No. «90
Donderdag 10 September 1914
28e «Jaargang
Staat van beleg.
De Groote Oorlog.
„De Zeeuw" in Militair
Tehuis en Kamp.
uit Gent. imam
Uitgave van
de Naaml. Venn. LüCTOR ET EMERGO
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
LANGE VORSTSTRAAT 219.
Bureau te Middelburg:
FIRMA F. P. DHUIJ - L. 3URG.
Drukkers:
Oosterbaan Le Cointra - Goes.
Met dankbaarheid maken we nog mel
ding van de volgende gift naar aanleiding
van den herhaalden oproep in ons blad.
(Mej. S. E. H. te Scherpenzeel (Gld.)
neemt ook een abonnement voor haar
rekening, om hiervan onze militairen te
doen profiteeren.
Nu Rruiningen (natuurlijk om Hans-
weert) en andere rivierplaatsen in onze
provincie, en alle zee- en rivierplaat
sen en eilanden tot andere provincies
behoorende, in staat Van beleg zijn ver
klaard, herinneren wij nog even wat dit
beteekent, opdat toch niemand zich noode-
loos ongerust make.
De staat van beleg wordt bepaald door
artikel 187 der Grondwet.
Daar staat:
Ter handhaving van de veiligheid kan
door of vanwege den Koning (de Koningin)
elk gedeelte va.n het grondgebied des Rijks
in staat van oorlog of in staat van beleg
verkl&aifcl worden. De wet bepiaalt de
wijze waarop en de gevallen Waarin
zulks geschieden kan, en regelt de ge
volgen.
(Dit nu geschiedt door de wet van
23 Mei 1899. S 128).
Bij die regeling kan worden bepaald,
dat de grondwettelijke bevoegdheden van
het burgerlijk gezag ten opzichte van de
openbare orde en de politie geheel of
ten deele op het militair gezag overgaan,
en dat de burgerlijke overheden aan de
militaire ondergeschikt worden.
Nu gelden voor den staat van beleg
dezelfde voorschriften als voor den staat
van oorlog.
Het beteekent dus dat het militair ge
zag, hetwelk zich anders alleen bepaalt
tot militairen, zich ook uitstrekt tot alle
burgers, echter zonder eenig overleg met
het burgerlijk gezag. De ©enige gezag
hebber te Kruiningen bijvoorbeeld is nu
de militaire bevelhebber. Zoodat nu zelfs
de plaatselijke overheid, de magistraat,
de vroedschap, of hoe gij ze noemen wilt,
onvoorwaardelijk staat onder de bevelen
van dezen bevelhebber.
De toegang tot het verkeer binnen en
het verlaten van de gemeente kan door
dezen geregeld worden overeenkomstig de
eischen der algemeene veiligheid.
Zoodat, wanneer de militaire bevelheb
ber op een goeden dag het noodig vindt
dat niemand in Hansweert binnen komt
of fer uit gaat, hij zulkfe kan gelasten.
Ook kan hij aan personen, die hij; voor
de rast en de veiligheid gëvaarlijk acht, uit
de gemeente doen verwijderen, of ge
vangen zetten. Aan niet-militairen, die
nog op een andere manier nuttig kunnen
zijn, kan hij verbieden de gemeente te
verlaten hij kan het wegvoeren van
paarden, vee, wagens, vaartuigen,
levensmiddelen en andere zaken bevelen^
bewerkstelligen of beletten. Hij kan zelfs
niet-militairen bevelen om deel uit' te
maken van de militaire macht, dus ook
om mee te vechten, en in dit geval zijn
de zoodanigen onderworpen aan de krijgs
artikelen.
Bestaat er gevaar voor spoedige in
sluiting, dan kan hij alle: .inwoners die
hij minder nuttig vindt uit de gemeente
doen verwijderen, omdat ziji voor de ver
dediging niet noodig zijn en zij dus on-
noodig den voorraad voedsel helplen ver
minderen en te spoediger opmaken.
Hij kan ook alles gelastten wat betrek
king heeft op! inkwartiering, vervoer, en
dergelijke. Hij kan ook het verschijnen,
uitgeven, drukken, verknopten, enz. van
couranten en andere drukwerken in de
gemeente beperken of geheel verbieden.
Openbare vergaderingen, bijzondere
'godsdienstoefeningen (niet te verwarren
•met de bekende, bestaande openbare
godsdienstoefeningen), openbare bijeen
komsten, optochten, samenkomsten ter
oefening in den wapenhandel, en der
gelijke mag hij verbiedenwaar zij ge
houden worden kan hij ze op 't oogenblik
doen uiteengaan, en is ernstig strafbaar
wie zich hieraan niet terstond onderwerpt.
Hij krijigt terstond de beschikking over
post, telegraaf en telefoon, en is be
voegd alle bneven en verdere stukken
die daar inkomen, te openen en te le
zen.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs
Per 3 maanden fr. p. post
Losse nummers
ƒ1.25
0.05
Prijs der Advertentiën
15 regels ƒ0.50, iedere regel meer 10 ct.
3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend.
Bij abonnement voordeelige voorwaarden.
Familieberichten van 110 regels ƒ1.
iedere regel meer 10 ct.
In alle landsgedeelten waar de staat
van beleg is afgekondigd worden terstond
krijgsraden ingesteld, aan welke ook de
burgers zijn onderworpen, die zich aan
feiten strafbaar volgens het militair straf
recht schuldig maken. Hiermee is dan
tevens vervallen het re Git vian beroep
en cassatie in burgerlijke strafzaken,
wanneer tenminste de bij de wet aange
wezen burgerlijke rechter van beroep en
cassatie niet in staat is daarvan kennis,
te nemen. In dat geval oordeelt de krijgs
raad in' hoogs te instantie.
Hij is 'ook bevoegd de wettelijke be
palingen op het dragen van wapenen,
en uitoefening der jacht te wijzigen, in
verhand met de openbare veiligheid en de
inwoners te dwingen hunne wapens te
komen inleveren. Hij moet deze echter
later in goeden staat teruggeven, wan
neer zij bij de overlevering in een goeden
staat verkeerden. Alsmede om, met af
wijking van hieromtrent bestaande be
palingen, voorschriften te geven omtrent
het begraven.
Wat de aanleiding is geweest tot de
afkondiging van den staat van beleg in
de Zeeuwsche gemeenten, voorzoover zij
aan het water zijn gelegen, hebben wij
in ons vorig ,no. meegedeeld.
Men ziet wel dat er heel andere rechts
toestanden zijn ingetreden, en dat de staat
van beleg veel verder ingrijpt in de Vrij
heid van handelen en beweging van de
ingezetenen dan de staat van oorlog.
Mogen de ingezetenen er niet al te
zeer den last van gevoelen.
Moge het militaire juk zoo zacht moe
gelijk knellen.
Maar ook, moge, zoo 't noodig blijkt;
niemand zich tegen dat tijdelijke (nieu
we) gezag verzetten.
Vooral de Christen, die zich houdt aan
de Schrift en haar gezag, heeft rich stipt
aan den regel te houden, dat alle gezag is,
uit God, en dus ook dit, hetwelk de
staat van beleg hem oplegt.
Een strijd tusschen vliegers.
Een der Engelsche gewonden, die in
het JLondon Hospitaal verpleegd wordt,
vertelde dezer dagen aan Koningin Ma
ry, toen deze den gewonden een bezoek
bracht, de volgende interessante bi?on-
derheden over 'de achtervolging van een
„Taube" door Engelsche en Fransche vlie
gers in het Noorden van Frankrijk.
Het regiment, waartoe de soldaat be
hoorde, had juist rust, toen de Duitsch©
vliegmachine boven het Engelsche kamp
gesignaleerd werd.
Een minuut later stegen twee vlieg
machines een Franscihe en een Engelsche
op, om da „Taube" aan te vallen; bij
vergissing werden zij door hun eigen land-
genooten beschoten.
Eerst trachtten de Engelsche en Fran
sche vliegers de „Taube" den terugtocht
af te snijden, doch toen ziji "hierin niet
slaagden, Vlogen zij snel omhoog. De
Duitscher deed evenzoo, maar daar zijn
toestel niet zoo vlug was, zag hij weldra
den Engelschman boven zich. Dan hoorde
mep Iheel zwak in de hooge luchten ge
weerschoten vallen, en weldra daalde de
„Taube" in een praohtigen volplane.
De Engelschen snelden naar de plaats,
waar de vliegmachine geland was in de
vaste overtuiging, dat de Duitscihe of
ficier gewond was. Tot hun groote Ver
wondering bemerkten zij: echter, dat de
Vlieger dood was; hij was door een En-
gefschen kogel in het hoofd getroffen.
Al stervende had hij den motor stil ge
zet, en zijn handen hielden nog krampL
achtig het laag'bestuur vast. De „Taube"
Was nog ongeschonden.
De opruiming van het slagveld.
Op de vraag: wat geschiedt er na den
slag met gewonden (mensch en dier),,
dooden, huira eigendommen enz., antwoordt
de Kölhische Zeitung:
Men kan. gerust zijn. Wat nog naar
mens ch en rno gelijk he i d gebeuren kan, ge
beurt. Hoe? Ten eerste is na het gevecht
elk tpoependeel verplicht, het gevechtsl-
terrein in zijn nabijheid af te zoeken naar
gewonden', dooden. en ook naar moordend
en plunderend gespuis. Met bijzondere
nauwkeurigheid wordt daarvoor 's nachts
gezorgd.
De strenge voorschriften zijn feitelijk
overbodig. Ook de meest vermoeide sol
daten denken aan hen, die met hen ge
vochten hebben en een gelijke woede
bezielt allen tegen de hyena's van het
slagveld. L
Tot loopen in staat zijnde gewonden
sluiten zich bij den troep aan of begeven
zich naar de eerste verbandplaats. Zij
ontvangen een noodverband en begeven
zich naar de meest nabijliggend© verza
melplaats voor lichtgewonden. De overige
gewonden worden zoo spoedig mogelijk
naar de lazareths gebracht.
De zorg voor de levenden vereischt
een snelle teraardebestelling der dooden.
Men behoeft zich volstrekt niet over te
geven aan de onjuiste voorstelling, dat
er nog licht levenden bij de dooden kun
nen komen. De dood moet bij ieder on
betwijfelbaar vastgesteld worden, eer men
tot begraven mag overgaan. Bij de met
de opruiming van het slagveld belaste
patrouilles bevinden zich altijd officieren
van gezondheid en zoo mogelijk ook an
der gezondheidspersoneel'. De graven
moeten zoo gemaakt worden, dat veront
reiniging van lucht of water iniet te duch
ten is. Nadat het slagveld is opgeruimd,
moet nog een bijzonder commando onder
een officier van gezondheid inspecteeren,
of alles goed geschiedde.
Ook Voor de dieren wordt gezorgd. Die
ren met geneeslijke wondien worden ver
bonden en naar de etappe-plaats gebracht.
Te zwaar gewonden ontvangen het genade
schot.
De vaststelling der personen wordt be
reikt door de naamplaten, die natuurlijk
op de gewonden gevonden worden. Brie
ven, zaken van waarde en andere eigen
dommen van gesneuvelden, stervenden,
bewusteloozen en zwaar gewonden, wor
den, op het verzoek der eigenaars, door
de betaalmeesters in bewaring genomen.
De gevechten bij Dendermonde.
De oorrespondent van de „Daily Mail"
schrijft uit Antwerpen aan zijn blad, dat
het nu mogelijk is te overzien, wat Za
terdag en Zondag te Dendermonde ge
beurde.
Alle Belgische soldaten, die te Dender
monde waren, izeggen, dat zjj! verrast
werden door de Duitschers, die met
groote macht kwamen opzetten, naar
schatting ten getale Va.n wel 30.000.
De Belgen waren met ongeveer 7.000
man en mcesten na een verwoed gevecht
terugtrekken.
Toen kwamen zij echter weer met ver
sterkingen opdagen om den strijd te,her
vatten en nu was het de beurt van de
Duitsohe'rs om vferrast te zijn, zoodat zij
ook moesten aftrekken, vanwaar 'ze .geko
men 'waren.
Wat 'zij evenwel bereikten was Antwer
pen Van Ostende af te snijden.
Ondertusschen rukten Duische troepen
op tusschen Dendermonde en Mecihelen
qn liepen tegen eenig© forten aan, wier
positie zij verkeerd beoordeeld hadden.
Met groote verliezen trokken zij terug
en 'toen speelden de verdedigers een an
dere winnende kaart uit. Zij zetten de
steek onder water door de dijken door
te steken en de terugtrekkende Teut'o-
nen 'z'aten vast.
Hun 'artillerie walen zij; bijna geheel
kwijlt en de soldaten, die niet zoo gauw
uit de geïnundeerde streek konden k'o-
fmen, terwijl het water steeg en steeg,
waren verplicht op huizen en in boo-
imen te klimmen, waarvan de Beligen hen
later a'.lsi krijgsgevangenen afhaalden. Zij
waren Woedend over zlulk een onwaardig
©inde van den Strijd.
Hoeveel manschappen daarbij verforen
zijn gegaan kan niet nauwkeurig worden
vastgesteld.
Officieel wordt medegedeeld, dat gr
1000 werden gedood, maar met gewonden
en krijgsgevangenen mee moeten hunne
verliezen wel 4000 man bedragen heb
ben.
Een Belgisch officier vertelde mij, dat
zijne manschappen een Diuitsclh bataljon
in een woud in hinderlaag lokten en 450
man doodden. Een luitenant Van dat ba
taljon een van het 21ste' regiment
infanterie die gewond naar Antwer
pen werd gevoerd, zeide, dat slechts 3
man van zijn compagnie ontsnapten.
Watervloed om Antwerpen?
Natuurlijk 'was de watervloed de be
slissende factor in dit gevecht, en de
Duitschers 'zullen er opnieuw mee te deen
krijgen Voor 'z'ij. Antwterpen binnentrekken.
Er zijn drie zones rond de stad, die
onder .water gezet kunnen worden. Die
breedste is in het Zuiden en beeft 60
a 70 vierkante mijlen oppervlakte. De an
dere 'twee 'zijn kleiner en liggen ten Zuid-
iWiesten en ten (Westen der stad.
De waterhoogte varieert, wanneer deze
steken onder water gezet worden, vian een
paar duim tot eenige voeten. Het stroomt
uit van de Schelde en de kanalen, die
eruit Voortkomen.
iWanneer het beslissende moment ge
komen a's, gaan, gewoonlijk' bij het een
voudige omzetten van een krak, de sluizen
open en het water, als doodelijk wapen,
begint onmiddellijk te stijg'en.
De Antwerpsche Sinjoren houden nog
grinnekend hun buik vast, wanneer bij
denken aan de Duitschers in de boom
toppen.
Belegerd te worden maakt voor de bur
gers van Antwerpen niet zulk een groot
verschil in hun leven. Zoolang er voed
sel genceg is en er niet te veel bommen
Vallen, gaat het leven grootendeels, (Ln
zijn gewone baan 'verder en dit zal wel
©enigen tijd z.qo duren.
Het bedreigde Parijs.
De beschouwingen van den Parijschen
correspondent van een Engelsch blad,
over de tactiek der Franschen, geven de
meening van velen weer.
Het is mogelijk, zegt de dagbladschrij
ver, misschien waarschijnlijk, dat de te
rugtocht der Fransche troepen over
eenkomt met een nieuwe tactiek, om de
vijandelijke strijdkrachten te laten voor
uitrukken, tot zij uitgeput zijn en ze dan
aan te pakken. Diaarmee zou generaal
Joffre zijn overgegaan tot de tactiek, door
Jaurès als do eenig mogelijke aangeraden.
Inderdaad heeft de veldtocht tot dusver
de voorspellingen van Jaurès bevestigd;
De militaire deskundigen meenen thans
vrij een stemmig, dat de eerst (namelijk
in Elzas-Lotharingen) aangewende offen
sieve tactiek een fout was te'n dat, indien
het plan van Jaurès dadelijk' was opge
volgd, onze positie ©enigszins beter en
onze verliezen geringer zoudeln zijn. Maar
zelfs als men de veronderstelling, dat de
Fransche terugtocht met een bewust doel
plaats heeft, voor juist houdt, dan schijnt
toch de Duitsche opmarsch zoo snel ge
weest te zijn, dat het plan niet hieelemaal
slagen kon iein dat er dingen gebeurd zijn,
waarvan wij niets weten. Het is waar
schijnlijk, dat eenige spoorlijnen door de
Duitschers gebruikt z'ijin. Maar ook thans
hooren wij de volle waarheid niet. Wij
weten niet, wat er in de door de Duit
schers bezette departementen gebeurt.
Wij hebben, aldus gaat hij verder, na
tuurlijk met de mogelijkheid Van ©en Pa-
rijische belegering te rekenen. Alle maat
regelen hiervoor z'ijin getroffen. De bewo
ners van huizen in de vuurlinie moesten
hun huizen verlaten en deze werden met
den grond gelijk gemaakt. Verder zijn)
mijben gelegd en draadversperringen aan
gebracht..
De toestand 'is geheel anders dan in,
1870, toen er maar één gordel van for
ten was, dicht bij' de stad. Thans hebben
wij een buitenste fortenlinie met een straal
van 40 K.M. en zoo' lang die linie nog
intact is, kan Parijs niet beschoten wor
den. Helaas zijn de forten der buitenlinie
niet van den modernsten bouw; zij zijn
ongeveer 25 jaar oud.
Het is mogelijk, dat de Duitschers voor
de buitenste linie komen, maar dit be
teekent nog geen belegering. Het is zelfs'
mogelijk, dat het tot de plannen Van ge
neraal Joffre behoort, hen zoover te laten
komen. Er worden tusschen de beid© for
tenlinies troepen samengetrokken en reus
achtige voorraden opgestapeld, voor het
geval eener belegering. Het Bois de Bou
logne, de renbaan Longchamps en andere
vlakten zijb overvol met ossen, koeien,
kalveren, schapen en varkens. De levens-
middelenvoorraad is voldoende om een
langer beleg uit te houden dan in 1870,
toen het vier maanden duurde.
Zou bet voorloopig laten liggen van
Parijs door de Duitschers, niet verband
kunnen houden met hun plan, om alvo
rens tot de insluiting van Parijs over
te gaan, den toevoersweg in de richting
van Strassburg met geweld vrij te maken
Indische hulp voor Engeland.
Minister Asquith verklaarde gisteren in
het Lagerhuis', dat hij hbden een Voorstel
zlou indienen 'betreffende het aanwerven
Van nieuwe 'troepen.
Charles Roberts, onderstaatssecretaris
teor Indië, las een laag; telegram voor
vian den onderkoning van Indië, dat ee'n
(diepen indruk op het huis maakte en
begroet werd met luid en aanhoudend
gejuich. Het telegram was een sprekend
toewijs van de spontarie loyaliteit .dooi;
geheel Indië.
De onderkoning deelde mede, dat de
inlandsehe vorsten, ten 'getale van bijna
zevenhonderd, eensgezind hun persoonlij
ke 'diensten en de hulpbronnen van hun
staten hadden aangeboden voor den oor
log.
Zeven-en-twintig van de grootste staten
onderhonden keizerlijk© troepen en deze
zijn toiji het uitbreken van den oorlog
onmiddellijk ter beschikking Van de In
dische 'pegpering gesteld.
Brieven zijnontvangen vain de meest
verwijderde staten van Indië, waaruit het
oprecht Verlangen blijkt, hujjp te bieden.
'Onder de aanbiedingen, door de Inland
sehe vorsten gedaan, was er een van 50
lacks 'ropyen (87r/a mfflioen gulden), door
den maharadja van Mysore.
Verschillende vorsten boden hospitaal
schepen aan. De maharadja Van ReWal
bood niet alleen alle hulpmiddelen vïin
zijn staten aan, maar zelfsi zijn kroonju-
weelen.
Een maharadja Van meer dan 70 jaar,
vroeg met het expeditieleger mede te»
mogen gaan en hij zal vergezeld Worden
door 'zijn neef, een jongeling Van' zeven
tien jaar. J fit
Russische successen.
Te St. Petersburg is via Boekatest-
Odessa het bericht ontvangen, dat de
Russen in Cze'rnowitz zijn binnengerukt.
Hetzelide bericht behelst, dat de terug
tocht der Oostenrijkers tusschen de ri
vieren Weiohsel en Bug hun op Reusach
tige offers is te staan gekomen. Het Vfer-
zet was geheel gebroken.
Uit Rome wordt d.d. Maandag geseind,
dat, 'volgens officieel© berichten uit Rus
sisch© bron, de vlucht der Oosten
rijkers ten zuidwesten van Lemberjg aan
houdt. (Intussohen hebben de Oostenrij
kers zich weer in den strijd geworpen,
blijkens een telegram in dit blad. Red.)
Overal 'maken de Russen zich meester,
van kanonnen en munitie-voorraden, die
door de Oostenrijkers waren achtergelaten.
Een geheel Oostenrijfcsoh detachement
had zich vrijwillig overgegeven. De Sol
daten konden den ijzeren dwang] Van hun
officieren en de ontberingen van het le
ven .te velde niet langer dragen.
Dat het den Oostenrijkers in Galioië
niet Voo'r den wind gaat, mog© blijken uil
het volgende bericht uit Wecncn(!)
Met het prijsgeven van Oost-Galicië is
in de plannen yam den genieraten sta.fi
steeds rekening gehouden, ,maar zulks kon
niet aangekondigd worden, omdat hot de-
piïmeerend op de bevolking zou hebben
gewerkt en omdat men den vijand naar
Galioië wild ©lokken, om hem niet, ge
lijk Napoleon,'maandenlang door de atep1-
pen en moerassen Van Rusland te moe
ten Vervolgen.
In Oost-Galicië is alleen geVoohten öm
het offensief van de legers van generaal
Dankl en Auftenberg te Vergemakkelijken.
Lemherg isi niet gewapenderhand dool)
de Russen genomen, dccih was reeds ont
ruimd. Lemberg is administratief een stad
van beteekenis, uit strategisch oogpunt
'echter niet.
De strijd in Galicië wordt hardnekkig!
voortgezet. Voor de Oostenrijkers staan
de zaken niet ongunstig'.
De stemming der bevolking is vol ver
trouwen; de prijlzen del" levensmiddelen
zijn gewoon; door het verbod van U'itVoen
zijn ze eerder lager dan hooger dan Voor
den oorlog.
Russen in Engeland.
Zou het waar zijn?
Hardnekkige geruchten doen d© ronde,
doch eenige bevestiging is nog niet ge
komen. i
Een Zweedsch blad meldt:
Onze correspondent te Ystad (Zweden)
deelt ons mede: Een Zweedsch stoom
schip is hier vandaag uit Engeland aan
gekomen. De kapitein was in de gelegen
heid, om iets over den toestand in Enge
land mede te deefcn. Hij vertelt, dat hij
tijdens zijn verblijf te Hartlepool van be
trouwbare z'ijlde te weten was gtekomien,
dat in d© laatste dagen groote transpor
ten van Russische troepen t© Birkenhead,
Liverpool en Aberdeen aan wal gezet
waren. De ontscheping van de troepten,
die van Archangel' met Engelsche trans
portschepen onder geleid© van een groot
Engelsch smaldeel warein aangebracht,
zou vlot in haar werk zijb gegaan.
Een Noorsch stoomschip, dat op weg
naar Hartlepool was, werd door een En
gelschen kruiser aangehouden len naar;
Duitsche oorlogsschepen gevraagd.
Volgens verschillende mededeelingen,
moet het aantal Russisch© troepen vair
60.000 tot 80.000 bedragen. Zij moeten
van de noordelijke landingsplaatsen toret
den spoor naar Devonport aan het Ka
naal overgebracht zijb, om van daar uit
naar Brest en Cherbourg in Noord-Frank
rijk vervoerd te worden.
Al deze transporten hebben in del groot
ste stilte plaats gehad.
In Gent is geschoten.
't Was een hachelijk oogenblik.
't Geval zit zoo.
Een Duitsch officier reed in een auto,
bestuurd door een Duitsch soldaat, in de
St. Pieters Nieuwstraat. Recht tegenover
het lokaal Vooruit moest de auto lang
zamer rijden door het kruisen van tweq
trams. - i
Daar kwam een .andere auto aangereden,
waarin vier Belgische militairen, met leen
mitrailleuse. De ontmoeting gaf, volgens
een Gentsch blad, aanleiding tot het wis
selen van! schoten uit beide auto's, ter
wijl verschillende omstanders aan mijni
zegsman verklaarden, dat de Duitsche of-
