aier, mgstvBuien, ïuwe on (vosbles), veulens, acfiterluin. errieveulen, \o. 840 Dinsdag 14 Jidi 1914 28e Jaargang 1 hips, ardappelen, HERE Lz„ OUWLAND, AR WE, OP: l KAM, and E, knecht vraagd, De Haagsche Tramweg staking. Binnenland. 1 PP: ~tk koop g te koop SKERKE. )H RIJ VING vg. >OP Bravo's, Blauwe tar. /o zuiverheid, iverheid Juli 1915. 1 bevelend, Biezelinge. te. n den oogst c, Vlissingen. Te VLAANDEREN. den, tede „Duinvliet", vvoner L. SCHOO- in te leveren bid of op 21 Juli 1914. ding vóór 1 No- (3 t 60 r.) den Tintelweg, aatweg. worden vóór 24 en kantore van delburg, alwaar ekomen zijn. P Vrouwepolder. P Hollandsch Wemeldinge. Arnemuiden. en St. Joosland op: Grijpskerke, bij J. KLUIJF- agd rERMAN, ooskerke (W.). JTSE, Ierseke. et beneden de rgenoeging". Uitgave van de Naa ml. Venn. LUCTOR ET EM ERGO gevestigd te Goes. Bureau te Goes: LANGE VORSTSTRAAT 218. Agentschap te Middelburg: FIRMA F. P. DHUIJ - L. BURG. Drukkers: Oosterbaan Le Cointre - Goes. DeZeeuw VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG. Abonnementsprijs Per 3 maanden fr. p. post Losse nummers if 1.25 „0.05 Prijs der Advertentiën 15 regels ƒ0.50, iedere regel meer 10 ct. 3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend. Bij abonnement voordeelige voorwaarden. Familieberichten van 110 regels 1. iedere regel meer 10 ct. De Staten van Zeeland. Nog een enkele opmerking naar aan leiding van de verleden week gehouden vergadering van onze Provinciale Staten. Tot dusver bleef die in de pen, doch ze moet ons van 't hart. We moeten er dan ons leedwezen over uitspreken, dat de heer mr. A. A. de Veer niet herkozen is geworden als bui tengewoon lid van het college van Gede puteerden, bedoeld bij art. 89 der Pro vinciale wet 1). Was het onvermijdelijk, dat de aftre dende uitviel of was men onzerzijds niet genoeg op zijn qui vive? Bij het appèl bleek, dat twee recht- sche leden ongesteld waren en dus niet in de gelegenheid waren voor onze belan gen op te komen. We meenen echter te mogen betwijfelen of het derde lid wettig verhinderd was. Des te meer betreuren wij daarom de niet-herkiezing van den heer de Veer. Het had anders gekund. Art. 89 Prov. Wet luidt als volgt": Indien in gevallen, waarin een beelissing volstrekt wordt gevorderd, de steramen staken, wordt een lid der Staten, daartoe jaarlijks in de gewone zomervergadering door de Staten te benoemen, in de vergadering (van de Gedeputeerde Staten n.l.) geroepen. Zoodanig lid heef:, zooverre de te beslissen zaak aangaat, stem en zitting in de vergadering, totdat deze eene beslissing heeft genomen. Errare humanum. In de „Nederlander" lezen we het vol gende t De „Gooische Ct." schrijft, naar aan leiding van ons artikeltje over zeker stuk in dat blad opgenomen, waarom trent wij vroegen of dat Christelijk- Historisch was, dat bedoeld stuk bij! vergissing door den uitgever geplaatst is, en dat de redactie en de heer v. K. er even verbaasd over geweest zijn als onze redactie. Daarmee is de zaak natuurlijk afgedaan. Ook Wij hebben het bewuste artikeltje dezer dagen overgenomen, en maken daarom gaarne melding van deze, zij het ook ietwat zonderlinge vergissing. Enfin, 't doet ons genoegen, dat bedoel de nonsens, want anders was het niet, openlijk herroepen wordt. In den nacht van Zaterdag op Zondag heeft de vergadering, uitgeschreven door de gecombineerde vakbonden van spoor en tramwegpersoneel, plaats gehad. De bijeenkomst werd bijgewoond door eenige sociaal-democratische Gemeenteraadsle den, die met luid applaus werden ontvan gen. Ter vergadering, welke door circa 800 personen was bezocht, werd met op 4 na algemeene stemmen besloten den ar beid neer te leggen. Er heerschte groote geestdrift en na afloop der bijeenkomst werd een stoet gevormd. In optocht trok men ordelijk en rustig door de stad en werden aan de woningen van den Burge meester en van den directeur der Tram de eischen van het personeel bezorgd. De teerling is geworpen; het trambe drijf staat stil. Van 't remise terrein aan den Parallelweg waren alle toegangen afgezet door be reden politie, marechaussee en rijksveld wachters. Er was een tamelijk gemoede lijke stemming ondeT de stakers, die een oogenblik sisten en floten, als een werk willige, kenbaar aan zijn uniform, quasi onverschillig zich naar de remise begaf. Het waren er slechts enkelen. Met een stille pret vertelde men elkaar, dat de petrsoneelwagens, die heel 111 de vroegte het personeel naar Scheveningen enz. brengen, thans een groot uur later dan gewoonlijk vertrokken waren met twee of drie passagiers er in. Eenzelfde schouwspel viel bij de remise aan de Laan van Meerdervoort en op dergelijke plaatsen waar te nemen. De twee wagens voor het vervoer der brieven bestellers reden van laatstgenoemde re mise als gewoonlijk uit, bestuurders en conducteurs geëscorteerd door eenige poli tie-agen ten. Wat gejoel en gefluit verwekte het vertrek van den directeur der H. T. M., den heer Stipriaan Luïs- cius, per auto, die van de remise stad waarts ging. De toestand is Zondag in den middag een veel ernstiger karakter gaan aanne men. De stakers traden zoo rustig en ordelijk mogelijk op. Maar het publiek was stakingsgezinder dan de stakers zelf. Terwijl de laatsten in een vreedzame ver- ^adeamg in het Volksbondsgebouw aan de Stille Veerkade bijeen waren, verzamelde zich een zeer 'talrijke schare op den hoek van Veerkade en Wagenstraat. De directie liet namelijk onder politie bewaking eenige tramlijnen loopen, lijin 8 naar Scheveningen, lijn 13 naar Franc- kenslag en ook lijn 1, die het Holland- sche Spoorstation o.a.jnet het stadscen trum verbindt. Dat deze laatste lijn feed, baarde uit den aard der zaak het meeste opzien en verbitterde de menigte, die bo vendien gehoord had, dat er reeds een "80 tot 100 Buitsche werkwilligen waren aan gekomen en in geblindeerde tramwagens naar de remise aan de Laan van Meerder voort vervoerd Ongelukkigerwijze lag er op de stille Veerkade, vlak bij de Wagenstraat, een tas steenenToen opnieuw een tram zich een weg, baande, geschiedde, wat te verwachten wasde steenen suisden door de lucht, verbrijzelden de ruiten van den wagen onder een geweldig gejoel en gejouw van de schare. Ook is er .geschoten. Hoe het zich precies heeft toegedragen, is moeilijk uit te maken. Een politie agent op den wagen loste blijkbaar om de menigte -schrik aan te jagen een revolverschot in de lucht. Het schot werd door eenige andere schoten van één of enkele politie-agenten gevolgd. Persoon lijke ongelukken werden er gelukkig niet door veroorzaakt. Echter' werden eenige passagiers door de verbrijzelde glasscher ven licht gekwetst. Men begrijpt de opwinding en de ont steltenis, die volgden. Wijken wilde de menigte niet. In allerijl rukten 'politieversterkingen ,aan, die charges met den sabel uitvoer den en de straat schoonveegden. Een oogenblik later werd, op bevel van den hoofdcommissaris, de Wagenstraat, de Amsterdamsehe- en de Stille Veerkade afgezet, totdat de gemoederen wat gekal meerd waren. Ook op den Gedempten Burgwal had een tijdelijke afzetting plaats. Een tweetal belhamels werden gearresteerd. Een van ben had een agent met steenen verwond. De drukte werd later naar het Plein verplaatst, waarvan de toegangen tijdelijk werden afgesloten. Lijn 1 werd stopgezet. De trambeamb ten maakten jn uniform een tocht door sommige straten; anderen collecteerden en hun viel een rijke oogst van het sym- pathiseerende publiek 'ten deel. Delftsche studenten kwamen hun hulp aan de Tramdiredtie aanbieden. Zondag is inderdaad een honderdtal Duitschers door de directie qangevoerd. De Burgemeester gaf als hoofd der politie de Directie te kennen, dat hij niet zou toelaten dat door deze ongeoefende per sonen als trambestuurders dienst werd gedaan. De Directie oefent deze men- schen nu op een lijntje van 100 meter. Hoe staat het publiek tegenover de actie Verwonderd keken de mensohen niet _op. 'tWas sinds Zaterdagmiddag vrijwel zeker, dat deze staking Zondag zou be ginnen. Over het algemeen is de sympa thie wel aan den kant der stakers. Er wordt melding gemaakt van aanzienlijke giften, o.a. van een bedrag van föÖOO door een dame beschikbaar gesteld. Wie goede zaken maken dat zijn de huurauto's en rijtuigen. De chauffeurs hebben verklaard geen werkwilligen te zullen vervoeren. De organisaties der stakers hebben een manifest aan het publiek gericht, waarin zij de eischen uiteenzetten en op de sym pathie der burgers een beroep doen. Maandag. Aan de „N. R. Crt." ontleenen we de volgende bijzonderheden over den dag van gisteren: Op het Plein ging het tegen halftwee 'zeer rumoerig toe; het gedrang werd zoo groot, dat de trams verhinderd weraen te rijden. Bij een opstop'ping in de Lange Hout straat werden varï een tram van lijn 8 de ruiten ingeworpen, waarop een Sche- veningscbe vrouw, die zich in de tram bevond, angstig begon te gillen en niet meer in de team wilde blijven. Van dit oponthoud maakten personen uit het publiek gebruik om een handkar en een glazenwasscfaerswagen op de rails omver te werpen. De politie trad toen krachtdadig met de sabel op en met vrij groote moeite gelukte bet haar, de me nigte uiteen te drijven. Toen verzamelden zich weer honderden personen op het Plein, op het oogenblik, dat twee inspecteurs van politie een ar restatie deden. Daarop werd besloten, met behulp van het juist aangekomen piket maréchaussées het Plein te ontruimen. Met getrokken sabel werd het publiek in de omliggende straten gedreven. Een aantal stakers op rijwielen verge zelden de trams, zoover zij ze konden bijhonden en trachtten het rijden zooveel mogelijk te bemoeilijken. Blijkbaar is het er om te doen een aanrijding met den nasleep uit te lokken. De vrouw van een werkwillige die te lefonisch was gaan informeeren naar den welstand van haar man, vond bij haar thuiskomst de ruiten van haar woning vernield. De vrouw was zoo geschrokken, dat ze geruimen tijd later nog geheel van streek was. Om aan sabotage den pas af te snijden, heeft men door heel de stad de automati sche wissels uit de tramsporen genomen. De posttram is door een groote en luidruchtige menigte omringd, die de be stellers, voor zoover dit noodig was, wist te bewegen 0111 van den postwagen geen gebruik te maken. Een aantal bestellers heeft toen voor gezamenlijke rekening een Jan plezier ge nomen. Van de stakers hadden er zich tot nog toe slechts weinigen aangemeld. I11 de binnenstad heerscht een vreemde opwinding. En over acht uur was de toestand op het 'Plein nog onveranderd. Zoo juist had de politie er op los moe ten slaan met de sabel om het haar hoonend© publiek te verjagen. Van tramverkeer was geen sprake. Den ganschen avond zijn de relletjes niet van de lucht geweest. De heer Besseling, de inspecteur van politie, die de leiding had op het Plein en die het klaarblijkelijk eerst met kalmte en zachtheid had willen beproeven, eer hij tot krasser maatregelen overging, had intussohen, ten einde raad, 0111 bijstand doen telefoneeren en om tien minuten over negenen kwamen er dan ook 15 bereden manschappen van de maréchaus see, onder hevel van een kapitein te voet, opdagen. En nu werd er aanstonds ste viger aangepakt. In een oogenblik was het heele Plein gezuiverd en het. publiek tot in de omliggende straten teruggedre ven. De politie hielp daarbij krachtig mee en er vielen verscheidene onzachte klap- 'pen. Het is onbegrijpelijk, dat vrouwen met kinderen zich wagen in het rumoer. Als het dan tot ernstige botsingen komt zijn zij, die slecht weg kunnen, de eerste slachtoffers. Toen 'de maréchaussées dan ook op de menigte ingingen, was het een oogenblik een paniek van belang. Tus- sohen de Ivorte Poten en de Heerenstraat raakten er verscheidene vrouwen en kin deren van de heen en onder den voet, gelukkig zonder ernstig gewond of be zeerd te worden. Het Plein was nu voor een oogenblik schoon. Op het Blijenburg werd met klinkers gegooid, gelukkig zonder ongelukken te veroorzaken. Omstreeks halfzes ontstond op den hoek van den Langen Vijverberg en de Plaats een vrij heftig relletje. Een waarschijnlijk beschonken man wierp zijn fiets onder een tram, waardoor het rijwiel werd ver nield. Toen schijnt men uit de menigte, die daar stond, geprobeerd te hebben, de bal- cons van de tram te bestormen, waarop de politie een charge uitvoerde, waarbij iemand uit het publiek een klap met de sabel kreeg, die hem een bloedende hoofd wonde bezorgde. Hij werd verbonden in het gesticht der broeders de Deo, waar hij later werd afgehaald met een auto van den eersten hulpdienst. Bereden politie verstrooide de menigte. Een 20-jarige jongeman die niets met de staking te maken had, wandelde gis teravond met. zijn vader op het Spui. Plotseling zag hij mensohen hard weg- loopen voor een maréchaussee-charge. Hij gevoelde iet® als een slag in den nek en bleek door een schampschot te zijn getroffen. Maréchaussées zag hij op een afstand- van naar schatting 200 M. bij de Bagijnestraat. Men meldt ons nog, dat inspecteurs van politie verklaard hebben, dat er on der de helden van de relletjes geen enkele staker voorkwam. Meest waren het opge schoten jongens en verder mannen uit de Bagijnestraat. Het Roode Kruis heeft een zevental gewonden te verbinden ge had. Meest waren het korte slagwonden over hand of arm, die weinig beteekenden. Slechts een persoon, die een wond aan den schedel opliep, was er erger aan toe. Het bloed drong door een driedub- belen doek. Hem werd de raad gegeven, zich in een ziekenhuis te doen verbin den. Het was 'de slager Van 'tW., die was gaan kijken en een steenworp of sabelslag op het hoofd had gekregen. Nabij de tramremise Laan van Meer dervoort was gisteravond een vrij groot aantal mensohen, waaronder zich een Delftsch student bevond, die er zich op beroemde, dat hij als bestuurder op de tram had gestaan. Die woorden zijn hem slecht bekomen; in een oogwenk zag hij zich bedreigd en werden hem graszoden en andere voorwerpen naar het hoofd ge worpen. Er is een verbod van samenscholingen uitgevaardigd. Vanmorgen zijn door 4 detachementen 'de verschillende remises bezet. Van elk regiment is het le bataljon geconsig neerd. Twee van deze detachementen zijn 60 man sterk en de andere twee 30 man. Wat de Maatschappij zegt. Een redacteur van het Persbureau M. S. Vaz Dias heeft een onderhoud gehad met den President van den raad van beheer der Haagsche Tramwegmaatschap pij, Mr. van Houten, die hem o.m. het volgende meedeelde: De meerderheid van het personeel is vermoedelijk niet stakingsgezind het zijn de jongere elementen maar er is in den laatsten tijd een soort schrik bewind uitgeoefend, zoodat het betere ge deelte, door vrees bevangen, zich laat meesleepen bij dit avontuur. Wenscht de directie geen enkele inmen ging van de vakvereenigingen Nimmer hebben wij ons op dit stand punt gesteld. Wij willen echter met de politieke vakbonden niets te maken hebben. Met de vroegere 'personeelver- eeniging, die door de Nederlandsohe Ver- eeniging is leeg gepompt, hebben wij lan gen tijd samengewerkt en daar waar grie ven werden aangevoerd, zoo mogelijk, deze uit den weg geruimd. Ons standpunt werd in 1910 na een onderhoud mét eenige bestuursleden der vereeniging „Door Eendracht Sterk" uit voerig schriftelijk uiteengezet. Kort sa mengevat kwam bet. hierop neer: De Raad wenschte, dat het geheele per soneel volkomen vrijheid hebbe van po litieke en godsdienstige overtuiging, en meent, dat deze vrijheid niet tot haar recht komt, indien een organisatie van uitsluitend beambten der H. T. M. zich met de politiek bezig houdt. Een organisatie van de beambten der H. T. M. kan door den Raad van be heer alleen dan worden erkend, indien zij is uitsluitend een vak-organisatie. Dit heeft de Raad getoond door steun te verleenen aan vereenigingen voor ont spanning als muziekcorps, enz. Hoe zijn de arbeidsvoorwaarden van het personeel geregeld? Het loon van een conducteur was na 4 jaar f 12 em dat van een bestuurder na 5 jaren f 14 per week. De bestuurder ontvangt van den conducteur van zijn fooien gewoonlijk een kwartje per dag, waardoor dus zijn loon f 15.75 bedraagt. Dit loon werd verleden jaar verhoogd anet f 1 en is dus nu f 16.75. De con ducteur heeft, met zijn fooien mee, een weekloon van pl.m. f 16 per we«(k en met de Ioonsverhooging die de directie met ingang van 30 Juli heeft toegezegd stijgen zijn verdiensten tot ongeveer f 17. Dit zijn toch geen hongérloonen De arbeidstijd is 91/2 uur per dag, daar gaan dan 20 minuten af voor het zoo genaamd inspecteeren van den wagen en 11a een rit van elk uur heeft men 5 minuten rust. Heeft de directie groote bezwaren om tegemoet te komen aan de looneischen der organisaties? Ja, want wat de heeren vragen is niet zoo weinig en bet zou de maatschappij op meer dan honderddertig duizend gulden komen te staan. En als u nu nagaat, dat de laatste jaren aan de aandeelhouders gemiddeld f 195.000 is uitgekeerd, dan kan men zelf beoordeelen, waarom de direc tie er niet aan kan en mag denken, de eischen in te willigen. Wat het Kamerlid Van der Voorst van Zijp zegt. In de „N. Haagsche Crt." wijst de heer v. d. Voort v. Zijp (a.-r.) er op, dat niet jongere elementen, maar het personeel, dat reedjsl 8 a 10 jaren bij de Maatschap pij werkt, de kern van de actie vormt. „Dat zij steun vonden bij de jongeren, wie zal zich daarover verbazen, als hij1 bedenkt dat deze als reserve conducteur vijf a zes jaren lang dienst moeten doen tegen een loon van f8.40 per week. Het is toch verklaarbaar-, dat jonge menschen van het platteland, aangelokt door een advertentie in het Zierikzeesch Nieuw1- blad e. d., al heel spoedig tot de ontdek king komen dat zij veel beter hadden gedaan te blijven waar zij waren. Maar, de loonen die de H. T. M. aan haar personeel betaalt laten immers niets te wenschen over. De heer van Houten rekent het voor de conducteur heeft met zijn fooien mee f 16 per week, en met Ioonsverhooging die de Directie met in gang van 30 Juli heeft toegezegd, sta gen zijn verdiensten tot f 17. Dit zijn toch geen hongerloonen D.w.z., wanneer een reserve-conduc teur na vijf a zes dienstjaren tot conduc teur- bevorderd wordt, betaalt de direc tie hem f 10, zegge tien galden per week, en na 4 dienstjaren ontvangt hij van de directie f 1'2 per week. Komt iemand der halve op 20-jarigen leeftijd in dienst, dao verdient hij 28 jaren oud, f 12 per week. Gelukkig komt het publiek hem te hulp met énkele guldens aan fooien; zoo niet, men kan zich voorstellen welk een ruim bestaan zulk een beambte door het loon der maatschappij hebben zou. Hierbij zij nog opgemerkt, dat de Di rectie ook over de fooien een soort van controle uitoefent. Zijn wij goed inge licht, dan werden indertijd, toen lijn 12 een belangrijk bedrag aan fooien op bracht, daarmede gecombineerd de lijnen 5, 7 en 13, die veel minder beteekenden; wat natuurlijk ten goede kwam aan de conducteurs op deze lijmen in dienst, maar het gemiddelde bedrag aan fooien deed dalen, zoodat het zeer de vraag is of de Directie het recht heeft le zeg gen: f 16 per week, dat is toch geen hon gerloon! Ons antwoord is: het loon dat gij aan uw personeel uitkeert is onvol doende." De heer van der Voort van Zijp 'wraakt tenslotte sterk de minder tegemoetko mende houding van de Directie en den. Raad van Beheer. De staking is hem sympathiek. Nederlandsche officieren in Albanië. Nu majoor De Waal en kapitein Sonne te Valona zijn aangekomen, is het geheele Nederlandsche personeel in Albanië, be halve majoor Verhulst en kapitein Rem mers, in de beide kustplaatsen, Durazzo en Valona, vereenigd. Prins Hendrik. Reuter seint uit Peterhof: Het keizerlijk paar ontving Prins Hen drik der Nederlanden. Na de ontvangst werd Z. K. H. de Prins genoodigd aan de ontbijttafel, waaraan ook de kinderen des keizers, grootvorstin Maria Paulona en het gevolg van den Prins deelnamen. Kol. Tentoonstelling te Se mar a ng. De Loc. deelt mede, dat de gouverneur- generaal den 13en Augustus de Koloni ale Tentoonstelling opent. Aardbeving. Zaterdag Js te Benkoelen (O.-I.) een aardschok gevoeld, die 4 sec. duurde. J h rmr. J. Röelli f De vice-president van den Raad van State, jhr. mr. J. Roel], is de acute long ontsteking, die hem kort na zijn terug keer in Den Haag van buitenlandsch ver lof: en de hervatting van zijm werkzaam heden had overvallen en dadelijk groote bezorgdheid veroorzaakte, niet meer te boven gekomen. 1 j De heer Röell is gisterenmiddag ont slapen in den ouderdom van bijna 70 jaar, welken leeftijd hij den 21 sten dezer zou hebben bereikt. Jhr. Röell was te Haarlem, de stand plaats van wijlen zijn vader, die jaren lang commissaris des Konings in Noord- Holland is geweest, geboren, en heeft aan de universiteit te Utrecht gestudeerd. Hij zocht zich na zijn promotie tot doctor in de rechtswetenschap ©en werkkring bij den provincialen bestuursdienst. Na aldus practische kennis op dit ge bied als ambtenaar aan eenige provin ciale griffies verworven te hebben, werd de jonge ambtenaar benoemd tot griffier der Provinciale Staten va;f Zuid-Holland. Hoewel jhr. Röell deze functie, die zoo geheel lag in de lijh zijner studiën, gaarne had behouden, meende hij, die zich ge durende zijn geheele openbare leven een peslist aanhanger der liberale beginselen, getoond beeft, zich beschikbaar te moeten stellen voor den Kamerzetel Van Utrecht. Hij is meer dan 20 jaar lid geweest van de Tweede Karper en eenige jaren lid van de Eerste Kamer, daarheen afgevaar digd door Noord-Holland. In 1894 Tnet de kabinetsformatie belast, heeft hij tot 1897 het ambt van minister van buiten- landsche zaken in het ministerie Röell- Van Houten bekleed. Van 19051909 was hij voorzitter van de Tweede Kamer. Met ingang van 15 Februari 1912, onder het ministerie-Heemskerk, werd jhr. mr. J. Röell benoemd tot opvolger van den heer Van Swinderen als vice-president van den Raad van State. Als president van de afdeeling voor de geschillen van be stuur kwam hein de omvangrijke kennis 1 I Vi

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1914 | | pagina 1