28e Jaargang
Zaterdag 15 Augustus 1914
No. 268
De Europeesche Oorlog.
Feuilleton.
De Broeders van St. Jan.
Binnenland.
Uitgave van
<3e Naainl. Venn. LUCTOR ET EMERGO
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
LANGE VORSTSTRAAT 21©.
Bureau te Middelburg:
F3RIV9A F. P. DHUU - L. SURG.
Drukkers:
Oosterbaan Le Coinire - Goes.
De Zeeuw
TX3f?rr~.„"gfa=.v©&3
Teleurstelling.
Wat 'n reuzenkracht heeft in 1913 de
S. D. A. P. ontwikkeld. Op haar Candi
da ten werden 141149 stemmen uitge
bracht. Met 13035 stemmen in 1897 uit
den strijd gekomen, nam zij met elke vie'r
jaar toe. In 1901, 1905, 1909 en 1913
waren de stemmencijfers achtereenvolgens
in ronde getallen: 38-, 65-, 82- en 141
duizend.
Niet te verwonderen dat de S. D. A.
P. zich voelt als hebbende 't recht om de
lakens .pit te deelen in het parlement;
en evenmin wekt het verbazing, dat op
het kabinet uit haar actie voortgekomen,
mr. Troelstra den grootsten invloed oefent.
Doch nu is de S. D'. A. P. niet meer
zoo groot, niet meer zoo veelvermogend.
Wij haalden reeds een en andetr aan
van hetgeen de redactie van ,,Het Volk",
na overleg met het soo.-dem. Partijbe
stuur, aan de geestverwanten heeft voor
gehouden.
De partij ligt op 'toogenbiik tegen den
grond, bij gebrek aan medewerkende par-
tijgenooten. Contributie® blijven uit en
abonnementen worden opgezegd, zoodat
verschillende bezuinigingen moesten wor
den voorgeschreven.
De bezoldigde ambtenaren moeten hun
salaris behouden, en de partijgenoo-
ten kunnen voor een groot deel niet meer
of althans tijdelijk niet mede voor him
onderhoud zorg dragen.
Een uiterst penibele quaestie.
In den strijd tegen het Kapitalisme heeft
de S. D. A. P. steeds over voldoend-
kapitaal beschikt.
Tenzij' nu een of meer p'artijgenooten
kapitalisten zich over haar ontfermen, zal
zij dien strijd tijdelijk moeten staken.
Een mooie strijd voor dezulken om te
toonen wat zij over hebben voor hun
beginsel.
Met name de voorstanders der Chr.
school hebben dit al zoo Jang gedaan,
daarom willen zij dezen, strijd om het
soc.-dem. partijbestaan met belangstel
ling achteraan zien.
Zoo komt de .praktijk, beter dan alle
theorieën over klassenstrijd, en derge
lijke, de dwaasheid van den klassenstrijd
bewijzen.
De maatschappij is nu eenmaal een
samengesteld geheel, waarin geen enkel
de '-1 kan gemist worden; een ketting,
waaraan geen schalm mag ontvallen; een
organisme waaraan niet getornd moet
worden of het ligt uiteen.
Zoomin als de hand de voet, en het
hoofd het hart kan missen, evenzoomin
kan Kapitaal het zonder Arbeid, en Ar
beid zonder Kapitaal bet doen.
Rijzen en dalen.
Dat de oorlog rijke families de armoede
nabij brengt, is al zoo dikwijls gebleken
dat het niet behoeft bewezen te worden.
Iedereen heeft wel eens gehoord van aan
zienlijke geslachten die plotseling daal
den om niet weer omhoog te gaan, gevolg
van de daling der papieren. Zoo zijn
velen arm geworden ten gevolge der da
ling van Spaans che, Turksche. Russische
en Amerikaansche effecten; en zoo zal
'took nu weer gaan.
Maar de oorlog brengt ook achteruit
gang in handel' en bedrijf, niet het minst
in de nijverheid, en wat dit beteekent,
ziet men weer in de- fabrieksplaatsen,
ook in Amsterdam waar de diamantin
dustrie heeft gebloeid; en waar nu reeds
duizenden werkloos zijn.
De menschen hebben veel geld ver
diend, zoowel in de havenplaatsen als
in de diamantnijverheid, en ook op menige
fabriek genoot de werkman betrekkelijke
welvaart. Roekeloos- heeft men op meer
dan een plaats met 'tgekl gegooid, met
de belangen van zichzelf en het gezin
gespeeld. Organisatie is mts te kondin
den geloove organiseeren is plichtmatig
en goed. Doch hoevelen hebben het ge
heel en alleen van de „organisatie", van
de „partij", van de „vakvereeniging",
van den „bond" verwacht.
Thans ziet men wat deze waard zijn,
wanneer een andere toestand intreedt.
Hoe weinig zij vermogen, ook bij den bes
ten wil, wanneer de Hee're komt met
Zijne oordeelen.
Nu ziet men even snel dalen, wie in
korten tijd gerezen was. Nu staan mach
teloos, wie tot kort geleden waanden het
zelf wel te zullen klaarspelen.
Laten onze Christenwerklieden, die den
zoeten droom, van „alleen door de orga
nisatie" den laatsten tijd mee droomden,
ook hierin tot den goeden weg terug-
keere-n dat zij, arbeidende voor Hun da-
gelijksch brood, en opkomende voor het
goed recht der organisatie, den zegen
in de eerste plaats weer leeren zoeken
en blijven zoeken bij Hem, van Wiën
alle goede gaven en volmaakte gifteln
zijn afdalende.
Ter vergelijking.
.In „de Maasbode" lezen we:
Daar de Fransch-Duitsche oorlog in
18701871 omstreeks denzelfden tijd be
gon als de huidige Europeesche oorlog, is
het niet onbelangrijk een overzicht te ge
ven van de ontwikkeling der krijgsbedrij
ven tijdens dezen oorlog.
1 en 2 Aug. De 2de Fransche armee
rukt onder Frossard naar Saarbrüc-ken op.
De Üuitschers trekken voor de Fransche
overmacht terug.
4 Aug. De 3de Duitsche armée trekt de
grens over, en verslaat na een gevecht
van een uur, de Franschen bij Weissen-
burg. De Duitschers hadden 1500 doodén.
5 Aug. Het Fransche Rijn-leger trekt
zich bij Cadenbronn samen. Het legercorps
van Frossard verlaat Saarbrücken en ver
schanst zich op de hoogten van Spicheren.
Generaal Steimnetz laat het eerste Duit
sche legercorps naar de Saar oprukken.
6 Aug. De slag op de hoogten van
Spicheren. De Franschen moeten terug
trekken. De slag van Woerth. Nederlaag
van Mac-Mahon en van het Rijn-leger.
De resten van het Fransche leger worden
op Reichshofen teruggeworpen, doch kun
nen, onder begunstiging van de duisternis
aan een slachting ontsnappen.
717 Aug. De Duitsche troepen rakken
naar de Moezel op.
9 Aug. Maarschalk Bazaine neemt het
commando op zich van het Fransche leger
te Metz.
10 Aug. Inneming van Straatsburg door
de Duitschers.
14 Aug. Slag van ColombeyNouilly.
De Duitschers behouden hun stellingen en
Door L. PENNING.
(Nadruk verboden).
88)
Doch niemand wil het gelooven, om
dat het te verschrikkelijk is.
„Van Schaffelaar uit den toren gespron
gen?" barst broeder Gerardus uit;
„waarom dan toch? Springt iemand uit
een toren, waar hijl veilig is?"
Hij draait zijn beweeglijk hoofd en zijn
geweldige schouders rond, alsof hem ©en
flauwe grap is verteld, en hij kijkt naar
den jongen, om dezen te zegg!ein, dat hij'
met zijn ellendige praatjes voortaan
thuis kan blijven. Maar de jongen is reeds
uit het gezicht, en thans hooren de Broe
ders, hoe een man, die met hij'genden
adem van het kerkplein komt aanhollen,
een kennis toeroept: ,,'t Is afgeloopeij
ik heb het .,g©zien. Van Schaffelaar
sprong uit een galmgat, en werd op de
Amersfoorter pieken opgevangen."
De broeders stijgen aan de taveerne
„de Bonte Koe," die op den hoek der
straat staat, uit het zadel; zij binden|
hun vermoeide paarden vast aan een
paar lindeboomen voor liet huis, terwijl
de spraakzame herbergier ziegt: „Dat is
-ook verschrikkelijk, eerwaarde Broeders.
Men wordt er koud van, als men er aan
denkt. Hij leefde nog, toen hij neerkwam,
maar de Amersfoorters hebben er gauw'
een einde aan gemaakt wil ik uw paar
den drenken, eerwaarde Broeders?"
De Broeders zeggen geen woord; zij
zien -niets dan de verschrikte, ontdamp
gezichten der dorpers, en de triumfeerendcl
blikken van de gewapende poorters, die|
hen tegenkomen. En terwijl uit de droeve
wolken een zachte regen begint neer te
dalen, naderen zij' het lijk van den heer
Jan van Schaffelaar, terwijl Eibert Ster-
kenburg er bij staat: met verbleekt gelaat
en trillende neusvleugels.
Eibert licht den ruitermantel, dien hij
over den doode heeft heengespreid, op,
als de broeders daar staan met verslagen
harten. Het harnas is geheel met bloed
bevlekt; tien, twintig wreed© speerstooten
hebben den held tegelijk getroffen. Het
gelaat toont een kalme, rustige houding
en -een wijding, die zelfs da overwin
naars ontroert, nui hun wraakzucht is
voldaan.
En terwijl de grijze wolken zich als een
sombere sluier uitbreiden over den he
mel, en de regen zacht nederdaalt rttls
een droeve stroom van tranen, en de
broeders daar staan met verstomde, be
vende lippen, als vernietigd door het ver
schrikkelijk feit, zegt Eibert Sterkenburg
met nokkende stem: „Ons werd lijfsbe
houd en vrijheid beloofd, indien wij onzen
de Franschen trekken terug onder dek
king der 'forten van Metz.
16 Aug. Slag van Vionville-Mar-la-Tour.
Von Alsenleben valt met de 6de Duit
sche cavaleriedivisie het Fransche leger
aan. Onbesliste strijd en kritieke toestand.
17 Aug. De Fransche terugtocht. Bazai
ne in Metz.
18 Aug. Slag van GravelotteSaint Pri-
vat; wanhopige strijd; de Franschen hou
den in het front moedig stand voor het
eerste Duitsche legercorps bij Gravelotte,
maar moeten voor Prins Frederik Karei
wijken bij Saint Privat en Roncourt.
19 Aug. De belegering van Bazaine's
leger binnen Metz begint.
1920 Aug. Het Duitsche leger trekt
met een front van 50 mijlen breed naar
Parijs op. Mac-Mahon trekt evenwijdig
langs hen op om te trachten Metz te
ontzetten.
26 Aug. Een krachtige uitval van Ba
zaine- uit Metz teruggeslagen.
29 Aug. Het Duitsche Maasleger ontmoet
een Fransche colonne bij Nonart.
30 Aug. Slag van Beaumont lüj (Büzancy.
De Franschen Noord-Westwaarts op Se
dan teruggeslagen juist dwars op het front
van het derde Duitsche legercorps, dat
uit het Zuiden oprukt.
31 Aug., 12 Sept. De Franschen trek
ken terug. Slag van Sedan. Het geheele
Fransche leger geeft zich met den keizer
over.
Uit Denemarken.
Volgens een telegram aan de Daily Te
legraph is het Deensche volk sterk En-
gelschgezind. In breede kringen is men
er overtuigd dat als de omstandigheden
Engeland er toe zouden brengen, Dene
marken met schepen en soldaten te steu
nen, de mijnen langs de kust die
naar men zegt onder pressie van Duitsch-
land zijn gelegd zouden worden weg
genomen
Aanslag op Koning Albert.
Naar aanleiding van den aanslag op
een hooggeplaatst persoon, waarover in
Brussel het gerucht liep; melden sommige
bladen dat het de Koning zelf zou zijn
geweest. Van andere zijde wordt dit ech
ter tegengesproken.
„Het Vaderland" teekent hierbij aan,
dat de Belgische bladen voortdurend hun
lezers waarschuwen, geheimhouding in
acht te nemen omtrent de plaatsen waai
de Koning gezien wordt, of hetzij kor
ter, hetzij langer, vertoeft.
Ten zuiden van RAaastricht.
MAASTRICHT, 14 Aug., 11 p. 35 m.
voorm. Nog steeds hooren we hier hij
tusisohenpoozen het kanongebulder. Vooral
aan de Brusselse he Poort klonk het he
vig.
Het heet dat de Duitsche legerlroepen
nog steeds van Aken uit over de brag
in Lixhe doortrekken. Bij elke compagnie
was een veldkeuken, die in volle wer
king was. In Aken hebben de menschen
inkwartiering en eiken dag worden de
ingekwartierden weer afgelost door
nieuwe.
Hoe weinig geloof men kan schenken
aan berichten van ooggetuigen, blijkt uit
eene mededeeling in de „Soir" van een
heer, 'die pp zijn terugreis- naar Brussel
te Maastricht jn de Maas lijkeu van sol
daten en paarden gezien had. Nu is- hier
geen enkel lijk komen afdrijven.
(N. R. Crt.)
hoofdman naar beneden Wilden werpen,
en toen Wij het voorstel met verontwaar
diging afsloegen, zeide onze hoofdmanl
„Spitsbroeders. Ik moet toch eenmaal
sterven ik wil ulieden in geen onger
tegenheid brengen." Hijl gaf ons allen de
hand ten afscheid, en de- handen in de
zijden zettend, is hij naar beneden ge
sprongen."
„Hij! is voor ulieden in den dood ge
gaan," zegt broeder Gerardus met een
stem, bevend van innerlijke ontroering,
en broeder Anselmus voegt er op plech-
tigen toon aan toe: „Niemand heeft meer
liefde -dan deze, dat iemand zijln leven
zette voor zijne vrienden."
Doch broeder Clementinus knielt bij
den doode neder; hij staart lang op dat
deel, in den greep des doods verkilde ge
laat, en de tranen biggelen hem over de
gebronsde wangen.
Dat droeve gezicht blijft hem bij
op den geheelen rit naar 's Heeren Loo
den ganschen dag, en het verlaat
hem niet, als hij zich op den harden stroo-
zak van zijn slaapstee niederwerpt.
Hij' kan niet slapen. Als in een ver
schrikkelijk vizioen ziet hij den nood en
de onpeilbare ellende der Christenheid,
terwijl de mislukte tocht van broeder!
Gerardus naar den Burgt van Leuvenum
zijn. laatste hoop heeft vernietigd.
De -oude. nog niet geheelde wonden
De Duitschers in België.
Een officieel communique van het Bel
gische Ministerie van Oorlog zegt. dat de
minister van oorlog met hetoog op de
tegenwoordige toebereidselen
de Fransche, Engelse he en Bel
gische legers besloten heeft, dat het
opperste belang van het land eischt dat
niet de minste mededeeling
worde gedaan betreffende de
bewegingen der drie legers.
De Daily Telegraph merkt op dat de
Duitschers, die zich in Noord-België ge
reed maken om aan de legers der drie
verbonden mogendheden slag te leveren,
in hoofdzaak dezelfde tactiek volgen als in
'70, door sterke cavalerieafdeelingen op
verschillende punten vooruit te zenden,
die tegelijk de bewegingen en bedoelingen
van de eigen hoofdmacht verbergen en
de posities en actie van den vijand bloot
leggen. Die tijden zijn nu echter veranderd,
en zoo zullen de vliegers reeds de Fran
sche en Belgische generale staven hebben
ingelicht omtrent de Duitsche stellingen.
(N. R. Ct.)
De Goeben en de Breslau.
De Duitsche kruiser „Goeben" en de
kleinere kruiser „Breslau", weten nog
steeds aan de vervolging der Engelsche
en Fransche oorlogsschepen te ontkomen.
Volgens een bericht van de Temps" heb
ben de beide Duitsche schepen kolen in
genomen.
Waar dit echter geschiedde wordt niet
vermeld en blijkbaar weet men eigenlijk
volstrekt niet waar de schepen zijn. De
maritieme medewerker 'van de „Times"
zet uiteen, dat het doel van den Duitschen
commandant wel zal zijn schrik te bren
gen onder de koopvaardijvaarders en dus
de scheepvaart in de Middellandsche Zee
te belemmeren.- Daarom ontwijkt hij allen
strijd en tracht hij de jacht op zijn sche
pen zoo lang mogelijk te rekken.
Volgens latere berichten moeten de bei
de schepen thans in de Dardanellen zijn.
De Duitsche vlag is nog niet gestre
ken en de bemanning is nog niet aan land
gezet.
Turkije zou de beide schepen aange
kocht hebben, doch de Turksche gezant
te Londen ontkent er iets van te weten.
De Daily Telegraph zegt, dat 't er waar
lijk zeer weinig op aankomt, of Turkije
al dan niet de „Goeben" en de „Bres
lau" heeft gekocht. Het blad meent dat
Turkije zijn maritieme macht niet zou
versterken door zich de meest samenge
stelde machine-winkel aan te schaffen,
welk© Duitsche scheepsbouwers in elkaar
hebben gezet. Een bemanning van Turken
zoudezen „monstertriomf van de werktuig
kundige wetenschap" toch niet. kunnen
bedienen.
Intusschen zijn de schepen nog steeds
de schrik der wateren, en niemand weet
ze te achterhalen.
Kiekje uit Luik.
Een telegram uit Brussel aan de „N.
R. C." meldt, dat een kassier van de
Luiksche Bank, die op zijn fiets naar
Brussel is gereden om geld te halen,
vertelde, dat hij over Hoei en Namen
is gegaan en vriji gemakkelijk uit Luik is
weggekomen. De Duitschers gaan, volgens
hem, ijverig voort met zich op de ver
dediging tegen een offensieve beweging
voor te bereiden. Zij' maken echter tevens
zijnier ziel worden weer opengereten; dit
naar liefde snakkend en smachtend hart
voelt zich miskend, vertrapt, als ver
moord door d© droevigste verdenking. En
dit knagende gevoel volgt hem in de'
onrustige sluimering, totdat hij met een'
zachten smartkreet ontwaakt.
„Broeder," zegt daar een stem: „wordt
het kruis u t-e zwaar?" en Clementinus
ziet biji het vredige maanlicht, dat door
de kruisramen valt, broeder Anselmus
voor zijln slaapstee zitten.
„Ja broeder," steunt Clementinus: „het
wordt m-iji te zwaar; mijn ziel is terneer
geslagen tot den dood toe."
„De Heere zal zijn uitverkorenen niet
begeven noch verlaten," troostte broeder
Anselmus: „willen wij het aangezicht
des Heeren zoekeal?',
Als zij gebeden hebben, wordt Clemen
tinus toch rustigernu iantvangt hij kracht,
om de zaak der Christenheid en zijn.
eigen -schrijnend leed over te geven in
de hand des Almachtigen, Die alias re
geert. En inslapend, heeft hij een zoeten
droom hij is met zijn vader verzoend.
Hij' voelt de vaderhand -ze ligt, ver
kwikkend als morgendauw, op zijn bran
dend voorhoofd. En alles wordt weer
goed alles
De maan is -ondergegaan, als broeder
Anselmus langzaam oprijst, om zijn eigen
slaapstede -op te zoeken, 's Heeren Loo
ligt in diepe rust. En voor het hoogaltaar
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs
Per 3 maanden fr. p. post1.25
Losse nummers0.05
Prijs der Advertentiën
15 regels ƒ0.50, iedere regel meer 10 ct.
3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend.
Bij abonnement voordeelige voorwaarden.
Familieberichten van 110 regels ƒ1.
iedere regel meer 10 ct.
j
den indruk, gereed te willen zijn voor
een overhaasten aftocht en werken met
spoed aan schipbruggen over de Maas.
Hun houding tegenover de bevolking van
Luik moet op het oogenblik niets abnor
maals bieden.
Uit neutraal Nederland.
Landstorm.
De officieren en onderoffi
cieren, bely>orende tot den
landstorm, zullen aanstaan
den Dinsdag onder de wapenen
moeten k o ni e n.
De opgeroepenen, die laatstelijk gediend
hebben bij: de administratietroepen, moe
ten zich aanmelden te Amsterdam;
de compagnieën hospitaalsoldaten te
Amsterdam
de bereden artillerie en de treinafdee-
lingen te 's-Gravenhage;
de pantserfort-artillerie te Amsterdam;
de vesting-artillerie te Amsterdam;
de cavalerie te Haarlem;
de infanterie te 's-Gravenhage;
de marechaussee der koloniale troepen
te 's-Gravenhage
de marechaussee hier te lande te 's-Gra
venhage;
de mitrailleurafdeelingen te 's-Graven
hage;
de pontonniers te Dordrecht;
de genietroepen te Utrecht;
de torpedisten te Dordrecht;
de compagnieën wielrijders te 's-Graven
hage;
de geneeskundige dienst te Amsterdam;
de 'militaire administratie (van het leger
hier te lande) te Amsterdam;
eenig ander dienstvak, korps of onder
deel van het leger hier te lande, het
reservepersoneel bij de landmacht hier
onder begrepen, of van de koloniale troe
pen te 's-Gravenhage.
De aandacht van de opgeroepenen wordt
in het bijzonder gevestigd hierop:
lo. De opgeroepene, die niet aan de
oproeping voldoet, wordt als deserteur
behandeld, zoodra hij ingevolge den last
van den minister van oorlog als deser
teur is afgevoerd.
2o. De opgeroepene, die door ziekte of
lichaamsgebrek buiten staat is, aan de
oproeping te voldoen, moet daarvan on
verwijld kennis geven aan den burge
meester, onder overlegging van een des
betreffende geneeskundige verklaring, af
gegeven door een tot de uitoefening van
de geneeskunde in Nederland bevoegd per
soon.
3o. Voor zoover aan de opgeroepenen
bij hun opkomst uniformkleeding wordt
uitgereikt, wordt hun burgerkleeding van
wege de militaire autoriteit en op 's rijks
kosten gezonden aan den burgemeester
hunner woonplaats, ten einde aan hun
woningen te worden afgegeven dan wel
te worden opgelegd ter wederuitkeering
aan de eigenaars, zoodra deze naar hun
haardsteden zijn teruggekeerd.
4o. De opgeroepene behoort mede te
brengen de aan hem uitgereikte kennis
geving nopens zijn inschrijving voor den
landstorm en het zakboekje, zoomede de
andere bescheiden, welke van vorigen mi
litairen dienst in zijn bezit mochten zijn.
van de kerk te Barneveld branden de
kaarsen op de hoeken der baar, waarop
Jan van Schaffelaar ligt, met een witte,
rustige vlam.
H oofdstuk XXVI.
De jaren kwamen en gingen als vloed
en eb, en het leven van broeder Clemen
tinus vlood stil daar heen: tusschen de
hooge muren van den kloosterburgt. Hij
had een zwaar kruis te dragen, maar hij
droeg het met de standvastigheid vani
een christen, die door God wordt gesterkt.
Hij was een ellendige; er kwamen rim
pels op zijn voorhoofd; zijn haren ver
grijsden voor den tijd. Doch nu de Heer©
hem in het droeve dal der ellende had]
geleid, voelde hij te beter de nooden van
andere ellendigen. Hij wijdde zich aan1
hen; hij gaf de jeugd van Ermelo onder
wijs, en werd de rechterhand van broeder
Anselmus. ,Zijn naam werd met lof ge
noemd; de Kommandeur zielde teens in
een vertrouwelijk onderhoud tot den
Landskommandeur te Utrecht, dat de broe
ders Anselmus en Clementinus aan 's
Heeren Loo nieuwen' luister bij'zetteden.
Doch Clementinus verhief er zich niet
op, want het kruis hield hem klein, en
zijn gewaad was het kleed van droefheid
en ootmoed.
(Wordt vervolgd.)
