No. 860
Donderdag 6 Augustus 1914
38e Jaargang
Ja OB
De Europeesche Oorlog.
De mogendheden.
Uitgave van
<!e Naam!. Venn. LUCTOR ET EMERGO JÊBSBÊMBB
gevestigd te Goes. Jm^T
te tB ^ÉA^« BEj^g WÉB
lange vorststraat 218. B EBm 9 'ar ff^JE Jr iJr Tt M Br ma
Bureau te Middelburg: MB jHOff M' JÊf ff ffi Mf
FIRMA F. P. DHUIJ L. BURG. BB^^f jBEm^JEL gf/ M^JUj. M jB dB
Oosterbaan Le Ccirrire Goes.
Be groote mogendheden hebben den
oorlog op hun geweten. De staatkunde
der vorsten is al sinds een eeuw gericht
op uitbreiding van grondgebied en van.
macht. Het Heilig Verbond, op initiatief
van Czaar Alexander I tot stand geko
men, is in den loop der negentiende eeuw
al even groote nelaching gebleken als de
Vredesconferentie, onder inspiratie van
zijn achter-achter-neef Nicolaas. II bijeen
geroepen, het dreigt te worden in den
loop der twintigste.
Fn alle mogendheden die, hoe beschaafd
schijnbaar ook. thans als wilden op el
kaar zijn losgelaten, staan aan deze zucht
naar machtsvergrooting schuMig.
Wat heeft 'Rusland al nietvoor tor
menten toegepast op de overwï 11 nelinjgen
in het westen en noordwesten van zijn
rijk, teneinde hen zich te doen' buigen
onder zijn ijzeren schepter.
Hiervan kan het arme Polen getuigen,
dat met Esthland en Lijfland en Roer-
land, en niet het minst met Finland om
wrake scheit vanwege de onderdrukking.
Rusland is niet gelukkig geweest met
zijn oorlogen in Azië en Europa, toch wist
het zijn machtgebied uit te breiden ten
koste van alle niet-Russen. Het Amoerge-
bied, Zuid-Sachalin, Tasjkend en Samar
kand, de oostkust van de Kaspische Zee,
en die rechteroever van de Amoe-rivieï,
deelen van Afghanistan, Perzie, Thibet,
enz. vielen hem in Azie, Bessarabië, de
gebieden van Kars, Batoem en Ardahan
in Europa ten deel, terwijl.,in den laatsten
tijd het arme Finland, sinds jaren dooi
den harden heerschei' teil onder gehouden,
voor goed werd ingelijfd.
Niet minder brutaal handelde Oosten
rijk.
De politiek van de Donau-monarchie
beoogde machtsuitbreiding naar het Zui
den, en het bezit van een zeehaven in
de Adriatische Zee. Novibazar, Bosnië en
Herzegowina werden bezet en Servië en
Bulgarije in Oostenrijks invloedssfeer ge
bracht.
De Serviërs wisten er echter voo-r te
zorgen dat zij niet geknecht werden. Se
dert hunne nederlaag tegen de Bulgaren,
in 1885 wisten zij zich militair en mo
reel tot een eerbiedwaardige hoogte op
te werken.
Hun nationaal gevoel is blijven wei-ken,
reeds vanaf de Turken in de veertiende
eeuw in de velden van Kossowa hun
nationaal bestaan hadden vernietigd. Zij
hebben het nooit vergeten, dat zij een
maal het grootste deel van het .Balkan-
schiereiland bezaten en zelfs Griekenland
aan hen onderworpen was. Bijna onafge
broken was Servië van 1390 tot. 1882
een Turksch wingewest, behoudens dat het
van 17181739 voor een deel met Bel
grado tot Oostenrijk behoorde. In 1882
een onafhankelijk koninkrijk geworden,
wist het zich na den jongsten Balkanoor
log belangrijk uit te breiden, en hield daar
bij onafgebroken het oog op Bosnië ge
richt, dat door Oostenrijk op zoo onge-
nechtage wijze was ingepalmd.
Doch Uelkens wanneer Servië meende
er te zijn, schoot Oostenrijk tusschen-
ibeide om te zorgen dat het zijn weasch
niet verkreeg. Oostenrijkers bestórmden.
Serajewo en veroverden deze stad, waar
te voren de Serviërs geheerscht hadden
en op welker bezit zij reeds zoo lang
gehoopt hadden.
Telkens weer wist Oostenrijk de uitbrei
ding van Servië te beletten, en ook hij
de jongste buitverdesling Servië te mis
deden.
Zells ging de nu overleden Troonopvol
ger zoo ver om. juist op den dag dat
de Serviërs den slag .bij Kossowa herdach
ten, zijn zegevierenden intocht te hou
den in Serajewo met zijn Servische bevol
king-
Kossowa, een naam die nu nog na
vjeT en een halve eeuw het gemoed van
iederen Serviër in beroering brengt. Im
mers op zijn hoogvlakte het Amstel-
0f Lijsterveld leed Servië de beslisi-
sende nederlaag, in 1459, welke het voor
g0ed tot een Turksche provincie maakte.
Nog °P' ^en huldigen dag gedenkt het
met weemoed die slagen, waarin het zijn
koning, zijd adel, zijn geestelijkheid, zijn
gansch bestaan vernietigd Zag. Het is de
tragis°he tijd zijner geschiedenis bij uit-
nenieiidhei<l, door de volkspoëzie in dui-
zendo klaagzangen bezongen.
gn op dien herinneringsdag nu hield
in 1912 de Troonopvolger zijn intocht in
het vernederde Serajewo; in 1913 hield
de Oostenrijksche Donau-vloot uitdagen
de betoogingen voor Servië's hoofdstad
Belgrado; werd een Oostenrijkse!» leger
op de Servische grens bijeengetrokken
en ten slotte drong 'Oostenrijk de Ser
viërs uit het door dezen veroverde Ttu-
razzo, terwijl de vorst van het kleine
maar- dappere Montenegro weenende het
door het bloed van drieduizend zijner
dapperen gekochte Skutari wéder móest
loslaten.
Hoogst begrijpelijk is dan ook de natio
nale haat, die de Serviërs tegen Oosten
rijk bezielt. Zij schijnen dan ook aan dezen
brutalen indringer eiken voet gronds met
leeuwenmoed te zullen (betwisten. Aanvan-
kelijk zijn zij zelfs aan de winnende hand.
Hetgeen niet te verwonderen is. Immers
Servië is jong en krachtig, Oostenrijk arm,
oud, en uitgediend, bestemd om nooit
meer een rol te spelen op het wereld-
tooneel, zelfs inEuropa niet weer. Het'
schijnt dan ook niet onmogelijk dat
Duitschland van dezen bondgenoot meer
last, dan gemak zal hebben.
Frankrijk doet in grootheidswaan voor
Rusland en 'Oostenrijk niet onder. Dal het
zich niet zoo roert in het Europeesch con
cert, komt hiervandaan, dat het in 1870
door Duitschland schier hopeloos is ver
zwakt, zoodat het zich althans in Europa
niet kan uitbreiden.
Maar des te meer roert het zich dan
ook buiten Europa. In Egypte, in Tunis, in
Algiers, in Marokko, plantte' het zijn vlag,
terwijl het althans voor '70, toen het
er de macht voor had, ook in Europa en
Amerika denk slechts ajan De Krim
en Mexico zich deed gelden.
Dat het in zijn vlucht last heelt, van
zijn eenen, door Duitschland stuk ge
schoten vleugel denk aan Agadir in
1911 is oorzaak dat het nu meer dan
ooit op bondgenootschappen is aange
wezen. Van daar zijn hondgenootschap
met Napoleon's ouden erfvijand den C'zaar,
zijn entente met zijn ouden mededingen
Engeland; zijn saamdoen in Noord-Af-
rika met Spanje. Deze slimme staatkun
de, de staatkunde van den schijn, dreigt
dezen snoeverigen zwakkeling thans wel
een weinig ,te zullen opbreken.
Wij gruwen van deze mogendheid, die
hare zusteren voorgaat in de uitgieting
der ongerechtigheid, van dat volk dat den
Naam van God niet meer in zijne scholen
duldt, van die regeering welks eerste mi
nister, meer dan de President de staats
man die den toon aangeeft, in trotschen
waan verklaard heeft de lichten des he
mels te hebben uitgedoofd. En wij ijzen
bij de gedachte wat er van Frankrijk
worden zal, wanneer de ure der wraak
over hem aanbreekt.
E11 dan Engeland! Over Engeland, dat
meer dan de halve wereld omvat, behoe
ven wij niet uit te weiden. Men weet hoe
het zich in alle werelddeelen, in Ame
rika, in Zuid-Azië, in Noord-Afrika, in
Midden- en Zuid-Afrika, in Australië heeft
genesteld; en een vaag vermoeden be
klemt ons dat het ook loert op onze ko
loniën.
De Brit is van ouds de vijand van den
Hollander-. Hij heeft dezen alle eeuwen
door bij! diens tochten op den voet ge
volgd, hem zijn beste en dierste bezittin
gen ontroofd, hem belaagd en belasterd
onder de volken, en ten laatste het kleine
restje Ilollandsche sympathie dat hern-
overgebleven was, verspeeld door zijn op
treden tegen onze Zuid-Afrikaansthe broe
ders, zijn laffe aanslagen op de weer-
lo-oz evrouwen en kinderen der Transvaal-
sche strijders, zijn goddelooze roof politiek
waarmede hij de duizenden van oud-Hol-
landschen stam aan verarming en dood
ten prooi heeft gegeven.
(Onze ziel gruwt van het bedrijf der
Jamesons en Rhodes' en Chamberlains,
en onze antipathie blij've gewaarborgd aan
eene natie, die dergelijke mannen heeft
voortgebracht om haar zondigen harts
tocht te streelen.
Doch gelijk de Britsche eigenwaan zich
uitspreekt in de Chamberlains, zoo spiegelt
de Duitsche trots zich af in de Bismarcks.
\'on Bismarck was de staatsman, wiens
politiek steeds gericht was op de her-
eeniging en grootmaking van het Duit-
sche Rijk.
Wat de Duitse he regeering durft be
staan, hebben de eeuwen, en vooTal de
laatste jaren getoond.
Kunstmatig en met geweld wist Duitsch
land zich achtereenvolgens toe te voegen
Posen, Sleeswijk en Holstcin, Hamrover,
Nassau, Hessen, Frankfort, Lotharingen en
den Elzas. Duitschland, machtig door zijn
cultuur en militaire organisatie heeft, me
de door zijne vlootuitbreiding, zich als
de groote mededinger van Engeland op
geworpen.
Keizer Wilhelm heeft een kwarteeuw
lang den Europeesclien vrede weten te be
waren. Hij heeft er zelfs onze Transvaal-
sche breeders voor losgelaten en den
vromen balling uit Pretoria den toegang
tot, zijn paleis er voor ontzegd.
Thans heeft hij naar- hij althans
beweert den vrede niet kunnen red-
den. Misschien dat hij in zijn hart het
optreden van Oostenrijk tegen Servië ver-
wenscht. Want schooner dan de taak om
een zwakken bondgenoot te hulp te, ko
men, zou 't voor Duitschland geweest zijn
indien zijn Keizer tien jaar geleden het
zwaard had aangegespt, of zijn woord
in de schaal had geworpen 0111 de kleine
Zuid-Afrikaansche republieken te. redden
uit de klauwen van den Engelschman.
Dat bij Duitschland macht boven recht
gaat bewijst diens optreden in Luxem
burg en België, een stap, wel te hegrijpen
maar 'in geen geval te verdedigen. Aanvan
kelijk heeft de Duitsche indringer dan
ook in België al even weinig succes als
de Oostenrijksche in Servië.
Zij verloren reeds in enkele belang
rijke gevechten, en zagen reeds honderden
van hun krachtige jongelingen ten grave
dalen.
Wie het winnen zal in dezen krijg?
Wij wagen ons aan geen voorspelling.
Wat wij hopen
Ook dit kunnen wij niet zeggen.
Wint Engeland, wint Duitschland, wint
Rusland, bij de zucht naar machtsuit,
hreiding, die hen gelijkelijk 'bezielt, is
'het niet te zeggen, wie van hen het
meest ingrijpend van zijn overwinningen,
mede ten koste van de kleine staten,
ook van Nederland, partij zal trekken.
Een overwinning van Engeland betee-
kent gevaar voor ons koloniaal bezit.
Een overwinning van Duitschland kan al
licht uitbreiding van Duitschlands invloed
op ons land ten gevolge hebben.
Wie de overwinning verdiend heeft?
Uit het bovenstaande blijkt, dat alle
mogendheden, in dezen krijg betrokken,
misdadigers zijn, schuldig staan aan ja
renlange roofpolitiek.
Deze oorlog heeft dan ook geen anderen
rechtsgrond, geen andere oorzaak en geen
ander doel dan roofpolitiek.
Het gebed der Vorsten om Gods zegen
over hunne wapenen, wekt dan ook weer
zin en walging.
Ten slotte de Heere regeert. Hij
is de Machtige, die boven dezen gewel
digen storm, zijn stentorstem doet hoo-
ren: Ik zal zijn die Ik zijn zal. Laat
af en weet dat Ik God bén.
Onze ziel zij in Hem gerust en ver-
toeve in Zijn schaduw.
Hem, den Getrouwe, blijven wij ons
volk, onze zonen, gansch ons leger, onze
reigeering en ons Vorstenhuis ootmoedig
aanbevelen.
Gansch Nederland bidde tot God dat
Hij spoedig de oorlogen moge doen op
houden.
Geef toch uw zilvergeld uit.
Waar blijft toch al het zilvergeld?
Wel, hij de menschen, in hun kast.
Zij zijn zoo dwaas om het onder zich te
houden.
Laten zij daar toch mee ophouden.
Het geld moet blijven rollen, dat is
in 't belang van allen.
Wie daaraan niet meedoet, en zijn geld
liever in een oude kous bewaart, ver
grijpt zich derhalve aan dat belang van
allen, en aan zijn eigen belang.
In Den Haag zijn de menschen dat
gaan inzien. Daar vloeit de stroom al
wat ruimer.
En in Duitschland, welk land nog wel
in oorlog is, heeft het gezonde verstand
het van de ongezonde, ongegronde vrees
gewonnen, en betalen de menschen weer
als naar gewoonte, ook met hun groot
en klein zilver.
Menschen, doet toch allen ook alzoo;
en helpt daardoor den geregelden gang
van het sociale leven van ons volk be
vorderen.
Wanneer de Duitschers hun geld ge
regeld blijven uitgeven, niettegenstaande
zij in oorlog zijn, kunnen wij 't immers
nog wel eerder en zonder vreeze doen,
nu 'wij niet in oorlog zijn.
Onze Landvoogd.
Gisteren 'bereikte ons de mededeeling,
dat 'de Nederlandsche regeering besloten
had vooralsnog Gouverneur-Generaal Iden
burg, die reeds rijf jaar als landvoogd de
belangen van Nederland en Koloniën ge
diend heeft, niet te vervangen.
Dit besluit is natuurlijk genomen in
verband met de huidige tijdsomstandig
heden, die het wenschelijk maken, dat nu
geen verwisseling van gezag pla'ats heb be.
Twee opmerkingen willen we voorloo-
pig naar aanleiding hiervan maken.
In de 'eerste plaats blijkt hieruit weer,
dat de heer Idenburg „the right man in
the right place" is, die de noodige tact
en bekwaamheid bezit, om lndië in vredes-
zoowel als in oorlogstijd te besturen, en
dat die bekwaamheid andermaal door
onze liberale re geering erkend wordt.
Voorwaar een treffend blijk van ver
trouwen, dat onzen raadslieden der Kroon
eert.
In de tweede plaats spreken wij er
onze blijdschap over uit, dat de heer
Idenburg zich bereid verklaard heeft in
deze omstandigheden de teugels van het
bewind nog niet los te laten. Dit is niet
genoeg op prijs te stellen. In ieder ge
val is het besluit zijnerzijds genomen in
het vooraitzicht, dat nog veel van zijn
werkkracht gevorderd zal worden, zeer
tot schade van het gezinsleven.
De heer Idenburg heeft het staatsbe
lang hooger gesteld, dan eigen belang.
Wie zou onzen eminenten landvoogd
willen vervangen in deze dagen van on
rast (en spanning? En wie zou het kun
nen?
1»
Ie macht der o o 11 0 g v o e re nd e
mogendheden ter zee.
In de Noordzee beschikt Engeland over
42 linieschepen. Duitschland over 25, ter
wijl het muital Engelsche kruisers 19 be
draagt tegenover 7 Du.itsche
De Russische slagvloot in de Oostzee
telt slechts vier dreadnoughts en een ge-
pantserden kruiser, maar zij is in tor
pedo's haast even sterk als Duitschland.
Voor de afsluiting van het Kanaal en het
Zuidelijk gedeelte .van de Noordzee is
voldoende 101-pedomateriaal van Frankrijk
en Engeland beschikbaar.
Wat de Middellandsche Zee betreft, de
neutraliteit van Italië vergemakkelijkt hier
de taak. De slagvloot van Oostenrijk-Hon-
sarjje telt 11 slagschepen, van welke er
slechts twee Dreadnoughts zijin en een gie-
pantserde kruiser. Ook is de Monarchie
niet bijzonder sterk in torpedobooten. Zij
heeft ten hoogste 19 jagers en 10 onder
zeeër-s. Dan is er nog een Duitsche slag
kruiser, de „Goeben" in het Middelland
sche zeegebied. Al deze schepen bevinden
zich in de Adriatische Zee. Frankrijk telt
in de Middellandsche Zee 21 slagschepen,
waar-onder negen Dreadnoughts, en onge
veer een dozijn gepantserde kruisers. Hier
moeten worden bijgevoegd de drie Brit
sche slag-kruisers van de Inflexible-ldasse
en vier gepantserde kruisers, een totaal
dus gevend van 40 linieschepen en ge
pantserde kruisers. In de Middellandsche
Zee schijnt dus een voldoende macht bij
een. In het Kanaal berinden zich slechts
smaldeel kruisers en een flottilje torpe
dobooten, steunend op Cherbourg en Ca
lais.
In het geheel beschikt Frankrijk over
21 slagschepen, 8 gepantserde kruisers, 12
lichte kruisers, 83 torpedojagers, 153 tor
pedobooten en 70 onderzeebooten.
Nu .vrijwel deze geheele macht zich.
in de Middellandsche zee bevindt, ligt
de Franssche Westkust open voor een Duit
sche landings-opemtie, indien de Engel
sche vloot althans de Noordzee niet af
sloot.
Merkwaardige fantasie.
Dezer dagen stond in de Locomotief
een ver-taling van een geheimzinnige bro
chure: „La Concentration allemande d'a-
près un document trouvé dans un com
partiment de chemin de fer". Wijl hebben
er aanstonds hij verklaard, aldus lezen
we in de N. R. C., dat wij deze geheele
geschiedenis beschouwen als een fantasie.
Wat niet wegneemt, dat de gebeurtenissen
ter tot nu toe wonderlijk mee kloppen.
Om niet vooruit te loopen op den gang
van zaken hebben Wij een en ander wegge
laten, wat inmiddels eveneens in de
hoofdzaken geschiedenis is geworden.
Wij citeeren:
„Op den derden dag der, mobilisatie zal
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs
Per 3 maanden fr. p. post1.25
Losse nummers0.05
Prijs der Advertentiën
15 regels ƒ0.50, iedere regel meer 10 ct.
8-maal plaatsing wordt 2-maal berekend.
Bij abonnement voordeelige voorwaarden.
Familieberichten van 1—10 regels ƒ1.
iedere regel meer 10 ct.
lonze gezant te Brussel aan de Belgische
[regeeiing een van te voren opgestelldei
'nota overhandigen, waarin wij ons veront
schuldigen door cle omstandigheden ge
dwongen (te worden de neutraliteit te
schenden en voor onze operation gebruik
te moeten maken van de Belgische wegen
en spoorbanen ten zuiden van de Maas.
In zeer amicale termen zullen onze
eischen worden geformuleerd en hierbij
zullen wij duidelijk laten doorschemeren
dat België op eene compensatie mag re
kenen, indien zijne houding zoo pl niet
neutraal, het dan toch zich beperken zal
tot. een lijdelijk toezien."
Dan vervolgt 'X.
„Het observatieleger tegenover België
kan alLeen goed zijn plicht vervullen in
dien het geconcentreerd Wordt vóór de
eigenlijke mobilisatie. Van het oogenblik
dus af, dat de politieke situatie in Euro
pa aantoont, dat een conflict onvermijde
lijk is, zullen de reserve en de laruE
weer-divisiën, voor het. leger aangewe-
wezen, geconcentreerd Worden .in het kamp
van Malmédy,"
Over de kustverdediging wordt in de
mystieke brochure gezegd:
Sinds 1870 heeft er geen verandering
plaats gehad in de uitmuntende principes;
waarop maarschalk von Moltke zijn kust
verdediging baseerde, ingeval een Fransch.
leger zou Willen landen. Het beste wat
wij heden ten dage doen kunnen is onsi
aan denzelfden leiddraad houden met het
oog op eene landing van het Engelsche
leger. In de eerste plaats zullen cxnziej
kusten verdedigd worden door de vloten,
de plaatselijke garnizoenen en een reeks
van landstorm-divisies, opgesteld langs en
op zekeren pl'stand van de kust.
Drie landweer-divisies zullen fungeeren
als reseive voor die verdedigingslinie.
Er zullen 4 senatoren worden gevormd,
te weten: le senator: van Embden tot
Bremerhaven. Hierbij behooi-t eene 'land-
weerreseivedivisie, tezamen 160.000 man
gevende, dus een totaal van 270.000 man.
De 15 divisies van de landweer, waar
over- daarna nog te beschikken valt, zul
len worden gebruikt als volgt: 7 voor
de forten in het Westen, 5 voor die in het
Oosten en 3 voor de kustverdediging ter-
versterking vair den op de voornaamste
plaatsen opgestelden landstorm.
Indien de Engelsohen zullen besluiten
tot een landing cipi (onze (de Duitsche);
kust en dit zou geheel en al in ons
belang zijn, daar er dan 70.000 man goe
de troepen in Frankrijk minder zruJent
zijn dan kan dit slechts zijn na de
vernietiging onzer vloot. Verwacht mag
worden dat dit niet zoo spoedig zal ge
schieden.
En wanneer dan, vóór deze vernieti
ging, de decisieve slag in Frankrijk geval-
len is, zal Engeland beslist afzien van.
het 'avontuur eerier landing jn Duitschland.
Onze drie landweerdirisies, tot dusver
re reserve der kustverdediging, kunnen
in dat geval naar Frankrijk worden geëx
pedieerd Dm daar de veroverde landstreken
tot aan het sluiten van den vrede vast
te houden.
Wij kunnen zelf reeds met hunne over
brenging een aanvang maken zoodra de
tijding van de landing der Engelschen
in België of in Frankrijk ons heeft be
reikt.
In dat geval zullen de offensieve mas
sa's, die wij op Frankrijk laten aanruk
ken, d. i. 350,000 meer dan onze vijand
in het gunstigste geval met Engeland sa
men op d© been kan brengen.
De Fransche minister-president Poin-
caré liet zich in een Boodschap aan de
Kamers aldus uit:
„Frankrijk is het oogmerk van een bra-
talen, vooraitberaamden aanval. Het
Duitsche Rijk heeft Frankrijk eenvoudig
den oorlog verklaard; het kan aan Frank
rijk sedert het oogenblik, dat de crisis
een aanvang nam, geen enkele daad, geen
enkel woord verwijten, dat niet vrede
lievend en verzoend was. Daags nadat
onze bondgenooten en wij, openlijk de
hoop uitgedrukt hadden, dat de onder
handelingen, onder leiding van de Engel
sche Regeering, een vreedzaam verloof
mochten nemen, heeft Duitschland plotse
ling aan Rusland den oorlog verklaard,
is het op Luxemburgsch grondgebied-
doorgedrongen en heeft het op hoonende
wijze 't nobele Belgische volk beleedigd.
I11 den uitgebroken oorlog
heeft Frankr ijk het recht aan
zijn zijde; het zal heldhaftig
verdedigd worden b ij gestaan
door Rusland, waarmede het
verbonden is, en ondersteund
worden door de 1 oyale Vriend-
schap van Engeland. Frankrijk
ziet reeds van alle zijden der beschaaf
de wereld sympathiebetuigingen tot zich
komen, want het vertegenwoordigt op het
oogenblik, meer dan ooit, voor de geheele
wereld, de vrijheid, en de rechtvaardig
heid. Leve Frankrijk!"
