter de Duitsche li nie ligt, hebben verlaten. I>e Duitschers zijn nu over de heele linie ten W- van de Maas. teruggetrokken. 7 Natuurlijk zullen de Duitschers weer wel een nieuwen opmarsch beginnen ten einde hun planomsingeling van den tegenstander lands anderen weg te be proeven. Doch de krijgskundige (stra tegische) toestand op het Westelijke oor- logsterrein blijft met dit al zeer ten gunste der 'Franschen en Engelschen ge wijzigd. In België heeft inmiddels, gelijk wijl Zaterdag reeds meldden, liet bezettings leger van Antwerpen liet sein gtegeven tot de bereeniging der verslagen en verstrooi de strijders. Mechelen en Aerschot zijn hernomen, Oost-Vlaanderen, Brabant en de provincie Antwerpen zijn van Duit schers bevrijd. Zelfs het geteisterde' Leu ven ïs weer door de Belgen bezet pn de spoorweg tusschen die stad en Luik opgeblazen, ten einde de Duitsche 'be zetting te bemoeilijken in het aanvoeren van troepen. Hoe dit alles menschelijkerwijs Zoo op eenmaal veranderen kan? Het is hier, gelijk reeds aan het begin Van den oorlog te voorzien was, de schaduwzijde van den oorlog met twee fronten. Hoezeer wij voorzichtig zijn met opmerkingen in Engelsche kranten, ge- looven wij dat nu het Engelsche blad „Daily Chronicle" gelijk heeft, waar het de oorzaken van den tegenslag der Duit schers als volgt opsomt: 1. De overbrenging van groote troepen- afdeelingen naar het Oostelijk ooflogs- terrein. 2. De verzwakking van het Duitsche veldleger door de onttrekking van vele manschappen voor de bewaking van de verbindingslijnen. 3. De verdwijning van hun meerderheid in getal naarmate hun verbindingslijn lan ger werd in de richting van Parijs en de versterkingen der Franschen op kwamen zetten. i 4. De verzwakking van het moreel van de Duitsche troepen, die vermoeid yraren door de vreeselijke marschen en ontred derd door zware verliezen. 5. Vermoedelijk onevenredige verliezen onder de Duitsche officieren, zonder wie de minderen niet zoo gemakkelijk tot bloe dige gevechten kunnen worden aange dreven. i Het "verlies aan officieren moet dan ook in het. Duitsche leger enorm zijn, zoowel in het Oosten als in het Westen. En wat het nadeel der overbrenging aangaat, dit. zal zich beurtelings in Frank rijk en in Oost-Praisen doen geyoelen. Krijgen toch de Duitsche is in Frankrijk! spoedig weer versterking, allicht slaat de kans dan weer om, gelijk nu in de laatste dagen de resultaten in Oost-Pruisen wee® zooveel beter voor hen waren, dank zij de versterkingen uit Frankrijk en Bel gië hun toegekomen. Generaal Hindenburg opereert daar met bucces en rukte zelfs reeds het groote Rusland binnen. In verhand hiermede onfleenen wij het geen van Duitsche zijde aan de N. R. C. gemeld wordt De generaal bevond zich in het begin stadium van den oorlog op het westelijk: oorlogsterrein; maar kreeg toen. het opper bevel op het oostelijk oorlogsterrein. In een trein bestaande 'uit één sal on wagen en één locomotief, reisde hij 20 uur, van het westen naar het oosten van Duitschland. Onderweg ontving hij bij alle stations te legrafische berichten over den stand van zaken in het Oosten. Hij maakte in den; trein zijn veldtochtsplan op; en telkens als de trein aan een station oponthoud had, maakte Hindenburg daarvan gebruik om zijn bevelen te seinen aan het le ger in het Oosten. Zoodia hij; was gear riveerd, begon de slag, waarin hij overwon. En van toen af. behaalde hij zege op zege. Il'jj vernietigde eerst het ten Zuiden der jMusoerische meren staande legér, bij welke gelegenheid de Russische opperbevelheb ber en twee grootvorsten sneuvelden, en maakte daarbij meer dan 90.000 gevange nen en veroverde al het geschut van het Russische leger. Nu gaf hij zijn soldaten een paai' da gen 'rust, om daarna den strijd te aan vaarden tegen het noordelijk, bij Inster- burg staande leger. Ook hier behaalde hij een volkomen overwinning, ofschoon een nieuw Russisch legerkorps hem in de flank /vilde vallen. Bedoeld leger korps bestond uit Finsche v'ei-sche troe pen, die niet hadden deelgenomen aan den daags te voren geleverden slag. Het had tot taak. Hindenburg' te beletten, het verslagen leger te vervolgen. Thans is geheel Oost-Pruisen door de Russen ont ruimd. De bewering dat er Russische troe pen in Opper Silezië of Posen zouden staan, is uit de lucht gegrepen. Hinden burg t! rekt de Russische grens over en ontmoet ternauwernood tegenstandvoorts Verovert hij veel oorlogstuig. De uit Oost- Pruisten naar het Westen gevluchte bur gers zijn teruggekeerd. Zij hebben hun woonplaatsen deerlijk geteisterd "en ver woest teruggevonden. Wat de Oostenrijkei's aangaat, wanneer wij de Russische berichten mogen geloo- ven, is er van hun leger, dat gedurende 17 dagen op ©en hoekvormig front van den Wiedchsel tot den Dnjestr heeft ge stieden, niet veel over. Op den linker vleugel' scheen dit leger aan vankei ijle nu meriek het overwicht te hebben, terwijl in Galicië het omgekeerde het geval was. Op den 'rechtervleugel in Galicië hebben de Russen toen hun hoofdaanvallen ge richt, met het 'gevolg, dat zij; Lemberg en heel oostelijk Galioië hebben genomen. Intusschen mislukten de pogingen yam den Oostenrijkschen linkervleugel, om de Rus sen, die op dat front voortdurend ver sterkingen ontvingen, naar het Noorden op te dringen, het centrum werd even eens in het nauw gebracht, met het ge volg dat de gansehe hoofdmacht zich" moest terugtrekken binnen den driehoek WeichselSave, die op de vestingen Kra- kau en Przemysl steunt. Volgens een be richt uit Petersburg zijn de Oostenrij kers over de Save teruggeworpen, na bij Krasnik en Tomaszof totaal te zijn ver slagen. Ten Westen en Noordwesten na men de Russen meer dan 200 officieren en ongeveer 30.000 man gevangen; voorts hebben zij vele kanonnen, mitrailleuses, en munitie vermeesterd. De Oostenrijksche regeering heeft dei landstormplichtigen geboren 1894 opge roepen, die van 1893 en 1892 moeten zich gereed houden. De vierdaagsche slag. Uit Engelsche bron luidt de uitslag al dus: j f Zondag 6 dezer bereikte de oprukkende Duitsche rechtervleugel zijn verste punt in de streek van Coulommiers. Cavaleriepa- frouiLles drongen door tot Nogent .sur Seine. Deze beweging werd gedekt door een groote flankdekking ten Westen van de Curcq, dienende om de vooruitgescho- qven verdedigiiigstroepen van Parijs te observeeren, alsmede een strijdkracht te-

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1914 | | pagina 1