38e Jaargang
No. 337
Vrijdag 10 Juli 1914
EERSTE BLAD.
Buitenland.
Dit nummer bestaat uit twee bladen
Een groot arbeidersbelang
Binnenland.
Geen plaats meer?
Uit de Provincie.
Uitgave van
de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO
gevestigd te Goes.
Bureau te Goes:
LANGE VORSTSTRAAT 219.
Agentschap te Middelburg:
FIRMA F. P. DHUIJ - L. BURG.
Drukkers:
Oosterbaan Le Cointre - Goes.
„Men zou zich schuldig maken aan
groote miskenning van de drijf vee ren der
protectionisten van onzen tijd, zoo men
hen verdacht op te komen voor de be
langen van bet kapitaal. De meesten on
der hen, en dat strekt hun tot lof, heb
ben in da eerste plaats de belangen der
arbeiders op het oog."
Zoo schreef Mr. N. G. Pierson, oen
dei' nrcest talentvolle verdedigers van den
„vrijhandel". Hij maakte niet de bedoe
lingen van zijn tegenstanders verdacht.
Gaarne erkende hij, dat zij de belangen
van het volk in het algemeen en die van
de arbeiders in het bijzonder, pogen te
dienon.
Niet allen oordeeten zoo mild. Beschul-,
digde men nog niet zoo lang geleden de
voorstanders van tariefsherziening ervan,
dat zij' ^een strooptocht wilden onder
nemen op de ledige zakken der arbeiders",
dat zij de groote massa blijkbaar gaarne
„geplunderd" wilden zien door enkele fa
brikanten? Ja, werd in de pers en ver
gaderingen niet van een „zakkenrollers-
tactiek" gewag gemaakt.
Wij wenschen niet met zulke wapenen
te strijden. Wij erkennen, dat er onder
de „vrijhandelaars" zeer velen zijn, die
niet in de eerste plaats willen opkomen
voor agenten van buitenlandsehe huizen,
groothandelaren, enz., maar die bovenal
de belangen van de breede arbeidersklasse
willen bevorderen.
Toch gelooven wij, dat zij 'hun tgoede
bedoelingen ten spijt aan de Neder-
landsche arbeiders allerminst een dienst
bewijzen. Van een tariefsherziening in
onzen geest zouden de arbeiders meer
vóór- dan nadeel ondervinden.
Dat een .oordeelkunde bescherming de
industrie bevordert,, kan moeilijk geloo
chend worden. De historie van Amerika,
Engeland, Frankrijk, Duitschland, België
en Zwitserland bewijst dit voldoende. En
dankt onze textielindustrie haar opkomst
niet aan bescherming? Bloeien de indus
trieën hier te lande, die ieen rationeel©
bescherming genieten, niet? Wij kunnen
dit idles hier niet in den breede ont
wikkelen- Maar zelfs door den tegenwoor-
digen Minister Treub worden, blijkens zijn
vroegere geschriften, de veelzins gunstige
resultaten van de „bescherming" niet ge-
ioo(Siend. En hoeveel heeft Duitschland
niet te danken aan de nijverheidsbescher
ming? Enorm is Duitschland in de laat
ste dertig jaren vooruitgegaan. Niemand
ontkent natuurlijk, dat allerlei factoren
een .gunstigen invloed uitoefenden. Maar
de tariefpolitiek was stellig een van die
factoren en zeker niet de minst belang
rijke. Het percentage dergenen, die in
de industrie en in de mijnen werkzaam
'zijn, steeg yan 35.5 pCt. in 1882 tot
42.8 pCt. in 1907. In 1891 was Duitsch-
lands exportcijfer 3175.5 millioen Mark;
dat van Engeland 5051 millioen Mark.
Dertig jaar later, in 1911, kwam Duitsch
land op 8106.1 millioen. Engeland kon
het brengen tot 9261 millioen. De voor
uitgang van Duitschland was alzoo veel
meer beteekenend. Het nationaal vërmo-
gen neemt naar ruwe schatting per jaar
met 4 milliard Mark toe. Duitschland is
niet, zooals E-ngeland, van ouds een rijk
land. En toch is het nationaal vermogen
van beide landen thans bijna gelijk.
Hoofdzakelijk is echter, dat van die
geweldige economische ontwikkeling ook
de arbeiders profijt genoten. Wij denken
er niet aan, om den toestand der Duit
sche arbeiders te idealiseeren. Wij er
kennen, dat er nog veel te wenschen
overblijft. Maar dat de welvaart ook in
de breede volkskringen toenam, blijkt
reeds uit de spaarcijfers. In 1910 was
het aantal spaarbankboekjes bij onze Oos
terburen geklommen tot ruim 21.5 mil
lioen. De inlagen bedroegen 16 milliard
780 millioen Mark of 258.5 Mark per
hoofd. Engeland heeft slechts 98.25 Mark.
En Nederland niet meer dan f 46.2878
Mark.
Wen leest in de peis wel eens over
'Aleeschnood" in Duitechland. Zelfs
ernen er berichten over het toenemend
mvan hondenvleesch. Maai' weet
dat toch het gebruik van fund-
vleesch in Duitschland nog altijd veel
aanzienlijker is dan in Nederland? Van 30
K.G. per jaar en per hoofd in 1883 klom
dit bij onze Oosterburen tot 53.2 K.G.
in 1912. Ten onzent is het nog slechts
33.03 K.G.2) Was het vleeschverbruik in
Duitschland even gering als in Neder
land, dan zou bij de Duitschers abso
luut van geen „vleeschnood" sprake zijn.
Dan zouden zij millioenen K.G. kunnen
exporteerenThans komen zij 5 a 6 pCt.
te kort. Bij een gelijk vleeschverbruik!
als in Duitschland zouden wij pi.m. 28.6
pCt. te kort komen. Maar wij exporteeren!
Ons eigen volk bezit geen voldoende koop
kracht. Onze arbeiders kunnen heel wei
nig Vleesch eten.
De ioonen zijn in de laatste dertig ja
ren in Duitschland gemiddeld 50 pCt.,
in enkele nijverheidstakken zelfs 100 pjCt.
gestegen. Een zoo belangrijke loonsver-
hooging „werd, volgens prof. Ashley, in
geen enkel land bereikt. Zeker zijn de
loon en in Duitschland gemiddeld 30 pCt.
hooger dan in Nederland. En de kosten
voor het levensonderhoud mogen aanzien
lijker zijn, het verschil bedraagt geen 30
pCt. Vandaar mede het verschijnsel, dat
zoo vele1 Nederlandsche arbeiders 'in
Duitschland gaan werken.
De „Daily News" een onverdacht
Engelsch blad toonde nog onlangs aan,
dat in het vrijhandelend Engeland 'de Ioo
nen in de laatste tien jaren slechts wei
nig stegen. De Vakvereenigingen ontwik
kelden groote kracht. Maar de verhou
ding tusschen de loonstijging en de prijs
stijging werd voor de arbeiders ongunsti
ger. Ten onzent ging het >veinig beter.
Daarentegen was in het beschermde
Duitschland de loonstijging belangrijker
dan in Engeland en elders.
Wordt dit getuigenis van de „Daily
News" nu misschien weersproken door
de bekende staatjes over loon, arbeids
duur en 'prijzen der levensmiddelen in
Engela,nd, Frankrijk, Duitschland en Bel
gië, waarmede men in het verkiezingsjaar
1913 werkte? Neen! Vooreerst was me
nig staatje al heel slordig samengesteld!
En bovendien moet bedacht, dat Engeland
heeft een oude industrie, terwijl Duitsch-
lands nijverheidsontwikkeling dagteekent
van veel jongeren datum.
Ook was de Engtelsche Vakbeweging
reeds vrij krachtig, toen men op het vaste
land van Europa nog aan Hen opbouw
der arbeidersorganisaties moest beginnen.
Het zou dan ook waarlijk wel een verba
zingwekkend feit zijn, indien de Duit-
sche werkman zijn Engelschen vakgenoot
reeds in elk opzicht "had ingehaald. Maar
de Duitsche arbeider zou stellig niet zóó
ver zijn als hijl nu reeds is, indien de
Duitsche nijverheid niet in haar ontwikke
ling ware gesteund en bevorderd door
het veel gesmade tarief.
Wie Engeland en Duitschland vergelij
ken wil, moet ook niet uitsluitend letten
op de loonen en den arbeidsduur van
de best geschoolde arbeiders, maar ook
zeer ernstig aandacht schenken aan de
werkloosheidcijfers. De werkloosheid is
in Engeland steeds omvangrijker. Nog in
de parlementszitting van 31 Maart 1914
kwam deze zaak ter sprake. De toestand
is beslist .ongunstig. Er is niet alleen,
een tijdelijke werkloosheid, maar zij1 ver
toont voor velen een chronisch karakter.
Veelzeggend is, dat zelfs in het crisis
jaar 1908 de werkloosheid onder de 'leden
der Vakvereenigingen in Engeland tv as
7.8 pCt. en in Duitschland slechts 2.9
'pCt. Onder de ongeorganiseerden men
wees er nog in de Kamerzitting van 31
Maart op is de werkloosheid nóg om
vangrijker. Ook de emigratie-cijïers van
Engeland wijz.en in vergelijking met de
Duitsche, 'op véél mdnder werkgelegen
heid.
Zoo blijkt dus wel, dat de „vrijhandel"
voor de arbeiders waarlijk niet is een
onvermengd voordeel
Eerste voorwaarden van slagen voor
de arbeidersbeweging zijn: afwezigheid
van werkloosheid, levendigheid in de be
drijven en een krachtige vakorganisatie.
Is er werkloosheid, staan vele arbeiders
ledig op de markt, kan de industrie niet
ooncurreeren, kan zij zelfs op eigen ge
bied -.geen voldoende afzet vinden, dan
worden ook de vakorganisaties "met lam
heid geslagen.
1) Op de 100 personen, die san den beroeps
arbeid deelnemen.
2) Al deze cijfers zijn ontleend aan de publi
caties der Directie van den Ned. Landbouw.
Engeland.
Ljlster stelt een voorloopige regeer
ring in.
Uit Belfast wordt hierover aan de „N.
R. Cit." geseind
De unionisten in Ulster hebben 'hij ma
nifest bekend gemaakt dat de vergadering
van den Unionistisclien Raad van Ulster
heden zou worden gehouden als verga
dering van de Voorloopige regeering, om
dat zij als zoodanig uitgebreider bevoegd
heid zal hebben.
Het manifest geeft voorts 'een schels
van de voorloopige regeering, wier taak
het zal zijn het gezag uit te oefenen,
dat bij ontstentenis van een reentstreek-
sche rijksregeering in Ulster, noodig is
voor handhaving van vprede, orde, goed
bestuur, bescherming van leven en vrij
heid en voor de handhaving van Ulster
als deel van het vereenigd koninkrijk.
In Ulster zal het gezag van het Ier-
sche parlement niet worden erkend.
Kapitein Craig heeft het manifest aan
journalisten voorgelezen en er bijgevoegd,
dat Carson voor deze eerste vergadering
der voorloopige regeering is opgeroepen.
Hij heeft er voorts op gezinspeeld dat
er ernstige gebeurtenissen op til zijn, ook
in verband met particuliere berichten, dat
de toestand donkerder is dan ooit te
voren.
Mexico
In een rapport aan Cananza meldt ge
neraal Obregon, dat zijn troepen bij Gua
dalajara na een gevecht van 36 uur een
belangrijke overwinning hebben behaald
op de regeeringstroepen, die ten getale
van 5000 een uitval deden. Zijn leger had
ze ten slotte omsingeld en in de pan ge
hakt en daarna een deer der versterkingen
van de stad (die na de hoofdstad de
grootste van Mexico is i vermeesterd.
De groote meerderheid van "Carranza's
onderbevelhebbers heelt zicli uitgespro
ken tegen onderhandelingen met afgevaar
digden van Huerta over de instelling van
een voorloopige regeenng.
Eerste Kamer.
Aangenomen zijn zonder beraadslaging
of hoofdelijke stemming de wetsontwer
pen: bepalingen tot wering van ziekten
van aardappelen en instelling van teen
bouwfonds voor bet departement van bin-
nenlandsche zaken, en nog vele andere.
Het ontwerp nopens de notulen dei-
krijgsraden deed den heer Van Lanschot
(R.-K.) aandringen op het afschaffen van
de instelling der approbatie.
De minister van justitie zeide, dat het
betrokken wetsontwerp al den Raad van
State heeft bereikt. De minister zegt spoed
toe inzake de uitvoering van art. 96,
alinea 2 der Grondwet.
Het ontwerp betreffende wijziging van
d© grens tusschen de gemeenten Nijmegen,
Ubbergen en Groesbeek wordt na een
breedvoerig protest van den heer Van
der Biesen (R.-K.) ook z. h. s. aange
nomen.
De voorzitter verdaagde de vergadering
tot heden elf uur, ter behandeling van
den wijnaccijns.
Landverhuizing.
Aan hen, die voornemens mochten zijn,
om, afgaande op aanbiedingen van de
Denaber-Holton Company te Minneapolis,
naar de Vereenigde Staten te emigreeren,
wordt aangeraden, alvorens daartoe te be
sluiten, inlichtingen in te winnen bij het
departement van buitenlandsehe zaken.
Aan personen, die naar Chili wenschen
te emireeren, wordt in overweging gege
ven zich eerst ter verkrijging van nadere
inlichtingen te wenden tot den heer W.
B. Engelbrecht, beroepsconsul, belast met
de waarneming van het consulaat-generaal
te Santiago, aan wien in het Nederlandsch
kan geschreven worden.
Op den briefomslag te zetten„Au Con-
sulat-Général de Hollande, Santiago,
Chili."
Het verdient aanbeveling den brief aan
te teekenen.
Met den hier gegeven raad wordt niet
bedoeld landverhuizers terug te houden
van ©migratie naar Chili, doch enkel hen
op de gelegenheid te wijzen om in ieder
bijzonder geval de noodige voorlichting
te bekomen.
Waar niettegenstaande herhaalde waar
schuwingen wederom gezinnen naar Bra-
zHië geëmigreerd zijn, die aldaar in kom
mervollen toestand geraakten, wordt de
aandacht van belanghebbenden er drin
gend op gevestigd, dat personen, die naar
Brazilië emigreeren en niet slagen, in geen
geval meer kunnen rekenen op geldelij
ke» bijstand of terugzending naar Neder
land voor rekening van het rijk.
In aansluiting aan het bericht, voor
komende in de Stct. van 12 Maart 1.1.,
brengt de minister van buitenlandsehe za
ken ter algemeen© kennis, dat de C'ana-
deesche ijegeering voorshands emigratiel
naar Canada beslist afraadt aan iedereen,
behalve aan boerenarbeiders, vrouwelijke
dienstboden en boeren in het bezit van
kapitaal.
De consul-generaal der Nederlanden te
Pretoria waarschuwt tegen landverhuizing
van arbeiders naar Zuid-Afrika, indien
niet vooraf zekerheid is verkregen, dat
de belanghebbenden bij' aankomst aldaar
arbeid zullen verkrijgen. (St.ct.)
J h r. C. H. A. v. d. Wijck. t
Jhr. C. H. A. van der Wijck is den
29sten Maart 1840 te Amboina geboren.
Hij ontving zijn opleiding in Nederland
en studeerde aan de toenmalige Konink
lijke Academie te Delft, waar hij den
29sten Juli 1863 werd benoemd tot ambte
naar 2de klasse voor den burgerlijken
'dienst in Neclerlandsch-Indië.
In Indië wierd hij eerst aan de Alge
meen© Secretarie geplaatst, welke hij in
1866 als eerste commies verliet, om als
hoofdcommies bij het departement vair
binnenlandsch bestuur over te gaan. Twee
jaren later volgde zijn benoeming tot se
cretaris van de residentie Batavia, welke
functie ruim 4 jaren door hem was be
kleed, toen hij den 27sten Januari 1874
werd benoemd tot assistent-resident van
Soerakarta. In Mei 1876 verwisselde hij
deze betrekking met die van assistent-resi
dent van Buitenzorg. Als zoodanig werd
hem de bijzondere tevredenheid van de
regeering betuigd met zijn houding bij
de beteugeling van de in Juni 1878 plaats
gehad hebbende ongeregeldheden op het
particuliere land Tjitjrap en bij het' onder
zoek naar de hoofdaanleggers daarvan.
Den 7den Maart 1880 werd Van der
Wijck benoemd tot resident van Tegal;
den 4den Juni 1884 tot resident van Soe-
rabaja. Uit Soerabaja vertrok hij in 1888
als lid van den Raad van Indië, om
in dit college reeds een jaar later tot
het vice-presidentschap geroepen te wor
den. Dit heeft hij twee jaren bekleed;
den 4den April 1891 werd hem als zoo
danig eervol ontslag verleend.
Den löden Juli 1893 is toen zijn benoe
ming tot gouverneur-generaal van Neder-
landsch-Indië gevolgd, waar hij den 17den
October van hetzelfde jaar de regeering
aanvaardde.
Koloniale btrekki ngen.
Ter beschikking van den Gouv .-Generaal
van Ned.-Indië kunnen worden gesteld,
om benoemd te worden tot opzichter bij
den „waterstaat en 's lands B. O. W. in
Ned.-Indië, personen die met voldoenden
uitslag het examen hebben afgelegd voor
opzichter bij den Rijkswaterstaat in 'Ne
derland.
Zij, die voor plaatsing in aanmerking
wenschen te komen, mogen niet jonger zijn
dan 23 jaar en behooren zich, bij gezegeld
adres, te .wenden tot het Dep. v. Kol.
Voor bijzonderheden zie Stct. no. 159.
Albanië.
Uit Durazzo is in Den Haag een tele
gram ontvangen, meldende, dat berich
ten betreffende bemoeiingen van Neder
landsche officieren in Albanië met Me
weiving van een Albaneesch vremdelin-
genlegioen, geheel uit de lucht gegrepen
zijn.
Boekbinders.
De Nederl. Bond van Boekbinderepa
troons zal op 15 Juli te Utrecht zijn.
algemeene vergadering houden.
Geen plaats meer, voor onze bleekneu
zen. En 250 wachten er nog. 'Zou „Vaca-n-
tie Buiten" dit jaar zoo velen moeten
afwijzen? Wat bittere teleurstelling zou
dat zijn. Hoopvol zien eiken dag de ouders
dier kinderen uit naai' ons bericht: „Wij
hebben een plaatsje voor uw kind". Ze
hebben het toch ook zoo noodig, deze
kleinen, eens een poosje buiten te Zijn.
Dat weten wij zoo zeker, omdat en de
huisdokter der kinderen en onze eigen
geneesheer ons dit schriftelijk hebben ver
klaard.
Niet, dat onze kinderen ziekelijk zijtn,
ze zijn alleen zwakDoch is voorkomen
niet beter dan genezen? Hoe menigmaal
reeds is een verblijf buiten gepaard met
flinke voeding het middel geweest in
Gods hand, om bij zwakke kinderen het
weerstandsvermogen tel versterken en hen
daardoor voor ernstige krankheid te be
hoeden? Wie zal zeggen, welk een geze
gende uitwerking een verblijf buiten ook
thans voer onze kinderen hebben kan?
Nu het warme eomerwedef lokt, zóu
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs
Per 3 maanden fr. p. post, ƒ1.25
Losse nummers0.05
Prijs der Advertentiën
15 regels ƒ0.50, iedere regel meer 10 ct.
3-maal plaatsing wordt 2-maal berekend.
Bij abonnement voordeelige voorwaarden.
Familieberichten van 110 regels ƒ1.
iedere regel meer 10 ct.
het zoo heerlijk zijn, zoo we in Juli,
Augustus of desnoods September nog vele
van onze kinderen, mocht het zijn alle,
konden uitzenden.
Komt, gegoede Christenen in de ge
zonde streken van ons land, wilt gij' niet
voor een of meer onzer kleinen gedurende
ten minste drie weken uw huis open
stellen
Vrees, dat onze kinderen wellicht ver
bolgen kwalen hebben, behoeft niemand te
weerhouden. Van ieder kind, dat voor]
uitzending in aanmerking komt, heeft onze
dokter verklaard, dat het geen geiVaaffi
oplevert voor de omgeving.
Ook wordt door ons geen kind uitge
zonden of het hoofd der school heeft ons
verzekerd, dat het niet lastig of onge
hoorzaam is.
Wil dan naai- de bede hooren, die tot
U komt uit kindermond: „Hebt gij niet
een plaatsje voor mij in Uw huis?"
Zoo deze roepstem bij U gehoor vindt,
wendt U dan tot onzen Secretaris, den,
heer G. Muijs, Bureau „Vacantie Bui
ten", van Oldenbarneveldtstraat 18, Am
sterdam, die U ook gaarne alle gewenschte
inlichtingen geeft.
Het Bestuur van „Vacantie Buiten",
i J. TH. R. SCHREUDER, VoorzL
F. LETTINGA, Vice-Voorz.
G. AH1 IJS, le Secretaris'.
J. KLOPPER, 2e Secretaris.
J. v. d. SLUIS, le Penningfn,
K. v. d. BERG, 2e Penningm.
H. A. SCHOLTZ, Alg. Adjunct
Middelburg. Enkele weken geleden werd
door een aantal Chr. Zangvereenigingen
ten platte lande van Walcheren een Bond
opgericht. Deze wil trachten door samen
werking de belangen der aangesloten ver-
eenigingen te bevorderen, mede te werken
tot de beoefening van den zang in het
algemeen en van het godsdienstig lied,
als uiting en als middel tot verhooging van
het Christelijk leven in het bijzonder..
De Bond wil haar doel hereiken door het
bevorderen van de oprichting en in
standhouding van Chr. Zangver. op Wal
cheren, het houden van gemeenschappe
lijke zangersfeesten en concoursen en het
bevorderen van afzonderlijke uitvoerin
gen der aangesloten vereenigingen.
Het plan van den Bond is reeds de
zen zomer van zich te laten hooren
door het geven van een zangersfeest, dat
D.V. gehouden zal worden Woensdag 16
September, zoo mogelijk op Westhove.
Slagen de plannen geheel, dan zullen
bovendien een paar spekers het woord
voeren. i j
Een ongeluk, dat allertreurigst af
liep, had alhier hedenmorgen om half
acht plaats. Door drie slagersknechts
moest een koe van een stal op den Dom-
poortsingel naar een slachtplaats op den
Beenhouwerssingel worden overgebracht.
Het dier, dat langen tijd op stal heeft
gestaan werd toen het buiten kwam on
rustig en onhandelbaar, waarom men be
sloot het te blinden. Ten einde het mas
ker te kunnen opzetten maakte men het
dier vast aan een lantaarnpaal in de
Dampoortstraat. Terwijl men aan het blin
den was, bleef het dier rukken en trekken,
totdat plotseling het touw om de hoorns:
zat, een nieuw; touw, dat vermoedelijk
is .uitgerekt, van de hoorns1 gleed en het
dieT vrij was. Het rende nu met den kop
naar beneden weg en viel daarbij een
jongen, den 11-jarigen Leendert Brood
man, in den rug aan, hierdoor kwam d«
jongen te vallen, hij werd door een agent
en een burger in de woning van de moe
der, in de Nederstraat binnengedragen
en was voor de onmiddeliljjk ontboden
geneesheer ter plaatse was reeds over
leden.
De koe .werd door de geleiders en en
kele andere personen den Ouden Veer-
schen weg opgedreven en sprong daar
over een sloot in eene weide, waar meer
koeien loopen, hier had het dier den
geheelen morgen veel bekijks.
De slagersknechts en ook andere pers
sonen hadden de in de buurt spelende'
kinderen herhaaldelijk gewaarschuwd zich
te verwijderen, doch hun nieuwsgierigheid
was te groot en kostte ditmaal een mem
schenleven.
De politie nam het touw in beslag en
maakte proces-verbaal op, zoodat een ge
rechtelijk onderzoek zal uitmaken in hoe
verre hier sprake is van schuld.
Vlissingen. Aan de Kon. Maatschappij
„De Schelde" is de bouw opgedragen
van een onderzeeboot voor rekening van
het (Departement van Koloniën.
Goes. De Stct. (no. 159) bevat de sta
tuten van de Ver. voor Handelsonderwijs
'te „Goee. j
